elementarz elementarz

Podręcznik metodyczny
do religii
dla 1 klasy szkoły podstawowej
Jezus
prowadzi
ElEmEntarz
a
k
c
e
i
dz
o
g
e
ż
o
b
WydaWnictWo WaM
Wydawnictwo WAM
1
Temat 23.
Pan Jezus przychodzi do ludzi.
Boże Narodzenie
Uczeń:
• wymienia polskie tradycje związane z Bożym Narodzeniem;
• wyjaśnia symbolikę związaną z obchodami świąt Bożego Narodzenia
(choinka, opłatek, siano, światło, wieczerza wigilijna);
• wyraża radość z przyjścia Pana Jezusa na świat;
• wspólnie śpiewa piosenkę: „Powitajmy Go”.
Scenariusz katechezy
Aby wprowadzić dzieci w radosny nastrój, można włączyć płytę z nagraniem
kolęd.
Doświadczenie
Dzieci w jednym miejscu układają wszystkie przedmioty, jakie przyniosły na
klasową wigilię.
Problem katechezy
Dlaczego świętujemy Boże Narodzenie?
Refleksja i działanie
Aranżujemy spotkanie przy stole na wzór wieczerzy wigilijnej. Rozpoczynamy
od wyjaśnienia poszczególnych symboli, które kolejno umieszczamy na stole
przykrytym białym obrusem (pomijamy elementy nieistotne dla religijnego
świętowania wigilii) [M1].
Do dekorowania świątecznego stołu angażujemy wszystkie dzieci. Katecheta
zapala świecę.
Następnie katecheta odczytuje fragment Ewangelii [M2].
Przeżywamy klasową wigilię
Katecheta rozdaje dzieciom opłatki. Dzieci wspólnie dzielą się opłatkiem, składając sobie świąteczne życzenia. W tym czasie w klasie może być włączona
cicha muzyka (kolędy).
Po podzieleniu się opłatkiem dzieci wspólnie z katechetą śpiewają piosenkę:
„Powitajmy Go” lub się jej uczą.
Wszyscy zasiadają do przygotowanego stołu i częstują się przyniesionymi
potrawami.
Jeżeli nie planujemy wspólnego posiłku, przechodzimy do pogadanki.
Pogadanka
Katecheta pyta o domowe tradycje i rozmawia o tym, jak uczniowie pomagają
rodzicom przy przygotowaniu Wigilii.
Czy dzieci pieką z rodzicami świąteczne pierniki?
Czy robią ozdoby choinkowe?
Kto ubiera choinkę?
Kto nakrywa do stołu
Zeszyt ucznia
W zależności od możliwości czasowych dzieci uzupełniają rysunek w klasie lub
domu: przygotowanie mieszkania na obchody wigilii i świąt Bożego Narodzenia.
Na koniec spotkania dzieci wspólnie śpiewają znaną kolędę, np. „Dzisiaj
w Betlejem”.
M1.
Wigilia Bożego Narodzenia
• Sianko – kładziemy pod opłatkiem, rzadziej pod obrusem. Przypomina
ono, że Jezus urodził się w wielkim ubóstwie, po urodzeniu został owinięty
w pieluszki i położony na sianie. Dlatego napomina nas, abyśmy nie
przywiązywali się do rzeczy materialnych.
• Opłatek – w tradycji polskiej jest znakiem dzielenia się, miłości, proszenia
o przebaczenie i przebaczania.
• Choinka – symbol życia i radości. Ubierana jest zazwyczaj w poranek
wigilijny (chociaż obecnie również kilka dni przed Wigilią) przez całą
rodzinę.
• Wieczerza wigilijna – radosne spotkanie oraz uroczysta kolacja całej
rodziny. W Polsce przyjęła się tradycja Wigilii bezmięsnej.
• Pasterka – Msza Święta sprawowana w wigilię Bożego Narodzenia
o północy.
• Śpiewanie kolęd – wyrażamy przez nie radość z narodzin Jezusa. Kolędy
stanowią też rodzaj modlitwy na chwałę Pana.
• Prezenty – obdarowując się prezentami, sprawiamy sobie radość.
• Światło – symbolizuje Jezusa Chrystusa, który jest światłem dla naszego
życia.
• Czytanie Ewangelii – tradycją katolicką jest, aby ojciec rodziny odczytała
w Wigilię Bożego Narodzenia fragment Ewangelii o narodzeniu Jezusa.
• Puste miejsce przy stole wigilijnym – symbolizuje gotowość
przyjmowania i goszczenia każdego, kto potrzebuje pomocy.
M2.
Zapalamy świecę.
P: W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
W: Amen.
P: Chrystus się narodził.
W: Cieszmy się i weselmy.
Z Ewangelii według św. Łukasza
W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić
spis ludności w całym państwie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać,
każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei,
do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu
Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna.
Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego
pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było
dla nich miejsca w gospodzie.
W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad
swoją trzodą. Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich
oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich: „Nie bójcie
się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu:
dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan.
A to będzie znakiem dla was: Znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki
i leżące w żłobie”. I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: „Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi
pokój ludziom Jego upodobania” (Łk 2, 1-14).
Grupa 5.
Cieszymy się, że Pan
Jezus zamieszkał
pośród ludzi
Cele:
• Ukazanie, że w narodzeniu Pana Jezusa spełniają się obietnice, jakie Pan
Bóg dał ludziom.
• Uświadomienie dzieciom, że Pan Jezus jest obecny w zgromadzeniu
eucharystycznym.
• Ukazanie, że Pan Jezus jest obecny w ludzie Bożym i słowie Bożym.
• Ukazanie, jakie znaczenie ma obecność Pana Jezusa wśród ludzi.
Temat 24.
Witamy Pana Jezusa – Zbawiciela
Uczeń:
• opowiada o narodzinach Pana Jezusa;
• wyjaśnia, że Pan Jezus narodził się w Betlejem;
• inscenizuje biblijne opowiadanie o poszukiwaniu przez Józefa miejsca na
narodzenie Pana Jezusa;
• wymienia głównych bohaterów opowiadania biblijnego;
• wyjaśnia znaczenie symboli Bożego Narodzenia obecnych w kościele;
• potrafi wyrazić radość ze spotkania z Panem Jezusem obecnym podczas
Mszy Świętej;
• wspólnie śpiewa kolędę: „Józefie, stajenki nie szukaj...”.
Scenariusz katechezy
Przypominamy dzieciom, że w Kościele, mimo że jest już po świętach, trwa
okres Bożego Narodzenia. W związku z tym wciąż możemy śpiewać kolędy.
Dzieci wspólnie śpiewają znaną kolędę (lub piosenkę, której nauczyły się na
religii).
Doświadczenie
Słuchowisko: „Psychiczny ból brzucha” [M1].
Pogadanka
Jaki ból brzucha dokuczał Basi? (Ból „psychiczny”).
Dlaczego mama nazwała go bólem „psychicznym”? (Jego powodem nie było
zatrucie ani wirus, ale zmartwienie, jakie miała Basia).
Co spowodowało u Basi psychiczny ból brzucha? (Basia obawiała się, że kiedy
jej mama urodzi dziecko, będzie miała dla niej mniej czasu).
Kiedy psychiczny ból brzucha ustąpił? (Po rozmowie z mamą).
Problem katechezy
Jak Pan Bóg pomaga ludziom cieszyć się z narodzenia Pana Jezusa?
Refleksja
Film: Narodzenie Pana Jezusa w Betlejem
W jakim celu Józef i Maryja opuścili Nazaret i udali się do Betlejem? (Aby
wziąć udział w spisie ludności).
Jak nazywał się król, który zarządzał Judeą w czasie kiedy narodził się Pan
Jezus. (Herod)
Dlaczego Józef nie mógł znaleźć miejsca na nocleg? (Bo wszystkie pokoje
w mieście były już zajęte).
Jak nazywa się miejscowość, w której narodził się Pan Jezus? (Betlejem).
Jaki znak na niebie pojawił się po narodzeniu Jezusa? (Gwiazda Betlejemska).
Co ona wskazywała (Miejsce narodzenia Jezusa).
[M2].
Inscenizacja biblijnego opowiadania o poszukiwaniu miejsca, w którym narodzi
się Pan Jezus.
Wybieramy z klasy dwie osoby: dziewczynkę (Maryję) i chłopca (Józefa). Pozostałe dzieci łączą się w kilka grup. Józef zatroskany o Maryję podchodzi do
każdej grupy i pyta, czy mają dla nich miejsce. Dzieci rozkładają bezradnie
ramiona i przecząco kiwają głowami. Rodzice Pana Jezusa wybierają puste
miejsce w klasie (stajenka) i tam się zatrzymują.
Zwracamy uwagę na to, że Pan Jezus urodził się w Betlejem.
Działanie
Film: Procesja na wejście podczas mszy św. w święta Bożego Narodzenia.
Pogadanka
Dlaczego w kościele z okazji świąt Bożego Narodzenia ustawia się przyozdobione choinki? (Choinka jest symbolem radości i świąt).
Dlaczego w kościele w czasie świąt Bożego Narodzenia przygotowuje się szopkę?
(Ma nam ona pomóc wyobrazić sobie to wszystko, co wydarzyło się podczas
narodzenia Pana Jezusa: przybycie pasterzy, Gwiazdę Betlejemską, pokłon
trzech Króli. Katecheta dodaje, że pierwszą żywą szopkę – ze zwierzętami –
stworzył św. Franciszek z Asyżu).
Jakie wydarzenie przypomina żłóbek? (Narodzenie Pana Jezusa w ubogiej
stajence i pokłon pasterzy).
Jakie pieśni śpiewa się w czasie Bożego Narodzenia? (Kolędy i pastorałki).
Co wyrażają kolędy? (Radość z narodzenia Pana Jezusa).
Nauka i wspólne śpiewanie kolędy: „Józefie, stajenki nie szukaj...”.
Praca z zeszytem
Uczeń tworzy bożonarodzeniową szopkę (poszczególne elementy szopki uczeń
uzupełnia na kolejnych katechezach).
M1.
„Psychiczny ból brzucha”
–Chętnie przygarnę ten stolik – ofiarowała się babcia. – Fotel mógłby powędrować do pokoju dzieci, a wtedy łóżeczko zmieści się swobodnie.
–To jest myśl! – ucieszył się tato.
Mama kiwnęła głową.
–Będziesz nam mogła dłużej czytać na dobranoc – zacierał ręce Maciek. –
Usiądziesz sobie wygodnie w fotelu jak królowa na tronie.
Basia dokładnie oglądała rzeczy gromadzone dla maluszka. Niby chętnie chodziła z mamą na zakupy i z uwagą segregowała ciuszki przynoszone przez
prawdziwe oraz przyszywane ciocie, minę miała jednak coraz smutniejszą.
Gdy usłyszała, że tato przeniesie się na jakiś czas na materac, żeby dzidziuś mógł
spać z mamą, zaszyła się w swoim kąciku i wcale nie chciała wyjść.
–Basiu, Basieńko, co się stało? – pytała z troską mama.
–Brzuszek mnie boli.
–Ojej, a co jadłaś w przedszkolu?
–Naleśniki.
–Może się uderzyłaś w brzuch?
–Nie, on boli tak... psychicznie.
–Aha... – w oczach mamy zapaliły się wesołe błyski, ale zachowała poważną
minę. – Psychiczny ból brzucha to problem znany w medycynie – oświadczyła.
– Potrzebna ci miętowa herbatka i szczera rozmowa. Koniecznie musisz mi
powiedzieć, co cię martwi.
Basia spojrzała na mamę jak zdyscyplinowana pacjentka na lekarza.
–No bo... – zaczęła z pewnym trudem – czy ten dzidziuś będzie z tobą spał?
–Tak jak ty, gdy byłaś maleńka.
–I w niedzielę też? – chciała wiedzieć Basia.
Mama uśmiechnęła się domyślnie:
–Chodzi ci o niedzielne przytulanki-figlowanki?
Basia w milczeniu obracała w palcach koniuszek sweterka.
–Nic się nie martw, kiedy tylko dzidziuś się naje i pójdzie spać, położę go do
jego własnego łóżeczka i wtedy na pieszczoty przyjdą duże koty.
Basia leciutko się uśmiechnęła.
–I nie będziesz go kochać najbardziej?
Mama spojrzała z czułością na córeczkę.
–Wiesz, jak bardzo cię kocham. Nigdzie nie ma drugiej takiej ślicznej i mądrej
Basi jak moja. Ciebie kocham jak ciebie, a Skrzacika jak Skrzacika. Rozumiesz?
Basia przytuliła się do mamy. Nie bardzo rozumiała, ale psychiczny ból brzucha
ustąpił. I o to przecież chodziło.
M2.
Maryja z Józefem idą do Betlejem. Muszą się zgłosić w mieście, bo odbywa się
spis ludności. Maryja wie, że już wkrótce urodzi Jezusa, ale nie spodziewa się,
że to właśnie w Betlejem przyjdzie na Nią czas porodu. W mieście jest dużo
ludzi. Wszyscy przybyli, by dać się zapisać. Trudno znaleźć miejsce na nocleg.
Właściciele domów nie chcą przyjąć Maryi i Józefa, którzy nie mają za dużo
pieniędzy. Tymczasem zbliża się czas urodzenia Jezusa. W końcu rodzice znajdują grotę za miastem – miejsce, w którym pasterze nocują ze swoimi trzodami.
Tam zostają na noc i właśnie tej nocy Maryja rodzi Pana Jezusa – Zbawiciela
świata (Łk 2, 1-7).
Temat 25.
Idziemy do Pana Jezusa,
by oddać Mu hołd jak pasterze
Uczeń:
• opowiada o spotkaniu pasterzy z Panem Jezusem;
• na podstawie opowiadania biblijnego ilustruje spotkanie pasterzy z Panem
Jezusem, Maryją i Józefem;
• opowiada, co pasterze mogli przekazać innym ludziom o narodzeniu Pana
Jezusa;
• wyjaśnia, dlaczego ludzie, którzy słuchają pasterzy, dziwią się ich słowom;
• z uwagą słucha słów Pisma Świętego;
• wyjaśnia, dlaczego słów Pisma Świętego powinniśmy słuchać z uwagą
i szacunkiem;
• wyraża radość z możliwości słuchania słów Pana Jezusa;
• wspólnie śpiewa kolędę: „Przybieżeli do Betlejem...”.
Scenariusz katechezy
Na początek warto z dziećmi zaśpiewać kolędę „Przybieżeli do Betlejem pasterze”, która wprowadzi je w wydarzenie oddania pokłonu narodzonemu Jezusowi
przez pasterzy.
Doświadczenie
Powracamy do opowiadania: „Psychiczny ból brzucha” [M1].
Pogadanka
Jak babcia zaangażowała się w przyjęcie nowego wnuka? (Babcia zgodziła się
wziąć do swojego pokoju stolik, by w pokoju rodziców zmieściło się łóżeczko).
Dlaczego tato i mama ucieszyli się z pomysłu babci? (Mieli więcej miejsca
w swoim pokoju i mogli już wkładać do niego łóżeczko).
Dlaczego z pomysłu babci ucieszył się Maciek? (W pokoju dzieci miał się
znaleźć fotel. Maciek miał nadzieję, że mama – siedząc wygodnie w fotelu jak
królowa – będzie dzieciom dłużej czytała bajki na dobranoc).
Jak Basia przygotowywała się na spotkanie z maluszkiem? (Basia robiła z mamą
zakupy dla maluszka i układała je w szafce).
Małe dziecko, które ma się urodzić, jest kimś ważnym. Cała rodzina przygotowuje się na dzień jego narodzin: rodzice przestawiają meble, robią miejsce na
łóżeczko dzidziusia oraz kupują nowe ubranka itp.
Problem katechezy: Dlaczego ludzie oddają pokłon Panu Jezusowi narodzonemu w Betlejem?
Refleksja
Film: Pokłon pasterzy (na podstawie tekstu Łk 2, 8-20) [M2].
Skąd pasterze dowiedzieli się o narodzeniu Jezusa? (Anioł przyszedł do nich
i przekazał im dobrą wiadomość).
Co powiedział im Anioł? (Anioł powiedział, że znajdą Maryję, Józefa i Dzieciątko leżące w żłobie).
Co zrobili pasterze kiedy wrócili do domu? (Głosili wszystkim dobrą nowinę
o narodzeniu Zbawiciela).
Czy ludzie wierzyli temu, co opowiadali pasterze? (Nie, dziwili się ich słowom).
Inscenizacja biblijnego opowiadania (Łk 2, 8-20).
W jednym kącie klasy śpią pasterze. W drugim na krzesłach siedzi Maryja
z Dzieciątkiem i Józef. Jedno dziecko (Anioł) budzi pasterzy, którzy przecierają
oczy ze zdziwienia, i mówi im, że w Betlejem narodził się Zbawiciel. Pasterze
podnoszą się i idą oddać głęboki pokłon Jezusowi. Potem oddalają się do swoich
domów (wracają do ławek).
Zwracamy uwagę na to, że pasterze widzą w Betlejem dziecko, ale wierzą, że
jest to Jezus Zbawiciel.
Działanie
Audycja: Pasterze oddają pokłon Panu Jezusowi narodzonemu w Betlejem
(nagranie tekstu Ewangelii Łk 2, 8-20).
Audycja: Rodzice opowiadają dzieciom, że w Betlejem narodził się Zbawiciel.
Pogadanka
Kto w kościele ogłasza zebranym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel?
(Ksiądz w czasie mszy świętej).
Kto w domu ogłasza zebranym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel?
(Starsi: dziadkowie i rodzice. Ojciec rodziny, który czyta w czasie Wigilii Pismo
Święte, czyli słowa samego Boga).
Dlaczego każdego roku w kościele ogłaszamy, że w Betlejem narodził się Zbawiciel?
(Na pamiątkę wielkiego wydarzenia, jakim było przyjście na świat Zbawiciela).
Dlaczego w domu słuchamy o tym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel?
(Słowa Pisma Świętego mają nas wprowadzić w czas świętowania. Pasterze też
poszli do swoich domów, aby powiedzieć swoim bliskim o radosnej nowinie).
Dlaczego opowiadania o narodzeniu Pana Jezusa słuchamy z uwagą i szacunkiem?
(Słuchamy bowiem słowa Bożego).
Wspólnie wyznajemy wiarę, że narodzone w Betlejem dziecko jest Zbawicielem.
Śpiewamy kolędę: „Przybieżeli do Betlejem...”.
Zachęcamy uczniów, aby podziękowali rodzicom i dziadkom za to, że ogłaszają
im narodziny Jezusa Zbawiciela.
Praca z zeszytem
Uczeń wkleja do swojej szopki bożonarodzeniowej kolejne postacie – pasterzy.
M1.
–Chętnie przygarnę ten stolik – ofiarowała się babcia. – Fotel mógłby powędrować do pokoju dzieci, a wtedy łóżeczko zmieści się swobodnie.
–To jest myśl! – ucieszył się tato.
Mama kiwnęła głową.
–Będziesz nam mogła dłużej czytać na dobranoc – zacierał ręce Maciek. –
Usiądziesz sobie wygodnie w fotelu jak królowa na tronie.
Basia dokładnie oglądała rzeczy gromadzone dla maluszka. Niby chętnie chodziła z mamą na zakupy i z uwagą segregowała ciuszki przynoszone przez
prawdziwe oraz przyszywane ciocie, minę miała jednak coraz smutniejszą.
M2.
W pobliżu groty, w której Maryja urodziła Jezusa, przebywają również pasterze
ze swoimi stadami. Jest noc. Pasterze śpią. Nagle budzi ich jasność. Pan Bóg
posyła do nich Anioła, który ogłasza im wielką radość: „Dziś narodził się Zbawiciel!”. Pasterze z radością idą na spotkanie ze Zbawicielem. Odnajdują w grocie
wszystko, tak jak im Anioł ogłosił: Maryję, Józefa i małe dziecko leżące w żłobie.
Gdy wracają do swoich domów, opowiadają o tym, co zobaczyli. A wszyscy,
którzy ich słuchają, dziwią się temu, co im pasterze opowiadają (Łk 2, 8-20).