Sztuka Starożytna

Sztuka Gotycka
Zaprawdę, rzeczy widzialne są
obrazami niewidzialnych
1
 Nazwa "gotyk" została użyta po raz pierwszy w połowie
XV wieku przez L.B. Albertiego.
 Było to pejoratywne określenie opisujące wytwory
kultury uważanej za prymitywną i barbarzyńską.
 Negatywną ocenę stylu gotyckiego potwierdził Giorgio
Vasari w XVI w.
 Styl ostrołukowy
2
Dynamiczny rozwój miast
spowodował powstanie
warstwy mieszczańskiej.
Dlatego w dobie sztuki
gotyckiej istniały trzy centra
kulturowe:
Dwory (przede wszystkim
królewskie, kultura dworska,
trubadurzy itd..)
Miasta (własna kulturowość,
rozwój rzemiosła, misteria
teatralne, materializm),
Katedry (filozofia, muzyka i
iluminatorstwo).
3
Religia - MISTYCYZM
Rosnąca żarliwość religijna doprowadziła do
powstania mistycyzmu.
Dzięki któremu zrodziła się idea wypraw
krzyżowych i budowania wysokich katedr.
Szczególną cześć oddawano Marii, której
przedstawienia dominowały w sztuce gotyckiej.
Wzrasta zainteresowanie śmiercią i
przemijaniem. Sztuka religijna stała się trochę
bliższa człowiekowi, przedstawienia bardziej
świeckie.
4
Działalność zakonów :
1.
2.
3.
Zakon monastyczny  poza miastem
(Benedyktyni, Cystersi)
Zakon rycerski  zakonnicy mogą walczyć
(Krzyżacy)
Zakon żebraczy  wyjście do ludu,
kaznodziejstwo (Franciszkanie)
5
Architektura sakralna
Była ucieleśnieniem idei średniowiecznej.
Budynki miały być widoczne z daleka, górować
nad resztą miasta, były świadectwem potęgi
miasta, stąd zaangażowanie ludu.
Główne cechy:
strzelistość, wertykalizm, elementy dekoracyjne.
To właśnie sprawiało że wielkie katedry stawały
się ekspresyjne i odmaterializowane.
6
7
Architektura sakralna
Konstrukcja:
Zamiast łuków półkolistych, łuki ostre zmniejszona siła odporu
Nowe sklepienie krzyżowo-żebrowe, o wiele
lżejsze
 Filary pogrubione służkami (mocniejsze)
 Łuki przyporowe (na zewnątrz)
Wydłużone prezbiterium
 Obejście (ambit) z wieńcem kaplic  staje się
jedną przestrzenią
 Różnorodność sklepień
8
Architektura
Konstrukcja i dekoracja w jednym:
-Wimperga (trójkątna wieżyczka
nad oknem lub portalem)
- Rozeta - okrągłe okno wypełnione
witrażem i ornamentem maswerkowym
umieszczone nad głównym portalem
kościoła,
9
Maswerk:
 geometryczny wzór
architektoniczny odkuty z
kamienia lub zrobiony z
cegieł, używany do
wypełnienia górnej części
gotyckiego okna, przeźrocza,
rozety itp. Występuje także
jako dekoracja ścian, murów,
Taki element jest nazywany
ślepym maswerkiem.
 Pierwszy maswerk pojawił się
w kaplicach katedry Notre
Dame w Reims.
10
Architektura
-Sterczyny, pinakle -
wieżyczki np. na łukach
przyporowych.
-Na szczytach pinakli
znajduje się czubek tzw.
kwiaton
11
-> duże okna z witrażami
Frontony kościołów i
katedr ozdabiały okna
koliste, przejęte ze stylu
romańskiego, ale
znacznie większe i
wspanialsze od
romańskich.
-> duża popularność
ołtarzy
- ołtarz szafiasty, w
którym część
środkowa, zamykana
na co dzień, otwierana
jest w czasie dni
uroczystych. Ołtarz ma
formę tryptyku.
14
Symbolika katedry:
 FASADA stanowiła bogatą, pouczającą i
symboliczną opowieść .Kościół
zastępował nie tylko Niebo, był też
zwierciadłem całego świata boskiego i
ludzkiego, zwierciadłem Boga, przyrody
i historii.
 Program dekoracyjny wielkiej katedry
miał za zadanie ująć całokształt spraw
życia ludzkiego w całości i powiązać ją z
czasem ujętym w rytm roku kościelnego
(cykle kalendarza-dwanaście znaków
zodiaku, symboliczne ujęcie życia w
dwunastu miesiącach roku oraz
dwanaście wyobrażeń człowieka
pracującego w różnych okresach cyklu
rocznego; przykład-w Saint Denis
sierpień to postać człowieka młócącego
zboże).
 W portalach, na tympanonach, w
witrażach widzimy świętych,
personifikacje, proroków, etc.
15
 Bóg jest
światłemwitraże
( wpadajace przez nie
światło wypełniało wnętrze
mistycznym blaskiem)
 Katedra jako obraz
mistycyzmu - dążenie do
bezpośredniego
uczuciowego i
intelektualnego kontaktu z
Bogiem.
 Kościół gotycki swą
wielkością stanowi
dominantę w panoramie
miast i tym samym stanowi
o miejscu religii, Boga w
życiu ówczesnego
człowieka
16
Podział gotyku we Francji:













WCZESNY (CHÓR ST. DENIS, SENS, NOYON,
LAON, PARYŻ)
PROMIENISTY - RAYONNANT (REIMS,
AMIENS, BEAUVAIS, BOURGES)
GOTYK PŁOMIENISTY - FLAMBOYANT (SAINTE
CHAPELLE PARYŻ, ROUEN – WIEŻA, CHARTRE SWIEŻA,
SYSTEMY KONSTRUKCYJNE, KTÓRE
STOSOWANO
W GOTYKU TO:
SYSTEM BAZYLIKOWY – WYMAGA STOSOWANIA
JAKIEJŚ FORMY PRZYPÓR DLA FILARÓW NAWY
GŁÓWNEJ – NP. ŁUKÓW ODPORNYCH I WIEŻY
SIŁ
W MIEJSCACH WĘZŁÓW KONSTRUKCYJNYCH
SYSTEM HALOWY – TRZY LUB PIĘĆ NAW O
TAKIEJ
SAMEJ LUB ZBLIŻONEJ WYSOKOŚCI NAWZAJEM
SIĘ PODPIERA
17
 OPACTWO SAINT-DENIS
 (ŚW. DIONIZEGO)
 - ZNAK ŚWIECKIEJ POTĘGI
OPATA
 - BRAMA TRIUMFALNA I
ZAMEK - NAWIĄZANIE DO
KAROLIŃSKIEGO
WESTWERKU
 POTĘGA FRANCJI,
 - BOGATE ZDOBNICTWO
 - MIEJSCE POCHÓWKÓW
 KRÓLÓW FRANC
18
NOWY TYP ARCHITEKTA
- MISTRZ CECHOWY
- UZNAWANO W NIM TWÓRCZEGO
ARTYSTĘ,
- OKAZYWANO MU NIEWSPÓŁMIERNIE
WIĘCEJ SZACUNKU NIŻ W WIEKACH
UBIEGŁYCH,
- CORAZ MNIEJ ANONIMOWY, ROŚNIE
WIARA W INDYWIDUALNĄ WARTOŚĆ
JEDNOSTKI,
- 1174 POŻAR KATEDRY W
- GENEZA LOŻY MASOŃSKIEJ
CANTERBURY
 - WYBÓR WILHELMA Z SENS
 - SIŁA PRZKONYWANIA I
DYPLOMACJA
 MISTRZA DOPROWADZA DO
DECYZJI O ROZBIÓRCE I
BUDOWIE NOWEJ KATEDRY
 - WYKONAŁ PLANY,
ZASTOSOWAŁ NOWE
 MASZYNY
19
Cantenbury
 1178- Wilhelm spada z





rusztowania a jego dzieło
kontynuuje Wilhelm Anglik
1175-1178 powstaje chór
wschodni oraz transept( od
strony pd. Kaplica św.
Anzelma, dalej kaplica św.
Trójcy i kaplica Korony )
Istnieje późnoromański
korpus.
1375 1434 zburzenie i budowa
nowego korpusu, trwają
prace przy 2 transepcie.
1490-1503 budowa wielkiej
wieży
1832 dodano wieże północną
20
21
22
23
Katedra w Chartres
24
Architektura - Francja
25
Katedra Notre-Dame PARYŻ
 kościół pięcionawowy z krótką nawą
krzyżową(z krótkim transeptem), dość
długim prezbiterium i podwójnym
obejściem na półkolu. W drugiej
połowie XIII wieku usunięto kapliczki i
wybudowano pięć dużych kaplic.
 Całą szerokość fasady zajmują trzy
portale, z czego środkowy jest
najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę
Sądu Ostatecznego. Zamiast
kolumienek (jak to było w stylu
romańskim) na cokołach lub
wspornikach ustawiono figury
zwieńczone baldachimami.
 Dokładne przyjrzenie się fasadzie
środkowego portalu od razu odkrywa
jej asymetryczność: lewy portal,
poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z
ok. 1210 roku i przedstawia w reliefach
sceny z jej życia, m.in.: genealogię
Maryi, Zwiastowanie, Boże
Narodzenie, Zaśnięcie i
Zmartwychwstanie.
26
27
Katedra Notre-Dame w Paryżu, Francja
28
Katedra w Reims
 zbudowana w latach 1210–1300 katedra
w Reims.
 Zaprojektował ją Jean d'Orbais.
 Trójnawowa bazylika z potrójną nawą
poprzeczną i krótkim,
pięcionawowym prezbiterium
zamknięta jest w części wschodniej
obejściem, do którego przylega pięć
kaplic.
 Część wschodnia została ukończona
już w 1241 r.

Całe wnętrze (wraz z głębokością
środkowej kaplicy) długość 141,0 m a
wysokość trójkondygnacyjnej nawy
głównej osiąga 38,0 m. Wnętrze silnie
akcentują linie pionowe.
 Żebra sklepienia schodzą poprzez pas
triforium na półkoliste kolumny.
 Otwory okienne obejścia i kaplic
wzbogacono jednymi z pierwszych
maswerków.
 Katedra słynie z witraży i bogatej,
29
rzeźbiarskiej kompozycji fasady.
30
31
Architektura -Anglia
Architekturę angielskiego gotyku cechowały przede
wszystkim inne sklepienia i rozwiązania
architektoniczne
Sklepienie gwieździste
Sklepienie palmowe
Sklepienie sieciowe
Sklepienie kryształowe
32