część humanistyczna

Informacja o wynikach
części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego
w 2002 roku
Przedstawiamy Państwu wstępne informacje o wynikach części humanistycznej egzaminu
gimnazjalnego przeprowadzonego w województwie śląskim w roku 2002.
Każda szkoła otrzyma Raport z załączonymi wynikami dotyczącymi jej uczniów na tle
województwa.
Składam serdeczne podziękowania wszystkim:
 uczniom za udział w egzaminie gimnazjalnym,
 członkom i przewodniczącym szkolnych zespołów egzaminacyjnych za sprawne
zorganizowanie i przeprowadzenie egzaminu gimnazjalnego w szkołach,
 egzaminatorom i przewodniczącym zespołów egzaminatorów za wnikliwe sprawdzenie prac
uczniów,
 dyrektorom szkół, w których zlokalizowane były ośrodki redystrybucji prac i ośrodki
oceniania za umożliwienie sprawnego przeprowadzenia egzaminu gimnazjalnego.
Dyrektor OKE
Roman Dziedzic
I. Wstęp
W dniu 14 maja 2002 r. o godzinie 900 w całym kraju uczniowie klas trzecich gimnazjów przystąpili
do części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego. Egzamin trwał 120 minut. Uczniowie ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mieli prawo do wydłużenia czasu o dodatkowe 60 minut.
Większość uczniów pisała standardowy zestaw zadań. Przygotowano również zestawy zadań
dla uczniów:
 niewidomych i słabo widzących,
 z trudnościami w uczeniu się,
 niesłyszących i słabo słyszących .
Do części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego w województwie śląskim przystąpiło 67
651 uczniów, w tym 2933 uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją), 1394
z trudnościami w uczeniu się, 187 uczniów słabo słyszących i niesłyszących oraz 109 uczniów słabo
widzących.
Tabela nr 1. Charakterystyka szkół i populacji uczniów objętej egzaminem gimnazjalnym
w woj. śląskim
Liczba gimnazjów – ogółem – 680
w miastach powyżej 100 tys. w miastach poniżej 100 tys.
Liczba
%
liczba
%
297
43,7
196
28,8
w gminach wiejskich
liczba
%
187
27,5
162 uczniów decyzją Dyrektora OKE w Jaworznie na udokumentowany wniosek zostało
zwolnionych z obowiązku przystąpienia do egzaminu gimnazjalnego. Na świadectwach tych
uczniów w rubryce „wynik części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego” wpisano informację
„zwolniony”.
100 uczniów zwolniono z części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego na podstawie
zaświadczenia potwierdzającego zdobycie tytułu laureata wojewódzkiego konkursu
przedmiotowego z języka polskiego (68 laureatów), historii (18 laureatów), plastyki (14 laureatów).
Zwolnienie na tej podstawie jest równoznaczne z uzyskaniem w tej części najwyższego wyniku.
Z przyczyn losowych lub zdrowotnych do egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej
w wyznaczonym terminie nie przystąpiło 248 uczniów. Uczniowie ci przystąpią do części
humanistycznej egzaminu gimnazjalnego 19 sierpnia 2002 r.
2
I. Ogólny opis zestawów egzaminacyjnych
Dla większości uczniów piszących egzamin gimnazjalny w części humanistycznej
przygotowano zestaw zadań standardowy (GH-A1-021). Przygotowano również zestawy zadań dla
uczniów:
 niewidomych i słabo widzących (GH-A6-021, GH-A4-021, GH-A5-021),
 z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-021),
 niesłyszących i słabo słyszących (GH-A7-021).
Elementem łączącym poszczególne zadania w spójną całość w zestawie standardowym oraz
w zestawach dla uczniów niewidomych i słabo widzących był motyw przewodni „Lądy
archeologów”, w zestawie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się - motyw„Dzieje teatru”, zaś
w zestawie dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących - motyw „Naród bez państwa”. Motyw
przewodni występował zarówno w tekstach źródłowych, jak i w treści poleceń.
Tabela nr 2 . Charakterystyka zestawów egzaminacyjnych
Motyw
Lądy archeologów
Lądy archeologów
Dzieje teatru
Naród bez państwa
Zestaw
S-A1-021
S-A4-021, S-A5-021,
S-A6-021
S-A8-021
S-A7-021
Uczniowie
bez dysfunkcji oraz z dysleksją
słabo widzący, niedowidzący, niewidomi
z trudnościami w uczeniu się
niesłyszących i słabo słyszących
Wszystkie zestawy - zadań zamkniętych, jak i otwartych - mierzyły za pomocą umiejętności
ponadprzedmiotowe oraz wiadomości opisane w następujących obszarach standardów wymagań
egzaminacyjnych:
 czytanie i odbiór tekstów kultury,
 tworzenie własnego tekstu.
Łączna liczba punktów, którą uczeń mógł uzyskać w części humanistycznej egzaminu
gimnazjalnego za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań wynosiła 50.
3
II. Standardowy zestaw zadań egzaminacyjnych
1. Charakterystyka zestawu zadań
Zestaw standardowy zawierał 29 zadań, w tym 20 zadań zamkniętych (uczeń wybierał jedną
odpowiedź spośród czterech podanych) oraz 9 otwartych (uczeń formułował własną odpowiedź)
i skonstruowany był według planu zamieszczonego w tabeli nr 3.
Tabela nr 3. Charakterystyka zestawu
Standard
Czytanie i odbiór
tekstów kultury
Tworzenie własnego
tekstu
Łącznie
% udział
badanych
umiejętności
Maksymalna
liczba punktów
50
25
50
25
100
50
Numery zadań
zamkniętych
otwartych
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
10, 11, 12, 13, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20
21, 22, 23, 24, 25
26, 27, 28, 29
20
9
Podstawę tworzenia zadań z obszaru pierwszego stanowiły teksty literackie (prozatorski
i poetycki), teksty popularnonaukowe, reprodukcja dzieła sztuki i fotografia. Zadania rozszerzonej
odpowiedzi polegały na napisaniu tekstu użytkowego i zredagowaniu rozprawki.
W obszarze czytanie i odbiór tekstów kultury sprawdzano następujące wiadomości
i umiejętności:
 czytanie różnych tekstów na poziomie dosłownym i przenośnym,
 określanie charakteru tekstu,
 wyszukiwanie informacji zawartych w różnych tekstach kultury,
 odczytywanie znaczenia konkretnych wyrazów w tekście,
 rozpoznawanie środków wyrazu dominujących w tekście,
 interpretowanie różnych tekstów kultury, odczytywanie intencji nadawcy,
 dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych,
 dostrzeganie związków między kulturą a życiem społecznym,
 dostrzeganie kontekstów niezbędnych do interpretacji tekstów kultury.
W obszarze tworzenie własnego tekstu sprawdzano następujące wiadomości i umiejętności:
 redagowanie notatki do encyklopedii,
 redagowanie tekstu użytkowego (notatki do kroniki szkolnej), dostosowanego do
sytuacji komunikacyjnej, spójnego, poprawnego pod względem językowym,
ortograficznym i interpunkcyjnym,
 redagowanie dłuższej formy wypowiedzi (rozprawki) – zgodnej z tematem, spójnej,
logicznie uporządkowanej, poprawnej pod względem rzeczowym,
 posługiwanie się przykładami w funkcji argumentacyjnej,
 dostosowywanie stylu do sytuacji komunikacyjnej i formy wypowiedzi,
 trafne dobieranie środków wyrazu,
 pisanie poprawne pod względem leksykalnym, frazeologicznym i składniowym oraz
ortograficznym i interpunkcyjnym.
4
2. Podstawowe wskaźniki opisujące osiągnięcia
uczniów
Tabela nr 4. Charakterystyka wyników osiągniętych przez uczniów
Wskaźniki
Wyjaśnienie
Wartość
wskaźnika
Liczba
piszących
-
65 961
Łatwość
zestawu
zadań
Jest stosunkiem liczby punktów
uzyskanych za rozwiązanie zadań
przez wszystkich uczniów do
maksymalnej liczby punktów
możliwych do uzyskania za
zadania.
0,62
Średnia
arytmetycz Jest sumą wszystkich uzyskanych
na
wyników podzieloną przez ich
(M)
liczbę.
31
Mediana
(Me)
Jest to wynik środkowy spośród
wyników uczniów
uporządkowanych rosnąco lub
malejąco.
32
Modalna
(Mo)
Jest to wynik, który w badanej
grupie powtarza się najczęściej.
35
Komentarz
97,5% uczniów rozwiązywało
zadania z zestawu standardowego.
2,5/% uczniów korzystało z innych
zestawów.
Egzamin okazał się dla uczniów woj.
śląskiego umiarkowanie trudny.
Statystyczny uczeń uzyskał 31
punktów na 50 możliwych. Oznacza
to, że statystyczny uczeń opanował
62% czynności mierzonych na
egzaminie.
Środkowy uczeń w uporządkowanym
rosnąco lub malejąco rozkładzie
wyników uzyskał 32 punkty. Stanowi
to 64% całości.
Najczęściej osiągany przez uczniów
wynik to 35 punktów. Jest on raczej
wysoki - stanowi 70% maksymalnej
liczby punktów.
Najwyższy
wynik
50
Najwyższy wynik uzyskało 106
uczniów; stanowi to 0,16%.
Najniższy
wynik
-
2
Najniższy wynik uzyskało 3 uczniów.
Rozstęp
wyników
Jest różnicą między najwyższym
a najniższym wynikiem
osiągniętym przez uczniów.
48
Uczniowie uzyskiwali wyniki
w zakresie od 0 do 50 punktów.
Odchylenie Jest miarą rozproszenia wyników
standardo uczniów w odniesieniu do
we
wyniku średniego.
8,59
Około 71,1% uczniów uzyskało
wynik zawierający się w przedziale
między 22 a 40 punktów.
Wskazówka
Proponujemy: porównać łatwość zestawu zadań dla uczniów danej szkoły z łatwością
w całym województwie; obliczyć, jaki procent uczniów uzyskał wyniki wyższe niż wynik
średni w województwie.
5
3500
Liczba uczniów
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
0
0
3
4
10
30
31
92
137
170
246
326
441
530
660
818
944
1036
1133
1297
1390
1462
1497
1522
1645
1694
1817
1905
2095
2374
2469
2783
2975
3059
3276
3305
3163
3209
2962
2804
2347
2130
1721
1390
1161
824
500
286
135
47
106
Wykres nr 1. Rozkład punktów dla populacji uczniów rozwiązujących zadania zestawu
standardowego
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Liczba punktów
M<Me<Mo
31<32<35
Nieznaczne przesunięcie wyników na prawo świadczy, że egzamin nie był dla uczniów
trudny.
Wskazówka
Proponujemy porównać powyższy rozkład z rozkładem wyników uzyskanych przez
uczniów w szkole. Czy zachowują one podobną tendencję?
Tabela nr 5. Kartoteka do zestawu standardowego z wartościami wskaźnika łatwości
Wartość
Nr
Badane czynności
Liczba
Forma
wskaźnika Standard
zad. Uczeń:
punktów
zadania
łatwości
1. odczytuje znaczenia wyrazów
0,91
I/1
1
WW
2. odczytuje dosłowne znaczenie fragmentu
0,83
I/1
1
WW
tekstu
3. wyszukuje informacje
0,94
I/3
1
WW
4. interpretuje tekst
0,89
I/2
1
WW
5. dostrzega środki wyrazu
0,86
I/4
1
WW
6. wyszukuje informacje
0,89
I/3
1
WW
7. określa skutki wydarzeń przedstawionych
0,91
I/5
1
WW
w tekście
8. odczytuje intencje nadawcy
0,90
I/2
1
WW
9. dostrzega kontekst
0,93
I/6
1
WW
10. wyszukuje informacje
0,74
I/3
1
WW
11. wyszukuje informacje
0,84
I/3
1
WW
12. wyszukuje informacje
0,36
I/3
1
WW
13. interpretuje tekst
0,58
I/2
1
WW
14. dostrzega kontekst historyczny
0,26
I/6
1
WW
15. dostrzega różnice w budowie wyrazów
0,64
I/1
1
WW
16. dostrzega skutki wydarzeń
I/5
WW
0,74
1
przedstawionych w tekście
6
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
wyszukuje informacje
wyszukuje informacje
rozpoznaje rodzaj wypowiedzi
określa związki między kulturą a życiem
społecznym
dostrzega podobieństwo między dziełami
sztuki
interpretuje obraz
przywołuje kontekst historyczny
odczytuje przenośny sens fragmentu tekstu
dostrzega środki wyrazu
syntetyzuje informacje zawarte w
podanych tekstach kultury
tworzy tekst wyjaśniający pojęcie
0,74
0,91
0,86
0,71
0,29
0,32
0,26
0,71
0,38
0,53
0,40
I/3
I/3
I/4
I/6
I/6
1
1
1
1
1
I/2
I/6
I/1
I/4
II/6
1
1
1
1
II/2
1
1
WW
WW
WW
WW
KO
KO
KO
KO
KO
KO
27.
KO
tworzy zwięzły tekst dostosowany do
II/3
1
0,82
sytuacji komunikacyjnej
tworzy tekst na zadany temat
0,64
II/4
1
dostosowuje wypowiedź do sytuacji
0,90
II/3
1
komunikacyjnej
28. zachowuje spójność wypowiedzi
0,89
II/4
1
RO
zachowuje poprawność językową
0,32
II/1
1
pisze poprawnie pod względem
0,34
II/1
1
ortograficznym i interpunkcyjnym
pisze tekst we fragmentach zgodny z
II/4
1
0,86
tematem
przywołuje przykład z tekstu
0,63
II/6
1
posługuje się przywołanym przykładem do
0,52
II/5
1
uzasadnienia tezy
podaje dwa własne przykłady
0,54
II/5
1
posługuje się co najmniej jednym z
II/5
0,56
1
podanych przykładów do uzasadnienia tezy
podsumowuje rozważania
0,71
II/6
1
pisze poprawnie pod względem
II/6
0,65
1
rzeczowym
stosuje zasady typowe dla kompozycji
II/4
29. rozprawki (np. stawia tezę, przeprowadza
0,67
1
RO
dowodzenie, wyciąga wnioski)
pisze tekst spójny
0,68
II/4
1
pisze tekst logicznie uporządkowany
0,63
II/4
1
pisze poprawnie pod względem
II/1
0,27
3
językowym
posługuje się stylem dostosowanym do
II/3
sytuacji komunikacyjnej i formy
0,71
1
wypowiedzi
pisze poprawnie pod względem
0,24
II/1
2
ortograficznym
pisze poprawnie pod względem
0,25
II/1
1
interpunkcyjnym
Wskazówka
Powyższa tabela opisuje, jakie szczegółowe umiejętności badały poszczególne zadania
i czy okazały się dla uczniów łatwe czy trudne. A jak to wygląda w Waszej szkole?
7
Tabela nr 6. Łatwość czynności badanych zadaniami
Interpretacja
Bardzo
trudne
Trudne
Umiarkowanie
trudne
Łatwe
Bardzo łatwe
Wartość
wskaźnika
łatwości
0,00 – 0,19
0,20 – 0,49
0,50 – 0,69
0,70 – 0,89
0,90 – 1, 00
12, 14, 21,
22, 23, 25,
27.a, 28.3,
28.4, 29.3a,
29.4a, 29.4b
13, 15, 26, 28.1a,
29.1b, 29.1c,
29.1d, 29.1e,
29.1g, 29.2a,
29.2b, 29.2c
Numery
zadań
2, 4, 5, 6, 10, 11,
16, 17, 19, 20,
1, 3, 7, 8, 9,
24, 27.b, 28.1b,
18
28.2, 29.1a,
29.1f, 29.3b
Tabela nr 7. Średnie wyniki dla poszczególnych kategorii standardów
Kategorie standardów
Liczba punktów możliwa do uzyskania
Średni wynik dla uczniów w woj. śląskim
Wartość wskaźnika łatwości
0,8
0,7
Czytanie i odbiór
tekstów kultury (I)
25
17,5
Tworzenie własnego
tekstu (II)
25
13,5
0,7
0,6
0,54
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
Czytanie i odbiór tekstów kultury
Tworzenie własnego tekstu
Wykres nr 2. Wartość wskaźnika łatwości dla poszczególnych kategorii standardów
Wyniki uczniów na znormalizowanej skali staninowej
Do porównywania osiągnięć między uczniami, szkołami, zastosowano dziewięciopunktową
skalę znormalizowaną zwaną staninową. Otrzymuje się ją poprzez dokonanie podziału
uporządkowanych rosnąco surowych wyników na dziewięć ponumerowanych przedziałów
zawierających kolejno 4 – 7 – 12 – 17 – 20 – 17 – 12 – 7 – 4 procent wyników. Przedziały te
nazywane są staninami. Mają one nazwy: 1 – najniższy, 2 – bardzo niski, 3 – niski, 4 – niżej średni,
5 – średni, 6 – wyżej średni, 7 – wysoki, 8 – bardzo wysoki, 9 – najwyższy; np. o uczniu, który
8
uzyskał wynik 6 na skali staninowej, mówimy, że uzyskał „sześć staninów” lub że jego wynik
plasuje się w 6 staninie. Jest to wynik wyżej średni.
Jak można interpretować wynik ucznia na skali staninowej?
Jeśli wynik ucznia znajduje się w szóstym staninie, to znaczy że mieści się on w przedziale
34 -37 punktów. Oprócz jego wyniku w tym przedziale mieszczą się jeszcze wyniki punktowe
12 952 innych uczniów.
Tabela nr 8. Wyniki uczniów na znormalizowanej skali staninowej
NAZWA
STANINA –
OPIS WYNIKU
Staniny
NAJNIŻSZY
BARDZO
NISKI
NISKI
NIŻEJ
ŚREDNI
ŚREDNI
WYŻEJ
ŚREDNI
WYSOKI
BARDZO
WYSOKI
NAJWYŻS
ZY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Przedziały
punktowe
0 - 13
14 - 18 19 - 23 24 - 29 30 - 33 34 - 37 38 - 40
41 - 43
44 – 50
Liczba
uczniów
2 020
4 591
5 241
3 059
7 168
11 530
11 286 12953
8 113
Wskazówka
Proponujemy obliczyć, jaki procent uczniów w Państwa szkole uzyskał wynik należący
do odpowiedniego przedziału punktowego. Jaki procent uczniów uzyskało wynik powyżej
średniego?
Wynik ucznia wyrażony na skali staninowej można zinterpretować również jakościowo.
W tabeli nr 9 zestawiono kategorie standardów oraz ich łatwości dla wyników z poszczególnych
przedziałów staninowych.
Przedziałową skalę staninową zbudowaliśmy biorąc pod uwagę wyniki uczniów
województwa śląskiego.
9
Tabela nr 9. Kategorie standardów oraz ich łatwości dla wyników z poszczególnych
przedziałów staninowych
NAZWA
STANINA –
OPIS WYNIKU
Staniny
Czytanie i
odbiór
tekstów
kultury
Tworzenie
własnego
tekstu
NAJNIŻSZY
BARDZO
NISKI
NISKI
NIŻEJ
ŚREDNI
ŚREDNI
WYŻEJ
ŚREDNI
WYSOKI
BARDZO
WYSOKI
NAJWYŻS
ZY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0,36
0,50
0,59
0,63
0,69
0,75
0,80
0,84
0,89
0,07
0,14
0,25
0,43
0,56
0,66
0,75
0,83
0,92
Dla uczniów, którzy uzyskali 6 staninów czynności z kategorii czytanie i odbiór tekstów
kultury są łatwe, czynności z kategorii tworzenie własnego tekstu są umiarkowanie trudne.
Tabela nr 10. Podstawowe wskaźniki opisujące osiągnięcia uczniów w warstwach
Wartości wskaźników dla uczniów w:
miastach powyżej
miastach poniżej
gminach wiejskich
100tys.
100tys.
Łatwość zestawu
0,63
0,61
0,62
Średnia arytmetyczna
31,4
30,7
30,5
Mediana
33
32
32
Modalna
37
35
35
Odchylenie standardowe
8,59
8,63
8,47
Najwyższy wynik
50
50
50
Najniższy wynik
2
2
2
Rozstęp wyników
48
48
48
Łatwość poszczególnych kategorii standardów
Czytanie i odbiór
tekstów kultury
0,70
0,69
0,69
(I)
Tworzenie własnego
tekstu
0,56
0,53
0,53
(II)
Wskaźniki
Powyższa tabela pozwala porównać wyniki egzaminu gimnazjalnego uczniów
zamieszkujących miejscowości o różnej liczebności mieszkańców. Wynika z niej, że nasze
województwo jest raczej jednolite pod względem poziomu uzyskanych wyników.
10
3. Analiza jakościowa zadań
Arkusz przygotowany do części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego w 2002 r. został
opracowany zgodnie z koncepcją egzaminu i planem testu uzgodnionym przez zespół ekspertów
CKE i zespół ekspertów okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Zadania testu skupione wokół motywu Lądy archeologów odnosiły się do różnorodnych tekstów
kultury. Uczeń musiał wykazać się umiejętnością czytania i interpretacji:
 tekstów popularnonaukowych,
 literackich: fragmentu prozy oraz fragmentu wiersza,
 dzieła plastycznego.
Standard I. zbadano 20 zadaniami zamkniętymi wielokrotnego wyboru oraz pięcioma
zadaniami otwartymi krótkiej odpowiedzi. Siedem zadań zamkniętych sprawdzało umiejętność
wyszukiwania informacji. Sześć z nich okazało się łatwe i bardzo łatwe. Jedno – zadanie nr 12 wymagające udzielenia odpowiedzi na podstawie własnej wiedzy i doświadczenia, a nie na
podstawie tekstu źródłowego, było dla uczniów trudne.
Umiejętność interpretowania tekstów kultury zbadano trzema zadaniami zamkniętymi. Zadania
te okazały się łatwe i umiarkowanie łatwe. Także trzema zadaniami zamkniętymi sprawdzano
umiejętność dostrzegania kontekstów. Dwa z nich nie sprawiły uczniom większych problemów.
Trudne okazało się tylko zadanie 14, które wymagało od ucznia określenia źródeł potęgi Grecji.
Uczniowie najczęściej wskazywali sztukę zamiast kolonizacji i handlu.
Po dwa zadania zamknięte skonstruowano do zbadania umiejętności określania skutków
wydarzeń przedstawionych w tekście oraz umiejętności dostrzegania środków wyrazu. Te zadania
także nie sprawiały kłopotów większości uczniom.
Trudniejsze okazały się zadania otwarte badające umiejętności z tej kategorii standardów.
Uczniowie słabo radzili sobie z czytaniem i interpretacją dzieła plastycznego, zadania 21 i 22
okazały się trudne. Trudne było także zadanie 23, wymagające określenia funkcji obiektów
architektonicznych przedstawionych na ilustracjach. Znacznie lepie uczniowie poradzili sobie
z odczytywaniem przenośnego sensu fragmentu tekstu niż z odszukaniem w wierszu metafory, która
opisywała pracę archeologów.
Tak więc na łatwość standardu I. duży wpływ miało zastosowanie zadań otwartych. Jest to
prawidłowość, która potwierdza się prawie podczas każdych badań. Słabość uczniów wynika m.in.
z bardzo ograniczonego zasobu słownictwa, co powoduje ogromne kłopoty w samodzielnym
formułowaniu myśli. Odpowiedzi są zazwyczaj bardzo ogólnikowe.
Standard II, czyli tworzenie własnego tekstu był sprawdzany czterema zadaniami, w tym
dwoma zadaniami krótkiej odpowiedzi i dwoma zadaniami rozszerzonej odpowiedzi.
11
Szczegółowa analiza zadań otwartych
Zadania nr 21 i 22 badały umiejętność analizy dzieła plastycznego
Zadanie 21
Tekst zadania 21
Siedzące postacie są podobne do posągów. Wyjaśnij, co świadczy o tym podobieństwie.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
np. monumentalność, wielkość, potęga,
statyczność postaci lub Postacie są
nieruchome. lub Postacie są jakby wykute,
wyrzeźbione. lub Postacie wyglądają jak z
kamienia.
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
 opisywali wygląd postaci na obrazie, nie
zwracając uwagi na podobieństwo postaci
do posągów, np.
Postacie siedzą,
 porównywali postacie do ludzi, a nie do
posagów, np. Postacie nie mają twarzy, a
ludzie mają.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
1
dostrzega podobieństwo między dziełami sztuki
I/6
Zasady przydzielania punktów:
Uczeń otrzymywał punkt za podanie jednego podobieństwa niezależnie od formy zapisu.
Zadanie okazało się trudne
P= 0,29
P
1
Zadanie 22
Tekst zadania 22
Dlaczego archeolodzy nie mają twarzy, a miniatury zabytków przysłaniają ich ciała?
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
np. Najczęściej nie pamięta się nazwisk
 nie wskazywali na anonimowość
archeologów tylko to, co odkryli.
archeologów,
 interpretowali dzieło niezgodnie
z intencją twórcy, np. postacie nie
mają twarzy, ponieważ każdy może być
archeologiem,
 brak twarzy łączyli z umownością formalną
postaci, np. Postaci nie są postaciami
rzeczywistymi, są martwe.
Umiejętności sprawdzane zadaniem:
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
P
SW
1
interpretuje obraz
1
I/2
Zasady przydzielania punktów:
Uczeń otrzymywał punkt za odpowiedź uwzględniającą anonimowość archeologów i ważność ich
odkryć.
Zadanie okazało się trudne
P = 0,32
12
Zadanie 23
Tekst zadania 23
Na trzech fotografiach przedstawiono przykłady dzieł nawiązujących do sztuki egipskiej,
greckiej i rzymskiej. Jaką funkcję pełniły w starożytności obiekty architektoniczne, które
zainspirowały twórców tych dzieł?
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
Fotografia A - np. Piramida to miejsce
spoczynku zmarłych władców (faraonów) lub
 nie potrafili określić funkcji wskazanych
Funkcja grobowca.
budowli, np. określali łuk triumfalny jako
Fotografia B - np. Łuki triumfalne budowano
bramę wjazdową lub ograniczali się do
na cześć zwycięskich wodzów, pod nimi
nazywania obiektów architektonicznych, a
odbywały się przemarsze zwycięskich armii
nie wskazywali ich funkcji,
(miejsce defilad) lub
 wskazywali współczesną funkcję elementów
Funkcja symboliczna lub reprezentacyjna.
architektonicznych, a nie funkcje, jakie
Fotografia C - np. Kolumna służyła celom
pełniły w starożytności,
ozdobnym, podtrzymywała budowlę, służyła
np. Jest zabytkiem Paryża bardzo często
jako cokół dla posągów (była pomnikiem)
podziwianym przez turystów.
lub Funkcja architektoniczna.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
P
1.
przywołuje kontekst historyczny
1
I/6
Zasady przydzielania punktów:
1 punkt za podanie wyjaśnień wszystkich trzech obiektów.
Zadanie okazało się trudne
P = 0,26
Zadania nr 24 i 25 sprawdzały umiejętności dotyczące analizy tekstu poetyckiego
Zadanie 24
Tekst zadania 24
Wypisz cytat, w którym został przedstawiony właściwy cel poszukiwań archeologów.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
np.
Przydatki próżne
 wykorzystywali bardzo rozbudowany
lub
fragment tekstu, przepisując nawet dwie
po człowieka
zwrotki,
Przydatki próżne
 wypisywali fragment, który nie jest całością
lub
semantyczną, np. ale po człowieka.
Nie po to przyszli. Ale po człowieka
Przydatki próżne
lub
Nie po to przyszli. Ale po człowieka
Przydatki próżne, którymi obrasta
Odmienność nasza na łąkach cmentarzy.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
P
1.
odczytuje przenośny sens fragmentu tekstu
1
I/1
Zasady przydzielania punktów:
1 punkt za wypisanie cytatów, cudzysłów nie był wymagany.
Zadanie okazało się łatwe P=0,71
13
Zadania od numeru 25 do 29 badały umiejętności tworzenia własnego tekstu
Zadanie 25
Tekst zadania 25
W opisie pracy archeologów poeta wykorzystał przenośnie. Wypisz z tekstu jedną z nich.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
- obracając wiatrakami łopat,
 mylili przenośnie z porównaniem, np. grób
lub
otwierali jak królewski poród,
- Z popiołów kręcąc konopiaste bicze.
 wypisywali przenośnie, które nie są opisem
pracy archeologów, np.
Odmienność nasza na łąkach cmentarzy,
 wypisywali fragmenty tekstu nie będące
przenośnią.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
1.
dostrzega środki wyrazu
I/4
Aby rozwiązać to zadanie, uczniowie musieli wykazać się zrozumieniem treści tekstu
i znajomością pojęcia przenośni.
Zadanie okazało się trudne
P= 0,38
P
1
Zadanie 26
Tekst zadania 26
Na podstawie jednego z tekstów zamieszczonych w arkuszu wyjaśnij zwięźle, dlaczego
archeolodzy uważają „próżne przydatki” za najważniejsze.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
np. Pozwalają poznać życie ludzi w
przeszłości.
 uznawali próżne przydatki jako skarby, dzięki
którym archeologowie mogli się wzbogacić, np.
bo są chciwi, bo chcą się dorobić, bo tam jest
bogactwo.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
1.
syntetyzuje informacje zawarte w podanych tekstach kultury
II / 6
Zadanie okazało się trudne
P=0,38
Uczniowie nie potrafią korzystać z podanych tekstów jako źródła informacji, odpowiadają
najczęściej na podstawie własnych doświadczeń.
P
1
14
Zadanie 27
Tekst zadania 27
Napisz tekst, który zostałby zamieszczony w encyklopedii jako objaśnienie hasła „archeologia”.
Umiejętności sprawdzane zadaniem:
- tworzy tekst wyjaśniający pojęcie,
- tworzy zwięzły tekst dostosowany do sytuacji komunikacyjnej.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
np. archeologia – nauka historyczna badająca
 nie określali, że archeologia to nauka,
przeszłość dawnych społeczeństw, gł. na
zamiast tego pojawiały się pojęcia :
podstawie wykopalisk.
dziedzina, historia, dział, praca,
 nie wskazywali, że archeologia związana jest
z wykopaliskami,
 zbyt ogólnie definiowali pojęcie archeologii,
np. archeologia to nauka badająca
przeszłość,
Rzadsze były błędy dotyczące warstwy językowej
definicji:
 uczniowie definiując pojęcie, używali
przenośni,
 nie potrafili zbudować wypowiedzi
dostosowanej do sytuacji komunikacyjnej.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
SW
1.
tworzy tekst wyjaśniający pojęcie
II / 2
2.
tworzy zwięzły tekst dostosowany do sytuacji komunikacyjnej
II / 3
Zadanie okazało się umiarkowanie łatwe, p=0.6
Jednak analiza poszczególnych czynności wskazuje, że uczniowie mieli większe trudności
ze sformułowaniem poprawnej merytorycznie definicji niż z dostosowaniem języka do formy
wypowiedzi.
P1 = 0,4
P2 = 0,82
P
1
1
15
Zadanie 28
Tekst zadania 28
Napisz notatkę do kroniki szkolnej zawierającą informacje o przebiegu wycieczki do muzeum
sztuki starożytnej. Uwzględnij także swoje wrażenia z pobytu w tym muzeum.
Umiejętności sprawdzane zadaniem:
- tworzy tekst na zadany temat,
- dostosowuje wypowiedź do sytuacji komunikacyjnej,
- zachowuje spójność wypowiedzi,
- zachowuje poprawność językową,
- pisze poprawnie ortograficznie i interpunkcyjnie.
Przykładowy poprawny zapis rozwiązania
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
15 marca 2002 roku nasza klasa wraz z
 zbyt ogólnie określali czas wycieczki, np.
nauczycielem historii wybrała się do Muzeum
pewnego dnia, pewnego ranka , kiedy
Sztuki Starożytnej w Warszawie.
pojechaliśmy do muzeum,
Udaliśmy się najpierw do ogromnej sali
 nie zamieszczali informacji o ekspozycji
poświęconej kulturze Egiptu. Największe
i eksponatach, pisząc jedynie bardzo ogólnie:
wrażenie wywarła na nas pośmiertna maska
sala egipska, sala grecka,
jednego z faraonów. W następnej sali
 w charakterystyce ekspozycji popełniali
mogliśmy się zachwycić wspaniałą biżuterią
błędy rzeczowe, np. w Muzeum Sztuki
pochodzącą z Mezopotamii. Po opuszczeniu
Starożytnej w Katowicach oglądaliśmy
muzeum jeszcze długo rozmawialiśmy o
zbroje średniowiecznych rycerzy,
wystawie.
 redagowali wypowiedzi nie mieszczące się w
Jesteśmy pewni, że ta wycieczka zostanie w
konwencji notatki, np. zaproszenie, list,
naszej pamięci.
 w warstwie językowej często pojawiały się
powtórzenia, kolokwializmy, wielosłowie,
 nie stosowali zwrotów i wyrażeń
określających następstwo czasowe,
 błędnie zapisywali nazwy własne, np.
używali małych liter przy zapisie nazwy
własnej muzeum.
Schemat oceny (standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
1.
tworzy tekst na zadany temat
2.
dostosowuje wypowiedź do sytuacji komunikacyjnej
3.
zachowuje spójność wypowiedzi
4.
zachowuje poprawność językową
5.
pisze poprawnie ortograficznie i interpunkcyjnie
SW
II/4
II/3
II/4
II/1
II/1
P
1
1
1
1
1
Zadanie okazało się umiarkowanie łatwe; p=0.61.
Jednak na wartość tego współczynnika największy wpływ miały kryteria dotyczące umiejętności językowych,
ortograficznych i interpunkcyjnych.
Współczynnik łatwości dla kryterium języka wynosi 0.32, natomiast dla kryterium ortografii i interpunkcji 0.33. Obydwie wartości pokazują, że te umiejętności są dla uczniów trudne.
Gimnazjaliści lepiej radzili sobie z funkcją informacyjną tekstu, p=0.64, a prawie zupełnie nie sprawiało im
kłopotów zachowanie spójności; p= 0.88 oraz dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej, w tym
konkretnym przypadku zastosowanie wyrazów nacechowanych emocjonalnie i wartościujących, p=0.89.
16
Zadanie 29
Tekst zadania 29
Warto poznawać dorobek naszych przodków.
Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do tej opinii. Odwołaj się do trzech przykładów
osiągnięć cywilizacyjnych (jednego z arkusza i dwóch własnych).
Pamiętaj, że twoja praca zostanie sprawdzona, jeśli będzie zgodna z tematem i zajmie co
najmniej połowę wyznaczonego miejsca.
Najczęściej powtarzające się błędy
Uczniowie:
 popełniali błędy rzeczowe, np. przypisywali określonym narodom odkryć, które nie były ich
osiągnięciem,
 nie realizowali właściwie tematu, uznając materialny dorobek swojej rodziny jako
znaczący dorobek cywilizacyjny,
 podawali przykład, ale nie potrafili go wykorzystać do uzasadnienia tezy.
Najwięcej błędów pojawiało się w warstwie językowej:
 zdania złożone z kilkunastu zdań pojedynczych, najczęściej z błędną interpunkcją – potoki
słowne,
 nadużywanie powtórzeń wyrazowych i składniowych,
 częsty szyk przestawny, np. znaleziony został, wynalazek ciekawy,
 nadużywanie zaimków rzeczownych i wskazujących (nie poprzedzonych wcześniejszym
odnośnikiem lub wprowadzanie zaimków bez celu,
 niekonsekwentne stosowanie pisowni „nie” z imiesłowami,
 błędna pisownia nazw własnych i pospolitych.
Dużym utrudnieniem w pracy egzaminatorów było niestaranne, często
Schemat oceny ( standardy SW, punktacja P)
Lp.
Oceniane czynności
pisze
tekst
we
fragmentach
zgodnie z tematem
1.
2.
przywołuje przykład z tekstu
posługuje się przywołanym przykładem do uzasadnienia
3.
tezy
4.
podaje dwa własne przykłady
posługuje się co najmniej jednym z podanych przykładów
5.
do uzasadnienia tezy
6.
podsumowuje rozważania
7.
pisze poprawnie pod względem rzeczowym
stosuje zasady typowe dla kompozycji rozprawki (np.
8.
stawia tezę, przeprowadza dowodzenie, wyciąga wnioski)
9.
pisze tekst spójny
10.
pisze tekst logicznie uporządkowany
11.
pisze poprawnie pod względem językowym
posługuje się stylem dostosowanym do sytuacji
12.
komunikacyjnej i formy wypowiedzi
13.
pisze poprawnie pod względem ortograficznym
14.
pisze poprawnie pod względem interpunkcyjnym
nieczytelne pismo.
SW
II /4
II / 6
l.pkt.
1
1
łatwość
0,86
0,63
II/5
1
0,52
II/5
1
0,54
II/5
1
0,56
II/6
II/6
1
1
0,71
0,64
II/4
1
0,66
II/4
II/4
II/1
1
1
3
0,68
0,63
0,27
II/3
1
0,71
II/1
II/1
2
1
0,24
0,25
17
Z analizy współczynników łatwości podanych w powyższej tabeli wynika jednoznacznie, że
uczniowie, którzy podjęli się napisania wypracowania, na ogół zrozumieli temat i przynajmniej we
fragmentach ich prace były z nim zgodne.
Gimnazjaliści przeprowadzają rozumowanie na zadany temat, często jednak według własnej
koncepcji, prawie połowa uczniów nie zwróciła uwagi na drugą część polecenia, w którym zawarte
zostały szczegółowe wymagania wobec realizacji tematu. Uczniowie przyzwyczajeni są do
dowolnej interpretacji problemu, dlatego ich wypowiedzi są ogólnikowe, nie zawierają konkretnych
przykładów. Dla uczniów wystarczającym przykładem bywa często opinia, slogan powtarzany, np.
przez media. Natomiast zasadą w testach diagnostycznych jest takie formułowanie tematów, aby
uczniowie nie tylko wykazywali się elokwencją i swobodnymi skojarzeniami, ale i wiedzą
merytoryczną i umiejętnościami jej wykorzystania w funkcji argumentacyjnej. Większość uczniów
zdaje sobie sprawę z konieczności podsumowania rozważań i potrafi takie podsumowanie
w zakończeniu rozważań zbudować. Współczynnik łatwości kryterium poprawności rzeczowej
pozornie wydaje się zadowalający. Jednak biorąc pod uwagę to, że uczeń dowolnie wybiera
przykłady do uzasadnienia tezy, świadczy, iż gimnazjalista bezkrytycznie przywołuje fakty, bez
dobrej znajomości prawdy historycznej. Często uczniowie mylą pojęcia, epoki historyczne,
przypisują odkrycia i wynalazki innym osobom lub narodom, ale najbardziej niepokojące jest to, że
często mając wiedzę, nie posiadają świadomości skutków podanych odkryć. Nie potrafią wskazać
ani ocenić rzeczywistego ich wpływu na rozwój cywilizacyjny, uważając, np. że odkrycia
geograficzne umożliwiły w tamtym okresie podejmowanie studiów za granicą. Myślenie
przyczynowo–skutkowe jest jednym z częściej badanych standardów, musi więc być przedmiotem
systematycznej pracy w szkole.
Około 65% uczniów zna zasady organizacji tekstu i potrafi je realizować w praktyce,
tworząc wypowiedź poprawną kompozycyjnie, spójną i na ogół logicznie uporządkowaną, chociaż
tu trudności były największe.
Niestety najwięcej kłopotów pojawia się na poziomie poprawności językowej. Nawet
w bardzo dobrych merytorycznie pracach język pozostawia wiele do życzenia. Uczniowie piszą
niedbale, stosują wiele kolokwializmów.
18
Podsumowanie
1. Wykorzystanie wyników egzaminu w szkole
Prezentowane informacje dotyczące wyników egzaminu gimnazjalnego nie zawierają
stwierdzeń oceniających. Wartościować je należy w środowisku, którego te wyniki dotyczą, a więc
z uwzględnieniem ocen szkolnych oraz kontekstów kształcenia.
Uzyskane na egzaminie wyniki nauczyciele mogą wykorzystywać do:
 ustalenia trudności, na jakie natrafiają uczniowie, a związku z tym do zmodyfikowania
sposobu projektowania i realizacji zajęć,
 refleksji na temat zależności efektów procesu nauczania–uczenia się od wkładu pracy
nauczyciela, jego umiejętności dydaktycznych, rzetelności wykonywania zawodu,
 sformułowania oczekiwań wobec organu prowadzącego i pracowników nadzoru
pedagogicznego w zakresie wspierania organizacji skutecznego kształcenia w szkole.
2. Uwagi o organizacji i przeprowadzaniu egzaminu
gimnazjalnego
1. Przewodniczący szkolnych zespołów egzaminacyjnych zostali przygotowani do
zorganizowania i przeprowadzenia egzaminu.
2. Szkoły otrzymały materiały egzaminacyjne w przeddzień egzaminu przesyłką kurierską.
3. Przygotowanie oraz przeprowadzenie egzaminu w szkołach przebiegało zgodnie
z obowiązującymi procedurami, instrukcjami i harmonogramem.
4. Przebieg egzaminu w szkołach był monitorowany przez zewnętrznych niezależnych
obserwatorów.
5. Praca zespołów egzaminatorów przebiegała sprawnie i została wykonana terminowo.
6. Sprawnie przebiegało sczytywanie i weryfikacja danych egzaminacyjnych.
7. Uczniowie w wyznaczonym terminie uzyskali wyniki egzaminu.
19