Poradnictwo, orientacja i doradztwo zawodowe

Poradnictwo, orientacja
i doradztwo zawodowe
ćwiczenia 1
Patrycja Rudnicka
Poradnictwo




działanie społeczne
interakcja międzyosobowa
działanie instytucjonalne
forma pomocy
(Kargulowa, 2004)
Działanie poradnicze
?
DORADCA
RADZĄCY SIĘ
Działanie poradnicze
udzielanie porad
wspieranie
motywowanie do działania
udzielanie informacji
stymulowanie
DORADCA
RADZĄCY SIĘ
współdziałanie
zaufanie
I JEGO PROBLEM
Doradcy kiedyś i dziś
kapłani, szamani, czarownicy,
przywódcy, mędrcy, błaźni, artyści
konsultanci, specjaliści, eksperci,
psycholodzy, pedagodzy, doradcy
zawodowi, terapeuci, kapłani
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Doradca
kto to jest?
jakie powinien mieć cechy?




ekspert, konsultant
profesjonalista bądź pomagający
altruistycznie
fachowy, atrakcyjny, godny zaufania
wiedza, wrażliwość, samoświadomość,
empatia, wizja i filozofia działania
(na podstawie: Kargulowa, 2004; Skłodowski, 1999)
Radzący się
wspomagany, osoba radząca się,
klient, pacjent, poradobiorca,
użytkownik poradni, optant



osoba z problemem
cechuje ją przejściowa bezradność
wobec problemu
osoba aktywna – poszukuje
rozwiązania, potrzebuje doradcy
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Typy porad




profilaktyczne – zapobiegają
optymalizacyjne – wskazanie
optimum postępowania w danej
sytuacji
kompensacyjne – celem jest
usuwanie zaburzeń
prognostyczne – wskazanie
najlepszej drogi postępowania
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Obszary poradnictwa
zależne od typu problemu

problemy egzystencjalne

problemy instrumentalne
zależne od przedmiotu problemu
 poradnictwo rodzinne

poradnictwo zawodowe

poradnictwo dla uzależnionych
(Kargulowa, 2004)
Poradnictwo zawodowe
Metoda działania, której głównym
elementem
jest
udzielanie
rad
i niesienie
pomocy
w
podjęciu
świadomej,
swobodnej
decyzji
dotyczącej wyboru zawodu lub szkoły
zawodowej, czy uczelni, a także
zmiany zawodu czy miejsca pracy.
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Poradnictwo a orientacja




poradnictwo bywa traktowane jako: etap
orientacji zawodowej, metoda orientacji
zawodowej
poradnictwo bywa też traktowane jako
proces równorzędny – ponieważ ma ten
sam cel, co orientacja
orientacja jest procesem, któremu
podlegamy w toku funkcjonowania
społecznego
poradnictwo natomiast to odpowiedź na
zgłoszenie problemu
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Orientacja zawodowa
Całokształt oddziaływań wychowawczych
mających pomóc młodzieży w wyborze zawodu.
Przygotowanie do świadomego wyboru
zawodu.
Zespół działań przygotowujących dzieci,
młodzież i osoby pełnoletnie do prawidłowego
wyboru zawodu, kierunku kształcenia i pracy
oraz doskonalenia lub zmiany kwalifikacji
zawodowych
(Podoska-Filipowicz, 1990, s. 37-38)
Podział orientacji zawodowej
W toku życia:

preorientacja zawodowa

orientacja szkolna i zawodowa

reorientacja zawodowa
Funkcjonalnie:

orientacja zawodowa

preorientacja zawodowa

reorientacja zawodowa
 orientacja szkolna
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Zadania orientacji zawodowej






wyposażyć w wiedzę – zapoznać z zawodami,
ścieżkami kształcenia, rynkiem pracy itp.
identyfikować potencjał odbiorcy działań
ukształtować i utrwalić zainteresowania
zawodowe
kształtować postawy i motywację
pomóc w realnej ocenie i samookreśleniu się
kształtować aktywność
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Funkcje poradnictwa zawodowego









kształcąca
wychowawcza
motywacyjna
poznawcza
kreatywna
informacyjna
diagnostyczna
kwalifikacyjna
terapeutyczna
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Formy i techniki poradnictwa


porady – indywidualne, grupowe, masowe
praca wychowawcza – prowadzenie grupy
lub osoby
Techniki:

rozmowa, wywiad, techniki ankietowe,
socjometryczne, ankieta, obserwacja,
analiza dokumentacji, analiza wytworów,
metody testowe, metody aktywizujące
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Źródła informacji i narzędzia pracy
Źródła informacji:

osoba zgłaszająca się po poradę – jej wytwory,
wypowiedzi, prace

rodzina

szkoła – nauczyciele, karty ocen, teczki
biograficzne

opinie lekarskie
Narzędzia:

metody aktywizujące, kwestionariusze,
ankiety, testy psychologiczne, informatory,
poradniki, materiały audio i video, komputery
i Internet
3 rodzaje poradnictwa
DYREKTYWNE
instrumentalne
sterowanie
„przedmiotem
poradnictwa”
koncentracja na celu
koncepcja człowieka:
behawioralna
LIBERALNE
DIALOGOWE
zapewnienie
bezpieczeństwa
w samodzielnym
dochodzeniu
radzącego się do
rozwiązania
wspólne
rozwiązywanie
problemu
koncentracja na
kliencie
koncepcja człowieka:
psychodynamiczna
humanistyczna
koncentracja na
relacji
dialog
dochodzenie do
konsensusu
koncepcja człowieka:
poznawcza
(na podstawie: Kargulowa, 1990)
Uwarunkowania społeczne
i kulturowe poradnictwa



świadomość różnorodności
kulturowej (narodowość, rasa,
miejsce zamieszkania, cechy
biologiczne)
równoczesna orientacja na
indywidualność klienta
przekazywanie wartości
społecznych
(na podstawie: Skłodowski, 1999)
Kontinuum doradztwa
(Źródło: Madej, 2006)
Poradnictwo zinstytucjonalizowane



działania zorganizowane
i ustrukturalizowane - system
poradnictwa
powiązania z obszarami edukacji,
produkcji, informacji
sformalizowanie poradnictwa
i włączenie go w system społeczny
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Poradnictwo zawodowe w Polsce


dwa resorty: edukacji i pracy
regulacje prawne
Instytucje:

poradnie psychologiczne-pedagogiczne,
Szkolne Ośrodki Kariery, Biura Karier,
Urzędy Pracy, Centra Orientacji
Zawodowej, Kluby Pracy, Ochotnicze
Hufce Pracy, Agencje Aktywizacji
Zawodowej, firmy komercyjne.
(na podstawie: Poradnictwo zawodowe w Polsce)
Wymiary poradnictwa w Polsce
(Źródło: Madej, 2006)
Literatura cytowana:
Kargulowa, A. (2004). O teorii i praktyce poradnictwa. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Madej, D. (2006). Poradnictwo zawodowe w Polsce - system, czy...?
http://www.koweziu.edu.pl/edukator/modules.php?op=modload&name=News&file=art
Podoska-Filipowicz, E. (1990). Podstawy zawodoznawstwa, orientacji
i poradnictwa zawodowego. Bydgoszcz: WSP.
Skłodowski, H. (1999) (red.). Psychologiczna problematyka doradztwa
zawodowego. Materiały do studiowania (tom I). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Poradnictwo zawodowe w Polsce (http://www.praca.gov.pl/tvc/3-4.htm)