marzec w bibliotece - Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie

marzec w bibliotece - Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie

MARZEC W BIBLIOTECE
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
Tel.: 5525660, fax 5525659, e-mail: [email protected]
http://www.buw.uw.edu.pl
marzec 2008 r.
KOMISJA SENACKA DS. BIBLIOTEK I SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH UW...
... zebrała się na posiedzeniu 17 marca. Gośćmi posiedzenia byli: mgr Lidia Guzek, zastępca
kanclerza UW ds. informatycznych, mgr Agnieszka Majewska, kierowniczka Działu
Aplikacji Komputerowych oraz mgr Piotr Amrozy, specjalista ds. oprogramowania i licencji.
Kanclerz Guzek i mgr Majewska przedstawiły stan dostępności danych organizacyjnych o
pracownikach i studentach z HMS (Human Management System) i USOS (Uniwersytecki
System Obsługi Studiów) dla innych systemów informatycznych uczelni. Wg
przedstawionych przez nie informacji większość danych pracowników i studentów jest juŜ w
USOS-ie. Za wprowadzanie i aktualizację danych w bazie HMS są odpowiedzialne
poszczególne jednostki UW. W najbliŜszym czasie powinien powstać program do
automatycznej aktualizacji danych w systemie USOS na podstawie HMS, tak aby jednostki,
które korzystają z USOS-a, w tym BUW, miały dostęp do bieŜących danych (np. na temat
statusu pracownika czy jego stopnia naukowego).
Specjalista ds. oprogramowania i licencji poinformował o swoich dotychczasowych
osiągnięciach (zakup pakietów oprogramowania SPSS i SAS dla UW) bieŜących zadaniach
(opieka nad licencjami, organizowanie szkoleń dla uŜytkowników, informowanie o
oprogramowaniu open source) i planach na przyszłość. W dyskusji podkreślano, Ŝe
świadomość istnienia takiego stanowiska nie jest na UW powszechna, warto pomyśleć o
róŜnych sposobach promowania działalności w zakresie oprogramowania i licencji,
szczególnie wśród tych jednostek, które chcą uporządkować własną sytuację w tym zakresie.
Przewodniczący Komisji, dr Marek Węcowski, szefujący równieŜ zespołowi rektorskiemu ds.
portalu UW, przedstawił dokonania zespołu. Po wnikliwym zbadaniu sprawy zespół
zarekomendował władzom UW: 1) podjęcie decyzji o budowie portalu, 2) zbudowanie
strategii i procedur obiegu informacji na uczelni, 3) integrację istniejących zasobów i
narzędzi, 4) powołanie ośrodka koordynującego projekt portalu, 5) powołanie rady
uŜytkowników. Senat UW zapoznał się z projektem na posiedzeniu 19 marca.
Omówienie ankiety „Badanie systemu biblioteczno-informacyjnego UW” zostało przełoŜone
na kolejne posiedzenie Komisji.
Anna Wołodko
KAROL SZYMANOWSKI
5 marca odbyło się w BUW spotkanie promujące nową publikację multimedialną Karol
Szymanowski wydaną wspólnie przez BUW oraz Fundację UW. Biblioteka Uniwersytecka w
Warszawie, przechowująca w swych zbiorach spuściznę Szymanowskiego, aktywnie
włączyła się w obchody roku jubileuszowego, poświęconego Kompozytorowi uchwałą Sejmu
RP w związku ze 125. rocznicą jego urodzin oraz 70. rocznicą śmierci. Interaktywna
publikacja (w postaci dysku DVD-ROM do odtwarzania na komputerze) jest pierwszym tego
1
rodzaju elektronicznym wydawnictwem, ukazującym w szerokim zakresie Ŝycie, twórczość i
dziedzictwo artystyczne kompozytora. Do współpracy zostało zaproszonych kilka instytucji,
m.in. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Biblioteka
Narodowa, Muzeum Narodowe w Krakowie, Instytut Adama Mickiewicza, Polskie Radio,
Telewizja Polska, a takŜe grono wybitnych muzykologów z róŜnych ośrodków akademickich.
Realizatorem była firma Noyamundi z Łodzi (pomysłodawca całej serii tego rodzaju
publikacji). Szeroki zakres tematyczny oraz bogactwo i róŜnorodność zawartego na płycie
materiału - obszerne teksty prezentujące biografię i twórczą spuściznę kompozytora (której
omówieniom towarzyszą reprodukcje fragmentów partytur oraz nagrania audiowizualne),
reprodukcje ok. 400 obiektów archiwalnych, pochodzących głównie ze zbiorów Archiwum
Kompozytorów Polskich BUW oraz Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem,
pozwalają spodziewać się, Ŝe publikacja zainteresuje szerokie grono odbiorców w kraju i za
granicą (publikacja jest dwujęzyczna, polsko-angielska). Płycie DVD towarzyszy płyta CDaudio z nagraniem Stabat Mater Szymanowskiego, utwór ten jest równieŜ w całości
zaprezentowany na płycie DVD w sposób umoŜliwiający słuchanie z synchronicznym
oglądem autografu partytury (udostępnionego przez Bibliotekę Narodową). W spotkaniu
promocyjnym wzięli udział autorzy i realizatorzy projektu, a takŜe przedstawiciele bibliotek i
instytucji muzycznych.
Publikacja sfinansowana m.in. z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
Polskiego Wydawnictwa Audiowizualnego, Instytutu Adama Mickiewicza oraz UW jest
przedsięwzięciem non profit, nie moŜe być sprzedawana. Jest rozsyłana nieodpłatnie do
bibliotek muzycznych, szkolnych i ogólnych w Polsce, jej zagraniczną dystrybucją zajmuje
się Instytut Adama Mickiewicza. BUW posiada teŜ pewną pulę płyt do własnej dyspozycji.
W planach jest kolejne tego rodzaju wydawnictwo poświęcone postaci i twórczości Romana
Palestra (jego spuścizna takŜe znajduje się w BUW), którego 20. rocznica śmierci przypada w
roku 2009.
Piotr Maculewicz
POLSKI KOMITET RILM – REAKTYWACJA W MURACH BUW
7 marca 2008 r. w BUW odbyło się spotkanie bibliotekarzy muzycznych, poświęcone
elektronicznej bazie RILM (Répertoire International de Littérature Musicale). Projekt RILM
powstał w 1966 r. pod patronatem Międzynarodowego Stowarzyszenia Bibliotek
Muzycznych IAML i Międzynarodowego Towarzystwa Muzykologicznego. RILM gromadzi
dane bibliograficzne w 140 językach z 60 krajów świata. W bazie tej zgromadzone są dane
dotyczące literatury naukowej (ksiąŜek, prac zbiorowych, artykułów z czasopism, a takŜe
dysertacji) z zakresu muzyki, muzykologii, etnografii muzycznej i dziedzin pokrewnych.
BUW jest jedną z nielicznych bibliotek w Polsce posiadających dostęp do bazy RILM
(dysponują nim takŜe biblioteki uniwersyteckie w Krakowie, Poznaniu i Warszawie).
W spotkaniu, prowadzonym przez Stanisława Hrabiego, przewodniczącego Sekcji Bibliotek
Muzycznych SBP, kierownika Biblioteki Instytutu Muzykologii UJ (i zarazem oficjalnego
koordynatora projektu RILM w Polsce), uczestniczyli bibliotekarze nie tylko z ośrodków
uniwersyteckich (Warszawa, Kraków, Poznań), lecz takŜe z Akademii Muzycznych (Gdańsk,
Katowice, Kraków, Warszawa, Wrocław) oraz bibliotek publicznych (Opole, Warszawa).
Obecni byli takŜe przedstawiciele Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Narodowego
Instytutu Fryderyka Chopina. Przedstawiciele 13 bibliotek – uczestników spotkania
reaktywowali działalność Polskiego Komitetu RILM, od wielu lat pozostającego „w
uśpieniu”.
2
Baza RILM jest niezwykle waŜnym zasobem informacyjnym, stanowi podstawowy warsztat
pracy muzykologów, teoretyków muzyki, takŜe bibliotekarzy muzycznych. MoŜe być takŜe
znakomitą platformą promocji rodzimych osiągnięć naukowych, pod warunkiem jednak, Ŝe
informacje o pracach polskich badaczy będą do bazy RILM systematycznie wprowadzane. W
ostatnich latach odnotowane zostały w niej niestety nieliczne tylko publikacje polskich
naukowców. Bibliotekarze zgromadzeni na marcowym spotkaniu podjęli się regularnego
wprowadzania do bazy RILM prac polskich. Ustalono zasady współpracy oraz podział zadań:
osoby pracujące w poszczególnych ośrodkach naukowych będą dodawały do RILM prace
wydawane w tychŜe ośrodkach; została ustalona lista najwaŜniejszych czasopism
muzykologicznych, a poszczególne tytuły rozdzielono pomiędzy uczestników spotkania, tak
by artykuły w nich zamieszczone były wprowadzane nie tylko z bieŜących numerów, lecz
takŜe archiwalnych. Uczestnicy spotkania mieli moŜliwość zapoznania się z kilkoma
sposobami wprowadzania danych do RILM-u (w tym online poprzez przyjazny interfejs) oraz
poznania wszystkich moŜliwości przeszukiwania bazy. Na BUW spoczęło zadanie
wprowadzenia do bazy trzech tytułów roczników (Polski Rocznik Muzykologiczny,
Musicology Today, Przegląd Muzykologiczny). NaleŜy mieć nadzieję, Ŝe środowisko
bibliotekarzy muzycznych rzeczywiście podejmie się trudu upowszechniania prac naukowych
z polskich ośrodków muzycznych. Przy okazji zachęcamy do korzystania z bazy RILM i
informowania o niej zainteresowanych muzyką czytelników.
Ewa Hauptman-Fischer
GDZIE JEST GRANICA?
Miłośnik ksiąŜek nie powinien zamykać się jedynie w „granicach” okładek. Dobrze zatem, Ŝe
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie — której sama siedziba jest perłą nowoczesnej
warszawskiej architektury — pozwala, niejako przy okazji korzystania z jej zbiorów,
zapoznać się takŜe z innymi niŜ literatura i nauka dziedzinami twórczości.
Okazją po temu była wystawa zatytułowana: Od fascynacji do upadku — gdzie jest
granica?, prezentowana w fascynujących przestrzeniach BUW od 22 lutego do 15 marca.
Sławomir Golonko, młody, działający na wielu polach sztuki artysta, choć nosi teŜ pseudonim
Cygan, pokazał na niej rzeźby raczej nie kojarzące się z taborem i dymami ognisk. JuŜ
prędzej z Bajkami robotów lub Cyberiadą Stanisława Lema. Przez aŜurowe, wykonane ze
stalowej siatki korpusy męŜczyzn i kobiet „nie z tego świata” moŜna było patrzeć na wskroś,
szukając fascynacji, lękając się upadku?
WernisaŜ wystawy uświetniła swoim występem GraŜyna Skowron-Matkowska, śpiewająca
piosenki z repertuaru Edith Piaf. Poziom recitalu był naprawdę wysoki — i to nie tylko
dlatego, Ŝe pieśniarka większość utworów wykonała stojąc na wysokich schodach!
Perfekcyjnie podana francuska klasyka nadspodziewanie dobrze współbrzmiała z
ultranowoczesną rzeźbą XXI wieku.
JuŜ niedługo rzeźby Sławomira Golonki będą prezentowane w Strasburgu, w siedzibie Rady
Europy. WernisaŜ — 29 kwietnia. Natomiast na 3 maja planowane jest rozpoczęcie sezonu
we współprowadzonej przez artystę galerii „Sarenka” w BiałowieŜy. Jego prace moŜna
obejrzeć na stronie www.cyganart.republika.pl
Aleksander Bukowiecki, dziennikarz, pisarz, prezenter
3
KADRY
Nowo zatrudnieni:
- 3 marca, mgr Maciej Jarzewicz, mł. bibliotekarz, Gabinet Rycin, ½ etatu
Przestali pracować:
- 27 marca, mgr Krystyna Opalińska, kustosz, Gabinet Starych Druków (przejście na
emeryturę).
KRONIKA TOWARZYSKA
4 lutego urodziła się córka Małgorzaty Biłozór-Salwy (Gabinet
Rycin), Nina Rozalia.
16 marca urodziła się córka Doroty Gozdal (Oddział Wydawnictw
Ciągłych), Zosia.
Rodzicom serdecznie gratulujemy, a dzieciom Ŝyczymy wiele szczęścia.
Z śYCIA BIBLIOTEKA WYDZIAŁOWYCH
Na zebraniu bibliotek wydziałowych dnia 13 marca kontynuowano zagadnienie
opracowywania wydawnictw ciągłych. Prowadząca wykład Małgorzata Brodacka omawiała
tym razem tworzenie rekordów zasobu i rekordów egzemplarza dla wydawnictw seryjnych.
Na przykładach pokazywała główne zasady, którymi naleŜy się kierować przy
opracowywaniu serii. Na zakończenie Piotr Maculewicz zaprezentował zebranym publikację
multimedialną wydaną przez BUW Karol Szymanowski.
Artur Wrzochalski
SPRAWOZDANIE ZE STAśU ZAWODOWEGO
W ramach unijnego programu Leonardo da Vinci, skierowanego do absolwentów uczelni
wyŜszych, w dniach 18 listopada 2007 - 22 lutego 2008, odbywałam staŜ zawodowy w
Bibliotece Uniwersytetu ParyŜ 12. Program ten zakłada, Ŝe staŜysta sam znajdzie instytucję,
która podejmie się przyjąć go na minimum 14-tygodniową praktykę. Przyznane stypendium
pokrywa koszty przejazdu i zakwaterowania w wybranym kraju UE.
Program mojego staŜu został opracowany wspólnie z przyjmującą biblioteką i zakładał ogólne
zapoznanie się z organizacją pracy we francuskiej bibliotece uniwersyteckiej, ze skupieniem
szczególnej uwagi na poniŜszych aspektach:
- strategia gromadzenia zbiorów drukowanych;
- strategia gromadzenia zasobów elektronicznych;
- zarządzanie i promocja zasobów elektronicznych;
- informacja naukowa i szkolenia uŜytkowników biblioteki.
4
Moja notatka jest bardzo obszerna, ale trudno w kilku akapitach streścić 3,5 miesiąca
ciekawej pracy. Postanowiłam podzielić ją wyraźnie na dziedziny, aby osoby szczególnie
zainteresowane danym zagadnieniem mogły przeczytać interesujący je fragment (chociaŜ
wytrwałych zachęcam do lektury całości!).
Gromadzenie zbiorów. BU ParyŜ 12 jest typową biblioteką dydaktyczną, w związku z tym
kupowane są jedynie te ksiąŜki, które mogą być przydatne w procesie kształcenia na
wydziałach uniwersytetu. Bibliotekarzom w wybieraniu pozycji do zakupu doradzają
wykładowcy (chociaŜ, podobnie jak na Uniwersytecie Warszawskim w stopniu
niewystarczającym). Bardzo pomocnym narzędziem przy wyborze ksiąŜek, uŜywanym w
całej Francji i krajach frankofońskich jest system Electre. Jest to płatna baza on-line,
stworzona przez francuskich wydawców, zawierająca co tydzień aktualizowane informacje
dotyczące nowości wydawniczych oraz starszych wydań ksiąŜek wciąŜ dostępnych na
francuskim rynku. KaŜdy bibliotekarz moŜe w bazie załoŜyć swoje spersonalizowane konto i
dostawać informacje tylko o publikacjach z interesującego go sektora. Electre zawiera opisy
bibliograficzne publikacji w formacie UNIMARC oraz klasyfikację Deweya – poniewaŜ cała
Francja uŜywa UNIMARC-a oraz klasyfikacji dziesiętnej, dzięki eksportowi danych o ksiąŜce
bezpośrednio z Electre do OPAC-u biblioteki (w przypadku BU ParyŜ 12 uŜywanym
systemem jest Aleph) bibliotekarz zaoszczędza wiele czasu, który zajęłoby tradycyjne
katalogowanie i nadawanie klasyfikacji. Po otrzymaniu ksiąŜki bibliotece zostaje właściwie
jedynie techniczne jej opracowanie oraz wycofanie z obiegu starszych wydań.
Bo właśnie selekcja i wycofywanie ksiąŜek to jedna z największych prac wykonywanych
przez personel BU ParyŜ 12. Ze względu na brak miejsca, a takŜe z powodu duŜej rotacji na
francuskim rynku ksiąŜek, gromadzi się do 5 egzemplarzy ostatniego wydania danej
publikacji. We Francji ksiąŜki cieszące się popularnością (a szczególnie podręczniki) mają
reedycje średnio co 2-4 lata. Dzięki Electre moŜna ten proces śledzić i wymieniać zbiory
biblioteczne. „Stare” wydania (trudno mówić „stara” na ksiąŜkę wydaną 3 lata temu!) muszą
zostać zniszczone, gdyŜ francuskie prawo zabrania ich oddawania lub organizowania
wyprzedaŜy dla studentów. MoŜna je zaproponować na europejskiej liście dubletów
Euroback, ale rynek francuski jest nasycony takimi samymi publikacjami, a w Europie popyt
na francuskojęzyczne podręczniki jest znikomy. Najczęściej więc proponowane pozycje po
dwóch tygodniach usuwane są z Euroback-u i niszczone. To procedura, z którą trudno mi
było się pogodzić w czasie mojego staŜu, tym bardziej, gdy spojrzeć na to z perspektywy np.
dawnych francuskich kolonii w Afryce, gdzie, mimo niepodległości, nadal obowiązuje
francuski system kształcenia, a pieniędzy na edukację brakuje i nawet te „stare” podręczniki
bardzo by się przydały. Niestety, francuskie prawo zdaje się być w tej kwestii nieugięte.
W BU ParyŜ 12 kaŜdy bibliotekarz ma przypisany sektor, za który jest odpowiedzialny.
Zajmuje się nim „od początku do końca”. Dostaje budŜet na zakup publikacji. Mały system
księgowy jest opcją w Aleph-ie: dzięki temu bibliotekarz wie cały czas, ile pieniędzy ma na
koncie. Dostawcy ksiąŜek (zazwyczaj dwaj lub trzej) wyłaniani są w drodze przetargu
publicznego. Informacje o ksiąŜkach do zakupu są eksportowane mailem z Electre do
dostawcy, a opis bibliograficzny i klasyfikacja Deweya – do OPAC-u. Po dostawie, ksiąŜka
otrzymuje kod kreskowy (nie ma tradycyjnych sygnatur), sprawdza się jej stan faktyczny z
opisem bibliograficznym zaimportowanym wcześniej z Electre, tworzy rekord zasobu we
francuskim katalogu bibliotek uniwersyteckich Sudoc oraz poddaje opracowaniu
technicznemu (to wykonuje personel techniczny biblioteki: foliowanie, stemplowanie, paski
magnetyczne, naklejki z klasyfikacją), następnie wysyła do obiegu bibliotecznego, który trwa
aŜ do ukazania się następnej edycji.
5
Podczas mojej praktyki byłam odpowiedzialna za sektor 0 – Nauki Ogólne oraz za nowo
stworzony (na potrzeby powstałego na uniwersytecie instytutu) sektor Media i Komunikacja.
W sumie około 1000 woluminów.
Zasoby elektroniczne. Obecnie jest juŜ standardem, Ŝe kaŜda biblioteka akademicka oferuje
swoim uŜytkownikom dostęp do kilkudziesięciu baz o zróŜnicowanej zawartości. Warto
jednak wspomnieć, Ŝe BU ParyŜ 12 na równi stawia bazy płatne z darmowymi, wychodząc z
załoŜenia, Ŝe po skrupulatnej selekcji Open Access ma takŜe wiele do zaoferowania.
Zasoby elektroniczne to nie tylko bazy i czasopisma, ale takŜe e-ksiąŜki, OPAC,
repozytorium prac naukowych uniwersytetu, a przede wszystkim multiwyszukiwarka, która
pozwala na zintegrowane przeszukiwania wszystkich zasobów biblioteki (drukowanych i
elektronicznych). I właśnie te cztery zagadnienia chciałabym omówić dokładniej.
E-ksiąŜki. Dzięki inicjatywie Ministerstwa Edukacji Francji powstał projekt Numilog. Jego
celem było udostępnienie studentom studiów licencjackich ksiąŜek francuskich
podstawowych dla róŜnych dziedzin wiedzy (są to więc głównie kompendia). KsiąŜki moŜna
wypoŜyczać (= zgrać na swój komputer) na 3 dni. Podobnie jak do wszystkich zasobów
elektronicznych, równieŜ do ksiąŜek moŜna uzyskać dostęp zdalny spoza komputerów
uniwersyteckich. Projekt ministerstwa zakłada wprowadzenie wkrótce ksiąŜek
obcojęzycznych, skierowanych takŜe dla studentów wyŜszych roczników.
Baza doktoratów on-line. We Francji prawo nakazuje oddanie egzemplarza rozprawy
doktorskiej do macierzystej biblioteki. Autor moŜe nie zgodzić się, aby jego praca znalazła się
w Internecie, ale i tak publikacja zostanie skatalogowana, a jej opis będzie figurował w
OPAC-u biblioteki oraz w katalogu Sudoc. Prace doktorskie w wersji papierowej moŜna
wypoŜyczać dzięki wypoŜyczalni międzybibliotecznej, do tych umieszczonych w intranecie
jest dostęp na komputerach uniwersyteckich.
OPAC. Nie moŜna zapominać, Ŝe to takŜe zasób elektroniczny, w dodatku tworzony przez
samą bibliotekę. Tym bardziej powinno nam zaleŜeć, Ŝeby był jak najbardziej przydatny
naszym uŜytkownikom. W tej chwili na świecie jest tendencja do tworzenia tzw. OPAC 2.0,
czyli interaktywnego katalogu, który pozwalałby uŜytkownikom na przykład na dyskutowanie
na forum na temat danej ksiąŜki. W BU ParyŜ 12 trwają prace nad unowocześnieniem
katalogu, jak dotąd udało się dodać do opisów bibliograficznych okładki ksiąŜek, które jednak
nie są tam umieszczone po ręcznym skanowaniu, tylko pobierane z portalu Amazon.com,
który zezwala bibliotekom na pobieranie danych do katalogu ze swoich stron, pod warunkiem
umieszczenia informacji skąd obraz został skopiowany (jest to reklama dla Amazon).
Poza tym w polu 330 opisu bibliograficznego umieszcza się streszczenia ksiąŜek. Są one,
wraz z całym opisem, importowane z Electre, czyli bazy tworzonej przez wydawców, w
związku z tym czasem to czysta reklama towaru, jednak jeśli zachęci to kogoś do
przeczytania tej pozycji, to dlaczego takiej informacji nie podać?
Bezpośrednio ze strony OPAC-u jest dostęp do nowych nabytków biblioteki (podzielone
dziedzinami, równieŜ z okładkami pobranymi z Amazon) oraz do formularza pozwalającego
przesłać propozycje zakupu (dezyderaty). Dzięki temu uŜytkownik nie musi surfować po całej
stronie biblioteki, gdyŜ wszystkie potrzebne informacje o zbiorach drukowanych są w jednym
miejscu.
Na początku tego roku do OPAC-u wprowadzono wszystkie opisy e-ksiąŜek oraz
zaimportowano opisy czasopism elektronicznych kupowanych przez bibliotekę w celu
ułatwienia do nich dostępu czytelnikom (wychodząc z załoŜenia, Ŝe e-czasopisma od tych
drukowanych róŜnią się jedynie nośnikiem i nie naleŜy ich w związku z tym traktować w
jakiś odrębny, specjalny sposób). MoŜna pytać o ich aktualizowanie – jak robić to efektywnie
przy takiej ilości tytułów? Na to takŜe znaleziono sposób. Dzięki systemowi SFX moŜna
6
półautomatycznie robić comiesięczne weryfikacje, dodając nowe lub usuwając nieaktywne
tytuły.
Multiwyszukiwarka. Czyli narzędzie pozwalające na przeszukiwanie wszystkich zasobów
biblioteki (OPAC, e-ksiąŜki, e-bazy, e-czasopisma, strony internetowe skatalogowane przez
bibliotekę) podczas jednej sesji. BU ParyŜ 12 zakupiła Mercure, firmy ExLibris (producenta
Alepha). Dostęp do niego jest z komputerów uniwersyteckich oraz zdalny. O zaletach
multiwyszukiwarki nie trzeba chyba pisać – wszyscy wiemy, Ŝe jest to nowoczesne
rozwiązanie, skracające czas przeszukiwania i oferujące wiele trafień nawet uŜytkownikom
mniej biegłym w korzystaniu z zasobów bibliotecznych.
Jak się promuje zasoby elektroniczne? 1) W Internecie - przez komunikaty oraz podręczniki
uŜytkowania baz zamieszczone na stronie biblioteki. 2) Tradycyjnie - drukując ulotki - w tym
wypadku ulotki ‘dziedzinowe’ obejmujące wyczerpujące informacje, gdzie szukać informacji
o zasobach z danej gałęzi nauki (co jest w bibliotece na miejscu, jakie bazy elektroniczne
przeszukiwać, linki do stron zewnętrznych, które mogą się przydać, adresy innych bibliotek
specjalistycznych). 3) Szkolenia – permanentne doszkalanie pracowników biblioteki, a takŜe
system kształcenia studentów.
Informacja i szkolenia uŜytkowników. W bibliotece działa Informatorium, jest ono czynne
od 10 do 17 (sama biblioteka od 8.30 do 19). DyŜuruje w nim jeden bibliotekarz i jest to
rozwiązanie wystarczające na potrzeby tej biblioteki. Dlaczego? PoniewaŜ szkolenia w BU
ParyŜ 12 w porównaniu z systemem szkoleń bibliotecznych proponowanym studentom
Uniwersytetu Warszawskiego to prawdziwa (r)ewolucja. Program szkoleń moŜna określić
krótko 3x3x3, czyli: 3 seanse trwające po 3 godziny na kaŜdym z 3 cyklów studiów (licencjat,
magisterium , doktorat). Zajęcia te są obowiązkowe, a ich tematyka ustalona w porozumieniu
z władzami wydziałów. KaŜda z trzech „lekcji” (z późniejszym wpisem do indeksu) składa
się z półtoragodzinnej części instruktaŜowej (wykład z rzutnikiem, pokazywanie jak szukać w
bazach) oraz półtorej godziny ćwiczeń w sali komputerowej. Poziom zajęć jest dopasowany
do potrzeb danego cyklu studiów. Ale zawsze obowiązkowym elementem jest wytłumaczenie
(lub przypomnienie) studentom znaczenia terminów bibliotecznych, których my,
bibliotekarze uŜywamy często nie zdając sobie sprawy z tego, Ŝe nikt poza nimi ich nie
rozumie (typu: opis bibliograficzny, OPAC, katalog centralny, wydawnictwa ciągłe). W
zaleŜności od wydziału, na szkoleniu pracuje się z bazami najczęściej wykorzystywanymi
przez wykładowców danej dziedziny, w oparciu o przykłady podane przez samych studentów
(zagadnienia przydatne na przykład przy pisaniu prac rocznych lub dyplomowych). Studenci
studiów licencjackich juŜ na drugich zajęciach poznają program-narzędzie do tworzenia
bibliografii (w wypadku BU Paris 12 jest to amerykański EndNote Bibliographical
References Management System), które przyda im się w trakcie całych studiów.
Szkolenie obejmuje głównie zasoby elektroniczne (w szerszym, uŜywanym przeze mnie,
znaczeniu tego słowa, czyli takŜe OPAC, katalog uniwersytetów francuskich Sudoc, zasoby
udostępniane w Open Access). Po takim cyklu szkoleń pytania kierowane do Informatorium
dotyczą najczęściej ksiąŜek, które uŜytkownicy chcieliby widzieć w zbiorach biblioteki lub
wątpliwości „gdzie stoi dana ksiąŜka, powinna tam być, ale jej nie ma” (typowe problemy
wolnego dostępu).
Statystyki wykorzystania e-zasobów są zadowalające, a studenci zadowoleni, Ŝe często bez
wychodzenia z domu mogą zebrać potrzebną im bibliografię.
Na koniec kilka liczb: biblioteka, w której pracowałam zatrudnia 35 osób i obsługuje około 14
tysięcy uŜytkowników. Jest ona największą z siedmiu bibliotek dziedzinowych Uniwersytetu
ParyŜ 12. We Francji pracownicy bibliotek są funkcjonariuszami słuŜby publicznej,
podzielonymi na 3 kategorie: A – kustosze, B – bibliotekarze i C – magazynierzy (czyli
7
pracownicy techniczni). Pracowników kategorii C jest najwięcej, bo biblioteka wymaga
głównie obsługi technicznej. Na kaŜdy z trzech stopni trzeba zdać egzamin państwowy
(pisemny i ustny) – zdaje tyle osób, ile akurat jest miejsc wolnych dla danego stanowiska.
Aby zostać kustoszem, wymagana jest znajomość co najmniej jednego języka obcego. Pracuje
się 35 godzin tygodniowo, ale de facto 8 dziennie, bo godzinna przerwa obiadowa jest
obowiązkowa. Warunki finansowe są lepsze niŜ u nas, ale tylko dla pracowników klasy A i B,
chociaŜ, jak sami twierdzą, na realia francuskie nie są to pensje wysokie, stąd strajki, które raz
na jakiś czas przechodzą przez Francję (w ciągu 3,5 miesiąca moich praktyk funkcjonariusze
publiczni strajkowali dwa razy, biblioteka była wtedy zamknięta).
UwaŜam, Ŝe wyjazdy zagraniczne (które teraz być moŜe staną się wśród nas bardziej
popularne i dostępne, chociaŜby ze względu na program Erasmus OSM) mają sens tylko
wtedy, jeśli pomysły i rozwiązania tam zaobserwowane moŜemy przedstawić na naszym
forum, a najlepsze spróbować wdroŜyć. Myślę, Ŝe warto by podjąć dyskusję osób
zainteresowanych zmianami (bo chyba nikt z nas nie twierdzi, Ŝe system informacyjnobiblioteczny UW jest idealny?) z bibliotekarkami i bibliotekarzami, którzy w tym roku
akademickim byli na staŜach (nie tylko zagranicznych). Dobrze by było podyskutować o
naszej sytuacji w większym gronie.
Zuzanna Wiorogórska
Numer zamknięty 9 kwietnia 2008 r.
Uwagi, komentarze i teksty do biuletynu prosimy kierować do Anny Wołodko, pok. 235, tel.: 022 55 25 650,
601 786 494, e-mail: [email protected]
8