DIAGNOSTYKA ORTODONTYCZNA Światowa Organizacja Zdrowia

DIAGNOSTYKA ORTODONTYCZNA
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje wadę zgryzu jako stan narządu żucia, który
powoduje wyraźne oszpecenie, znacznie ogranicza czynność żucia i oddychania i jest
odczuwany przez pacjenta jako upośledzenie.
Rozpoznanie wady zgryzu jest stawiane na podstawie stwierdzenia odchyleń od normy
zgryzowej – dlatego każdy lekarz dentysta powinien znać cechy prawidłowego kontaktu
wałów dziąsłowych u niemowlęcia i cechy prawidłowego zgryzu w różnych okresach
rozwojowych dziecka.
W piśmiennictwie są spotykane różne klasyfikacje wad zgryzu. Większość z nich, od
czasu Edwarda Angle’a, jest oparta na wzajemnym położeniu górnych i dolnych pierwszych
stałych zębów trzonowych. Na świecie jest powszechnie stosowana diagnostyka według klas
szkieletowych, a w Polsce dodatkowo klasyfikacja was zgryzu według Orlik-Grzybowskiej.
Klasyfikacja Angle’a jest pierwszą klasyfikacją wad zgryzu, zaproponowaną w 1899 roku
przez Angle’a, który za klucz okluzji uznał wzajemny stosunek pierwszych zębów
trzonowych stałych. Wyróżnił on:
-
okluzję idealną – I klasa Angle’a, z prawidłowym ustawieniem zębów w łukach
zębowych,
-
okluzję normalną – I klasa Angle’a, z towarzyszącymi nieprawidłowościami
zębowymi,
-
okluzję dystalną – II klasa Angle’a (wady z grupy tyłozgryzów),
-
okluzję mezjalną – III klasa Angle’a (wady z grupy przodozgryzów).
W I klasie Angle’a
guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego
górnego wpada w przednią policzkową bruzdę międzyguzkową pierwszego zęba trzonowego
dolnego.
W II klasie Angle’a
guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego
górnego wpada w przestrzeń między drugim zębem przedtrzonowym a pierwszym zębem
trzonowym dolnym.
W III klasie Angle’a guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego
górnego wpada w bruzdę między drugim a trzecim policzkowym guzkiem pierwszego zęba
trzonowego dolnego.
Klasyfikacja Bauma dotyczy uzębienia mlecznego, rozpoznanie jest stawiane na podstawie
badania klinicznego. Określa ustawienie dolnego łuku zębowego względem górnego w
płaszczyźnie przednio-tylnej w uzębieniu mlecznym:
- I klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest prosta,
- II klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest łamana do tyłu (wady z
grupy tyłozgryzów),
- III klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest łamana do przodu (wady
z grupy przodozgryzów).
Uzupełnieniem klas Bauma w uzębieniu mlecznym i klas Angle’a na stałych zębach
pierwszych trzonowych jest klasyfikacja ustawienia kłów:
- w I klasie kłowej – oś długa kła górnego biegnie za kłem dolnym,
- w II klasie kłowej – oś długa kła górnego rzutuje na miejsce styku kła dolnego z zębem
siecznym bocznym,
- w III klasie kłowej – kieł górny wpada w zagłębienie utworzone na styku pierwszego i
drugiego zęba przedtrzonowego dolnego w uzębieniu stałym lub pierwszego i drugiego zęba
trzonowego dolnego w uzębieniu mlecznym.
Klasyfikacja według klas szkieletowych (według Steinera)
Klasyfikacja wg klas szkieletowych dotyczy wzajemnego przednio-tylnego położenia kości
szczęki i żuchwy. Do postawienia rozpoznania, obok badania klinicznego, konieczne jest
badanie dodatkowe – analiza cefalometryczna na podstawie zdjęcia telerentgenograficznego
głowy w projekcji bocznej (tzw. cefalogramu).
W I klasie szkieletowej szczęka jest ustawiona nieco przed żuchwą, wielkość kąta
ANB ma wartość od 0 do 4°.
W II klasie szkieletowej żuchwa jest cofnięta w stosunku do szczęki, wartość kąta
ANB wynosi powyżej 4°. Klasa II podgrupa 1 to wada dotylna z wychyleniem zębów
siecznych górnych (tyłozgryz z protruzją); klasa II podgrupa 2 to wada dotylna z
przechyleniem zębów siecznych górnych (tyłozgryz z retruzją).
W III klasie szkieletowej żuchwa jest wysunięta w stosunku do szczęki, wartość kąta
ANB wynosi poniżej 0°. Są to wady z grupy przodozgryzów.
Klasyfikacja Andrewsa
W 1972 roku Andrews podał tzw. 6 kluczy prawidłowego zgryzu:
Klucz 1 – wzajemnego położenia pierwszych zębów trzonowych (klasa Angle’a),
Klucz 2 – mezjalnego nachylenia długich osi zębów wzdłuż łuku zębowego (tip, angulacja),
Klucz 3 – nachylenia koron zębów w poprzek łuku zębowego (torque),
Klucz 4 – zajmowania w łuku większej przestrzeni przez zrotowane zęby przedtrzonowe
i trzonowe, a mniejszej przez zrotowane zęby sieczne,
Klucz 5 – zachowania punktów stycznych między zębami,
Klucz 6 – płaskiej krzywej Spee, o głębokości nie przekraczającej 1,5 mm.
Polska diagnostyka wad zgryzu według Orlik-Grzybowskiej
Diagnostyka wad zgryzu, opracowana przez profesor Orlik-Grzybowską i jej zespół, została
opublikowana
w 1958 roku. Rozpoznanie wady zgryzu polega w niej na stwierdzeniu
odchyleń od tzw. normy biologicznej, na którą składa się norma morfologiczna i norma
czynnościowa z uwzględnieniem określonego etapu rozwoju dziecka. Diagnostyka ta:
-
dzieli wady zgryzu w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych – na szerokość,
długość i wysokość,
-
różnicuje wady na wyrostkowo-zębowe, wady będące wynikiem nieprawidłowego
położenia żuchwy oraz wady będące wynikiem nieprawidłowego rozwoju szczęki
i/lub żuchwy (przerosty, niedorozwoje).
Rozpoznanie jest stawiane po uwzględnieniu wywiadu, analizy rysów twarzy,
warunków zgryzowych, badania czynnościowego i badań dodatkowych.
Podział wad zgryzu:
I.
Wady poprzeczne (zaburzenia we wzroście na szerokość – w odniesieniu do
płaszczyzny pośrodkowej). Wady z grupy zgryzów krzyżowych i zgryzów
przewieszonych.
II.
Wady dotylne i doprzednie (zaburzenia we wzroście na długość – w odniesieniu do
płaszczyzny czołowo-oczodołowej). Wady z grupy tyłozgryzów i wady z grupy
przodozgryzów.
III.
Wady pionowe (zaburzenia we wzroście na wysokość – w odniesieniu do płaszczyzny
poziomej). Wady z grupy zgryzów otwartych i zgryzów głębokich.
IV.
V.
Wady z rozległymi zmianami w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych.
Protruzja dwuszczękowa.
VI.
VII.
Stłoczenia zębów (pierwotne, wtórne, trzeciorzędowe).
Nieprawidłowości zębowe – zaburzenia budowy, liczby, położenia i czasu
wyrzynania zębów.
Analiza ortogonalna
Diagnostyka ortodontyczna opracowana przez Ackermana i Proffita. Szczegółowe
rozpoznanie
ortodontyczne
jest
stawiane
po
analizie
pięciu
etapów
problemów
ortodontycznych: ocenie twarzy i profilu, ekspozycji górnych zębów siecznych w spoczynku i
podczas uśmiechu, kształtu łuków zębowych, struktur kostnych w wymiarze strzałkowym,
poprzecznym i pionowym oraz czynności narządu żucia.