SUKCES PRZEDSIĘBIORSTWA OPARTY NA WIEDZY

SUKCES PRZEDSIĘBIORSTWA OPARTY NA WIEDZY
Anna Kwaśniewska
Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach
Streszczenie
„Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy” przedstawia główne działania przedsiębiorcy, który chce,
aby firma była bezkonkurencyjna. W dobie rywalizacji i walki o klienta, pracodawcy ze szczególną
starannością dobierają swoich pracowników, aby firma mogła korzystać z ich umiejętności w sposób
najbardziej efektywny. W zamian, pracownik jest doceniany i czuje swoją wartość w pozytywnym
rozwoju firmy, w pełni się realizuje. Innym dobrym działaniem okazuje się strategia sukcesu oparta na
innowacyjnych rozwiązaniach. W dużym stopniu są one motorem napędowym przedsiębiorstwa.
Prowadząc własną działalność możemy się rozwijać. Przyszłością firmy jest wiedza, którą zdobyliśmy
w czasie studiów, jak i podczas pracy w przedsiębiorstwie. Młody pracownik posiadający dużą wiedzę
teoretyczną będzie chciał ją wykorzystać w praktyce i dołoży wszelkich starań, aby efekty jego pracy
były jak najlepsze. Uposażenie firmy w urządzenia, które często wykonują większość prac w
przedsiębiorstwie, nie będzie w stanie zdegradować pozycji człowieka. Jest i będzie on niezbędny od
momentu zrobienia takiego urządzenia, aż po proces modernizacji. Korzystając z dorobku nauki i
permanentnie powiększając swoją wiedzę, nawet w okresie kryzysu gospodarczego jesteśmy w stanie
rozwijać swoją firmę.
Wstęp
W dzisiejszych realiach pracodawca poszukuje osób nietuzinkowych. Przede wszystkim dobrze
wykształconych, kreatywnych i zaangażowanych w działania firmy. Dlatego skończenie studiów
i otrzymanie dyplomu nie powinno być ostatnim działaniem w drodze do samokształcenia. Wiedza
pracowników i pasja połączone z chęcią permanentnego rozwoju mogą przynieść firmie ogromne
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 2 (14) 2013, s. 26-33
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
zyski.
W poniższej pracy postaram się udowodnić jak ważne jest, aby działania przedsiębiorstwa dążącego
do sukcesu były oparte na wiedzy.
1. Gospodarka oparta na wiedzy
W dobie rywalizacji przedsiębiorstw o bezkonkurencyjność na rynku, proces rekrutacji kadry
pracowniczej jest na bardzo wysokim poziomie. Osobami zatrudnionymi są najczęściej ci, którzy
ponad wykształcenie i doświadczenie, mogą zaoferować pracodawcy ogromne zaangażowanie i pasję.
Wiele firm w swojej strategii działania postawiło na innowację, która teraz, w dobie kryzysu, jest
niezwykle ważna. Dzięki temu przedsiębiorstwo może cieszyć się z wysokiej pozycji na rynku.
Gospodarkę opartą na wiedzy wyróżnia kilka istotnych cech:







inwestycje w badania i rozwój;
wzrost znaczenia eksportu i powiązań międzynarodowych;
w gospodarce opartej na wiedzy rośnie zatrudnienie w branżach intensywnie wykorzystujących
wiedzę;
wyłania się nowy typ przedsiębiorstwa – przedsiębiorstwo oparte na wiedzy;
wysoki udział sektora usług w zatrudnieniu oraz PKB;
istotną rolę odgrywają sieci powiązań formalnych i nieformalnych;
niewyczerpywanie wiedzy.
Równolegle do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, obserwujemy rozwój nowego rodzaju
społeczeństwa – które jest również oparte na wiedzy.
2. Satysfakcja z pracy
Wysoka satysfakcja z pracy sprawia, że pracownicy bardziej angażują się w realizowane zadania,
bardziej identyfikują się z firmą, a co za tym idzie są mniej skłonni, aby ją opuścić. Wkładając większe
zaangażowanie w pracę są bardziej produktywni, dzięki czemu wzrasta poziom świadczonych przez
nich usług. To z kolei powoduje wzrost tak ważnej w dzisiejszych czasach lojalności klientów,
korzystających z usług organizacji. Te wszystkie czynniki wspólnie przyczyniają się do rozwoju
przedsiębiorstwa i wzrostu jego profitów. Zaangażowanie pracowników określić można jako chęć
i zdolność do wkładania większego wysiłku w swoją pracę. Jest ono głównym wyznacznikiem
osiągnięć całego przedsiębiorstwa. Skutki naszych decyzji oceniamy w odniesieniu do stopnia
zaspokojenia naszych potrzeb1. Wyróżniamy trzy etapy opisu problemu decyzyjnego, w nastawieniu
na osiągnięcie celu:



1
pierwszy – rozpoznanie celu;
drugi – wyodrębnienie wariantów decyzji;
trzeci – przyporządkowanie cech wariantom decyzyjnym i kryteriom.
T. Szapiro, Co decyduje o decyzji. , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, s. 22.
27
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
W pierwszej kolejności należy uporządkować warianty i przyjąć regułę wyboru2. Na pozycję i zyski
pracują nie tylko pojedyncze jednostki, ale cały zespół zatrudnionych wraz z kadrą rządzącą. Od niej
właśnie zależy, jak pracownicy wykorzystują swoje umiejętności. Wiąże się z tym wiele czynników
motywujących, m.in. system premiowy. Jak wskazują moje badania przeprowadzone na grupie 30
osób z różnych firm, okazuje się, że osoby, które za swoją efektywną pracę otrzymują premie
i nagrody uznaniowe są gotowe do intensywniejszej pracy, mając przy tym ogromną satysfakcję
i mobilizację.
3. Szkolenia zawodowe
Szkolenia zawodowe mogą być pozapłacowym środkiem motywującym, a oprócz tego w dużej mierze
podnoszą poziom wiedzy pracowników. Tego typu szkolenia to ogół celowych i systematycznych
działań występujących w danej firmie i skierowanych na pogłębienie i poszerzenie określonych
elementów potencjału pracy, jak i wyposażenie go w nowe elementy, niezbędne z punktu widzenia
aktualnych i przyszłych potrzeb tej organizacji. Szkolenia stanowią zasadnicze narzędzie służące do
rozwoju zdolności wytwórczych w pracy, zatem cele podjętego szkolenia są zgodne z polityką rozwoju
przedsiębiorstwa. Rozwój potencjału pracownika poprzez szkolenia polega na zdobywaniu przez niego
odpowiedniej wiedzy w formie zarówno teoretycznej, jak i praktycznej.
Występują trzy rodzaje szkolenia pracowników w przedsiębiorstwie.
Pierwsze możemy zakwalifikować jako szkolenie wprowadzające i przygotowujące. Nowy pracownik
może wówczas nauczyć się działać w taki sposób, by poradzić sobie na stanowisku. Zdobędzie wiedzę,
do której nie miał wcześniej dostępu, a teraz będzie ona niezbędna. Drugi typ szkolenia zawodowego
to szkolenie dostosowawcze. Jego zadaniem jest poszerzenie wiedzy pracownika, jego umiejętności
i przygotowanie do zmieniających się wymagań na danym stanowisku. Trzeci rodzaj szkolenia to
przekwalifikowanie pracownika. Będzie on mógł wykonywać nowy zawód i poszerzy swoją wiedzę
o nowe dziedziny nauki. Bardzo często szkolenia odbywają się na stanowisku pracy. Minimalizuje to
koszty szkoleń i pozwala wykorzystać wiedzę teoretyczną bezpośrednio w praktyce.
4. Pojęcie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz ich determinanty
Sukces przedsiębiorstwa na rynku zależy również od jego konkurencyjności. Konkurencyjność
przedsiębiorstwa jest to zjawisko wieloaspektowe i dlatego pojawiają się różnice w jego
kwantyfikowaniu i stosowanych definicjach. Może być określona jako zdolność do funkcjonowania
w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Im większa konkurencyjność, tym pozycja przedsiębiorstwa
na rynku jest pewniejsza, a jego funkcjonowanie i rozwój są mniej narażone na czynniki zewnętrzne
i wewnętrzne słabości3. We współczesnej gospodarce kluczowym mechanizmem uzyskiwania tak
rozumianej konkurencyjności jest ciągłe wprowadzanie innowacji.
2
3
Tamże, s. 3.
M. Nowakowski (red.), Eurobiznes,. Szkoła Głowna Handlowa, Warszawa 2008, s. 345.
28
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
Wpływ dostępu do wiedzy, na rozwój firmy
Rysunek 1 Projektowanie wizerunku
Źródło: http://www.projektowaniewizerunku.pl/html, 20.04.2012.
Planując szeroko pojęty rozwój firmy na początek należy zdobyć wiedzę o rynku, a następnie
dostosować możliwości firmy do potrzeb klientów. Efekt starannego działania jest zadziwiający,
ponieważ uzyskujemy wzrost przychodów, a przede wszystkim koszty działania są znacznie
ograniczone. Pozyskujemy zadowolone grono klientów.
4.1. Potencjał konkurencyjny
Potencjał konkurencyjny, czyli system zasobów materialnych i niematerialnych z uwzględnieniem
możliwości wykorzystania instrumentów konkurowania, tworzą m.in. takie czynniki, jak:
nowoczesność stosowanych technologii, gęstość i zasięg sieci dystrybucji, wielkość zasobów
finansowych będących w dyspozycji, wiedza kadr odpowiedzialnych za marketing, wiedza i zdolności
menadżerskie kadr kierowniczych, stosowane systemy motywacji i wynagrodzeń, poziom
wykształcenia pracowników, kreatywność pracowników, wiedza kadr zatrudnionych w danym
momencie, posiadana marka, pozytywny wizerunek firmy (reputacja), jakość obsługi klienta,
nowatorskie rozwiązanie w zakresie innowacyjności wyrobów/usług. Monitoring konkurencyjny
analizuje konkurentów bieżących i potencjalnych, pośrednich i bezpośrednich. Ich obserwacja
skupiona jest na poszukiwaniu silnych i słabych stron produktów, dystrybucji, jakości, sprzedaży,
29
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
badań, kosztów, organizacji, personelu i możliwości lobbingu4.
4.2. Innowacyjność
Składniki potencjału konkurencyjności są źródłem przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Stąd też
w warunkach gospodarki opartej na wiedzy innowacyjność jest jednym z głównych źródeł przewagi
konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Czynniki kształtujące potencjał innowacyjny przedsiębiorstw są
w znacznym stopniu zbieżne (stanowią podzbiór) ze składnikami potencjału konkurencyjności
głównie w sferze organizacji i zarządzania oraz sferze zatrudnienia. Drugą grupę determinantów
innowacyjności tworzą czynniki zewnętrzne, do których należy zaliczyć współpracę we wprowadzaniu
nowych rozwiązań z takimi podmiotami, jak: inne przedsiębiorstwa prowadzące zbliżony rodzaj
działalności, konkurenci, klienci, firmy konsultingowe, dostawcy, szkoły wyższe, placówki naukowe,
jednostki badawczo-rozwojowe, instytucje finansowe, ośrodki transferu technologii, stowarzyszenia
branżowe, jednostki samorządowe i rządowe.
Zdolność do przekształcenia wszystkich posiadanych zasobów w realne innowacje i przewagę
konkurencyjną zależy jednak od wykształcenia i kompetencji pracowników poszczególnych firm.
Wykształcenie może być rozumiane jako poświadczona dokumentem wiedza i umiejętności zdobyte
w oficjalnym systemie nauczania. Natomiast kompetencje można definiować jako kwalifikacje
zawodowe zdobyte nie tylko w systemie kształcenia, oficjalnym czy kursowym, ale także te zdobyte
w wyniku doświadczenia. Oprócz tego na kompetencje składają się dodatkowo wiedza i umiejętności
niezwiązane bezpośrednio z wykonywaną specjalnością oraz predyspozycje i postawy pracownika.
5. Zdobyta wiedza i doświadczenie receptą na sukces własnej firmy
Niemal największą motywację do działania mają ci, którzy zdecydowali się otworzyć własną
działalność gospodarczą. Nastawienie na zyski i rozwój daje im dużą mobilizację. Przedsiębiorcy
zarabiają więcej, jeśli są dobrze wykształceni i mają co najmniej kilkuletnie doświadczenie
w prowadzeniu biznesu. Jednak należy zaznaczyć, że zarobki mężczyzn nadal są wyższe,
w porównaniu z zarobkami przedsiębiorczych kobiet. Analizując materiały do badań niniejszej pracy,
wielokrotnie spotkałam się z informacją, że te firmy, w których zarządzie są kobiety podejmują mniej
ryzykowne decyzje, ale w kontaktach z klientami bywają bardziej przebiegłe i skuteczne.
5.1. Wykształcenie i kompetencje pracowników, a konkurencyjność przedsiębiorstw
Istnieje wiele firm, którym trudno jest nadążyć z utrzymaniem w czołówce swojej branży. Powinny
one opierać swoją konkurencyjność przede wszystkim na czynnikach niematerialnych. Mam na myśli
głównie kwalifikacje i kompetencje pracowników, które należą do najsilniejszych stron firmy.
4
J. Czekaj, Metody zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000, s. 64.
30
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
Przedsiębiorcy często nie mają świadomości, iż nie istnieje alternatywa: inwestować w maszyny czy
w kadry, ponieważ w dłuższej perspektywie stosowanie nowoczesnych technologii będzie efektywne
jedynie przy jednoczesnych wysokich i rosnących kwalifikacjach pracowników. Z moich analiz wynika
bowiem, że niektórzy przedsiębiorcy stosują strategię inwestowania w nowoczesne maszyny nie
troszcząc się o wysokie kwalifikacje kadry. W firmach o wyższym poziomie wykształcenia
pracowników szeregowych odnotowano wyższy poziom zasobów w takich obszarach, jak: reklama
i promocja sprzedaży, posiadane informacje o rynku i preferencjach klientów, skłonność
pracowników do podwyższania kwalifikacji, jakość obsługi klienta, współpraca z instytucjami
podobnej branży, lojalność i kreatywność pracowników. Tym samym zauważyć można firmy ze słabiej
wykształconą kadrą w trzech obszarach potencjału konkurencyjności. Mianowicie takich jak: jakość
maszyn i urządzeń, nowoczesność stosowanych technologii oraz doświadczenia w branży. Firmy
z lepiej wykształconą kadrą kierowniczą nie ograniczają się tylko do elementów wiedzy i kompetencji.
Uwzględniają przewagę w zakresie jakości maszyn i urządzeń, nowoczesności stosowanych
technologii, sieci dystrybucji, poziomu zasobów finansowych oraz posiadanej marki. Niemal we
wszystkich obszarach potencjału konkurencyjnego odnotowano pewną przewagę firm, w których
kierownictwie były osoby z wyższym wykształceniem.
Według własnych badań (głównie rynku lokalnego) skłonność pracowników do podnoszenia
kwalifikacji wyraźnie lepiej została oceniona w branżach: turystycznych (hotele i restauracje), obsługa
firm, pośrednictwo finansowe czy inna działalność. Natomiast szczególnie niekorzystnie oceniono
skłonność do podnoszenia kwalifikacji w branżach tradycyjnych: przemysł, budownictwo, transport.
Jeśli chodzi o czynnik, jakim jest czas istnienia firmy, okazuje się, że długość doświadczeń i w związku
z tym także kumulowania wiedzy w firmie nie ma decydującego wpływu na konkurencyjność
przedsiębiorstw. Bardzo często młodzi pracownicy są gotowi do wielu zmian w firmie. Poczucie
własnej wartości, odwaga oraz świeży sposób działania często pomagają w ich realizacji. Natomiast
rutyna może doprowadzić do zahamowania rozwoju przedsiębiorstwa.
Analiza zależności pomiędzy pozycją konkurencyjną, a poziomem wykształcenia pracowników
wskazuje, że wysokie kwalifikacje menedżerów sprzyjają konkurencyjności, w tym wysokiej
adaptacyjności przedsiębiorstw w warunkach zmiennego i niesprzyjającego otoczenia. Dobra firma
daje osobie rozpoczynającej karierę zawodową pełne możliwości indywidualnego rozwoju.
Najważniejszy jest przełożony. Człowiek ten powinien być wzorem do naśladowania, dysponować
wiedzą i doświadczeniem i chętnie się nim dzielić5. Wykształcenie menedżerów odgrywa istotną rolę
także w przypadku miernika, jakim jest udział firmy w rynku. Wzrost udziału w rynku w latach
ubiegłych (kryzysowych) cechował przedsiębiorstwa, w których kierownictwie były osoby z wyższym
wykształceniem, zaś w firmach bez osób z wyższym wykształceniem w składzie kierownictwa znacznie
częściej odnotowywano spadki udziału w rynku. Wśród firm o przewadze pracowników szeregowych
z wykształceniem średnim i wyższym zajmowana była częściej pozycja rynkowa dominująca lub silna
niż w przypadku firm z pracownikami o niższych kwalifikacjach. Poza samym poziomem wykształcenia
ważną rolę odgrywa typ wykształcenia menedżerów. W zakresie pozycji dominującej na rynku pewną
przewagą wykazały się firmy, w których kierownictwie dominowało wykształcenie ekonomiczne.
Generalnie jednak wyraźnie najlepiej radziły sobie firmy, w których występował zrównoważony skład
kadry menedżerów, bez dominacji osób z określonym profilem (technicznym, ekonomicznym czy
innym). Istotne jest również angażowanie pracowników i ocena ich wkładu w proces zmian i rozwój
5
G. Fritz , Jak zrobić karierę?, Świat Książki, Warszawa 1997, s. 53.
31
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
przedsiębiorstwa. Należy powierzać im odpowiedzialne zadania i wdrażać w funkcjonowanie firmy. Im
bardziej będą zaangażowani (szczególnie w prace projektowe, tworząc jakieś nowe dzieło dla
organizacji), tym bardziej będą oni czuli się potrzebni i tym większy będą widzieli swój wpływ na
ogólny rozwój firmy. Tacy pracownicy bardziej wierzą w swoje możliwości pozytywnego wpływu na
wynik funkcjonowania całej organizacji. Przewagę nad konkurencją można wypracować
zintegrowanym działaniem.
6. Zastosowanie wiedzy i umiejętności
W biznesie bardzo ważny jest odpowiedni plan działania. Aby taki plan mógł powstać, należy powołać
do tego ludzi wykształconych, znających branże i otoczenie firmy. Pomimo tego, że rozwój techniki
wypiera powoli, ale sukcesywnie ilość pracowników w wielu firmach, istotne jest, aby pamiętać, iż
nowe urządzenia mają pomagać człowiekowi, a nie są w stanie go zastąpić. Żadne z nich nie są
w stanie samodzielnie działać. Zarówno koparka, jak i komputer, aby wykonać określoną pracę muszą
być obsługiwane ewentualnie uruchomione przez człowieka.
Podsumowanie
Analizując materiały do mojej pracy doszłam do wniosku, że zarówno wykształcenie, jak
i kompetencje pracowników szeregowych oraz kadry zarządzającej mają wpływ na konkurencyjność
i innowacyjność przedsiębiorstw. Bardzo ważne jest, aby wszystkie działania ludzkie były
przemyślane. W wyniku rozsądnych decyzji jesteśmy w stanie osiągnąć wysoką pozycje naszego
przedsiębiorstwa. W trudnych czasach kryzysu gospodarczego osoby posiadające dużą wiedzę
z zakresu prowadzonej działalności, potrafią znaleźć odpowiedni sposób działania, który pozwoli ich
firmie funkcjonować w sposób konkurencyjny. Musimy pamiętać, że umysł ludzki jest potęgą. Sukces
jest rzeczą bardzo istotną zarówno w zwycięstwach dnia codziennego, jak również w prowadzonej
działalności gospodarczej. Korzystając z dorobku nauki jesteśmy w stanie poradzić sobie z wszelkimi
przeciwnościami, nawet w szczególnym okresie kryzysu gospodarczego. Bardzo ważne jest
wykorzystanie wiedzy poprzez rozwój innowacyjności. Rzeczą istotną jest zdobycie potencjalnego
klienta. Należy wykazać, że jesteśmy bezkonkurencyjni. Priorytetem na drodze biznesu jest
zaoferowanie klientowi towaru, który spełni jego oczekiwania, a nam pozwoli czerpać z niego korzyści.
Dorobek ludzi wykształconych i opierających swe działania na wiedzy doskonale potwierdzają
stwierdzenie, że „umysł jest potęgą”.
32
Sukces przedsiębiorstwa oparty na wiedzy
Bibliografia
1. T. Szapiro, Co decyduje o decyzji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
2. M. Nowakowski (red.), Eurobiznes, Szkoła Głowna Handlowa, Warszawa 2008.
3. J. Czekaj, Metody zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000.
4. G. Fritz , Jak zrobić karierę?, Świat Książki, Warszawa 1997.
5. http://serwisy.gazetaprawna.pl/nowetechnologie/artykuly/61133,kuchnia_tablet_czyli_inteligentna_lodowka_sama_wysle_sygnal_ze_zabraklo
_np_mleka.html.
6. http://www.projektowaniewizerunku.pl/html.
33