“WPŁYW TELEWIZJI I INNYCH MEDIÓW ELEKTRONICZNYCH NA

“WPŁYW TELEWIZJI I INNYCH MEDIÓW ELEKTRONICZNYCH
NA ROZWÓJ DZIECKA I śYCIE RODZINNE”.
Obecnie telewizja, komputer są dominującymi mediami w sensie
ich “ codziennego uŜywania” przez ogromną liczbę ludzi w kaŜdym
wieku. Są centralną częścią Ŝycia domowego i integralną częścią
rodziny.
Telewizja zajmuje szczególne miejsce w Ŝyciu dziecka. Kontakt
z nią rozpoczyna się bardzo wcześnie i ma systematyczny, codzienny,
wieloaspektowy charakter. Badania wykazują, Ŝe dziecko w wieku 2,3
lat poświęca oglądaniu TV ok. 45 min. dziennie, a wraz z wiekiem
rozmiary czasu powiększają się. Uczniowie spędzają więcej czasu
przed telewizorem niŜ na nauce w szkole. Telewizja, komputery
zawładnęły czasem dzieci, podporządkowały sobie inne zajęcia,
wprowadziły trwałe zmiany w organizacji dnia, zabierając czas, który
mógłby być wykorzystany na inne zajęcia twórcze. Obecnie
dzieciństwo współczesnych dzieci nazywane jest “ dzieciństwem
telewizyjnym”.
ZagroŜenia na skutek nieracjonalnego korzystania z mediów,
ujemne oddziaływanie na sfery osobowościowe dziecka:
• sfera emocjonalna:
- długotrwałe stany lękowe,
- uczucie strachu,
- nadmierna pobudliwość,
- obawa przed agresją ze strony innych osób,
- lęki nocne,
- koszmary senne,
• sfera zachowań:
- formowanie się zachowań agresywnych,
- wzrost poziomu agresji,
- stymulowanie fantazji agresywnych,
- znieczulenie na agresję,
- zaburzenia postrzegania rzeczywistej przemocy
w społeczeństwie,
- (moŜe spowodować) zachwianie równowagi psychicznej ( sceny
grozy, okrucieństwa),
- naśladowanie negatywnych postaci występujących w filmach,
grach komputerowych ( szczególnie duŜy wpływ na dzieci
niedostosowane społecznie, z rodzin rozbitych,
zdemoralizowanych, dla których takie formy zachowań są
wzorem do przyjęcia i zaakceptowania),
- zachęcanie do podejmowania działań aspołecznych, podsuwanie
sposobów dokonywania przestępstw,
• sfera poznawcza:
- rozleniwienie intelektualne,
- postawa bierna,
- zagroŜenia dotyczące słownictwa i wymowy dziecka,
- osłabienie wyobraźni, zdolności językowych,
- zachęcanie do “ myślowego lenistwa”,
• dezorganizacja struktury budŜetu czasu:
- redukcja czasu na naukę szkolną w domu,
- redukcja czasu na prace na rzecz domu, rodziny,
- redukcja czasu na zajęcia rekreacyjne, sportowe,
czytelnictwo,
• ujemny wpływ na stan zdrowia dziecka:
- wzrost chorób: oczu, układu kostnego, nerwowego,
- zaburzenia przemiany materii,
- alergie,
- upośledzenie rozwoju mózgowia.
Ponadto telewizja często wyręcza rodziców w pełnieniu funkcji
opiekuńczo – wychowawczych. Zdarza się, Ŝe jest ona pierwszym
i jedynym nauczycielem w Ŝyciu dziecka od najmłodszych lat.
Telewizja często “ podkopuje” Ŝycie rodzinne, jest
“ narkotykiem” i zniekształca realny świat. “ Nałogowymi telewidzami”
często są dzieci osamotnione, pozbawione miłości rodzinnej,
przeŜywające sytuacje konfliktowe. Ponadto pełni rolę “ wizualnego
tła” – towarzyszy spotkaniom, uroczystościom odbywającym się
w domu, posiłkom. Często telewizor włącza się od razu po przyjściu
z pracy, ze szkoły, podczas odrabiania lekcji. MoŜna powiedzieć, Ŝe
telewizja wtopiona jest w obowiązki dnia codziennego i wypoczynek
świąteczny.
Relacje między oglądaniem telewizji a agresywnym zachowaniem
dzieci:
znieczulenie – oglądanie przemocy przytępia reakcje widza na
gwałt dziejący się w rzeczywistości,
oczyszczenie ( katharsis) – oglądanie przemocy fikcyjnej moŜe
wyciszyć, zlikwidować agresję u dzieci w sposób zastępczy,
identyfikowanie się – widz przyswaja agresywne zachowania
bohaterów, z którymi identyfikuje się, a którego brutalne
zachowanie jest pokazane jako usprawiedliwione,
wzmocnienie – przemoc moŜe wzmocnić wcześniej ukształtowane
w środowisku społecznym wzorce zachowania.
Wychowawcze oddziaływanie telewizji i innych mediów
(wykorzystywanych w racjonalny sposób):
• stanowią źródło wiedzy o najnowszych osiągnięciach w nauce,
kulturze, technice,
• przekazują najwaŜniejsze wartości społeczne, obyczajowe,
moralne wzbogacając osobowość dziecka,
• wspomagają szkołę, rodzinę w dostarczaniu nieznanych dotąd
informacji, jest źródłem wiedzy dla rodziców,
• programy edukacyjne umoŜliwiają rodzicom zdobywanie wiedzy
pedagogicznej, psychologicznej, dotyczącej róŜnych zagadnień
związanych z wychowaniem dziecka,
• są formą rozrywki, odpoczynku,
• programy odpowiednio dobrane pod względem merytorycznym i
artystycznym, mogą pomóc dziecku w poznaniu i prawidłowym
rozumieniu współczesnego świata, ale potrzebne tu są rozmowy
z dorosłymi w celu wyjaśniania niezrozumiałych kwestii,
• inspirują dzieci do podejmowania róŜnych działań o charakterze
społecznym, opiekuńczym, technicznym, do nowych, pozytywnych
zachowań w rodzinie, grupie rówieśniczej,
• wzory osobowe postaci telewizyjnych budzą aprobatę dzieci,
które pragną identyfikować się z nimi,
• wspólny rodzinny odbiór telewizji moŜe integrować rodzinę
poprzez umacnianie więzi psychicznej miedzy dziećmi i
rodzicami, stwarzać okazje do przebywania razem,
współprzeŜywania odbieranych treści, porozumiewania się
między sobą.
Telewizja oraz inne media mają zarówno pozytywny jak
i negatywny wpływ na dziecko, środowisko rodzinne. Dziecko jest
podatne na ten wpływ, bo ma niski poziom zdolności i umiejętności
percepcyjnych oraz wąski bagaŜ doświadczeń Ŝyciowych, który
pozwoliłby mu na ocenę , wartościowanie odbieranych treści.
To my – dorośli, rodzice, szkoła - powinniśmy przygotowywać
naszych podopiecznych do selektywnego, krytycznego odbioru
przekazywanych poprzez mass-media treści, by stali się mądrymi
konsumentami i świadomymi odbiorcami.
BIBLIOGRAFIA:
JADWIGA IZDEBSKA “RODZINA, DZIECKO, TELEWIZJA : SZANSE
WYCHOWAWCZE I ZAGROśENIA TELEWIZJI”.
[WYD. 2] BIAŁYSTOK: "TRANS HUMANA", 2001
JADWIGA IZDEBSKA “ DZIECKO W RODZINIE U PROGU XXI WIEKU:
NADZIEJE I NIEPOKOJE”. BIAŁYSTOK:TRANS HUMANA, 2000
Opracowała
mgr Izabela Zahorska-Wicher