INSTRUKCJA DO BADAŃ GLEBOWYCH Struktura gleby Weź do

INSTRUKCJA DO BADAŃ GLEBOWYCH
Struktura gleby
Weź do ręki nienaruszoną próbkę gleby (może być z dołka, z łopaty itd.). Przyjrzyj się dobrze próbce w
dłoni i zbadaj jej strukturę. Rozróżniamy następujące rodzaje struktury: gruzełkowatą, blokowatą,
płytkową, kolumnową i pryzmatyczną. Pokazano je na następujących zdjęciach.
Struktura blokowata
Struktura płytkowa
Struktura kolumnowa
Struktura gruzełkowata
Struktura pryzmatyczna
Może się zdarzyć, że wasza gleba nie będzie posiadać struktury, co oznacza, iż wewnątrz poziomu
agregaty nie mają określonego kształtu. W tym przypadku mówimy, że struktura gleby jest ziarnista lub
masywna. Strukturę ziarnistą posiada piasek, którego pojedyncze cząstki nie łączą się w jedną masę.
Struktura masywna występuje, gdy gleba zlepia się, nie tworząc przy tym żadnych konkretnych form.
Konsystencja gleby
Wydobądź agregat z poziomu. Zanotuj czy jest wilgotny, suchy czy mokry. Jeśli gleba jest bardzo sucha,
nawilż przekrój profilu spryskując go wodą i usuń agregat dla zbadania konsystencji. Delikatnie ściskaj
agregat, (trzymając go pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym), aż do momentu, kiedy pęknie lub
rozpadnie się. Zapisz jedną z następujących kategorii konsystencji gleby:
· Luźna: Występują trudności z wyróżnieniem pojedynczego agregatu. Struktura szybko się
rozpada pod dotykiem.
· Krucha: Agregat rozpada się pod niewielkim naciskiem.
· Twarda: Agregat rozpada się pod dużym naciskiem, a przed pęknięciem robi wklęśnięcie w
palcach.
· Bardzo twarda: Agregat nie daje się rozkruszyć palcami (do tego celu potrzebny będzie młotek!).
Skład granulometryczny gleby
Skład granulometryczny odzwierciedla ilość piasku, pyłu i iłu w glebie. Ich kompozycja warunkuje
sposób, w jaki gleba jest wyczuwana pod dotykiem. Skład granulometryczny jest zróżnicowany przez
ilość piasku, pyłu i iłu zawartego w próbce. Cząstki piasku mają największy rozmiar i sięgają aż do 2 mm,
podczas gdy cząstki iłu są mniejsze od 0,02 mm. Cząstki większe niż 2 mm zwane są kamieniami lub
żwirem i nie uważa się ich za materiał glebowy. Pomimo, iż różnice pomiędzy piaskiem, pyłem i iłem są
małe, to jednak wyczuwalne, a każda z nich ma swoje charakterystyczne cechy. Piasek jest chropowaty,
pył - gładki, a ił – lepki. Zazwyczaj w próbce znajduje się kombinacja tych trzech składników.
Gleboznawcy używają specjalnych list zwanych trójkątami składu granulometrycznego, które pomagają
określić, jaki procent piasku, pyłu i iłu zawarty jest w glebie. Używając trójkątów granulometrycznych 1
i 2 zdefiniuj wg punktów skład granulometryczny twojej gleby.
Weź próbkę gleby wielkości piłki golfowej i dodaj odpowiednią ilość wody, w celu nawilżenia.
Palcami rozprowadź wodę po całej próbce. Następnie ściśnij ją kciukiem rozprowadź palcem
wskazującym, aby uformować coś w rodzaju placka.
· Jeśli gleba jest wyjątkowo lepka, sztywna i wymaga dużego nacisku do sformowania placka,
najpewniej jest złożona z dużej ilości iłu. Sklasyfikuj ją jako ił, jak pokazano na trójkącie
granulometrycznym 1.
· Jeśli gleba jest lekka i odrobinę miększa, prawdopodobnie zawiera minimalną liczbę cząstek iłu.
Sklasyfikuj ją jako glina ilasta.
Trójkąt składu granulometrycznego 1
·
·
Trójkąt składu granulometrycznego 2
Jeśli gleba jest miękka, gładka, łatwo ją ścisnąć i jest lekko lepka, sklasyfikuj ją jako gleba gliniasta.
Kiedy gleba zostanie sklasyfikowana jako ił, glina ilasta lub glina, popraw jej charakterystykę
określając ilości piasku i pyłu.
Jeśli gleba jest bardzo gładka bez absolutnie żadnych elementów piasku, dodaj słowo „pył” lub
„pylasty/a” do poprzedniego oznaczenia klasyfikacji, np.: „ił pylasty” lub „glina pylasta” jak
pokazano na trójkącie składu granulometrycznego 2. To oznacza, że wasza próbka zawiera więcej
cząstek pyłu niż cząstek piasku.
· Jeśli gleba jest chropowata, dodaj termin „piaszczysty” np.: „ił piaszczysty”. To oznacza, że próbka
ma więcej cząstek piasku niż pyłu.
· Jeśli gleba nie jest specjalnie gładka ani chropowata pomimo, że czuć w niej cząstki piasku, nie
zmieniaj klasyfikacji. Oznacza to, iż próbka zawiera mniej więcej tyle samo cząstek piasku, co pyłu (ił
zawiera bardzo mało cząstek obydwu tych składników).
Uwaga: Kiedy będziecie badać skład granulometryczny gleby, starajcie się dodawać tyle samo wody do
każdej próbki, aby później móc łatwiej je porównać. Skład granulometryczny inaczej jest wyczuwany w
zależności od ilości dodanej wody. To samo dotyczy wyczuwalności materii organicznej. Generalnie im
ciemniejszy jest kolor gleby, tym więcej materii organicznej się w niej znajduje.
Zapisz nazwę składu granulometrycznego, jaką ustaliliście wspólnie z innymi uczniami. Zapisz także czy
próbka była sucha, mokra czy nawilżona podczas badania oraz czy zawierała dużo materii organicznej
(przykładowo, czy była na powierzchni i miała ciemny kolor).
ZDJĘCIA GLEB W POLSCE
1. Gleba bielicowa
2. Gleba brunatna
3. Czarnoziemy
4. Rędziny
5. Mady
5. Gleba torfowo-mułowa
6. Gleba antropogeniczna