Budowa krwi

„ DOSTAŁ EM KREW, DOSTAŁ EM ŻYCIE...”
Czym wł
aś ciwie jest krew? Co zawiera, za jakie procesy odpowiada w naszym organiźmie,
jak wspó ł
dział
ają ze sobą jej elementy?
Oto kilka najważniejszych informacji o tym życiodajnym pł
ynie naszego ustroju.
KREW:
Składniki:
czę ści upostaciowane
czę ści nieupostaciowione
♥ erytrocyty
♥ fibrynogen
♥ leukocyty
♥ immunoglobuliny
♥ trombocyty
♥ H2O
♥ białka (osocze)
I. ELEMENTY NIEUPOSTACIOWIONE:
SUROWICA = OSOCZE - FIBRYNOGEN (nie krzepnie, ale zawiera białka odpornościowe: immoglobuliny).
Wszystkie białka, z wyją tkiem gamma globulin (te powstają w układzie krwionośnym) powstają w wą trobie.
Rolą białek w organizmie jest:
♥ zabieranie jonó w H+ na wypadek zakwaszenia organizmu,
♥ zabieranie jonó w OH- na wypadek za bardzo zasadowego stanu,
♥ utrzymanie stałego pH: charakter amfoteryczny (buforowy), wyró żniamy bufory nieorganiczne:
wę glanowe, fosforanowe).
II. ELEMENTY UPOSTACIOWIONE:
TROMBOCYTY
♥ nie są to ciałka krwi tylko płytki krwi, części cytoplazmatyczne komó rek,
♥ jest ich ok. 250 tys./mm3
♥ umożliwiają proces krzepnięcia krwi - adhezję płytkową (łą czenie), ściśle z nim wią że się reakcja
naczyniowa: uszkodzone naczynie kurczy się , trombocyty wydzielają serotoninę - substancja ta powoduje
mocniejszy skurcz,
♥ mają skłonność (niepożą daną ) do łą czenia się, powodują c powstawanie zatoró w,
♥ czas krzepnięcia krwi u człowieka to ok. 3-4 min.; brak krzepnię cia krwi zwany jest hemofilią ,
♥ mechanizm wewną trznaczyniowy lub chemiczny krzepnię cia: z uszkodzonych ścianek naczynia
krwionośnego wydobywa się kolagen, któ ry uaktywnia czynnik Hagemana (białko to jest składnikiem
osocza, inicjuje cały proces krzepnię cia krwi. Przy udziale katalizatoró w (jonó w Ca2+, witaminy K,
trombiny o charakterze enzymatycznym) i białka protrombiny zamieniany jest fibrynogen (rozpuszczalne
białko włó kniste) w nierozpuszczalną fibrynę, któ ra oplata sklejone trombocyty tworzą c skrzep.
ERYTROCYTY:
♥ jest ich ok. 4,5 mln/mm 3 u kobiet i ok. 5-6 mln/mm3 u mę żczyzn,
♥ powstają w czerwonym szpiku kostnym w postaci komó rek ją drzastych, w trakcie rozwoju dochodzi do
zaniku organelli komó rkowych (błona komó rkowa, cytoplazma i mitochondria zostają ) a miejsce ją dra
zajmuje magazynują ca tlen hemoglobina,
♥ krą żą w organizmie ok. 120 - 140 dni, po czym są wychwytywane wraz z przepływają cą krwią w wą trobie
i śledzionie, gdzie ulegają degradacji,
♥ budowa hemoglobiny: pierścienie pirolowe + Fe2+ = HEM
♥ w każdej hemoglobinie są 4 HEMy:
±
HEM-α-α-HEM | | 1 czą steczka hemoglobiny
±
HEM-β-β-HEM
±
O2-HEM-α-α-HEM-O2 | | 1 cz. oksyhemoglobiny
±
O2-HEM-β-β-HEM-O2 (HbO2/HbO4/HbO8)
Hemoglobina łą czy się z O2 gdy jest go bardzo dużo w bliskiej okolicy erytrocytó w (w czasie tzw.
wysokiego ciśnienia parcjalnego, takie warunki panują w płucach) oraz gdy środowisko jest kwaśne.
Im dalej od płuc tym wię cej jest HCO3- i mniejsze jest ciśnienie parcjalne, dlatego hemoglobina odłą cza
O2 i przyłą cza CO2.
Około 90% O2 jest przenoszone przez Hb i tylko niewielka ilość CO2 jest przez nią przenoszona
(przenoszenie CO2 to zadanie dla osocza, transportowany jest on w formie rozpuszczonej - HCO3-oraz
w formie zwię złej - anhydraza wę glanowa).
W wyniku rozkładu hemoglobiny otrzymujemy:
♥ Hb,
♥ HEM ,
♥ białko ,
♥ Fe2+ - biliwerdyna,
♥ bilirubina (barwnik żó łci), urobilina (barwnik moczu), sterkobilina (barwnik kału).
LEUKOCYTY:
♥ komó rki ją drowe (mają ją dro), pojedyncze lub kilkuklapowe ,
♥ poruszają się poprzez ruch amebowaty oraz mają zdolność diapedezy (czyli zmiany kształtu, by wnikną ć
do innej tkanki),
♥ mają zdolność fagocytozy.
±
±
granularne:
è
bazofile – zasadochłonne,
è
eozynofile – kwasochłonne,
è
neutrofile – oboję tnochłonne.
Ogó lne właściwości:
§ pojawiają się w stanach zapalnych
i infekcjach pasożytami (np.: tasiemce,
owsiki),
§ ich ilość jest wyznacznikiem czy jesteśmy
uczuleniowcami,
§ efektem ich działania są stany ropne.
agranularne:
è
limfocyty T – grasiczozależne
Ä mają gładką powierzchnię ,
Ä długo żyją ce (ok. 10 lat),
Ä mają
tzw. pamię ć
immunologiczną
("zapisują " w swoim materiale
genetycznym cechy wirusó w),
Ä powstają w szpiku kostnym i układzie limfatycznym
è
limfocyty B:
Ä szpiko - lub bursozależne (torebka Fabrycjusza = Bursa Fabricii),
Ä posiadają kosmki,
Ä żyją ok. 4 dni,
Ä są
odpowiedzialne
za
odpowiedź
immunologiczną
ciała
(tworzą
przeciwciała)
è
monocyty:
Ä najwię ksze spośró d krwinek,
Ä najwię ksza zdolność fagocytozy i ruchu amebowatego,
Ä jako jedyne (z leukocytó w) mają ją dro jednoczę ściowe.
Rodzaje obrony:
è
obrona niespecyficzna: leukocyty (bę dą neutralizował
y „wszystko, co napotkają” )
è
obrona specyficzna: limfocyty B (wytwarzają konkretną substancję , by zniszczyć
konkretny antygen).
Opracował
:
mgr Walerian Więch – opiekun Szkolonego Klubu HDK PCK
przy ZSP nr 4 w Kroś nie