Anoreksja Niektóre sygnały ze strony dziecka, które powinny

Anoreksja
Szczupłość i dbałość o sylwetkę są często promowane przez środki społecznego przekazu oraz osoby
będące autorytetami w kwestiach wizerunku i mody. W kolorowych magazynach przytacza się historie
kobiet, które schudły w wyniku cudownej diety i lansuje błędne przekonanie, że szczupłość to sposób na
nowe życie, droga do szczęścia. Tymczasem wychudzone figury modelek nie mają nic wspólnego
z kobiecością. Niejednokrotnie (choć nie zawsze!) od świadomie rozpoczętego odchudzania się z powodu
nadwagi rozpoczyna się proces wchodzenia w anoreksję.
Anoreksja (inaczej jadłowstręt psychiczny) jest obok bulimii chorobą z kręgu zaburzeń jedzenia. Jest
poważnym zaburzeniem psychicznym, uwarunkowanym czynnikami osobowościowymi, społecznokulturowymi i biologicznymi. Charakteryzuje się celową utratą wagi ciała, wywoływaną i najczęściej
podtrzymywaną, przez pacjenta. Początkowo może zacząć się od unikania „tuczących pokarmów”, liczenia
kaloryczności pokarmów i wykluczania produktów spożywczych zawierających tłuszcz, cukier, czekoladę.
W anoreksji o typie bulimicznym („żarłoczno-wydalającym”) z niekontrolowanym objadaniem się
dodatkowo dochodzi do wielu zachowań „oczyszczających”, kompensujących liczbę spożytych kalorii
poprzez prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, leków tłumiących łaknienie
czy intensywne ćwiczenia fizyczne.
W wyniku choroby osoba chora stopniowo wchodzi w proces zmniejszania dawek jedzenia. Kilka
razy w ciągu dnia waży swoje ciało. Każdy przyrost masy ciała choćby o 100 gram powoduje silny lęk
i złość oraz euforię, gdy waga spada. Zmienia się percepcja siebie i zniekształcone zostaje widzenie ciała.
Wychudzone ciało wydaje się być grube, nieatrakcyjne, a pacjentka zaprzecza powadze istnienia zbyt niskiej
wagi ciała.
U wielu anorektyczek choroba rozwija się w okresie dojrzewania, kiedy ciało nabiera kobiecych
kształtów oraz narasta silne uczucie niepewności dotyczącej własnej osoby i lęk przed dorosłością
i pełnieniem w niej ról społecznych. Sugestie rodziny i znajomych, że anorektyczka powinna przestać się
odchudzać wywołuje u niej nerwowość, a nawet agresję. Kto atakuje chorobę traci zaufanie osoby chorej.
Na anoreksję może zachorować każdy, ale najczęściej chorują na nią młode kobiety i nastolatki.
W ostatnim czasie notuje się coraz więcej przypadków zachorowań na anoreksję u dziewczynek poniżej 12
roku życia oraz wśród chłopców przed osiągnięciem dojrzałości i młodych mężczyzn.
Pierwszymi osobami, do których można zgłosić się po pomoc są psycholog i psychiatra. Anoreksja
jest chorobą bardzo trudną w leczeniu i terapii, ponieważ anorektyczka bardzo długo neguje przed sobą
istnienie choroby. Anorektyczki to często osoby perfekcjonistyczne, nadmiernie przywiązujące uwagę do
reguł, mało elastyczne i otwarte, unikające kontaktów społecznych z jednocześnie silna potrzebą akceptacji
otoczenia i niską samooceną. Najczęściej proponuje się im psychoterapię, ukierunkowaną na przywrócenie
równowagi psychicznej, pokonanie lęku związanego z jedzeniem i zmianę przekonań dotyczących siebie,
radzenie z problemami oraz farmakoterapię. Pomocna jest również terapia rodzinna, skierowana do rodziny
pacjenta. Anoreksja zmienia nie tylko osobę, ale i rodzinę, i zostaje wpleciona w jej życie. Niejednokrotnie
rodzina ma także wpływ na pojawienie się choroby, ale też może udzielić pacjentowi wsparcia i pomóc
w usunięciu mechanizmów, które przyczyniły się do powstania choroby.
Skuteczność leczenia zależna jest od czasu w jakim została postawiona diagnoza. Im choroba trwa
dłużej, np. powyżej roku, tym możliwość wyleczenia jest coraz mniejsza. Duży opór wewnętrzny pacjenta
i jego rodziny opóźnia podjęcie działań interwencyjnych. Niekiedy pacjent przerywa leczenie lub porzuca
terapię. W skrajnych przypadkach konieczne jest zastosowanie przymusowego leczenia w postaci
dokarmiania zastępczego (kroplówką) w warunkach szpitalnych i dokarmiania na siłę.
Skutkiem choroby jest drastyczny spadek masy ciała, co prowadzi do poważnych konsekwencji
zdrowotnych tj. wygłodzenia i odwodnienia, hipotermii (spadku temperatury poniżej 36 st. C,) wtórnych
zaburzeń hormonalnych (w tym zatrzymania miesiączki, utraty zainteresowań seksualnych), zaburzeń
metabolicznych, powikłań somatycznych i psychicznych. W wielu przypadkach anoreksja prowadzi do
śmierci w wyniku wycieńczenia organizmu, stając się procesem którego nie udało się już zatrzymać. Jest
najbardziej śmiercionośną choroba spośród chorób i zaburzeń psychicznych.
Niektóre sygnały ze strony dziecka, które powinny zaniepokoić rodziców.
1.
2.
3.
4.
5.
Duży spadek masy ciała w wyniku odchudzania się.
Ciągłe liczenie kalorii i narzucanie sobie coraz bardziej rygorystycznej diety.
Unikanie jedzenia posiłków z rodziną, izolowanie się.
Chowanie jedzenia.
Wymioty.
6. Mimo niedowagi dziecko jest niezadowolone z własnej sylwetki, twierdzi, że jest grube i czuje się
nieatrakcyjne.
7. Stosuje dużo ćwiczeń fizycznych, że pozbyć się tłuszczu.
8. Złości się, gdy mówimy o jedzeniu.
9. Coraz częściej jest rozdrażnione, ma wahania nastroju, problemy z koncentracją uwagi.
Irena Nowacka – psycholog Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Kaliszu.