docPowiatowy Urząd Pracy w Opolu Lubelskim Wydział Rynku Pracy
download 
Reklamacja Transkrypt
Powiatowy Urząd Pracy w Opolu Lubelskim Wydział Rynku Pracy
Powiatowy Urząd Pracy w Opolu Lubelskim Wydział Rynku Pracy Powiatowy Program Przeciwdziałania Bezrobociu i Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy Opole Lubelskie 2003 Spis treści: 1 WSTĘP..................................................................................................................................................................... 3 1/ POŁOŻENIE ..........................................................................................................................................................4 2/ SYTUACJA DEMOGRAFICZNA...................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. 4 3/ SYTUACJA GOSPODARCZA I ANALIZA LOKALNEGO RYNKU PRACY................................................................................... 4 4/ INFRASTRUKTURA TECHNICZNA................................................................................................................................ 7 5/ OŚWIATA............................................................................................................................................................. 7 6/ BEZROBOCIE........................................................................................................................................................ 8 7/ CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW LUDZKICH ............................................................................................................... 11 ................................................................................................................................................................................ 19 III. PARTNERZY I ICH ROLA W PROGRAMIE...........................................................................................20 IV. CELE PROGRAMU.......................................................................................................................................24 CELE NADRZĘDNE:................................................................................................................................................. 24 CELE POŚREDNIE:.................................................................................................................................................... 24 V. ADRESACI PROGRAMU.............................................................................................................................. 47 VI. PLANOWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU............................................................................ 48 VII. PODSTAWY OPRACOWANIA PROGRAMU........................................................................................ 52 2 Wstęp Bezrobocie stanowi poważny problem społeczny, który dotyczy coraz większej liczby mieszkańców naszego kraju. Kwestia bezrobocia w znaczący sposób modyfikuje rzeczywistość społeczno- gospodarczą poszczególnych regionów Polski. Problematyka bezrobocia jest bardzo złożona i dotyczy zarówno sfery gospodarczej, ekonomicznej, społecznej jak i kulturowej. Dodatkowym czynnikiem różnicującym występowanie zjawiska bezrobocia jest położenie geograficzne determinujące rozwój gospodarczy poszczególnych obszarów naszego kraju. Z licznych analiz przeprowadzanych na podstawie badań nad bezrobociem wynika, że w najtrudniejszej sytuacji znajdują się mieszkańcy regionów typowo rolniczych, do których należy np. województwo lubelskie i powiat opolski. W ostatnich latach znacznie wzrosła w Polsce liczba osób pozostających bez pracy. Bezrobocie ma charakter strukturalny. Niepokojący jest wzrost bezrobocia młodzieży, zwłaszcza absolwentów szkół, duży udział osób pozostających bez pracy ponad 12 miesięcy oraz nie zmniejszające się bezrobocie wśród kobiet. Do przyczyn takiego stanu rzeczy należą: restrukturyzacja przemysłu, brak nowych miejsc pracy, redukcje pracowników, przestarzałe kwalifikacje wielu pracowników, nieprzystosowanie systemów edukacji do rzeczywistych potrzeb rynku pracy oraz wchodzenie na rynek pracy wyżu demograficznego. Nie bez znaczenia jest też obciążenie socjalne wynagrodzeń, zniechęcające do zwiększania zatrudnienia w przedsiębiorstwach oraz bariery prawne niesprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości. Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia należy do kompetencji urzędów pracy, które mają swoje instrumenty rynku pracy i dysponują środkami funduszu pracy. Jednak działania urzędów pracy bez wsparcia instytucji publicznych, społecznych oraz biznesowych w każdym środowisku nie rozwiążą problemów bezrobocia. Dlatego też ważna jest współpraca i partnerstwo wspomnianych instytucji w celu ożywiania i aktywizowania lokalnych rynków pracy. Jednym z najważniejszych zadań stojących obecnie zarówno przed administracją publiczną jak i samorządową są przygotowania do absorpcji funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Niezbędne staje się określenie najważniejszych działań uruchamianych na poziomie regionalnym i krajowym przy wykorzystaniu wsparcia finansowego ze struktur Wspólnoty, aby zapewnić warunki sprzyjające długotrwałemu wzrostowi gospodarczemu i podniesieniu poziomu życia mieszkańców. Kluczową rolę w procesie pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych odgrywać będą instytucje pozarządowe działające w ramach III sektora oraz porozumienia czy pakty zawiązywane na terenie powiatów. Przed faktem utworzenia takiego paktu stoi także Powiat Opolski. Szansą na ożywienie gospodarcze naszego powiatu i ograniczenie w nim skutków bezrobocia jest opracowanie programu w realizację, którego zaangażowane będą wszystkie lokalnych instytucje użyteczności publicznej oraz instytucje biznesowe. Należy pamiętać, że żaden skuteczny program rozwiązujący problemy bezrobocia nie powstanie na szczeblu centralnym. Aby program był w pełni skuteczny i osiągnął planowane efekty musi angażować całe lokalne środowisko i konsolidować działania wszystkich instytucji funkcjonujących na terenie powiatu tj. instytucji samorządowych, pracodawców, szkół i lokalnych organizacji pozarządowych. Współpraca partnerów programu konieczna jest do określenia celów operacyjnych i wyznaczenia określonych zadań, za których realizację odpowiedzialne będą konkretne instytucje. Mając na uwadze powyższe przesłanie został opracowany „Programu Przeciwdziałania Bezrobociu i Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy”. Z uwagi na złożoność problematyki związanej z bezrobociem realizacja ww. programu wymagać będzie działań długofalowych zaplanowanych na lata 2003- 2007. 3 I. Charakterystyka powiatu 1/ Położenie Powiat Opolski położony jest w zachodniej części województwa lubelskiego i zajmuje powierzchnię 804,1 km2 ( co klasyfikuje go na 17 miejscu w województwie). Na północy sąsiaduje z Powiatem Puławskim, od wschodu graniczy z Lubelskim, od południa z Kraśnickim, natomiast od zachodu za Wisłą z Lipskim, Opatowskim i Zwoleńskim. Powiat Opolski niemal w całości należy do regionu Wyżyny Lubelskiej, w ramach której można wyróżnić trzy subregiony: Równinę Bełżecką, Kotlinę Chodelską, Wzniesienia Urzędowskie. Położenie geograficzne powiatu sprawia, że w skali regionu środkowo-wschodniego wyróżnia się on wysokimi walorami krajobrazowymi i przyrodniczymi. Około 60 % powierzchni powiatu objęte jest różnymi formami ochrony krajobrazu. Znajdują się tu: Wrzelowiecki Park Krajobrazowy, Kazimierski Park Krajobrazowy, fragment Kraśnickiego Obszaru Chronionego, Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu. W skład Powiatu Opolskiego wchodzi 7 gmin, w tym dwie gminy miejsko-wiejskie: Opole Lubelskie i Poniatowa oraz 5 gmin typowo wiejskich: Łaziska, Józefów, Chodel, Karczmiska i Wilków. Na terenie powiatu znajduje się 195 miejscowości. 2/ Sytuacja demograficzna Na terenie powiatu zamieszkuje około 66 625 osób, w tym w wieku produkcyjnym 58 tys. a w wieku poprodukcyjnym blisko 18 tys. osób. Większość mieszkańców powiatu stanowią kobiety (51%). Średnia gęstość zaludnienia wynosi 82 osoby na km2 i jest niższa niż w województwie lubelskim (89 osób/km2) i w całej Polsce (120 osób/km2). Wynika to ze stopnia urbanizacji powiatu. Mieszkańcy wsi stanowią blisko 70% społeczności powiatu. Dane statystyczne wskazują na ujemny przyrost naturalny ludności. Wg prognoz demograficznych GUS, do roku 2030 będzie następował stały spadek liczby ludności powiatu. Przewiduje się również wzrost liczby ludności w wieku powyżej 60 r.ż. przy jednoczesnym spadku osób w wieku produkcyjnym (o 30%). Zjawisko to będzie w większym stopniu dotyczyło terenów wiejskich. Na lokalnym rynku pracy przeważają osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Osoby bez zawodu nie podejmowali dalszej nauki ze względu na możliwość podjęcia pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym, co przy tradycyjnych metodach jego prowadzenia nie wymaga wysokich kwalifikacji, koniecznych przy wprowadzaniu nowoczesnych upraw i zarządzania całym gospodarstwem. 3/ Sytuacja gospodarcza i analiza lokalnego rynku pracy Z uwagi na typowo rolniczych charakter powiatu tereny rolne zajmują około 55 tys. ha. Stanowi to około 3 % użytków rolnych w Polsce. W powiecie funkcjonują 12 732 gospodarstwa rolne a ich średnia wielkość wynosi 4,3 ha. Na jednego mieszkańca powiatu przypada 0,81 ha użytków rolnych. Ze względu na charakter powiatu rolnictwo stanowi jedno z głównych źródeł dochodów jego mieszkańców. Główne kierunki produkcji rolniczej to: -wyróżniająca powiat w skali kraju uprawa chmielu – 35 % produkcji krajowej -uprawa zbóż ( 1 % zasiewów w kraju) -ziemniaków ( 0,64 % produkcji krajowej) -buraków ( 0,24 % powierzchni upraw w Polsce) -sadownictwo: sady zajmują ogółem 6 827 ha oraz krzewy jagodowe stanowiące 2 473 ha. Rynek Pracy 4 Powiatowy rynek pracy charakteryzuje się stosunkowo niską przedsiębiorczością. Wynika to z faktu, że na tym terenie istnieje znacznie mniejszy niż w skali kraju, odsetek osób będących pracodawcami, bądź pracujących na własny rachunek. Powiat Opolski charakteryzuje się jednym z najwyższych w województwie udziałem pracujących w rolnictwie. Tego rodzaju lokalny rynek pracy reaguje zdecydowanie wolniej i łagodniej na zmiany, a więc nawet przy znacznym ożywieniu gospodarki nie należy spodziewać się zdecydowanej poprawy.1 Spośród 2547 podmiotów funkcjonujących na terenie Powiatu Opolskiego 5% stanowi sektor publiczny; 95%- prywatny. Analiza rynku pracy pod względem lokalizacji pracodawców wskazuje na dominującą rolę gmin miejsko- wiejskich, na terenie których znajduje się ok. 65% wszystkich podmiotów powiatu. Według udziału pracodawców w poszczególnych działach gospodarki największą grupę stanowią podmioty sektora usług- 53% i handlu- 45%. Produkcja (ok.2%) reprezentowana jest w większości przez zakłady przetwórstwa rolno- spożywczego, gdzie w sezonie zatrudnienie znajduje średnio ok. 100 osób- poza sezonem liczba pracowników jest znacznie mniejsza. Sektor publiczny pomimo stosunkowo niewielkiego udziału (5%) w lokalnym rynku pracy przedstawia się ciągle atrakcyjniej od sektora prywatnego przynajmniej z dwóch powodów jakimi są : -wielkość zatrudnienia (30- 70 osób), -niewielka rotacja pracowników. Przy znacznej przewadze liczby podmiotów miejsko- wiejskich w odniesieniu do pracodawców prowadzących działalność na wsi, charakterystyczne jest podobieństwo strukturalne ww. rynków pracy. Najliczniejszą (98%) grupę wśród pracodawców stanowią firmy najmniejsze, zatrudniające do 5 pracowników. Wyraźnie rolniczy charakter analizowanego terenu oraz bardzo niski – 2% wskaźnik udziału średnich przedsiębiorstw w lokalnym rynku pracy stanowi o jego słabości. Analiza ofert pracy zgłaszanych do PUP Typowo rolniczy charakter powiatu ma decydujący wpływ na rodzaj ofert zgłaszanych do tutejszego PUP. Przeważają oferty pracy sezonowej dla pracowników fizycznych w zakładach produkcji rolno- spożywczej. Liczba ofert pracy niesubsydiowanej zgłaszanych przez pracodawców na przestrzeni trzech ostatnich lat w stosunku do ogółu ofert będących w dyspozycji PUP wynosi średnio 60% . W 2002r. zgłoszono 1118 ofert pracy z czego 59% (657 ofert), to oferty pracy niesubsydiowanej. Tym samym liczba ofert pracy niesubsydiowanej wzrosła w stosunku do roku 2001 o 6,2% (było 616 ofert) natomiast w stosunku do roku 2000r. zaobserwowano spadek o 3,6% (było 681 ofert). Lokalny rynek pracy charakteryzuje jednorodność i sztywność. Podobnie jak w poprzednich latach w roku 2002 dominowały oferty w następujących zawodach: pracownik fizyczny, sprzedawca, sprzątaczka, laborant, ślusarz, monter sprzętu elektrycznego, kierowca sam. ciężarowego, spawacz, nauczyciel j. obcego, kamieniarz, dozorca, wagowy, referent, malarz , salowa. Liczba ofert zgłoszonych przez ww. pracodawców w 2002r. wzrosła w stosunku do roku 2001 o ok.6,6%. O braku perspektyw znalezienia dłuższego zatrudnienia na lokalnym rynku pracy świadczyć może tendencja wzrostowa ofert sezonowych, których procentowy udział w ogólnej liczbie miejsc pracy zgłaszanych do tutejszego urzędu na przestrzeni trzech ostatnich lat wynosił średnio 47% a w stosunku do ofert niesubydiowanych- 80%. Pomimo, że skutki bezrobocia strukturalnego dotykają wszystkich mieszkańców powiatu zauważyć można, że w szczególnie dramatycznej sytuacji znajdują się mieszkańcy gmin wiejskich: Gminy Wilków (64 os. na 1 ofertę), Gminy Łaziska (30 os. na 1 ofertę), Gminy Karczmiska (29 os. na jedną of.). W pozostałych gminach szanse osób bezrobotnych Stan i prognoza rozwoju gospodarczego regionu lubelskiego (raport z badania pilotażowego), Warszawa, grudzień 2002. 1 5 na podjęcie zatrudnienia na oferty zgłaszane przez lokalnych pracodawców wyglądają następująco: Gmina Chodel- 16 os. na ofertę; podobnie jest w Gminie Józefów. W dwóch gminach miejsko- wiejskich średnio na jedna ofertę przypada ok. 9 osób ( MiG Poniatowa- 10 osób, MiG Opole- 7 osób). Analiza podjęć pracy Największą grupę wśród podejmujących pracę (580 osób) stanowiły osoby z wykształceniem zawodowym- 39% i średnim zawodowym- 26% w przedziałach wiekowych 18- 24 lata i 2534 lat- 36%. Problemem osób bezrobotnych jest nie tylko brak odpowiedniej ilości ofert zatrudnienia. W wyniku długiego pozostawania bez pracy dochodzi do trwałej deprecjacji kwalifikacji zawodowych. Osoby zarejestrowane jako bezrobotne ponad 12 miesięcy stanowią średnio 21% w stosunku do ogółu zarejestrowanych. Znaczne zróżnicowanie charakteryzuje osoby ze stażem bezrobocia ponad 24 miesiące. Najliczniejszą grupę stanowią mieszkańcy Gminy Łaziska- 47%. W pozostałych gminach kształtuje się to następująco: Karczmiska44%, Józefów- 41%, MiG Opole Lubelskie- 39%, Wilków- 39%, Chodel- 37%, MiG Poniatowa- 32%. Rosnące wymagania pracodawców, zmiany techniki i organizacji pracy, konieczność uzupełniania kwalifikacji lub w ogóle zmiany zawodu, nie są czynnikami sprzyjającymi skracaniu okresu pozostawania bez pracy. Im dłużej ktoś pozostaje bez pracy, tym mniej staje się interesujący dla ewentualnych pracodawców, ponieważ jego wiadomości i doświadczenia ulegają dezaktualizacji. Oznacza to, że bezrobocie nie jest tylko efektem złej sytuacji gospodarczej, ale ma również przyczyny strukturalne. Długotrwałe bezrobocie dotyczy przede wszystkim osób z niskimi kwalifikacjami zawodowymi. Ogółem w 2002 roku z tytułu podjęcia pracy wyrejestrowało się 2.311 osób. W roku ubiegłym z terenu Powiatu Opolskiego wpłynęło 75 ofert pracy, z realizacją których PUP miał trudności. Były to między innymi oferty pracy w następujących zawodach: nauczyciel języka angielskiego i niemieckiego, główna księgowa, diagnosta samochodowy, kierowca C+E z doświadczeniem, malarz stolarki okiennej, mechanik ciągników siodłowych, kierownik stacji obsługi CPN, dyrektor działu transportowego, cieśla konstrukcji dachowych, elektryk z aktualnymi uprawnieniami SEP. Za zgodą pracodawcy tylko dwie z w/w ofert zostały przekazane do realizacji przez inne urzędy pracy (nauczyciel języka angielskiego, dyrektor działu transportowego). Oferty te były trudne do realizacji ze względu na brak osób posiadających odpowiednie wykształcenie, znajomość języka, brak doświadczenia w zawodzie. Często mimo, iż osoby bezrobotne posiadały odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie- deklarowały niechęć do wykonywania danego zawodu. Wynikało to z braku dyspozycyjności, samodzielności, dodatkowych umiejętności (np. samodzielna naprawa samochodów). W przypadku niektórych zawodów (główna księgowa) ważna była również znajomość ciągle zmieniających się przepisów finansowo-podatkowych. Na uwagę zasługuje fakt, iż pracodawcy coraz częściej poszukują pracowników wszechstronnych, którzy posiadają więcej niż jeden zawód, są dyspozycyjni i chętni do pracy. Najczęściej korzystają z wydruków komputerowych osób zarejestrowanych w interesującym ich zawodzie. Pośrednicy pracy w kontakcie z osobami bezrobotnymi weryfikują ich kwalifikacje kierując do pracodawcy osoby najbardziej odpowiednie. Zwolnienia grupowe 1996-2002 Wpływ na tak trudną sytuację jaka obecnie panuje w naszym Powiecie miały niewątpliwie dokonywane od 1996 roku zwolnienia grupowe z zakładów pracy oraz brak nowych inwestycji. Największe zwolnienia odnotowujemy w latach 1996 – 2000. Ogłoszenie upadłości największego zakładu S.A. „EDA” w Poniatowej przyczyniło się do drastycznego pogorszenia sytuacji nie tylko mieszkańców gm. Poniatowa ale i całego Powiatu. Tak duża skala zwolnień spowodowała załamanie się sytuacji na lokalnym rynku pracy. Spadek siły nabywczej społeczeństwa pociągnął za sobą redukcję zatrudnienia bądź likwidację 6 istniejących podmiotów. Pracodawcami, którzy oprócz S.A. „EDA” i Spółek Holdingowych dokonali największych zwolnień pracowników byli: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Opolu Lub., „Agrico” w Kluczkowicach W latach 1996-2000 w wyniku dokonanych zwolnień grupowych pracowników z terenu Powiatu Opolskiego pracę straciło 2160 osób w tym: 1996 – 236 osób 1997 – 462 osoby 1998 – 547 osób 1999 – 126 osób 2000 - 789 osób Zwolnienia te w znacznej mierze przyczyniły się do wzrostu liczby osób bezrobotnych. Najbardziej negatywne skutki miały zwolnienia dokonane z S.A. „EDA” i Spółek Holdingowych w Poniatowej, w wyniku, których pracę straciła duża liczba osób. Nasz rynek pracy nie był w stanie wchłonąć tak dużej liczby osób. Dodatkową przeszkodą w przypadku wielu osób były posiadane przez nich specyficzne zawody, charakterystyczne dla profilu prowadzonej działalności w S.A. „EDA” oraz wiek osób zwalnianych. W latach 2001-2002 liczba osób zwalnianych z zakładów pracy w ramach zwolnień grupowych jest mniejsza i przedstawia się następująco 2001 r – 96 osób, 2002 – 34. 4/ Infrastruktura techniczna Stan infrastruktury stanowi istotną barierę rozwoju przedsiębiorczości oraz negatywnie wpływa na atrakcyjność inwestycyjną powiatu. Niskie koszty pracy nie mogą zniwelować wyższych kosztów związanych z nakładami inwestycyjnymi dla inwestorów planujących inwestycje na tym terenie. Natomiast czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gospodarczemu tego terenu jest korzystne położenie geograficzne. Przecinają się tu ważne szlaki komunikacyjne, lecz brak rozwiniętej infrastruktury technicznej nie pozwala na ich pełne wykorzystanie. Na terenie powiatu brak jest dróg krajowych a powiązanie z nimi następuje poprzez sieć dróg powiatowych i wojewódzkich. Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych należą: - droga wojewódzka – Pustelnia – Poniatowa, w kierunku Lublina - droga wojewódzka – Kamień-Opole Lubelskie – Chodel, w kierunku Lublina - droga wojewódzka – Puławy – Opole Lubelskie – Annopol, w kierunku Sandomierza 5/ Oświata Na terenie powiatu funkcjonuje około 30 placówek oświatowych szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego. W pięciu gminach działają szkoły średnie. W roku szkolnym 2002/2003 kształci się w nich ogółem 2 506 uczniów. W roku szkolnym 2000/2001 otwarto w Opolu Lubelskim filię Akademii Rolniczej w Lublinie, gdzie rozpoczęto zajęcia na kierunku Ochrona Środowiska, a w roku szkolnym 2001/2002 również Ogrodnictwo. Osoby zainteresowane zmianą kwalifikacji lub doskonaleniem zawodowym mogą skorzystać z oferty jedynej na naszym terenie instytucji szkoleniowej tj. Ośrodka Szkoleniowego przy Agencji Rozwoju Lokalnego w Poniatowej. 7 6/ Bezrobocie Zjawisko bezrobocia na terenie Powiatu Opolskiego charakteryzuje wysoka dynamika wzrostu. W okresie od 1992r. do 2002r. bezrobocie zarejestrowane wzrosło 2-krotnie dając w efekcie liczbę 7463 osoby. W latach 1996-1998 wystąpiła tendencja spadkowa liczby bezrobotnych. W 1999r. odnotowujemy znaczny wzrost liczby zarejestrowanych, który spowodowany był przede wszystkim zmianami systemu ubezpieczeń społecznych, gdzie rejestrujący się poszukiwali płatnika składek. Tendencja wzrostu utrzymuje się nadal. O przemianach lokalnego rynku pracy świadczy również kształtowanie się stopy bezrobocia, która określa udział bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo na danym terenie. Na koniec grudnia 2002r. bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy w Opolu Lubelskim stanowili 19,9% liczby ludności aktywnej zawodowo. Wskaźnik ten wyższy jest od stopy bezrobocia na poziomie województwa, która na koniec 2002r. wyniosła 15,8%, a dla całego kraju 18,1%. Powiat Opolski znalazł się wśród powiatów o najwyższej stopie bezrobocia na terenie województwa lubelskiego. Tabela Nr 1. Poziom stopy bezrobocia w latach 1992 - 2002r. Stopa bezrobocia I dla powiatu opolskiego 1992 11,2% 1993 12,7% 1994 14,0% 1995 15,1% 1996 14,4% 1997 13,4% 1998 14,5% 1999 17,1% 2000 18,4% 2001 19,6% 2002 19,9% Bezrobotne kobiety - Liczba bezrobotnych kobiet od 10 lat systematycznie rośnie (3474 kobiet na koniec 2002r.). Jednak wzrost nie jest tak dynamiczny jak w przypadku ogólnej liczby bezrobotnych. Udział kobiet wśród wszystkich bezrobotnych wyniósł w końcu 2002r. 46,6% i utrzymuje się na podobnym poziomie od 1992r. Tak więc można stwierdzić, że bezrobocie w znacznej mierze dotyczy mężczyzn niż kobiet. W ogólnej liczbie osób podejmujących pracę mniejszy odsetek stanowią jednak kobiety. Mężczyźni mają korzystniejszą sytuację na rynku pracy niż kobiety mimo w wielu przypadkach niższego poziomu wykształcenia oraz posiadanych kwalifikacji i umiejętności. Największa liczba bezrobotnych kobiet mieści się w przedziale wiekowym pomiędzy 18 a 34 rokiem życia. Cechuje je wykształcenie zawodowe i podstawowe oraz brak doświadczeń zawodowych. Bezrobotni uprawnieni do zasiłku -Odnotowujemy stały spadek udziału osób bezrobotnych z prawem do zasiłku. Na koniec grudnia 2002 roku w powiecie opolskim było zarejestrowanych 974 bezrobotnych z prawem do zasiłku, co stanowiło 13% ogółu bezrobotnych. Okres zatrudnienia uprawniający do zasiłku wynosi 12 miesięcy powyższego ciągu ostatnich 18 (licząc od dnia rejestracji). Niski odsetek bezrobotnych otrzymujących zasiłek potwierdza tendencja na rynku pracy do zawierania umów krótkoterminowych z pracownikami, często umów cywilno-prawnych. W wyniku czego osoby rejestrujące się w urzędzie nie spełniają warunków ustawowych do nabycia prawa do zasiłku. W okresie ostatnich 10 lat jedynie rok 1995 przyniósł znaczny wzrost osób uprawnionych do zasiłku (o blisko 1000 osób). Wg obowiązującej wtedy ustawy prawo do zasiłku otrzymywali wszyscy absolwenci szkół ponadpodstawowych rejestrujących się w urzędzie. W roku 1997 liczba pobierających zasiłek spadła dwukrotnie. Wpływ na to miały zmiany w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu: w marcu 1996r. wprowadzono zamiast zasiłków dla absolwentów stypendia tylko dla tych, którzy odbywali staż oraz zniesiono od 01.07.1997r. wypłaty zasiłków dla absolwentów szkół zasadniczych zawodowych, którzy odbywali praktyczną naukę zawodu. 8 Bezrobotni bez prawa do zasiłku - Analogicznie do powyższego bezrobotni bez prawa do świadczeń stanowią w powiecie 87% ogółu bezrobotnych. Liczba osób bez prawa do zasiłku wzrosła od 1992r. czterokrotnie. W omawianej grupie znajdują się osoby, które utraciły prawo do zasiłku i nadal pozostają w rejestrach urzędu oraz osoby rejestrujące się w celu nabycia uprawnień do świadczeń zdrowotnych lub otrzymania pomocy finansowej z OPS. Bezrobotni mieszkańcy wsi. Liczba mieszkańców wsi co roku rejestrujących się w urzędzie stale wzrasta. W porównaniu do 1992r. bezrobocie rejestrowane wśród mieszkańców wsi wzrosło o 57%. Wg stanu na 31.12.2002r. zarejestrowane były 5250 osoby bezrobotne z terenów wiejskich, w tym 3303 z gmin typowo wiejskich. Na przestrzeni ostatnich 10 lat najwyższy wzrost nastąpił w 1999r. Bezrobotni mieszkańcy wsi zawsze stanowili poważny udział w ogólnej liczbie bezrobotnych (2002r. - 70% ogółu bezrobotnych). Bezrobotni mieszkańcy wsi to w większości ludzie młodzi w przedziale wiekowym 18-24 lata (34,7%), z wykształceniem zasadniczym zawodowym (42,3%), bez doświadczeń zawodowych (33,4%) i ze stażem pracy do 1 roku (21,5%) Stale rosnący udział osób ze stażem bezrobocia powyżej 24 miesięcy wśród mieszkańców wsi jest szczególnie niepokojący (gminy Łaziska i Józefów). Długotrwale bezrobotni - Udział osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy jest wysoki i na koniec grudnia 2002r. w rejestrach urzędu pozostawało blisko 60% takich osób. W okresie od 1992r. liczba osób długotrwale bezrobotnych wzrosła trzykrotnie / z 1363 do 4385 osób/. Taką skalę bezrobocia długotrwałego w znacznym stopniu determinuje płynność zjawiska, polegająca na większym napływie do bezrobocia niż odpływie, a to świadczy o regresywnym charakterze rynku pracy i powoduje wydłużanie się czasu poszukiwania pracy. Bardzo dynamiczny wzrost liczby osób pozostających bez pracy ponad 1 rok odnotowujemy od 1997r. (przyrost co roku rzędu kilkunastu procent). Jest to zjawisko niepokojące z uwagi na skutki społeczne. Utrwalanie się bezrobocia strukturalnego ma wpływ na powstawanie zjawisk patologicznych. W grupie osób długotrwale bezrobotnych ponad połowę ( np. 2000r. – 58,7%; 2001r. – 61,6%; 2002r. – 65%) dotyka problem chronicznego wręcz bezrobocia, tj. trwającego ponad dwa lata, którego poziom stale wzrasta. Długotrwałe bezrobocie dotyczy przede wszystkim mieszkańców wsi (74% w ogólnej liczbie długotrwale bezrobotnych), bezrobotnych z niskimi kwalifikacjami (53%) kobiety (48,6%), oraz ludzi młodych w wieku 18-24 lata (34%). Udział wymienionych kategorii zachowuje się podobnie począwszy od 1992r. Młodzież w wieku 18-24 lata, w tym absolwenci. Analizując bezrobocie w grupie młodzieży 18-24 lata w okresie od 1992r. do 2002r. zauważamy znaczny wzrost tej subpopulacji w roku 1995 (zasiłek dla absolwentów szkół ponadpodstawowych) i 1999r. 9wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego). Od roku 2000 następuje spadek liczby bezrobotnej młodzieży. Na koniec 2002r. stanowili oni 31% ogółu bezrobotnych. W porównaniu do poprzedniego roku nastąpił niewielki spadek liczby osób w tej grupie. Ludzie młodzi to przede wszystkim mieszkańcy wsi - 74,2% ogółu zarejestrowanej młodzieży. Absolwenci poszukujący pracy za pośrednictwem urzędu pracy (w końcu grudnia 2002r. status absolwenta posiadały 383 osoby, tj. 5,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych) charakteryzowali się wyższą niż absolwentów przypadku młodzieży dynamiką spadku. Wzrost podobnie jak w poprzednio omawianej grupie nastapił w latach 1995 i 1999. Spadek liczby zarejestrowanych absolwentów można tłumaczyć tym, że młodzi ludzie dostrzegając problemy ze znalezieniem pracy podejmują dalszą naukę. Tendencje spadkowe na terenie powiatu są odzwierciedleniem tendencji w województwie lubelskim. 9 Struktura osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Opolu Lubelskim – dane liczbowe za lata 1992-2002 Wyszczególnienie 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ogółem liczba bezrobotnych 3716 4610 5050 5455 5376 4994 5357 6408 6953 7282 7463 Bezrobotne kobiety 1657 2130 2381 2661 2687 2609 2807 3145 3444 3450 3474 Bezrobotni mężczyźni 2059 2480 2669 2794 2689 2385 2550 3263 3509 3832 3989 Bezrobotni z prawem do zasiłku 2241 2119 2316 3113 2387 1498 1143 1329 1204 1113 974 Długotrwale bezrobotni 1363 1829 2562 2482 2538 2529 2722 3185 3708 4069 4385 Młodzież 18-24 lata 1742 2081 2290 2551 2232 2027 2106 2529 2491 2435 2328 Bezrobotni absolwenci 469 513 479 591 285 282 377 465 412 383 265 Bezrobotni zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy 1350 298 716 475 170 229 298 311 528 391 252 Brak danych Brak danych 3345 3666 3619 3448 3696 4535 4823 5047 5250 Mieszkańcy wsi 10 7/ Charakterystyka zasobów ludzkich Aktywni zawodowo Z ogólnej liczby 30 tys. osób pracujących zawodowo w Powiecie Opolskim tylko 8,3 tys. zatrudnionych jest poza rolnictwem indywidualnym. Pozostałe 21,8 tys. osób utrzymuje się z pracy w gospodarstwach indywidualnych. Istotnymi dochodami gospodarstw są dochody niezarobkowe (głównie renty i emerytury). Mieszkańcy powiatu w większości zatrudnieni są w małych (1-5 osób) przedsiębiorstwach handlowych i usługowych. Firmy te mają charakter rodzinny, co zmniejsza szanse na podjęcie zatrudnienia przez osoby obce dla właściciela. Mieszkańcy wsi, rolnicy indywidualni posiadający gospodarstwa nie zarejestrowani w urzędzie pracy Rolnictwo jako główna gałąź gospodarki Powiatu Opolskiego ma zasadniczy wpływ na poziom rozwoju regionu i standard życia mieszkańców. W skład struktury gospodarstw indywidualnych (powyżej 1 ha) wchodzą te gospodarstwa, w których: - nie prowadzi się stale lub czasowo produkcji rolnej; - produkuje się wyłącznie na własne potrzeby; - produkuje się głównie na własne potrzeby, a nadwyżki sprzedaje na rynku; - produkuje się głównie na rynek- podmioty te (15 h i więcej) będą stanowiły podstawową grupę docelową w zakresie inwestycji w gospodarstwach rolnych. Liczba ww. gospodarstw na analizowanym obszarze wynosi 10145, w tym 3 gospodarstwa ekologiczne. Słabą stroną rolnictwa jest rozdrobnienie struktury obszarowej gospodarstw. Rolnicy wytwarzający niewielkie ilości produktu w dużym asortymencie mają trudności z utrzymaniem wysokiej jakości produktów i ich zbytem. Rolnicy i ich rodziny osiągają niewielki dochód, co uniemożliwia zarówno gromadzenie kapitału do podejmowania inwestycji jak i podniesienie efektywności produkcji. Dominujące liczebnie gospodarstwa o małej powierzchni (od 1- 5 ha) w niewielkim stopniu uczestniczą w zaopatrzeniu rynku. Mieszkańcy wsi nie są w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb swoich rodzin żyjąc niejednokrotnie na granicy ubóstwa. Na podstawie analizy stanu gospodarki lokalnego rynku jak i jakości życia mieszkańców wsi można przyjąć, że wskaźnik bezrobocia ukrytego na terenie powiatu jest wysoki. Osoby pracujące i zagrożone utratą Pracy Pogarszająca się z roku na rok sytuacja ekonomiczna niektórych pracodawców działających na naszym terenie może w najbliższym czasie doprowadzić do dalszych zwolnień grupowych lub likwidacji istniejących zakładów pracy. Występujące trudności finansowe / brak płynności finansowej/, spadek popytu na produkowane wyroby sprawia, że część pracodawców wysyła swoich pracowników na urlopy postojowe. Zakłady pracy dążąc do poprawy swojej sytuacji w pierwszej kolejności zwalniają osoby, które mogą nabyć prawo do emerytury bądź świadczenia przedemerytalnego, albo osoby, z którymi zawarto umowy na czas określony. Jednakże nie zawsze te działania są wystarczające i pracodawcy zmuszeni są do rozwiązywania umów o pracę również ze stałymi pracownikami. Najtrudniej jest osobom, które przez długi okres pracowały na jednym stanowisku pracy, wykonywały jednakowe czynności i dlatego pomoc ze strony urzędu tej grupie osób jest szczególnie potrzebna. W najbliższym czasie planowana jest restrukturyzacja SP. ZOZ w Opolu Lub. co może wiązać się ze zmniejszeniem zatrudnienia. Funkcjonujące na terenie Powiatu Opolskiego zakłady zatrudniające największą liczbę osób to pracodawcy należący do sektora publicznego oraz zakłady przetwórstwa mleczarskiego i spożywczego. Stan zatrudnienia w tych zakładach w najbliższym czasie 11 będzie uzależniony od rozwoju gospodarczego regionu pozyskanych rynków zbytu, jakości produktu rolniczego, dostosowania zakładów do wymogów Unii Europejskiej. Młodzież szkół ponadgimnazjalnych W związku z reformą administracyjną kraju przeprowadzoną w roku 1999 Powiat Opolski został organem prowadzącym dla 7 szkół ponadpodstawowych i placówek oświatowych realizujących zadania oświatowe. Dodatkowo na terenie powiatu funkcjonuje Liceum Ogólnokształcące w Józefowie. Jest to jednostka, nad którą pieczę sprawuje Urząd Gminy w Józefowie. W związku reformą szkolnictwa od początku roku szkolnego 2002 na terenie Powiatu Opolskiego funkcjonują dwa systemy szkolne: stary i nowy, szkoły ponadpodstawowe i ponadgimnazjalne. Dotychczasowe szkoły będą kształciły do zakończenia rozpoczętego cyklu najdłużej do 2005 roku. Nową sieć szkół ponadgimnazjalnych ustaliła Rada Powiatu po zasięgnięciu opinii Powiatowego Urzędu Pracy, Powiatowej Rady zatrudnienia oraz akceptacji Kuratora Oświaty. Dzięki temu w szkołach zawodowych i średnich zawodowych młodzież może kształcić się w następujących zawodach i specjalnościach: technik technologii żywienia, technik hotelarstwa, mechanik pojazdów samochodowych, piekarz, kucharz, technik urządzeń chłodniczych, technik elektronik, technik obróbki skrawaniem, profil mechaniczny, krawiec, stolarz, elektromechanik, sprzedawca, technik ogrodnik, mechanik maszyn rolniczych. Oprócz szkół zawodowych i średnich zawodowych funkcjonują również licea ogólnokształcące i licea profilowane. Jak wynika z danych liczbowych pozyskanych z poszczególnych szkół w roku szkolnym 2002/2003 w szkołach szczebla ponadpodstawowego i ponadgimnazjalnego kształci się ogółem 2 506 uczniów (2 426 osób w szkołach podlegających nadzorowi starostwa powiatowego oraz 80 osób w Liceum Ogólnokształcącym w Józefowie). W roku szkolnym 2002/2003 omawianą kategorię szkół ukończy ogółem 854 uczniów. Część z tych osób podejmie dalszą naukę w szkołach średnich, policealnych i wyższych, jednak znaczna grupa absolwentów zostanie zarejestrowana w urzędzie jako bezrobotni. Bezrobotni Wśród wszystkich osób bezrobotnych wymienić można kilka grup, które z uwagi na problemy związane z brakiem aktywności zawodowej kwalifikowane są do tzw. grup ryzyka. Młodzież w wieku 18-24 lat , w tym absolwenci - W warunkach zmieniającej się sytuacji na rynku pracy wysokie bezrobocie będące konsekwencją zachodzących zmian gospodarczych w dużej mierze dotyka ludzi młodych w przedziale wiekowym 18-24 lata powodując, że ich start życiowy często rozpoczyna się od rejestracji w urzędzie pracy. -Ludziom młodym w przedziale wiekowym 18-24 lata trudno zaistnieć na rynku pracy ponieważ wiedza i umiejętności nabyte w trakcie nauki często nie pokrywają się z wymaganiami stawianymi przez rynek Pracy. -Wśród ludzi młodych wzrasta liczba osób długotrwale bezrobotnych. Jeżeli zatrudnienia nie znajdzie absolwent w przeciągu 12 miesięcy od daty ukończenia szkoły po upływie tego czasu przechodzi on do kategorii osób długotrwale bezrobotnych. (Osoby zarejestrowane powyżej 24 miesięcy stanowią wśród kategorii osób w przedziale wiekowym 18-24 lata 25 %). -Na bezrobocie wśród ludzi młodych w przedziale wiekowym 18-24 lata wpływają ich cechy osobowościowe, takie jak: a/bierność w oczekiwaniu na propozycję pracy; b/niepełna dyspozycyjność czasowa ze względu na kontynuowanie nauki; 12 c/niechęć do podejmowania pracy poza miejscem zamieszkania; d/zbyt wysokie oczekiwania związane z podjęciem pierwszej Pracy; -Część ludzi młodych w przedziale wiekowym 18-24 lata to absolwenci szkół. Absolwenci stanowią 5,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. -Znaczna część ludzi młodych dostrzegając problemy z podjęciem zatrudnienia podejmuje dalszą naukę. Dlatego w grupie absolwentów szkół odnotowujemy wzrost liczby osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, średnim zawodowym oraz policealnym a również spadek liczby osób posiadających wykształcenie zawodowe. Wzrasta natomiast liczba absolwentów legitymujących się wykształceniem wyższym. Absolwenci ze względu na brak umiejętności praktycznych po ukończeniu szkoły stanowią specyficzną kategorię osób bezrobotnych. Dlatego powinny być do nich kierowane aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu a pracodawcy zatrudniający tą kategorię osób bezrobotnych powinni mieć możliwość korzystania z ulg. Bezrobotne kobiety Do głównych problemów kobiet zaliczyć można: 1. Mniejszą atrakcyjność kobiet na rynku pracy, 2. Niskie kwalifikacje kobiet, zwłaszcza na terenach o niskim stopniu rozwoju gospodarczego, 3. Wychowanie w tradycyjnym modelu rodziny, 4. Samotne wychowywanie dzieci, 5. Długotrwałą bezczynność zawodową, 6. Napływanie do urzędów większości ofert pracy w zawodach tradycyjnie uznanych za męskie. Ad. 1./ Na przestrzeni czterech ostatnich lat wśród ofert niesubsydiowanych z których mogły skorzystać kobiety ok. 60% stanowiły oferty z gmin wiejskich i ok.45% z terenów miejskowiejskich. Najczęściej były to oferty w zawodach takich jak: sprzedawca, pracownik sezonowy, pracownik biurowy. O pewnej dyskryminacji kobiet na lokalnym rynku pracy można mówić analizując jakość ofert składanych przez pracodawców. Funkcjonujące wśród pracodawców stereotypy myślenia na temat kobiet zmniejszają ich szanse zatrudnienia. Jednoznaczne utożsamianie roli kobiety z macierzyństwem i wychowywaniem dzieci często przesądza o przyjęciu do pracy. Z ww. powodów w trudnej sytuacji są zarówno kobiety bardzo młode (wiek 18- 24 lata) jak i te dojrzałe (wiek 25- 34 i 45- 54 lat). Kolejnym szablonowym myśleniem na temat kobiet w pewnym wieku (wiek 45- 54 lata i 55- 59 lat) jest zakładanie, że ich możliwości uczenia się nowych rzeczy i podnoszenia kwalifikacji są niewielkie; problem ten dotyczy także mężczyzn. Ad. 2./ Brak motywacji do podnoszenia kwalifikacji zawodowych poprzez dalszą edukację czy szkolenia wynika z kulturowego wzorca przyjętego przez większość kobiet z tego terenu. Ad.3./ W tradycyjnym modelu rodziny dotychczas funkcjonującym na tych terenach kobieta odpowiadała za opiekę i wychowanie dzieci. W tej roli „powinna” się spełniać i realizować. Mężczyzna dbał o rodzinę zabezpieczając jej potrzeby materialne. W wyniku przemian na rynku pracy i bezrobocia wśród mężczyzn ww. model uległ pewnej modyfikacji. Do dodatkowych obowiązków kobiety doszła troska o zabezpieczenie materialne rodziny, dbałość o męża i jego sytuację zawodową. Bezrobotne kobiety czują się niepotrzebne, mało wartościowe, tracą ochotę na kontakty ze znajomymi oraz dalszą rodziną. Wiele kobiet i ich rodzin korzysta z różnych form pomocy społecznej, część z nich przeżywa dramat związany z alkoholizmem i przestępczością bezrobotnych członków rodziny. 13 Ad. 4./ Problemem matek samotnie wychowujących dzieci jest ich mniejsza dyspozycyjność. Proponowane przez pracodawców minimalne wynagrodzenie nie zabezpiecza pokrycia wydatków związanych z dojazdem do pracy, uiszczeniem opłat za opiekę nad dziećmi; wynajęciem niańki, oddaniem do żłobka, przedszkola. Ad. 5./ Mimo długoletniego doświadczenia zawodowego przerwa w zatrudnieniu prowadzi zarówno do trwałej deprecjacji kwalifikacji zawodowych jak i zmiany obrazu siebie. Przykładem mogą być oferty w następujących zawodach tj.: pracownik biurowy; znajomość programów komputerowych, programów księgowych, przepisów prawnych, samodzielność w pracy, sprzedawca; obsługa kasy fiskalnej, miła aparycja, samodzielność, przedsiębiorczość. Zauważamy także wśród kobiet bezrobotnych niechęć do wykonywania zawodów wyuczonych tj.: szwaczka, krawcowa, kucharz, kelner. Niskie kwalifikacje zawodowe i brak wiary we własne siły sprawiają, że w rozmowach kwalifikacyjnych u pracodawców kobiety wypadają gorzej niż mężczyźni. Ad 6./ Występuje nieznaczna różnica w ilości ofert pracy dla kobiet i mężczyzn przy dużym zróżnicowaniu jakościowym ww. ofert. Z analizy ofert trudnych do realizacji z powodu braku wystarczających kwalifikacji u osób bezrobotnych wynika, że były one skierowane głównie do mężczyzn / np. diagnosta, mechanik samochodowy, kierowca, malarz, elektryk /. Osoby niepełnosprawne. Do głównych problemów osób niepełnosprawnych zaliczyć można: 1. Mniejszą atrakcyjność na rynku pracy. 2. Długotrwałą bezczynność zawodową. 3. Małą liczbę ofert pracy dla osób niepełnosprawnych. 4. Brak systemu wspierania aktywności rehabilitacyjnej, szkoleniowej i zawodowej osób niepełnosprawnych. 5. Brak organizacji pozarządowych. Ad.1 O dyskryminacji osób niepełnosprawnych na lokalnym rynku pracy można mówić na podstawie kontaktów pośrednika pracy z pracodawcami. Funkcjonujący stereotyp polegający na postrzeganiu osób niepełnosprawnych w kategoriach ludzi „gorszej jakości” uniemożliwia im aktywność zawodową. Szablonowy sposób myślenia o tej grupie osób znacząco wpływa na decyzje podejmowane przez pracodawców co sprawia, że o mniejszej atrakcyjności na rynku pracy osób niepełnosprawnych często nie decydują ich kwalifikacje, umiejętności czy doświadczenie zawodowe. Biorąc pod uwagę specyfikę lokalnego rynku pracy i wynikającą z tego nieznaczną ilość, i jednorodność zgłaszanych ofert szanse znalezienia zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne są niewielkie. Ad.2. W porównaniu z pozostałymi osobami zarejestrowanymi w tutejszym urzędzie osoby niepełnosprawne są lepiej wykształcone. Spośród osób niepełnosprawnych ponad 40% posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe (41%- pozostałe osoby bezrobotne zarejestrowane w PUP), 26%- policealne i średnie zawodowe (23%- bezrobotni zarejestrowani w PUP), 15%- gimnazjalne i poniżej (26,5%), 13%- średnie ogólnokształcące (6,8% ), 6%- wyższe (3,4%). Kwalifikacje osób niepełnosprawnych, podobnie jak pozostałych bezrobotnych, są niskie. Przeważają pracownicy w takich zawodach jak: technik ogrodnik, ślusarz, szwaczka, mechanik samochodowy, sprzedawca, piekarz, technik ekonomista. Główną przyczyną dla której osoby niepełnosprawne nie mogą wykonywać swojego zawodu są: posiadane schorzenia, brak wymaganego doświadczenia (43%), zbyt długa przerwa w 14 zatrudnieniu ( 47% stanowią długotrwale bezrobotni z czego 18,8% pozostaje bez pracy 12-24 miesięcy, 28%- powyżej 2 lat). Ad.3. Na przestrzeni ostatnich lat oferty pracy dla osób niepełnosprawnych stanowiły ok. 1% spośród wszystkich ofert zgłaszanych do tutejszego urzędu. Najczęściej były to oferty z Zakładu Pracy Chronionej w Trojaczkowicach (z filią w Pusznie Godowskim) jak i pojedyńcze miejsca pracy w piekarni, mleczarni, starostwie. Najczęściej zgłaszano oferty pracy w zawodach takich jak: pracownik do obsługi maszyny do produkcji tektury, pracownik przy sortowaniu i pakowaniu pieczywa, pomocnik mleczarski, pracownik do obsługi pieca piekarniczego, kierowca kat. B, operator równiarki. Znaczna część tych miejsc pracy powstała dzięki wsparciu finansowemu pracodawców ze środków funduszu PFRON. Podobnie jak w wypadku ofert dla osób bezrobotnych nie będących niepełnosprawnymi tak i tutaj można mówić o pewnej dyskryminacji kobiet na lokalnym rynku pracy. Ad 4. Słabo rozwinięta infrastruktura rehabilitacyjna, szkoleniowa i zawodowa powoduje, że potrzeby osób niepełnosprawnych pozostają niezaspokojone. Brak jest na lokalnej mapie Ośrodków Szkoleniowo- Rehabilitacyjnych, Warsztatów Terapii Zajęciowej, Zakładów Aktywności Zawodowej i Zakładów Pracy Chronionej. Ad 5. Nieobecność w powiecie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych jest jednym z głównych powodów braku grup samopomocowych. Głównym celem ww. grup jest dążenie do integracji osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej na trzech płaszczyznach warunkujących się wzajemnie: integracja psychiczna- wewnętrzna osoby, integracja społeczna- zewnętrzna osoby, integracja usług społecznych ze względu na cele i interesy konkretnej osoby. Długotrwale bezrobotni. Liczba osób pozostających bez pracy wykazuje tendencje wzrostowe. Na koniec grudnia 2002r. w rejestrach urzędu pozostawało blisko 60% takich osób. Jest to zjawisko niepokojące, ponieważ osoby długotrwale pozostające bez pracy mają dużo mniejsze szanse na znalezienie zatrudnienia. Trudno jest również współpracować z tą grupą osób z uwagi na niskie motywacje do podjęcia zatrudnienia z jednej strony a z drugiej strony na brak możliwości podjęcia pracy (niskie kwalifikacje a wysokie wymagania pracodawców). - Osoby długotrwale bezrobotne to przede wszystkim osoby o niskich kwalifikacjach. 44% długotrwale bezrobotnych posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe i 33% wykształcenie podstawowe, natomiast tylko 17% średnie zawodowe, a 1% wykształcenie wyższe. Osoby te często też nie posiadają doświadczenia zawodowego (32%) lub doświadczenie to jest krótkie (do 1 roku - 21%). W związku z tym nie odpowiadają wymaganiom rynku pracy, nie są ofertą dla pracodawców. - Osoby długotrwale bezrobotne to także ludzie młodzi. 26% to osoby w wieku 18-24 lata i 36% w przedziale wiekowym 24-35 lat. - Często osoby długo pozostające bez pracy maja barierę psychologiczną, nie wierzą w to, że mogą znaleźć pracę, a także dobrze ją wykonywać. Zgadzają się jedynie na wykonywanie prostych czynności, boją się odpowiedzialności w pracy. 15 - Osoby długotrwale bezrobotne to przede wszystkim mieszkańcy wsi. W związku z tym pomagają w gospodarstwach rolnych i szczególnie w okresie letnim nie wykazują chęci do podjęcia pracy. - Niektórzy bezrobotni pozostają bardzo długo w rejestrach urzędu pracy ze względu na ubezpieczenie zdrowotne, a także dlatego, że korzystają z pomocy OPS-u. Często też liczą, że w przyszłości okres pozostawania bezrobotnym może być uznany jako okres zaliczany do świadczeń emerytalnych czy rentowych. - Ważnym problemem osób długotrwale bezrobotnych jest motywacja do poszukiwania pracy. Często osoby, które na długo „wypadły” z rynku pracy nie wykazują własnej aktywności zawodowej i nie widzą szans na znalezienie zatrudnienia. Osoby te pozostawione bez pomocy mają bardzo małe szane na powrót na rynek pracy. - W najtrudniejszej sytuacji wśród osób długotrwale bezrobotnych są osoby, które pozostają w rejestrach urzędu od 1990 – 1996 roku nieprzerwanie. Osoby te nie podejmują żadnych prac nawet sezonowych.. Przeprowadzone rozmowy z osobami z tej grupy pozwoliły zdiagnozować ich sytuację zawodową i motywację do podjęcia pracy. 42% tych osób deklarowało chęć podjęcia pracy, ale często wymagania tej pracy są mało realne ( praca w miejscu zamieszkania , praca na stanowisku nie wymagającym odpowiedzialności, praca jednozmianowa, wysokie wymagania płacowe, praca na podobnym stanowisku do dotychczas wykonywanego, itp.) Osoby te często nie wykazują chęci zdobycia nowych kwalifikacji ani uczestnictwa w zajęciach klubu Pracy. Natomiast 58% tych osób nie wykazywało motywacji do podjęcia pracy. Uzasadniało to koniecznością sprawowania opieki nad dziećmi, złym stanem zdrowia, trudnościami z dojazdem do pracy, posiadaniem niskich kwalifikacji, planowaniem prowadzenia własnego gospodarstwa rolnego. Bezrobotni zamieszkujący tereny wiejskie. Bezrobotni mieszkańcy wsi to w większości ludzie młodzi w przedziale wiekowym 18-24 lata (34,7%), z wykształceniem zasadniczym zawodowym (42,3%), podstawowym i niepełnym podstawowym 29% ,bez doświadczeń zawodowych (33,4%) i ze stażem pracy do 1 roku (21,5%). - Bezrobotni zamieszkujący tereny wiejskie generalnie są słabiej wykształceni niż mieszkańcy miast, są mniej atrakcyjni dla potencjalnych pracodawców, ich dyspozycyjność jest ograniczona głównie ze względu na dojazdy. - Wykazują mniejszą aktywność i motywację w poszukiwani zatrudnienia głównym powodem jest brak wiary w możliwość znalezienia zatrudnienia w miejscu zamieszkania , natomiast duża odległość od większych ośrodków takich jak. Puławy , Lublin i Kraśnik oraz trudności komunikacyjne z dojazdem z miejsca zamieszkania oraz wysokie koszty dojazdu zniechęcają do poszukiwania pracy - Większość mieszkańców wsi to osoby długotrwale bezrobotne, jest ich o wiele trudniej zaktywizować niż bezrobotnych z miast, wykazują małe zainteresowanie podnoszeniem kwalifikacji, zmianą zawodu, bądź doskonaleniem w zawodzie. - Mieszkańcy terenów wiejskich wykazują się większą aktywnością w poszukiwaniu zatrudnienia w okresie jesienno zimowym , gdyż w tym okresie brak jest możliwości dorobienia sobie na czarno. Większość z nich posiada własne działki lub pracuje w gospodarstwie znajomych osiągając dochody. - Wśród mieszkańców wsi bardzo mały odsetek 2,5% ogółu bezrobotnych mieszkańców wsi stanowią osoby z wykształceniem wyższym. Młode osoby nie widząc szans na uzyskanie zatrudnienia bardzo często emigrują do większych nawet odległych miast. 16 - Znaczny odsetek długotrwale bezrobotnych mieszkańców wsi pozostaje w ewidencji bezrobotnych ze względu na ubezpieczenie zdrowotne oraz korzystanie z pomocy OPS 17 II. Analiza sytuacji w Powiecie Opolskim Opis sytuacji w Powiecie Opolskim w kontekście planowania działań zmierzających w kierunku lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego skłania do przeprowadzenia analizy, której celem jest zidentyfikowanie mocnych i słabych stron naszego powiatu oraz jego szans i zagrożeń. Mocne strony Atrakcyjne turystycznie miejsca ze względu na walory przyrodniczo-krajobrazowe; Warunki przyrodnicze umożliwiające rozwój różnych form turystyki; Zasoby surowców dla rozwoju przemysłu rolno-spożywczego; Położenie na przecięciu ważnych szlaków komunikacyjnych; Duże zasoby taniej siły roboczej; Obiekty do zagospodarowania po zlikwidowanych przedsiębiorstwach; Brak przemysłu uciążliwego dla środowiska; Mały stopień skażenia środowiska; Sprzyjające warunki dla rozwoju konkurencyjnego rolnictwa; Dziedzictwo kulturowe i historyczne; Szanse Duża ilość terenów do zagospodarowania; Korzystne położenie komunikacyjne; Korzystne warunki glebowo-klimatyczne do rozwijania produkcji żywności ekologicznej; Rosnące zapotrzebowanie na zdrową żywność; Wzrost zainteresowania inwestorów i ludności terenami atrakcyjnymi pod względem jakości środowiska; Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich, drobnej wytwórczości i usług dla rolnictwa; Dostosowanie infrastruktury rolnictwa do potrzeb rynków zbytu; Tworzenie grup producenckich; Rozwój turystyki/agroturystyki; - wykorzystanie możliwości i walorów turystycznych powiatu; Wykorzystanie terenów i zaplecza po zlikwidowanych przedsiębiorstwach pod nowe inwestycje; Wykorzystanie potencjału ludzkiego (bezrobotni) pod potrzeby inwestorów; Obsługa finansowa świadczona przez banki funkcjonujące na terenie każdej gminy powiatu; Udoskonalenie systemu informacji o kredytach i innych funduszach rozwojowych; Współpraca z partnerami lokalnymi, regionalnymi i ponadregionalnymi; Tworzenie się nowych i wspieranie istniejących organizacji pozarządowych; Słabe strony Mała atrakcyjność inwestycyjna; Niskie dochody ludności, głównie rolników uniemożliwiające inwestycje w obrębie własnych gospodarstw; Słabo rozwinięty system instytucji wspierania biznesu i przedsiębiorczości; Stosunkowo mały potencjał finansowy podmiotów gospodarczych; 18 Brak dobrej oferty dla inwestycji zewnętrznych uwzględniających takie elementy jak: informacja o stanie infrastruktury gospodarczej, perspektywach rozwoju, ofertach otoczenia biznesowego, innowacyjności środowiska, wysokiego standardu wyposażenia terenu pod inwestycje; Malejące możliwości inwestycyjne gmin i powiatu oraz brak długofalowej polityki w tym zakresie; Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna; Słabość infrastruktury drogowej (zły stan dróg, brak sieci parkingów, brak mostu w Kamieniu); Niski stopień wyposażenia w sieć kanalizacyjną i urządzenia oczyszczające ścieki komunalne na obszarach wiejskich; Nierozwiązana gospodarka odpadami, brak selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu; Niewystarczający poziom dochodów własnych gmin; Zagrożenie powodziowe; Odpływ wykształconej młodzieży, jednokierunkowa migracja ku dużym ośrodkom miejskim; Rozdrobnienie struktury obszarowej gospodarstw; Niewystarczające działania promocyjne i marketingowe powiatu; Wysoki poziom bezrobocia w tym bezrobocie ukryte na terenach wiejskich; Niski poziom kwalifikacji osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem; Niska efektywność sektora rolniczego; Brak atrakcyjnych rynków zbytu dla lokalnych producentów; Niekorzystne położenie geograficzne powiatu; Słabo rozwinięta sieć szkół średnich i wyższych; Brak sieci jednostek szkoleniowych na terenie powiatu; Niski poziom oświaty rolniczej; Wzrost patologii społecznych: alkoholizmu, wzrostu przestępczości, apatii społecznej, syndromu wyuczonej bezradności i rozkładu życia rodzinnego; Zagrożenia Duże zróżnicowanie zamożności gmin; Nierozwinięta sieć organizacji pozarządowych i niedostateczna aktywność istniejących; Stagnacja gospodarcza; Dekapitalizacja potencjału produkcyjnego w rolnictwie i przetwórstwie; Pogarszające się warunki do uruchamiania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej; Pogłębiające się rozwarstwienie ekonomiczne społeczności lokalnej; Brak większych inwestycyjnych; Migracja młodzieży kończącej szkoły wyższe; Niedostosowanie profilu szkół do potrzeb lokalnego rynku pracy; Utrwalanie się bezrobocia strukturalnego, co ma wpływ na powstawanie zjawisk patologicznych. Powyższa analiza jest podstawą określenia celów (nadrzędne i pośrednie) w planowanych działaniach na rzecz lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego. 19 III. Partnerzy i ich rola w programie Skuteczność programu w dużej mierze zależy od zaangażowania całego lokalnego środowiska i konsolidacji działań wszystkich instytucji funkcjonujących na terenie powiatu tj. instytucji samorządowych, pracodawców, związków i stowarzyszeń pracodawców, związków zawodowych, szkół, lokalnych organizacji pozarządowych oraz innych typów instytucji działających w powiecie. Współpraca instytucji samorządu terytorialnego jak i innych partnerów programu umożliwia uzupełnianie istniejących działań wspierających a nie ich powielanie, konsultację społeczną, zdiagnozowanie obszarów strategicznych, sformułowanie celów wraz operacyjnych zadaniami, ustalenie zakresów odpowiedzialności, budżetu, kryteriów skuteczności działań oraz procedur monitorowania. Partner Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim Samorządy Gminne Rola w programie - promocja powiatu - pozyskiwanie dotacji z funduszy pomocowych - systematyczna współpraca z instytucjami wspierającymi przedsiębiorczość, samorządami i pozostałymi partnerami realizacji programu -rozwój struktur wspierania przedsiębiorczości -przygotowanie bogatej oferty inwestycyjnej -pozyskiwanie dotacji z funduszy strukturalnych w ramach programów: PHARE, SAPARD, ISPA oraz z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. -współpraca z Opolską Izbą Gospodarczą i Stowarzyszeniem Przedsiębiorców w Poniatowej -systematyczna współpraca z instytucjami wspierającymi przedsiębiorczość -stosowanie systemu ulg dla pracodawców tworzących miejsca pracy i osób bezrobotnych podejmujących działalność gospodarczą -prowadzenie inwestycji infrastrukturalnych 20 Powiatowy Urząd Pracy w Opolu Lubelskim Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu Lubelskim Ośrodki Pomocy Społecznej Związki Pracodawców i Przedsiębiorców -monitorowanie stanu bezrobocia -systematyczna współpraca z partnerami programu -realizacja aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu -podejmowanie działań mających na celu pomoc pracownikom zagrożonym utratą pracy -monitorowanie przebiegu realizacji programu -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych -współpraca z jednostkami oświatowymi w zakresie zmiany kierunków edukacji młodzieży w celu ich dostosowania do zachodzących zmian w polityce regionu -współpraca z instytucjami realizującymi Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich -współpraca z PUP w zakresie aktywizacji i przekwalifikowań osób niepełnosprawnych oraz pomoc w znalezieniu zatrudnienia wychowankom rodzin zastępczych i palcówek opiekuńczo-wychowawczych -systematyczna współpraca z partnerami programu -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych -udzielanie pomocy finansowej osobom bezrobotnym znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji materialnej -pomoc psychologiczna poprzez grupy wsparcia -uczestniczenie przy doborze kandydatów do pracy w ramach robót publicznych - weryfikacja podopiecznych OPS pod kątem szans i motywacji do podjęcia zatrudnienia -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych -szkolenia -działalność marketingowa w zakresie wytwarzanych produktów -nawiązywanie współpracy w zakresie pozyskiwania nowych rynków zbytu na wytwarzane produkty -reprezentowanie interesów pracodawców przed organami samorządu terytorialnego 21 Pracodawcy Organizacje Pozarządowe Związki Zawodowe Ośrodek Doradztwa Rolniczego Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa -tworzenie miejsc pracy -współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych -systematyczna współpraca z poszczególnymi uczestnikami programu -organizowanie szkoleń (Agencja Rozwoju Lokalnego w Poniatowej) -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych -organizowanie grup wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym -pomoc osobom zagrożonym utratą pracy -doradztwo w zakresie prowadzenia działalności rolniczej i alternatywnych źródeł dochodu -marketing gospodarstw agroturystycznych -promocja inwestycji podejmowanych na terenach wiejskich -uczestnictwo we wdrażaniu Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich -organizacja szkoleń w zakresie doskonalenia wiedzy o prowadzeniu i organizacji gospodarstw oraz o wymaganiach wynikających z prawodawstwa UE -współpraca z jednostkami oświatowymi -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych w ramach programu SAPARD -podnoszenie świadomości rolników dotyczących nowoczesnych metod gospodarowania -monitoring wdrażania Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich -wspieranie tworzenia miejsc pracy poprzez udzielanie niskooprocentowanych pożyczek -działania w zakresie szkoleń zawodowych mieszkańców wsi -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych w ramach programu SAPARD -systematyczna współpraca ze wszystkimi uczestnikami programu -wspomaganie rozwoju infrastruktury technicznej na terenach wiejskich 22 -uczestnictwo we wdrażaniu Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich -systematyczna współpraca ze wszystkimi uczestnikami programu Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego -wypłacanie rent strukturalnych -współpraca w zakresie pozyskiwania środków strukturalnych w ramach programu SAPARD 23 IV. Cele programu Cele nadrzędne: I. Ożywienie społeczno-gospodarcze(aktywizacja lokalnego rynku pracy) II. Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia. Cele pośrednie: w ramach I. Ożywienie społeczno-gospodarcze(aktywizacja lokalnego rynku pracy) 1/Wspieranie rozwoju lokalnej aktywności gospodarczej i przedsiębiorczości oraz pozyskiwanie inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych. 2/Modernizacja infrastruktury technicznej oraz poprawa warunków umożliwiających podjecie działalności gospodarczej. 3/Rozwój lokalnej polityki zatrudnieniowej. 4/ Poprawa warunków życia mieszkańców wsi. 5/Rozwój szkolnictwa dla potrzeb powiatu i regionu. 6/Zachowanie i propagowanie istniejącego dziedzictwa kulturowego. w ramach II. Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia. 1/ Promowanie usług urzędu pracy 2/ Diagnoza rynku pracy 3/ Wsparcie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości oraz samozatrudnienia wśród bezrobotnych 4/ Diagnoza osób bezrobotnych 5/ Zwiększenie efektywności wydatkowania środków Funduszu Pracy 6/ Wsparcie kobiet na rynku pracy 7/ Pomoc młodzieży, w tym absolwentom w wejściu na rynek pracy 8/ Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu 9/ Aktywizacja zawodowa bezrobotnych mieszkańców wsi. 10/ Integracja zawodowa osób niepełnosprawnych 11/ Rozwój zawodowy dostosowujący osoby bezrobotne i zagrozone utrata pracy do potrzeb rynku pracy. 24 Cel nadrzędny : Cele pośrednie Zadania I. Wspieranie rozwoju 1/ Promocja powiatu lokalnej aktywności gospodarczej i przedsiębiorczości ora z pozyskiwanie inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych I. Ożywienie społeczno-gospodarcze(aktywizacja lokalnego rynku pracy) Sposób realizacji Realizatorzy Starostwo Powiatowe, Samorządy Gminne, Opolska - Opracowanie informatora inwestycyjnego Izba Gospodarcza, dla potencjalnych inwestorów w powiecie. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Poniatowej, - Stworzenie w każdej gminie powiatu Samorząd powiatowy, ośrodka promującego lokalne możliwości i samorządy gminne walory - Rozszerzenie informacji dostępnych w Starostwo Powiatowe, Samorządy Gminne, Internecie. a/założenie stron internetowych w przypadku Powiatowy Urząd Pracy, Opolska Izba Gospodarcza, ich braku Stowarzyszenie b/stała aktualizacja stron istniejących Przedsiębiorców Poniatowej, inne - Opracowanie map/tablic informacyjnych i usytuowanie ich przy drogach na granicy Starostwo Powiatowe, powiatu Samorządy Gmin Starostwo Powiatowe, Samorządy Gminne, Związki - Nawiązanie nowych i utrzymanie pracodawców i istniejących kontaktów zagranicznych. przedsiębiorców -Lobbying przedsiębiorców powiatu i udział Opolska Izba Gospodarcza, w targach inwestycyjnych. Związki pracodawców i przedsiębiorców Termin realizacji Uwagi Rok 2004 Lata 20042007 Rok 2003 Rok 2003 Lata 20032007 Lata 20032007 25 2/ Wsparcie istniejących firm i nowotworzonych przedsiębiorstw -Organizowanie imprez lokalnych Starostwo Powiatowe, promujących powiat oraz udział w imprezach Samorządy Gmin regionalnych. Lata 20032007 - Wprowadzenie do programów oświatowych Dyrektorzy szkół, Starostwo wiadomości o powiecie i jego problemach Powiatowe Lata 20032007 Organizacje pracodawców, samorządy lokalne, Stałe spotkania samorządu z organizacjami przedstawiciele Fundacji zrzeszającymi pracodawców Rozwoju Lokalnego, banki, Urząd Skarbowy - Opracowanie systemu ulg i preferencji podatkowych dla podmiotów już Samorządy gminne, funkcjonujących, inwestorów tworzących organizacje pracodawców nowe miejsca pracy oraz bezrobotnych rozpoczynających działalność gospodarczą. -Upowszechnienie informacji na temat Samorządy gminne, systemu ulg i preferencji we wszystkich organizacje pracodawców mediach Utworzenie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości w mieście powiatowym i / Samorząd lokalny, Samorząd w zależności od potrzeb/ oddziałów w Pracodawców terenie Uruchomienie instytucji poręczeń Samorządy gminne, kredytowych dla małych i średnich Starostwo Powiatowe, PUP, przedsiębiorstw organizacje pozarządowe; - Szkolenie właścicieli MSP na temat pozyskiwania i wykorzystania środków finansowych z funduszy krajowych i z UE Agencja Rozwoju szkolenia i doradztwo indywidualne z Lokalnego; zakresu prowadzenia działalności gospodarczej - Wspieranie działalności dotyczącej restrukturyzacji zakładów pracy PUP, Starostwo Powiatowe, pozostających w trudnej kondycji finansowej samorządy gminne Lata 20042007 Lata 20032007 Lata 20042007 Lata 20032004 2004 Lata 20042007 Lata 20042007 26 -Dostosowanie planu zagospodarowania przestrzennego do oczekiwań inwestorów. Samorządy gminne, Izby Gospodarcze, Stowarzyszenie Pracodawców - Udostępnianie na korzystnych warunkach mienia komunalnego (np. inicjowanie przedsięwzięć publiczno-prywatnych – Samorządy gminne, obopólnie korzystna współpraca gospodarcza pracodawcy pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym - Utworzenie inkubatora przedsiębiorczości (forma czasowej pomocy i promocji małych firm poprzez zapewnienie im powierzchni na Samorządy gminne, działalność, umożliwienie obsługi biurowej, Starostwo Powiatowe doradztwo ekonomiczne, organizacyjne, techniczne) Przedstawiciele samorządów dla lokalnych, organizacje wspierające przedsiębiorczość Starostwo Powiatowe, Samorządy Gmin, Opolska - Organizacja konkursu na najlepszą firmę w Izba Gospodarcza, powiecie i najlepszego przedsiębiorcę Stowarzyszenie Przedsiębiorców Poniatowej - Organizacja imprez promujących liderów Samorząd powiatowy i przedsiębiorczości samorządy gminne - Promocja lokalnej gospodarki, jej wyrobów Samorząd powiatowy i i usług. samorządy gminne Grupy Producenckie, - Pomoc w rozpoznaniu rynków zbytu i Zrzeszenie Pracodawców, kooperacji. Izba Gospodarcza; - Tworzenie korzystnego klimatu przedsiębiorców i inwestorów 3/ Umożliwienie dostępu do nowych rynków zbytu II. Modernizacja infrastruktury technicznej na terenie powiatu 1/ Budowa, rozbudowa i remonty infrastruktury niezbędnej dla pożądanych sektorów działalności gospodarczej (dostawa wody, sieć ciepłownicza i gazowa - Opracowanie i wdrożenie planów konkretnych przedsięwzięć infrastrukturalnych w poszczególnych gminach Samorządy lokalne, we współpracy z odpowiednimi instytucjami i funduszami Lata 20042007 Lata 20032007 Lata 20032007 Należy poprzedzić badaniem wśród przedsiębiorców nad rzeczywistą potrzebą Lata 20032007 2004-2007 2004-2007 2003-2007 2003-2007 Lata 20032007 27 2/ Stworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej. - Wydzielenie i całościowe przygotowanie terenów dla inwestorów Samorządy gminne Lata 2003 2007 - Uzbrojenie działek pod inwestycje Samorządy gminne Lata 2003 2007 informacji nt. lokalnego 3/ Pozyskiwanie środków finansowych z -Zbieranie potencjału gospodarczego i ustalenie potrzeb Samorządy lokalne funduszy strukturalnych na planowane inwestycje w gminach poszczególnych gmin. Samorządy lokalne, - Ustalenie listy projektów do realizacji organizacje pozarządowe, stowarzyszenia - Opracowywanie projektów mających na Samorządy lokalne, celu pozyskiwanie środków z funduszy organizacje pozarządowe, strukturalnych stowarzyszenia III. Rozwój lokalnej polityki zatrudnieniowej 1/ Uaktywnienie lokalnych instytucji działających w powiecie, w tym pracodawców. -Realizacja i monitoring projektów Samorządy lokalne -Zainicjowanie konferencji nt. działań związanych z przeciwdziałaniem bezrobociu PUP -Cykl spotkań na rzecz poszczególnych instytucji. promocji - Zorganizowanie Warsztatów Ożywienia Lokalnego w ramach wdrażania Modelu Partnerstwa Lokalnego Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 2004 PUP, Samorządy Lokalne, Zrzeszenie Pracodawców; 2003- 2005 PUP, Samorząd Powiatowy, samorządy gminne, organizacje pozarządowe związki zawodowe, związki i stowarzyszenia pracodawców,PCPR i inne typy organizacji działających w powiecie 2003/2004 28 PUP, Samorząd powiatowy, samorządy gminne, organizacje pozarządowe -Utworzenie Powiatowego Porozumienia na związki zawodowe, związki i Rzecz Zatrudnienia stowarzyszenia pracodawców,PCPR i inne typy organizacji działających w powiecie Przedstawiciele samorządów -Uczestnictwo przedstawicieli jednostek, lokalnych, Przedstawiciele instytucji i organizacji powiatowych w Związków Pracodawców i projektach dotyczących współpracy i Przedsiębiorców, partnerstwa lokalnego Organizacje pozarządowe, PUP, PCPR 2/ Pozyskiwanie środków z funduszy pomocowych i strukturalnych na rzecz rozwoju zasobów ludzkich - Opracowywanie aplikacji z poszczególnych Organizacje pozarządowe, funduszy UE Samorządy lokalne, PUP - Realizacja zaakceptowanych projektów - Monitoring przebiegu realizacji programu IV. Poprawa warunków życia mieszkańców wsi 1/ Promocja zatrudnienia w sektorze pozarolniczym na wsi Samorządy lokalne, Organizacje pozarządowe, PUP, Pracodawcy, Związki Pracodawców i Przedsiębiorców, PCPR Samorządy lokalne, Organizacje pozarządowe, PUP, Pracodawcy, Związki Pracodawców i Przedsiębiorców, PCPR Samorządy gminne, Samorząd pracodawców, -Ocena kondycji i wsparcie istniejących firm Agencja Restrukturyzacji i przetwórstwa rolno-spożywczego Modernizacji Rolnictwa, Agencja Rozwoju lokalnego - Działania na rzecz tworzenia nowych, pozarolniczych, miejsc pracy na terenach wiejskich (np. alternatywne formy zarobkowania) Samorządy gminne, PUP, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ODR, Pracodawcy 2003 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 29 2/ Rozwój agrobiznesu - Pomoc w utrzymaniu miejsc pracy na wsi poprzez wykorzystanie środków Funduszu PUP Pracy - Stosowanie ulg i linii kredytowych dla Samorządy lokalne, PUP, pracodawców tworzących miejsca pracy na banki wsi ODR, Samorządy gminne, Agencja Restrukturyzacji i -Informowanie o możliwościach Modernizacji Rolnictwa, prowadzenia działalności gospodarczej na Związki Pracodawców i wzór UE Przedsiębiorców, Organizacje Pozarządowe - Ustawiczne podnoszenie kwalifikacji Agencja Restrukturyzacji i rolników i organizowanie szkoleń Modernizacji Rolnictwa, specjalistycznych ODR, Szkoły rolnicze Agencja Restrukturyzacji i - Zwiększenie dostępu rolników do wiedzy i Modernizacji Rolnictwa, praktyki z zakresu nowoczesnych metod ODR, Szkoły rolnicze, produkcji w rolnictwie Instytucje szkoleniowe Agencja Restrukturyzacji i -Popularyzacja w środowiskach producentów Modernizacji Rolnictwa, rolnych idei organizowania się w grupy ODR, Związki pracodawców producenckie. i przedsiębiorców Wspieranie istniejących zrzeszeń Grupy Producenckie, producenckich oraz tworzenie nowych grup Zrzeszenie Pracodawców, producenckich Izba Gospodarcza ODR, Agencja -Pomoc merytoryczna w organizowaniu się Restrukturyzacji i producentów rolnych. Modernizacji Rolnictwa Związki Pracodawców i Przedsiębiorców, Inne typy -Wykorzystanie istniejącego zaplecza organizacji działających w technicznego (suszarnie, przechowalnie) powiecie, np. grupy producenckie, zrzeszenia producenckie Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032004 2003-2007 2003-2007 2003-2007 2003-2007 2003-2007 20032007 30 -Podniesienie standardów wytwarzanych produktów rolnych. Związki Pracodawców i Przedsiębiorców, Inne typy organizacji działających w jakości powiecie, np. grupy producenckie, zrzeszenia producencie, ODR, Agencja Rozwoju Lokalnego Związki Pracodawców i Przedsiębiorców, Inne typy -Poszukiwanie atrakcyjnych rynków zbytu organizacji działających w płodów rolnych powiecie, np. grupy producenckie, zrzeszenia producenckie 3/ Rozwój agroturystyki Lata 20032007 Lata 20032007 Agencja Restrukturyzacji i -Poszukiwanie preferencyjnych kredytów dla Modernizacji Rolnictwa, Lata 2003rolników. Organizacje Pozarządowe, 2004 Inne typy organizacji (banki) Starostwo, Samorządy gminne, Agencja Lata 2003- Poprawa struktury agrarnej gospodarstw Restrukturyzacji 2007 Modernizacji Rolnictwa - Prowadzenie właściwej gospodarki gruntami (scalenia, plany zagospodarowania Samorządy gminne, Lata 2003przestrzennego, zagospodarowanie Starostwo Powiatowe; 2007 nieużytków) - Promowanie produkcji proekologicznej ODR, samorządy gminne, Lata 2003poprzez organizowanie i finansowanie zrzeszenia producenckie 2007 wyjazdów do krajów UE Agencja Restrukturyzacji i - Budowa bazy przetwórstwa owocowoLata 2003Modernizacji Rolnictwa, warzywnego 2007 Samorządy gminne Samorządy Gminne, ODR, Inne typy organizacji -Promowanie walorów przyrodniczych i Lata 2003działających w powiecie turystycznych powiatu, 2007 (Stowarzyszenie Gmin Agroturystycznych) -Włączenie terenów powiatu w system Samorządy gminne, Inne Lata 2003szlaków i baz turystycznych Nałęczowa, organizacje działające w 2004 Kazimierza itp. powiecie 31 V. Rozwój szkolnictwa 1/ Dostosowanie profilu kształcenia dla potrzeb powiatu i (szkolnictwa zawodowego i średniego) regionu dla potrzeb rynku pracy. -Powołanie Stowarzyszenia Agroturystycznego Samorządy lokalne, ODR Lata 20032004 -Organizacja ponad lokalnych wydarzeń turystycznych i sportowych, Samorząd Powiatowy, Samorządy gminne, Inne typy organizacji Lata 20032007 -Opracowanie mapy krajobrazowoturystycznej regionu, Samorząd Powiatowy, Samorządy gminne Lata 20032004 -Opracowanie projektu ścieżek turystycznych, rowerowych itp. Samorządy lokalne, ODR Lata 20032004 -Stworzenie punktu informacji turystycznej, bazy noclegowej i zaplecza gastronomicznego, Samorządy lokalne, ODR Lata 20032004 -Organizowanie szkoleń na temat tworzenia i Samorządy lokalne, ODR, prowadzenia gospodarstw agroturystycznych. Agencja Rozwoju Lokalnego Lata 20032007 - Tworzenie i promocja gospodarstw ekologicznych agroturystycznych (foldery, Internet) Lata 20032007 Samorząd Powiatowy, Samorządy gminne, ODR, AJAX; -Uruchomienie nowych kierunków Starostwo Powiatowe, kształcenia dostosowanych do potrzeb rynku Placówki oświatowe, pracy Powiatowy Urząd Pracy -Pozyskiwanie nauczycielskich specjalistycznych - Podniesienie szkołach poziomu nauczania kadr Placówki oświatowe, PUP w Placówki oświatowe -Realizacja zajęć dodatkowych dla uczniów w szczególności w zakresie ekologii, Placówki oświatowe informatyki i języków obcych Placówki oświatowe, PUP, -Podniesienie jakości praktyk zawodowych Pracodawcy, Związki dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i Pracodawców i ponadpodstawowych. Przedsiębiorców Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 32 2/ Motywacja młodzieży szkół średnich - Uruchomienie i realizacja programu „Praca Samorządy lokalne, placówki do osiągania lepszych wyników w nauce dla najlepszych” oświatowe - Opracowanie projektów umożliwiających pozyskanie funduszy na rozbudowę i Organizacje pozarządowe, 3/ Rozbudowa infrastruktury oświatowej modernizację placówek oświatowych w tym Samorządy lokalne, Placówki i utworzenie bazy szkolnictwa wyższego na doposażenie szkół w materiały oświatowe dydaktyczne Placówki oświatowe we - Wzbogacenie oferty szkolnictwa wyższego współpracy z Kuratorium o nowe kierunki kształcenia Oświaty - Organizowanie spotkań i prelekcji w Starostwo Powiatowe, szkołach, gminach, Ośrodkach Kultury instytucje oświatowe, VI. Zachowanie i Gminne Ośrodki Kultury, kultywowanieistniejąc - Ochrona miejsc ważnych historycznie na Biblioteki Gminne, 1/ Upowszechnianie wiedzy na temat ego dziedzictwa terenie powiatu Biblioteka Powiatowa, historii powiatu. kulturowego Towarzystwo Przyjaciół Organizowanie różnego rodzaju Opola Lubelskiego, konkursów, plenerów plastycznych Towarzystwo Przyjaciół dotyczących historii powiatu Poniatowej Samorząd Powiatowy, samorządy lokalne, instytucje oświatowe, Gminne Ośrodki Kultury, 2/ Podniesienie atrakcyjności powiatu -Organizacja imprez kulturalnych o zasięgu Biblioteki Gminne, regionalnym i krajowym. poprzez nawiązanie do lokalnych Biblioteka Powiatowa, tradycji Towarzystwo Przyjaciół Opola Lubelskiego, Towarzystwo Przyjaciół Poniatowej ODR, Inne typy organizacji działających w powiecie np. instytucje oświatowe, Gminne Ośrodki Kultury, -Promowanie twórców ludowych i lokalnego Biblioteki Gminne, rękodzieła. Biblioteka Powiatowa, Towarzystwo Przyjaciół Opola Lub., Towarzystwo Przyjaciół Poniatowej 3/ Kultywowanie tradycji folklorystycznych naszego regionu - Tworzenie zespołów ludowych dla dzieci i Ośrodki Kultury dorosłych Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 33 4/ Poprawa funkcjonowania bazy kulturalno-oświatowej Domy Kultury, Biblioteki, - Utrzymanie i poszerzenie działalności Towarzystwo Przyjaciół kulturalnej świetlic i bibliotek wiejskich Opola, TP Poniatowej ODR, Gminne Ośrodki -Inicjowanie lokalnych grup zainteresowań Kultury, Biblioteki Gminne, (na przykładzie Koła Gospodyń Wiejskich, Biblioteka Powiatowa, które organizowały m.in. szkolenia Towarzystwo Przyjaciół podnoszące poziom wiedzy z różnych Opola Lubelskiego, dziedzin życia) Towarzystwo Przyjaciół Poniatowej - Doposażenie i wsparcie finansowe istniejących Ośrodków Kultury Samorządy lokalne, organizacje pozarządowe Lata 20032007 Lata 20032007 Lata 20032007 34 Cel nadrzędny: II. Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia Cele pośrednie Zadania I. Promowanie usług 1/ Pozyskiwanie nowych partnerów do urzędu pracy współpracy i utrzymywanie kontaktów z dotychczasowymi w celu pozyskiwania ofert pracy 2/ Dotarcie do osób bezrobotnych w terenie Sposób realizacji - przygotowanie materiałów promocyjnych: strony internetowej, katalogu usługi wizytówek - kontakty z pracodawcami: wizyty w terenie, rozmowy telefoniczne, wizyty pracodawców w PUP - udział pracowników urzędu w działaniach grup wsparcia wśród bezrobotnych w gminach Realizatorzy Termin realizacji PUP, pracodawcy 2003-2007 PUP 2003-2007 PUP 2003-2007 PUP, samorządy lokalne, organizacje pozarządowe, pracodawcy 2003-2007 Uwagi - organizowanie spotkań informacyjnych w gminach - pozyskiwanie wolontariuszy 3/ Inicjowanie projektów wspierających pracę urzędu - zainteresowanie i zaangażowanie organizacji pozarządowych działaniami na rzecz osób bezrobotnych - utworzenie Stowarzyszenia na Rzecz Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy i Przeciwdziałania Bezrobociu -dostosowanie sposobów pracy do wymogów Unii Europejskiej PUP, WUP 4/ Poprawa jakości usług świadczonych przez urząd - wielokierunkowe doskonalenie pracowników urzędu - zatrudnienie większej liczby osób zajmujących się obsługą bezrobotnych 2003-2007 Starostwo Powiatowe, PUP 35 II. Diagnoza rynku pracy 1/ Rozpoznanie potrzeb i możliwości dotyczących zatrudniania osób bezrobotnych; -monitoring rynku pracy: kontakty z pracodawcami: wizyty w terenie, rozmowy telefoniczne, wizyty pracodawców w PUP; PUP 2003-2007 2/ Pozyskiwanie informacji o kondycji pracodawców -opracowania Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową; -opracowania Ministerstwa Gospodarki Polityki Społecznej; -opracowania Wojewódzkiego Urzędu Pracy; -lokalne massmedia ; -praca własna; PUP 2003- 2007 36 III. Wsparcie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości 1/ Pomoc finansowa dla podmiotów oraz tworzących nowe miejsca pracy samozatrudnienia wśród bezrobotnych -udzielanie pożyczek na tworzenie nowych miejsc pracy -refundacja części wynagrodzenia i składki ZUS za nowozatrudnionych pracowników PUP -wygospodarowanie w środków finansowych lokalnego rynku pracy Samorządy gminne budżecie gminy na aktywizację -szkolenia pracowników zagrożonych utratą pracy w celu zatrudnienia ich na innych stanowiskach 2/ Pomoc pracodawcom w celu -spotkania informacyjne w zakładach pracy utrzymania istniejących miejsc pracy -zwolnienie z podatku i innych opłat -stosowanie systemu ulg i preferencji np.: a/odroczenia terminów płatności podatków i opłat; 3/ Pomoc osobom, w tym bezrobotnym, b/rozłożenie na raty zaległości podatkowych; podejmującym działalność gospodarczą c/zwolnienie osoby bezrobotnej z opłaty z tytułu rozpoczęcia działalności gospodarczej 4/ Pomoc merytoryczna dla sektora MŚP 2003-2007 PUP PUP, związki zawodowe, OPS-y 2003-2007 Samorządy gminne Samorządy lokalne, PUP 2003-2007 -Szkolenia i doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej Agencja Rozwoju Lokalnego, PUP 2003-2007 -organizowanie porad grupowych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej ze wskazaniem na korzyści jakie płyną z podejmowania pracy na własny rachunek PUP, Agencja Rozwoju Lokalnego -utworzenie Funduszu Poręczeń Kredytowych -inicjowanie i organizowanie szkoleń dla 5/ Zachęcanie osób bezrobotnych do bezrobotnych w zakresie ABC podejmowania własnej działalności przedsiębiorczości Samorządy lokalne, Starostwo Powiatowe, PUP, organizacje pozarządowe PUP, Agencja Rozwoju Lokalnego Zadanie wymaga monitorowania rynku pracy i reagowania na zgłaszane do PUP informacje o planowanych zwolnieniach 2003 - 2007 2004 2003 - 2007 37 IV. Diagnoza osób bezrobotnych V. Zwiększenie efektywności wydatkowania środków Funduszu Pracy 1/ Rozpoznanie postaw bezrobotnych - dookreślenie problemowych - przeprowadzenie badań empirycznych za pomocą ankiety wśród osób bezrobotnych i osób analiza zebranych danych grup - zatrudnienie przy pracach empirycznych wolontariuszy i stażystów - analiza kondycji firm, dotychczasowej współpracy z PUP, możliwości 1/ Dobór pracodawców, do których zatrudnieniowych i warunków jakie powinien kierowane będą środki Funduszu Pracy: spełniać pracodawca w świetle ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu 2/ Realizacja przewidzianych w ustawie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu: -zwiększenie kręgu nowych podmiotów korzystających z tej formy zatrudnienia poprzez dotarcie do nowopowstających podmiotów oraz jednostek dotychczas nie współpracujących z PUP a/prace interwencyjne -wybór najlepszych wniosków pracodawców poprzedzony weryfikacją pod kątem: a/wiarygodności z punktu widzenia formalno-prawnego, b/rzetelności i wywiązywania się z wcześniej podpisanych umów, c/okresu zatrudnienia pracowników po okresie refundacji, d/ dynamiki zatrudnienia, PUP, WUP 2003-2007 PUP PUP -wyodrębnienie spośród pracowników Wydziału Rynku Pracy zespołu badawczego; 2003-2007 PUP, samorządy lokalne, 2003-2007 pracodawcy -negocjowanie warunków zawieranych umów -współpraca z Wydziałem Polityki Społecznej Oddziałem Kontroli Legalności Zatrudnienia WUP w Lublinie. Wymiana informacji o pracodawcach pod kątem przestrzegania przepisów prawa w zakresie legalności zatrudnienia. -ograniczenie dofinansowania z FP dla pracodawców, u których stwierdzono nielegalne zatrudnienie. 38 - uściślenie współpracy z OPS m.in. poprzez pozyskiwanie szczegółowych informacji na temat rodzin znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji; -pozyskiwanie informacji od organizatorów robót publicznych na temat stawianych przez nich wymagań w stosunku do kandydatów do pracy pod kątem ich kwalifikacji zawodowych w celu zorganizowania szkoleń; -kierowanie na roboty publiczne zdiagnozowanych przez doradcę zawodowego osób, dla których ta forma zatrudnienia stanowi jedyną możliwość powrotu na rynek pracy; b/roboty publiczne -dostosowywanie obiektów będących własnością samorządów gminnych pod potrzeby inwestorów -preferowanie wniosków organizatorów, którzy realizują inwestycje infrastrukturalne oraz dodatkowo stwarzają możliwość zatrudnienia bezrobotnych po okresie refundacji -rozpatrywanie wniosków podmiotów na inwestycje infrastrukturalne, które zostały wpisane do planu zadań inwestycyjnych. PUP, samorządy lokalne, OPS, 2003-2007 jednostki uprawnione do korzystania możliwość robót publicznych Możliwość realizacji inwestycji w ramach robót publicznych także w okresie zimowym realizacja wniosków podmiotów wykonujących zadania związane z opieką społeczną i obsługą bezrobocia, stwarzających miejsca pracy po okresie refundacji. 39 -organizowanie targów pracy dla absolwentów z udziałem pracodawców w celu ułatwienia doboru potencjalnych kandydatów na tworzone miejsca pracy -spotkania z absolwentami liceów ogólnokształcących w celu określenia form pomocy, jakie mogą zostać do nich skierowane -promowanie wśród pracodawców korzyści wynikających z zatrudnienia absolwentów w ramach prac dla absolwentów c/promocja absolwentów -zwiększenie kręgu nowych podmiotów korzystających z tej formy zatrudnienia poprzez dotarcie do nowopowstających podmiotów oraz jednostek dotychczas nie współpracujących z PUP PUP, samorządy lokalne, pracodawcy 2003-2007 -wybór najlepszych wniosków pracodawców poprzedzony weryfikacją pod kątem: a/wiarygodności z punktu widzenia formalno-prawnego b/rzetelności i wywiązywania się z wcześniej podpisanych umów c/ gwarancji zatrudnienia pracowników po okresie refundacji d/atrakcyjności harmonogramów stażu; e/ dynamiki zatrudnienia -negocjowanie warunków zawieranych umów 40 1/ Tworzenie nowych miejsc pracy z VI. Wsparcie kobiet wykorzystaniem środków FP dla kobiet na rynku pracy mających problemy ze znalezieniem zatrudnienia. - organizowanie prac interwencyjnych, prac dla absolwentów, staży absolwenckich, opracowywanie programów specjalnych oraz promocja samozatrudnienia PUP, pracodawcy 2003-2007 2/ Pomoc kobietom w wejściu na rynek pracy - organizowanie zajęć w Klubie Pracy - porady grupowe i indywidualne - udział kobiet w grupach wsparcia koleżeńskiego PUP, ODR 2003-2007 PUP, instytucje szkoleniowe, Agencja Rozwoju Lokalnego, pracodawcy 2003-2007 3/ Doskonalenie zawodowe bezrobotnych kobiet 4/ Wsparcie kobiet w podejmowaniu pracy na własny rachunek 5/ Propagowanie informacji na temat różnorodnych form zatrudnienia (nie pełny wymiar czasu pracy, umowa o dzieło, umowa zlecenie) 6/ Integracja kobiet w środowisku lokalnym -organizowanie szkoleń indywidualnych i grupowych z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy -udzielanie pożyczek szkoleniowych - pomoc w sporządzeniu biznesplanu, -udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej - szkolenia z zakresu prowadzenia własnej działalności, - pomoc w rozwiązywaniu problemów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej PUP, instytucje szkoleniowe, Agencja Rozwoju Lokalnego 2003-2007 -opracowanie programu dla kobiet pod nazwą „Sklep z pracą” PUP 2005-2007 -utworzenie grup wsparcia koleżeńskiego wg Programu Wdrażania Modelu Partnerstwa Lokalnego -czynny udział kobiet w pracach organizacji pozarządowych PUP, organizacje pozarządowe, OPS, PCPR 2004-2007 41 VII. Pomoc młodzieży w tym absolwentom w wejściu na rynek pracy. - organizowanie prac interwencyjnych, robót publicznych, udzielanie pożyczek na działalność gospodarczą -opracowywanie i realizacja programów 1/ Promowanie i wspieranie zatrudnienia specjalnych młodzieży -zajęcia grupowe dotyczące sytuacji na rynku pracy i poszukiwania zatrudnienia -usługi doradcy zawodowego - pośrednictwo pracy; -organizowanie zajęć „Samodzielność w poszukiwaniu pierwszej pracy” a/informowanie na temat usług świadczonych przez Urząd Pracy 2/ Realizacja programu „Pierwsza b/prace dla absolwentów Praca” c/staże absolwenckie d/promowanie i wspieranie samozatrudnienia absolwentów 3/ Realizacja Ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie -informowanie pracodawców i bezrobotnych absolwentów szkół o możliwości skorzystania z wolontariatu, czyli nowej formy nabywania przez młodych ludzi umiejętności praktycznych w danym zawodzie lub na stanowisku -organizowanie spotkań informacyjnych w 4/ Edukacja młodzieży kończącej szkoły szkołach ponadpodstawowe i ponadgimnazjalne z -spotkania informacyjno-doradcze dla osób zakresu wiedzy o Rynku Pracy i usług zainteresowanych w Sali Informacji PUP; Zawodowej Pracodawcy, samorządy lokalne, PUP, samorządy 2003-2007 pracodawców Pracodawcy, PUP 2003-2007 Pracodawcy, PUP 2003-2007 Jednostki oświatowe, PUP 2003-2007 42 VIII. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu - pośrednictwo pracy 1/ Organizacja osobom bezrobotnym - organizowanie prac interwencyjnych zagrożonym wykluczeniem społecznym i - kierowanie na roboty publiczne zawodowym okresowego zatrudnienia - opracowywanie i realizacja programów specjalnych PUP, pracodawcy, samorządy lokalne, OPS 2003-2007 2/ Zainicjowanie w środowisku - tworzenie grup wsparcia w poszczególnych wzajemnej pomocy wśród osób gminach /np. przy parafiach/ bezrobotnych; PUP, OPS, PCPR 2003-2007 3/ Nauka poruszania się na rynku pracy PUP 2003-2007 4/ Uwrażliwienie środowiska lokalnego i pracodawców na konieczność - kampania public relations na temat sytuacji podejmowania wspólnych działań na osób zagrożonych wykluczeniem społecznym rzecz przeciwdziałania marginalizacji i jej skutków; PUP, organizacje pozarządowe, PCPR, OPS, 2003-2007 5/ Kształtowanie pozytywnego wizerunku osób bezrobotnych wśród pracodawców; - działania pośredników pracy w środowisku pracodawców /kontakty indywidualne, spotkania grupowe z pracodawcami/ PUP, pracodawcy 2003-2007 6/ Wsparcie osób długotrwale bezrobotnych w powrocie na rynek pracy - doradztwo zawodowe (rozmowy doradcze, zajęcia grupowe) - kierowanie do pracy w ramach aktywnych form, - pośrednictwo pracy - pomoc w przekwalifikowaniu i zdobyciu nowego zawodu poprzez kierowanie na szkolenia zawodowe PUP 2003-2007 - zajęcia w klubie pracy 43 IX. Aktywizacja zawodowa bezrobotnych mieszkańców wsi -gromadzenie informacji na temat nowo 1/ Pozyskiwanie do współpracy zarejestrowanych podmiotów gospodarczych pracodawców z terenów wiejskich, -wizyty w zakładach pracy którzy dotychczas nie współpracowali z -rozpropagowywanie materiałów PUP promocyjnych PUP -organizacja prac interwencyjnych, robót publicznych, prac dla absolwentów, staży absolwenckich -udzielanie kredytów dla pracodawców 2/ Zwiększenie szans na uzyskanie i tworzących nowe miejsca pracy na terenach utrzymanie zatrudnienia wiejskich -udzielanie osobom bezrobotnym pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej -opracowanie programów specjalnych 3/ Umożliwienie mieszkańcom wsi -zwrot kosztów dojazdu do miejsca pracy lub podejmowania pracy poza miejscem zakwaterowania zamieszkania - organizowanie szkoleń ze środków FP - udzielanie pożyczek szkoleniowych; -udział mieszkańców wsi w szkoleniach 4/ Dostosowanie kwalifikacji osób organizowanych ramach funduszy bezrobotnych z terenów wiejskich do strukturalnych; wymogów rynku pracy -zajęcia w Klubie Pracy na terenie poszczególnych gmin; -usługi doradcy zawodowego; -działania pośrednictwa pracy; 5/ Integracja bezrobotnych mieszkańców - tworzenie grup samopomocowych; wsi; Samorządy lokalne, PUP, pracodawcy 2003-2007 PUP 2003-2007 PUP 2003-2007 PUP, samorządy lokalne, instytucje szkolące, Agencja Rozwoju Lokalnego, ODR, instytucje pozarządowe 2003-2007 PUP; samorządy lokalne; 2003- 2007 44 X. Integracja zawodowa osób niepełnosprawnych 1/ Zwiększenie atrakcyjności osób niepełnosprawnych na rynku pracy; - promowanie osób niepełnosprawnych wśród pracodawców w tym absolwentów szkolenia „Telepraca”; - utworzenie Ośrodków Szkoleniowo2/ Utworzenie systemu wspierania Rehabilitacyjnych, Warsztatów Terapii aktywności zawodowej osób Zajęciowej; niepełnosprawnych; -doradztwo zawodowe; 3/ Integracja osób niepełnosprawnych w - tworzenie grup samopomocowych społeczności lokalnej; - szkolenia i doradztwo dla osób niepełnosprawnych z zakresu 4/ Samozatrudnienie osób przedsiębiorczości; niepełnosprawnych; - udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej; 5/ Wspieranie zawodowej procesu rehabilitacji -usługi doradcy zawodowego; -zajęcia w klubie pracy; -organizacja szkoleń zawodowych; PUP, PCPR; 2003-2007 Starostwo Powiatowe, Urząd 2003-2007 Wojewódzki, PCPR; PUP organizacje pozarządowe 2003-2007 PUP, PCPR 2003- 2007 PUP, PCPR 2003- 2007 45 XI. Rozwój zawodowy dostosowujący osoby bezrobotne i zagrożone utratą pracy do potrzeb rynku pracy 1/ Rozpoznawanie potrzeb szkoleniowych u osób bezrobotnych - usługi doradcy zawodowego /rozmowy indywidualne, porady grupowe/; - działania pośredników pracy; PUP 2003-2007 2/ Diagnoza potrzeb szkoleniowych na - analiza ofert pracy lokalnym rynku pracy - rozmowy z pracodawcami PUP 2003-2007 3/ Promocja szkoleniowych - kontakty z pracodawcami PUP 2003-2007 4/ Organizowanie szkoleń indywidualnych i grupowych - usługi doradcze w zakresie odpowiedniego doboru kandydatów na szkolenia; -współpraca z jednostkami szkoleniowymi dotycząca programów szkoleniowych; -odpowiadanie na potrzeby pracodawców w zakresie przygotowania kandydatów do pracy PUP 2003-2007 5/ Pomoc pracownikom w utrzymaniu miejsc pracy - dofinansowanie szkoleń zawodowych pracowników zagrożonych utratą pracy w zakładach pracy zatrudniających powyżej 20 osób; -stosowanie metody „szybki start” w ramach Programu Wdrażania Modelu Partnerstwa Lokalnego PUP 2003-2007 - śledzenie działań szkoleniowych instytucji szkolących i organizacji pozarządowych w ramach środków UE 6/ Aktywny udział PUP w realizacji - współpraca z jednostkami organizującymi programów finansowanych ze środków ww. szkolenia strukturalnych np. PHARE, PAOW, itp. - informowanie i kierowanie osób bezrobotnych do instytucji organizujących ww. szkolenia PUP 2003-2007 trójstronnych umów Zadanie wymaga monitorowania rynku pracy i reagowania na zgłaszane do PUP informacje o planowanych zwolnieniach 46 V. Adresaci programu Adresatami programu są mieszkańcy Powiatu Opolskiego. Ze względu na rodzaj podejmowanych działań wyodrębnić można następujące grupy odbiorców: 1/ Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy; 2/ Osoby pracujące i zagrożone utratą pracy; 3/ Mieszkańcy wsi, rolnicy indywidualni posiadający gospodarstwa nie zarejestrowani w urzędzie pracy; 4/ Młodzież szkół ponadgimnazjalnych; 5/ Osoby niepełnosprawne; 6/ Pracodawcy funkcjonujący na lokalnym rynku pracy; 47 VI. Planowane efekty realizacji programu Skuteczna realizacja celów założonych w niniejszym programie będzie zależała od wielu czynników. Przede wszystkim od stopnia zaangażowania i współpracy poszczególnych partnerów programu. Niemniej ważnym elementem jest pozyskanie i wykorzystanie środków finansowych na poszczególne przedsięwzięcia i pochodzące z następujących źródeł: 1/Środki Funduszu Pracy przyznane w ramach algorytmu 2/Środki Funduszu Pracy pozyskane w ramach rezerwy pozostającej w dyspozycji Marszałka województwa 3/Środki Funduszu Pracy pozyskane z rezerwy ministerstwa 4/Środki własne samorządów lokalnych 5/Wkład własny pracodawców 6/ Środki z funduszy strukturalnych Wiele zadań przewidzianych do wykonania w ramach programu na lata 2003-2007 zostanie zrealizowanych do końca, inne natomiast będą w tym okresie zaledwie zapoczątkowane i realizowane przez następne lata. Często będą to przedsięwzięcia o charakterze niewymiernym, zmierzające do zmiany postaw i zachowań uczestników programu np. udział w zajęciach klubu pracy, poradach grupowych i indywidualnych oraz środowiskowych grupach wsparcia. Zakładamy, że realizacja pierwszego celu nadrzędnego: I. Ożywienie społeczno-gospodarcze (aktywizacja lokalnego rynku pracy) w ramach proponowanego programu przyczyni się do: Zwiększenia potencjału lokalnej społeczności poprzez przygotowanie jej do określania i wdrażania rozwoju lokalnego; Budowania partnerstwa pomiędzy lokalnymi przedsiębiorstwami, samorządami, organizacjami pozarządowymi, instytucjami infrastruktury i członkami społeczności lokalnej; Stworzenia skutecznej polityki wspierania małych i średnich przedsiębiorstw na poziomie samorządów; Stworzenia odpowiedniego klimatu dla rozwoju aktywności społeczności lokalnych; Poprawy infrastruktury technicznej powiatu; Zdobycia nowych rynków zbytu i pozyskania inwestorów; Utworzenie Paktu na Rzecz Zatrudnienia; Opracowywania projektów służących ożywieniu gospodarczemu powiatu; Skutecznego pozyskiwania środków z funduszy UE; Rozwoju gospodarczego, ekonomicznego, kulturowego i społecznego obszarów wiejskich; Stworzenia systemu edukacji adekwatnego do potrzeb lokalnych rynków pracy; W wyniku realizacji celu II. Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia przewidujemy wzrost efektywności działań podejmowanych w ramach form aktywnych. Formy aktywne to ustawowe działania urzędu pracy w zakresie przeciwdziałania skutkom bezrobocia. Należą do nich: 1. Prace interwencyjne – to zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę w wyniku umowy zawartej ze starostą. 48 Starosta zwraca pracodawcy, który: - zatrudnił osobę bezrobotną przez okres do 6 miesięcy część kosztów poniesionych przez niego na wynagrodzenie, nagrody i składkę ZUS w wysokości nie przekraczającej kwoty zasiłku dla bezrobotnych oraz obowiązującej składki na ubezpieczenie społeczne od refundowanego wynagrodzenia. - zatrudnił bezrobotnych którzy ukończyli 53 lata kobiety i 58 mężczyźni z którymi rozwiązanie stosunku pracy w ostatnim zakładzie nastąpiło z przyczyn zakładu pracy do wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych przez okres do 24 miesięcy. Starosta dokonuje refundacji wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości kwoty zasiłku dla bezrobotnych oraz obowiązującej składki na ubezpieczenie społeczne ponoszone przez pracodawcę od refundowanego wynagrodzenia. Średnie zatrudnienie na przestrzeni czterech ostatnich lat 1999 – 2002 kształtowało się na poziomie 183 osób, natomiast średnie wydatkowanie środków z F.P. na realizację tej formy wynosiło 385 tys. zł. 2. Roboty publiczne – zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę w wyniku zawartej umowy ze starostą przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy do wykonywania prac zorganizowanych przez organy samorządu terytorialnego lub instytucje użyteczności publicznej oraz organizacje statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz pomocy społecznej a także spółki wodne i ich związki jeżeli prace te są finansowane lub dofinansowywane ze środków samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych lub środków instytucji, organizacji, spółek wodnych i ich związków. Starosta zwraca organizatorowi robót publicznych który zatrudnił skierowanych bezrobotnych przez okres do 6 miesięcy część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz obowiązującej składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości do 50 % przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu zawarcia umowy. Średnie zatrudnienie na przestrzeni czterech ostatnich lat 1999 – 2002 wynosiło 95 osób, zaś średnia wydatkowania środków z F.P. na realizację robót publicznych wynosi 379 tys. zł. 3. Aktywizacja zawodowa absolwentów Staż dla absolwenta – ma na celu nabycie praktycznych umiejętności do wykonywania pracy poprzez wykonywanie zadań w miejscu pracy przez absolwenta bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą. Na wniosek lub za zgodą absolwenta starosta może skierować go do odbycia stażu przez okres nie przekraczający 12 miesięcy. Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą według programu określonego w umowie. W okresie odbywania stażu absolwentowi przysługuje stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Średnia liczba osób skierowanych na staż w okresie 1999- 2002 wynosiła 175 osób natomiast średnia wydatkowana kwota z F.P. na tą formę 502 tys. zł. Refundacja kosztów zatrudnienia absolwenta następuje wyniku zawartej umowy starosty z pracodawcą. 49 Starosta może dokonać z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesięcy zwrotu poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy skierowanego absolwenta kosztów wypłaconego mu wynagrodzenia, nagród oraz składki na obowiązujące ubezpieczenie społeczne w wysokości nie przekraczającej kwoty zasiłku i obowiązującej składki na ubezpieczenie społeczne od tej kwoty. Średnia liczba absolwentów zatrudniona w ramach tej formy na przestrzeni ostatnich czterech lat wynosiła 25 osób natomiast średnia wydatkowana kwota kształtowała się na poziomie 54 tys. zł. 4. Pożyczki z Funduszu Pracy Starosta może udzielić z Funduszu Pracy pożyczek: - bezrobotnym na podjęcie pozarolniczej działalności lub działalności rolniczej z wyjątkiem zakupu ziemi. - pracodawcom na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych skierowanych na te miejsca. Wysokość pożyczki nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. W okresie 1999 – 2002 średnio udzielono 19 pożyczek bezrobotnym na podjęcie pozarolniczej działalności gospodarczej, średnio wydatkowano kwotę 254 tys. zł. 5. Szkolenia – oznacza przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie, podwyższenie kwalifikacji zawodowych lub naukę umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia. Starosta inicjuje szkolenie bezrobotnych w szczególności w razie braku kwalifikacji zawodowych, konieczności zmiany kwalifikacji zawodowych w związku brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia. Szkolenia organizowane są w formie indywidualnej i grupowej. Szkolenie indywidualne – starosta kieruje bezrobotnego na wskazane przez niego szkolenie jeżeli zostanie uprawdopodobnione że szkolenie to zapewni uzyskanie zatrudnienia i koszt szkolenia nie przekroczy dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Szkolenie pracowników - starosta może zrefundować z Funduszu Pracy pracodawcy który zatrudnia co najmniej 20 pracowników koszty szkolenia pracowników do wysokości 50%, nie więcej jednak niż do wysokości przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę, jeżeli po ukończeniu szkolenia osoby te zostaną zatrudnione zgodnie z kierunkiem odbytego szkolenia przez okres co najmniej 12 miesięcy. Pożyczka szkoleniowa – może być udzielona przez starostę w celu umożliwienia podjęcia zatrudnienia wymagającego szczególnych kwalifikacji do wysokości czterokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Pożyczka nie jest oprocentowana. Średnia liczba osób objęta szkoleniami na przestrzeni 1999 – 2002 wynosi 257 osób, natomiast wydatkowana kwota 208 tys. zł W roku 2003 przyznane środki finansowe z Funduszu Pracy pozwolą na objęcie poszczególnymi formami około 500 osób ( prace interwencyjne 116, szkolenia 120, roboty publiczne 85, prace dla absolwentów 13, staże 146, pożyczki 18). Biorąc pod uwagę zmiany na lokalnym rynku pracy (wzrost inwestycji na terenie powiatu, zdobycie nowych rynków zbytu, tworzenie nowych miejsc pracy i wzrost potrzeb szkoleniowych w przedsiębiorstwach) z jednej strony oraz brak zmian w systemie przyznawania środków FP algorytmem na poszczególne województwa i powiaty plan 50 finansowy wydatkowania pieniędzy FP na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu przedstawia się następująco: 1/ w latach 2004 i 2005 zakładamy wzrost środków z FP o 20% w każdym roku w stosunku do roku poprzedniego. W efekcie limit finansów na aktywne formy na rok 2004 wyniesie 2 153 280 zł , w tym na: - prace interwencyjne 343 200 zł - szkolenia bezrobotnych 200 880 zł, - roboty publiczne 518 400 zł - prace dla absolwentów 45 600 zł - staże absolwenckie 613 200 zł - pożyczki 432 000 zł 2/ na rok 2005 przewidujemy następującą strukturę wydatków na poszczególne formy: - prace interwencyjne 411 840 zł - szkolenia bezrobotnych 241 056 zł, - roboty publiczne 622 080 zł - prace dla absolwentów 54 720 zł - staże absolwenckie 735 840 zł - pożyczki 518 400 zł Łączny limit wyniesie 2 583 936 zł. 3/ na kolejne dwa lata realizacji programu limit na aktywne formy wzrośnie potencjalnie o 10% każdego roku, tj. w roku 2006 wyniesie 2 842 329 zł, a w roku 2007 – 3 126 560 zł. Liczba osób planowanych do objęcia poszczególnymi formami w roku 2004 - 598 (prace interwencyjne 139, szkolenia 144, roboty publiczne 102, prace dla absolwentów 16, staże 175, pożyczki 22) W roku 2005- 717 osób (prace interwencyjne 167, szkolenia 173, roboty publiczne 122, prace dla absolwentów 19, staże 210, pożyczki 26) W roku 2006- 789 osób (prace interwencyjne 184, szkolenia 190, roboty publiczne 134, prace dla absolwentów 21, staże 231, pożyczki 29) W roku 2007 – 731 osób (prace interwencyjne 202, szkolenia 209, roboty publiczne 147, prace dla absolwentów 23, staże 254, pożyczki 32) Liczba osób przewidzianych do zaktywizowania została zaplanowana analogicznie do zaplanowanych środków finansowych. W celu zaktywizowania jak największej liczby osób bezrobotnych będą podejmowane działania zmierzające do pozyskania środków w ramach rezerwy pozostających w dyspozycji Marszałka Województwa Lubelskiego, Ministra Pracy, Gospodarki i Polityki Społecznej oraz funduszy strukturalnych i przedakcesyjnych. Pozyskane dodatkowe środki pozwoli na zaktywizowanie znacznej liczby osób. Realizacja zadań pozaustawowych przyczyni się do: Utworzenia grup wsparcia koleżeńskiego w poszczególnych gminach powiatu; Rozwoju różnorodnych sposobów zatrudniania - program „Sklep z pracą”; Stosowania Ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie Wzrostu aktywności zawodowej wśród ludzi młodych Zintegrowanie środowiska lokalnego /sektor publiczny, biznesu i społeczny/ w działaniach na rzecz ludzi zagrożonych wykluczeniem społecznym 51 VII. Podstawy opracowania programu Do opracowania Powiatowego Programu Przeciwdziałania Bezrobociu i Aktywizacji Lokalnego Rynku Pracy posłużyły następujące dokumenty i materiały źródłowe: - Strategia Rozwoju Powiatu Opolskiego do 20015r.; - Strategie Rozwoju Gmin: Poniatowa, Opole Lubelskiego 2015r., Józefów, Chodel do 2015r., Karczmiska.; - Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych – PCPR; - Raport o stanie Miasta i gminy Opole Lubelskie z 2000r.; - Wybrane dane o powiatach i gminach Województwa Lubelskiego w 2001r.; - Rocznik Statystyczny GUS z 2001r.; - Opracowania własne – Wydział Rynku Pracy PUP w Opolu Lubelskim, niepublikowane.; - Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Polski na lata 2004-2006; - Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego z 2002r.; - Opracowanie MGPiPS Bezrobocie w 2002r.; - Raport z badań Województwa Lubelskiego Instytutu Badań Nad Gospodarką Rynkową z 2002r.; - Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006r.; - Pakt dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich – Rada Ministrów z 1999r.; -Sektorowy Program Operacyjny-Rozwój Zasobów Ludzkich Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - Rynki Pracy z lat 1999-2003 52 Powiatowy Program Przeciwdziałania Bezrobociu opracował: Zespół Programowy Wydziału Rynku Pracy Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu Lubelskim pod kierownictwem Dariusza Czarnowskiego W składzie: 1. Katarzyna Fedorowicz - doradca zawodowy 2. Dorota Knyś - inspektor powiatowy, szkolenia bezrobotnych 3. Urszula Nowak- starszy pośrednik pracy, promocja absolwentów 4. Małgorzata Piskor - pośrednik pracy 5. Bożena Wojdat - Kierownik Wydziału Rynku Pracy, pożyczki z FP 6. Renata Woś - pośrednik pracy, roboty publiczne Opole Lubelskie, czerwiec 2003 53
