Ograniczenie skutków zdrowotnych palenia – najważniejszym

Ograniczenie skutków zdrowotnych
palenia – najważniejszym strategicznym
celem polityki zdrowia
Witold Zatoński
Warszawa, 8-9 grudnia 2011
 Wprowadzenie w życie ograniczenia palenia
w miejscach publicznych – przed rokiem
 Polska prezydencja – Closing the health gap
 Medykalizacja „tobacco control”; NEJM –
skuteczny, bezpieczny, tani lek
W. Zatoński, 2011
1
 Wprowadzenie w życie ograniczenia palenia
w miejscach publicznych – przed rokiem
W. Zatoński, 2011
2
Narażenie na dym tytoniowy (w %) w zakładach pracy
i lokalach gastronomicznych w Polsce przed (VII 2009)
i po wprowadzeniu zakazu palenia (II i X 2011 r.)
50
45
40
36
33
29
30
20
26
VII 2009
II 2011
20
X 2011
17
15
12
10
12
8
14 13
10
6
0
bar/pub
W. Zatoński, 2011
kawiarnia
dyskoteka
restauracja
zakład pracy
3
W. Zatoński, 2011
4
W. Zatoński, 2011
5
HEM – projekt badawczy
2004-2008 (nr 2003121)
• Objective: To identify and quantify
health gap between eastern and
western part of European Union and to
determine how much of this gap is
attributable to different causes of
death and risk factors.
–
–
W. Zatoński,
2011
The
final report
is available at the project website: www.hem.waw.pl
Eastern part of the EU: the new EU
member states from central and
eastern Europe - Bulgaria, Czech Rep.,
Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania,
Poland, Romania, Slovakia, Slovenia
(EU10)
Western part of the EU: the „old EU” –
Austria, Belgium, Denmark, Finland,
France, Germany, Greece, Ireland,
Italy, Luxembourg, Netherlands,
Portugal, Spain, Sweden, UK (EU15)
6
Odsetek zgonów przed 5 rokiem życia
Polska vs Anglia i Walia, obie płcie
45%
Polska
40%
35%
30%
Anglia i
Walia
 Transformacja
epidemiologiczna
(choroby zakaźne i pasożytnicze
i umieralność niemowląt).
25%
20%
15%
 W 1950 roku w Polsce około
35% nowonarodzonych dzieci
nie dożywało 5 roku życia.
10%
5%
0%
1830 1860 1890 1920 1950 1980 2010
W. Zatoński, 2011
7
Prawdopodobieństwo zgonu przed ukończeniem 65 r.ż.,
w krajach UE, 2008*
Mężczyźni
Kobiety
7%
7%
7%
8%
8%
8%
8%
8%
9%
9%
9%
9%
9%
9%
10%
10%
11%
11%
12%
13%
13%
13%
14%
15%
16%
16%
17%
23%
100%
80%
60%
W. Zatoński, 2011
40%
20%
Hiszpania
Grecja
Włochy
Luksemburg
Szwecja
Austria
Portugalia
UE15
Francja
Finlandia
Słowenia
Niemcy
Irlandia
Holandia
Belgia
Wlk. Bryt.
Czechy
Dania
Polska
Słowacja
Estonia
UE10
Bułgaria
Rumunia
Węgry
Łotwa
Litwa
Rosja
0%
Szwecja
Hiszpania
Włochy
Luksemburg
Irlandia
Wlk. Bryt.
Hiszpania
UE15
Austria
Grecja
Niemcy
Belgia
Dania
Francja
Portugalia
Finlandia
Słowenia
Czechy
Polska
UE10
Słowacja
Bułgaria
Rumunia
Węgry
Estonia
Łotwa
Litwa
Rosja
12%
13%
13%
14%
14%
15%
15%
16%
16%
16%
17%
18%
18%
18%
18%
19%
20%
23%
30%
31%
31%
32%
32%
34%
36%
40%
42%
Bardzo istotne
różnice w
Europie:
Jedynie 7%
kobiet w
Hiszpanii umiera
przed 65 rokiem
życia
Ponad 50%
mężczyzn w
Rosji nie
dożywa wieku
65 lat
54%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
* 2005: Belgia; 2006: Dania, Niemcy, Rosja; 2007: Włochy
8
Udział tytoniu w różnicy w oczekiwanej długości życia pomiędzy
UE10 i UE15, 2002
Różnica przypisana do tytoniu
mężczyźni
Grupa wieku
Różnica w
oczekiwanej
długości życia
(lata)
Różnica
przypisana do
tytoniu
(lata)
%
35-64
3.80
1.75
46%
Grupa wieku
Różnica w
oczekiwanej
długości życia
(lata)
Różnica
przypisana do
tytoniu
(lata)
%
35-64
1.42
0.28
20%
kobiety
W. Zatoński, 2011
9
Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i
wyrobów tytoniowych (1995, nowelizowana w 1999 r. i 2003 r.)










Główne zapisy:
Narodowy program i strategia ograniczania palenia tytoniu
Zakaz palenia w miejscach publicznych (strefy dla
palących)
Zakaz sprzedaży tytoniu nieletnim (poniżej 19 r. ż.), w
automatach oraz małych paczkach i na sztuki
Zakaz produkcji i sprzedaży wyrobów tytoniowych
bezdymnych (wyłączając od 2000 r. tabakę)
Bezwzględny zakaz reklamy i promocji wyrobów
tytoniowych oraz sponsorowania przez firmy tytoniowe
sportu, kultury, oświaty i polityki wprowadzony w 2000 r. i
2001 r.
Ostrzeżenia zdrowotne na paczkach papierosów
stanowiące 30% powierzchni opakowania oraz dodatkowe
ostrzeżenia o powierzchni 20% od 1998r.; od 2004 r.
ostrzeżenia według standardów Unii Europejskiej
Leczenie zespołu uzależnienia od tytoniu przez służbę
zdrowia
Stopniowe ograniczenie zawartości substancji smolistych,
nikotyny i CO jako dostosowanie do europejskich norm
(obecnie 10 mg substancji smolistych, 1 mg nikotyny i 10
mg CO na jednego papierosa).
Kontrola składu papierosów pod kątem substancji
wzmacniających właściwości uzależniające od 2004 r.
Fundusze na ograniczanie następstw palenia tytoniu
(0.5%) z akcyzy ze sprzedaży wyrobów tytoniowych
10
Palenie tytoniu wywołuje w Europie,
więcej szkód zdrowotnych niż alkohol,
nadciśnienie tętnicze, otyłość, wysoki
poziom cholesterolu i choroby
zakaźne razem wzięte.
Komisarz Dalli
Źródło: Zatoński W (ed.) with Mańczuk M, Sulkowska U, and the HEM Project team. Closing the health gap in European Union.
Cancer Center and Institute of Oncology, Warsaw, 2008. Available from: http://www.hem.waw.pl
W. Zatoński, 2011
11
Rekomendacje uczestników Konferencji Ministerialnej UE „Solidarność
w zdrowiu. Wyrównanie różnic zdrowotnych między krajami Unii
Europejskiej” (Poznań, 7-8 listopada 2011)





Aby zamknąć lukę zdrowotną pomiędzy państwami członkowskimi UE, konieczne jest
skupienie polityki zdrowotnej na programach związanych z prewencją i promocją
zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza krajów Europy środkowej i wschodniej.
Kluczowym elementem programów prewencyjnych oraz promujących zdrowie
powinno być wzmacnianie polityki ograniczającej używanie tytoniu.
Prowadzenie progresywnej polityki podatkowej i cenowej odnośnie wyrobów
tytoniowych może stanowić impuls niezbędny do wzmocnienia polityki ograniczającej
używanie tytoniu w UE.
Przykład Francji pokazuje, że gwałtowny wzrost podatków od wyrobów tytoniowych
przyczynia się do szybkiego spadku spożycia papierosów oraz natychmiastowej
poprawy wskaźników zdrowotnych. Jednocześnie zaobserwowano błyskawiczny
wzrost dochodów pochodzących z akcyzy na wyroby tytoniowe.
Kraje mające wkrótce objąć Prezydencję UE zadeklarowały podjęcie inicjatywy
zmierzającej do harmonizacji polityki podatkowej dotyczącej wyrobów tytoniowych w
Unii Europejskiej.
W. Zatoński, 2011
12
Czarny: dzienne spożycie papierosów per capita we Francji (dane dla osób w wieku 15 i więcej lat)
Niebieski: cena papierosów we Francji (dane uwzględniają inflację, 1990=100)
Źródło: Peto R, 2011
300
Spożycie
200
Cena
100
0
W. Zatoński, 2011
13
*Średnia roczna wartość
liczona dla dwóch
pięcioletnich grup wiekowych
FRANCJA 1950-2009. Umieralność z powodu raka
płuca wśród kobiet i mężczyzn w wieku 35-44 lat
Współczynnik umieralności / 100 000, standaryzowany wg wieku*
Współczynnik umieralności / 100 000, standaryzowany wg wieku*
WIELKA BRYTANIA 1950-2009. Umieralność z powodu
raka płuca wśród kobiet i mężczyzn w wieku 35-44 lat
*Średnia roczna wartość z
dwóch pięcioletnich
liczona
dla dwóch grup
wiekowych grup wiekowych
pięcioletnich
Źródło: Peto R, 2011
14
Government
income
from tobacco,
Wpływy z akcyzy
od wyrobów
tytoniowych,
Francja
14
euros
2007
w 2007 r.)
wartości
EURO (wg
MiliardyBillions,
12
10
8
6
4
2
0
1960
W. Zatoński, 2011
1970
1980
1990
2000
2010
Źródło: Peto R, 2011
15
 Medykalizacja „tobacco control”; NEJM –
skuteczny, bezpieczny, tani lek
W. Zatoński, 2011
16
W. Zatoński, 2011
17