Nierówności w zdrowiu spowodowane paleniem tytoniu

Nierówności w zdrowiu
spowodowane paleniem tytoniu
Witold Zatoński
Warszawa, 16 listopada 2011
Palenie tytoniu wywołuje w Europie,
więcej szkód zdrowotnych niż alkohol,
nadciśnienie tętnicze, otyłość, wysoki
poziom cholesterolu i choroby
zakaźne razem wzięte.
Źródło: Zatoński W (ed.) with Mańczuk M, Sulkowska U, and the HEM Project team. Closing the health gap in European Union.
Cancer Center and Institute of Oncology, Warsaw, 2008. Available from: http://www.hem.waw.pl
W. Zatoński, 2011
2
Prawdopodobieństwo zgonu przed ukończeniem 65 r.ż.,
w krajach UE, 2008*
Kobiety
7%
7%
7%
8%
8%
8%
8%
8%
9%
9%
9%
9%
9%
9%
10%
10%
11%
11%
12%
13%
13%
13%
14%
15%
16%
16%
17%
23%
100%
80%
60%
W. Zatoński, 2011
40%
20%
Mężczyźni
Hiszpania
Grecja
Włochy
Luksemburg
Szw ecja
Austria
Portugalia
UE15
Francja
Finlandia
Słowenia
Niemcy
Irlandia
Holandia
Belgia
Wlk. Bryt.
Czechy
Dania
Polska
Słowacja
Estonia
UE10
Bułgaria
Rumunia
Węgry
Łotwa
Litw a
Rosja
0%
Szwecja
Hiszpania
Włochy
Luksemburg
Irlandia
Wlk. Bryt.
Hiszpania
UE15
Austria
Grecja
Niemcy
Belgia
Dania
Francja
Portugalia
Finlandia
Słowenia
Czechy
Polska
UE10
Słow acja
Bułgaria
Rumunia
Węgry
Estonia
Łotwa
Litwa
Rosja
12%
13%
13%
14%
14%
15%
15%
16%
16%
16%
17%
18%
18%
18%
18%
19%
20%
23%
30%
31%
31%
32%
32%
34%
36%
40%
42%
Bardzo istotne
różnice w
Europie:
Jedynie 7%
kobiet w
Hiszpanii umiera
przed 65 rokiem
życia
Ponad 50%
mężczyzn w
Rosji nie
dożywa wieku
65 lat
54%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
* 2005: Belgia; 2006: Dania, Niemcy, Rosja; 2007: Włochy
3
Udział tytoniu w różnicy w oczekiwanej długości życia pomiędzy
UE10 i UE15, 2002
Różnica przypisana do tytoniu
mężczyźni
Grupa wieku
Różnica w
oczekiwanej
długości życia
(lata)
Różnica
przypisana do
tytoniu
(lata)
%
35-64
3.80
1.75
46%
Grupa wieku
Różnica w
oczekiwanej
długości życia
(lata)
Różnica
przypisana do
tytoniu
(lata)
%
35-64
1.42
0.28
20%
kobiety
W. Zatoński, 2011
4
Zmiany w postawach wobec palenia w
Polsce, 1974-2010
W. Zatoński, 2011
5
Odsetek codziennych palaczy w Polsce (wśród osób w
wieku 20 i więcej lat), 1974-2010
Mężczyźni
Kobiety
65
30
62.4
26.1
60
25.2
23.5
25
55
25.8
25.4
22.1
54.8
20
18.6
50.5
%
%
50
45
44.6
43.4
41.4
40
10
35.1
35
15
30
1974 1985- 1990- 1995- 2000- 2005- 20091989 1994 1999 2004 2008 2010
5
0
1974 1985- 1990- 1995- 2000- 2005- 20091988 1994 1999 2004 2008 2010
Źródło: dane Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Sklodowskiej-Curie (1974-2008), Globalny sondaż
dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) (2009-2010)
W. Zatoński, 2011
6
Narażenie na dym tytoniowy (w %) w zakładach pracy
i lokalach gastronomicznych w Polsce przed (VII 2009)
i po wprowadzeniu zakazu palenia (II i X 2011 r.)
W. Zatoński, 2011
7
W. Zatoński, 2011
óps W
dnat s
01 a n
i ki nnyz cł óps W
i cś onl ar ei mu e na woz yr a dnat s
ij cal upop 000, 001 a n
Umieralność z powodu nowotworów płuca, mężczyźni, Polska
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1950
350
35-44
1970
1990
2010
55-64
110
99
88
77
66
55
44
33
22
11
0
1950
550
300
45-54
1970
1990
2010
65-74
440
250
200
330
150
220
100
110
50
0
1950
1970
1990
2010
0
1950
1970
1990
2010
8
Najważniejsze
wyzwania
W. Zatoński, 2011
9
 Efektywne finansowanie polityki ograniczającej używanie
tytoniu ze środków pochodzących z podatku
akcyzowego od wyrobów tytoniowych
 Wprowadzenie w życie progresywnej polityki podatkowej
i cenowej odnośnie wyrobów tytoniowych
 Medykalizacja leczenia uzależnienia od tytoniu
 Wprowadzenie obrazkowych ostrzeżeń zdrowotnych na
paczkach papierosów
W. Zatoński, 2011
10
Rekomendacje uczestników Konferencji Ministerialnej UE „Solidarność
w zdrowiu. Wyrównanie różnic zdrowotnych między krajami Unii
Europejskiej” (Poznań, 7-8 listopada 2011)





Aby zamknąć lukę zdrowotną pomiędzy państwami członkowskimi UE, konieczne jest
skupienie polityki zdrowotnej na programach związanych z prewencją i promocją
zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza krajów Europy środkowej i wschodniej.
Kluczowym elementem programów prewencyjnych oraz promujących zdrowie
powinno być wzmacnianie polityki ograniczającej używanie tytoniu.
Prowadzenie progresywnej polityki podatkowej i cenowej odnośnie wyrobów
tytoniowych może stanowić impuls niezbędny do wzmocnienia polityki ograniczającej
używanie tytoniu w UE.
Przykład Francji pokazuje, że gwałtowny wzrost podatków od wyrobów tytoniowych
przyczynia się do szybkiego spadku spożycia papierosów oraz natychmiastowej
poprawy wskaźników zdrowotnych. Jednocześnie zaobserwowano błyskawiczny
wzrost dochodów pochodzących z akcyzy na wyroby tytoniowe.
Kraje mające wkrótce objąć Prezydencję UE zadeklarowały podjęcie inicjatywy
zmierzającej do harmonizacji polityki podatkowej dotyczącej wyrobów tytoniowych w
Unii Europejskiej.
W. Zatoński, 2011
11
Czarny: dzienne spożycie papierosów per capita we Francji (dane dla osób w wieku 15 i więcej lat)
Niebieski: cena papierosów we Francji (dane uwzględniają inflację, 1990=100)
Źródło: Peto R, 2011
300
Spożycie
200
Cena
100
0
W. Zatoński, 2011
12
FRANCJA 1950-2009. Śmiertelność zw. z rakiem płuca wśród
Współczynnik umieralności / 100 000, standaryzowany wg wieku*
kobiet i mężczyzn w wieku 35-44 lat
*Średnia roczna wartość zliczona dla
dwóch pięcioletnich grup
wiekowych
Źródło: Peto R, 2011
W. Zatoński, 2011
13
Government income from tobacco,
14
Wpływy z akcyzy od wyrobów tytoniowych
12
Billions, 2007 euros
Miliardy EURO (wg wartości w 2007 r.)
10
8
6
4
2
0
1960
1970
1980
1990
2000
2010
Źródło: Peto R, 2011
W. Zatoński, 2011
14
W. Zatoński, 2011
15