charakterystyka postaci

CHARAKTERYSTYKA POSTACI
Charakterystyka to odmiana opisu, jej celem jest wszechstronne zaprezentowanie osoby
rzeczywistej lub fikcyjnej. Obejmuje wygląd zewnętrzny i cechy charakteru oraz
osobowości.
W utworach literackich występują dwa rodzaje
charakteryzowania postaci:
1. bezpośrednio: narrator wymienia wprost
cechy bohatera i wyraŜa swoje opinie o
nim.
2. pośrednio: czytelnik wyciąga wnioski o
cechach bohatera na podstawie jego
wypowiedzi i działania.
Budowa charakterystyki:
1. WSTĘP - krótkie przedstawienie postaci:
tutaj podajemy najwaŜniejsze informacje dotyczące charakteryzowanego bohatera, takie jak np.: imię i
nazwisko, skąd znamy postać? ile ma lat? czym się zajmuje? gdzie mieszka? jaka jest jego sytuacja
rodzinna?
WyraŜenia, które mogą się przydać w tej części:
•
•
•
•
•
Bohaterem mojej charakterystyki jest...., Pragnę przedstawić postać..., X jest głównym
bohaterem ksiąŜki..., Chcę przedstawić sylwetkę mojego przyjaciela..., Wśród wielu bohaterów
literackich, jakich poznałem, jednym z moich ulubionych jest...,
Był jedynym synem..., Jego matka była..., a ojciec...,
Urodził się w..., Dzieciństwo spędził w..., Przez całe Ŝycie był związany z..., Wychowywał się
w...
Edukację zakończył na wiejskiej podstawówce w..., Zdobył solidne wykształcenie w..., Studia
na uniwersytecie w ... sprawiły, Ŝe...,
Przez całe Ŝycie pracował jako..., Zawsze marzył o pracy jako...,
2. ROZWINIĘCIE [w modelowej charakterystyce zajmuje około 2/3 objętości tekstu]:
a. wygląd
zewnętrzny:
tutaj opisujemy, jak postać wygląda. MoŜna zwrócić uwagę np. na:
o wzrost (niski / średni / wysoki),
o sylwetkę (gruby / chudy / muskularny / wysportowany / wyprostowany / zgarbiony),
o twarz (kwadratowa / owalna / podłuŜna / promienna / opalona / pokryta zmarszczkami
/ piegowata),
o włosy (jasne / ciemne / krótkie / długie / kręcone / proste / zawsze starannie uczesane /
w nieładzie),
o oczy (duŜe / małe / niebieskie / brązowe / zielone / wiecznie zamyślone / ukryte za
okularami),
o nos (duŜy / mały / krzywy / orli / haczykowaty),
o usta (małe, duŜe, wykrzywione w grymas),
o ubranie (eleganckie / sportowe / zadbane / bogate),
WyraŜenia, które mogą się przydać w tej części:
WyróŜniał się... wzrostem, Był najwyŜszym chłopcem w klasie,
Uprawiany w młodości sport sprawił, Ŝe mimo podeszłego juŜ wieku wciąŜ zachował
wysportowaną i wyprostowaną sylwetkę, X zawsze był przeraźliwie chudy,
o Zmęczona, pokryta zmarszczkami twarz świadczyła o tym, Ŝe X nie miał lekkiego
Ŝycia, Na twarzy X zawsze gościł uśmiech,
o Kręcone blond włosy zawsze starannie zaplatała w długi warkocz, X zawsze dbał o to,
Ŝeby jego krótkie czarne włosy pozostawały w idealnym porządku,
o Była śliczną, niebieskooką dziewczynką, Na świat patrzyła wielkimi zielonymi oczami,
o X często ze złości zagryzał małe, wąskie, usta,
o Ubranie X zawsze było czyste i eleganckie, X uwielbiał kosztowne stroje, sprowadzane
specjalnie dla niego z odległych krajów,
o Nigdy nie rozstawał się z ulubionym czarnym kapeluszem, NiezaleŜnie od pogody
zawsze miał przy sobie parasol.
b. usposobienie:
tutaj piszemy o tym, jak postać zachowuje się względem innych ludzi.
o
o
Mogą tu pojawić się takie określenia jak: sympatyczny / miły / koleŜeński / pogodny / uprzejmy
/ Ŝyczliwy / pomocny / optymistyczny / wesoły / radosny /energiczny / łagodny / spokojny /
wyniosły / dziecinny / nerwowy / gwałtowny / wybuchowy / kłótliwy / oschły / draŜliwy /
nietowarzyski.
c. cechy intelektu:
tutaj piszemy o zdolnościach, umiejętnościach i zainteresowaniach postaci.
Mogą tu pojawić się takie określenia jak: mądry / zdolny / pojętny / mający kłopoty w nauce /
obdarzony znakomitą pamięcią / utalentowany / geniusz / spostrzegawczy / błyskotliwy /
uwielbiający czytać ksiąŜki / wirtuoz gry na pianinie.
charakter:
tutaj piszemy o wewnętrznych cechach bohatera.
Mogą tu pojawić się takie określenia jak: pracowity / rzetelny / dokładny / precyzyjny / leniwy
/ odpowiedzialny / punktualny / troskliwy / Ŝyczliwy / tolerancyjny / wyrozumiały / powaŜny /
roztrzepany / tchórzliwy / idealista / naiwny / sentymentalny.
3. ZAKOŃCZENIE - ocena postaci:
tutaj piszemy, co myślimy o danym bohaterze. Czy wywołał w nas sympatię? A moŜe
przeciwnie - nie budzi sympatii? Czy uwaŜamy go za osobę godną naśladowania? Czy
chcielibyśmy, Ŝeby bohater został naszym przyjacielem?
WyraŜenia, które mogą się przydać w tej części:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
UwaŜam, Ŝe X jest wzorem do naśladowania dla współczesnej młodzieŜy,
Moi rówieśnicy mogliby duŜo się nauczyć od X,
X imponuje mi, poniewaŜ...,
Chciałbym umieć w podobnej sytuacji zachować się tak jak X,
Chciałbym mieć takiego przyjaciela jak X,
Szkoda, Ŝe teraz nie ma juŜ takich ludzi...,
CięŜko ocenić X. Z jednej strony...., ale z drugiej...,
Postępowanie X zasługuje, moim zdaniem, na potępienie,
Jest to postać bardzo mi bliska, poniewaŜ...
Jest to z pewnością postać nietuzinkowa, poniewaŜ....
Najczęstsze błędy, czyli czego unikać:
1. NaduŜywanie imienia bohatera:
Np.:
Ania Shirley jest główną bohaterką powieści "Ania z Zielonego Wzgórza" L. M.
Montgomery. Rodzice Ani, Berta i Walter, zmarli, kiedy Ania miała trzy miesiące.
Ania przebywała w róŜnych miejscach, z sierocińcem włącznie. W wieku jedenastu lat
Ania trafiła do Maryli i Mateusza Cuthebertów. Na Zielonym Wzgórzu Ania odnalazła
dom. Tam teŜ Ania poznała swoją serdeczną przyjaciółkę, Dianę.
2. NaduŜywanie czasownika być:
Np.:
Balladyna była postacią bardzo leniwą, nie przepadła za pomaganiem w domowych
obowiązkach. Była Ŝądna władzy tak bardzo, Ŝe była gotowa zabić własną siostrę,
Ŝeby być królową. Była bardzo egoistyczna, w ogóle nie myślała ani o matce, ani o
siostrze, ani o męŜu. Była teŜ niewątpliwie bardzo sprytna.
3. NaduŜywanie czasownika mieć:
Np.:
Ania była szczupłą i wysoką dziewczynką. Miała długie, rude włosy, które zaplatała w
warkocze. Na jasnej twarzy miała duŜo piegów. Miała zielono-szare oczy. Pewnego
razu dziewczynka miała odwaŜny pomysł - postanowiła przefarbować włosy, jednak
efekt był daleki od oczekiwanego - po zmyciu farby włosy miały kolor zielony! W tej
sytuacji Ania była zmuszona obciąć swojego długie włosy.
JAK NAPISAĆ CHARAKTERYSTYKĘ?
1. Zbierz informacje na temat charakteryzowanej postaci. Zrób notatki dotyczące
jej wyglądu, intelektu, uzdolnień, zainteresowań, poglądów.
2. Zastanów się nad motywami postępowania bohatera – określ jakie wydarzenia
mogły wpłynąć na jego sposób zachowania i relacje z ludźmi.
3. Napisz plan pracy uwzględniając najwaŜniejsze elementy charakterystyki.
4. Wypracowanie rozpocznij od ogólnego przedstawienia postaci. Dalej opisz jej
wygląd i zachowanie, przejdź do szczegółowego prezentowania cech charakteru i
intelektu, usposobienia, uzdolnień, zainteresowań i poglądów. KaŜdą cechę
uzasadnij podając odpowiednie cytaty lub/i przykłady zachowania.
5. W zakończeniu podsumuj charakterystykę i sformułuj własna ocenę postaci.
6. Przeczytaj pracę, sprawdź czy jej elementy sa ze sobą powiązane i tworzą spójną
całość.
Gabriela Królikowska-Łukowiak