na wysy³aj¹c e-mail na adres:

zdrowie
Miêdzynarodowa Deklaracja o zagro¿eniach zdro-wia
spowodowanych ska¿eniem chemicznym.
F
rancuskie œrodowisko naukowe, w tym naukowcy,
lekarze, prawoznawcy i etycy, skierowa³o to wezwanie do
ONZ, organizacji miêdzynarodowych, europejskich autorytetów i pañstwowych decydentów.
Przytoczone poni¿ej trzy paragrafy s¹ krótk¹ wyk³adni¹
tej deklaracji:
1. Rozwój licznych, powszechnych chorób jest rezultatem pogorszenia siê stanu œrodowiska.
waniem ich produkcji, niew³aœciwym u¿ywaniem przez konsumentów i pozbywaniem siê tych chemikaliów. Nie
ulegaj¹ce degradacji i odk³adaj¹ce siê w ¿ywych organizmach substancje s¹ coraz liczniejsze, a wiêkszoœæ jest
obecnie sprzedawana bez uprzednich i wystarczaj¹cych testów toksykologicznych i bez oszacowania ryzyka dla ludzkiego zdrowia. Substancje te reaguj¹ ze sob¹ w œrodowisku
i ¿ywych organizmach tworz¹c dodatkowe toksyczne efekty,
dlatego te¿ trudno jest ustaliæ zwi¹zek miêdzy ekspozycj¹ na
dan¹ substancjê chemiczna a rozwojem tych chorób. Wiele
z tych substancji jest rakotwórcza, wywo³uje bezp³odnoœæ
i wrodzone deformacje, inne wywo³uj¹ choroby uk³adu
APEL PARYSKI
2. Ska¿enie chemiczne przedstawia powa¿n¹ groŸbê
dla dzieci i dla przetrwania Cz³owieka.
3. Skoro nasze w³asne zdrowie, zdrowie naszych
dzieci i przysz³ych pokoleñ jest zagro¿one, sama
ludzka rasa jest w powa¿nym niebezpieczeñstwie.
W tej sytuacji autorzy apelu wzywaj¹ do zakazania
wszelkich produktów, które kompetentne, miêdzynarodowe
autorytety i organizacje naukowe wska¿¹ jako mog¹ce wywo³ywaæ raka, choroby wrodzone i bezp³odnoœæ. Produkty te
mia³yby byæ zastêpowane substytutami. Do wszystkich chemikaliów, które s¹ toksyczne i/lub nie ulegaj¹ degradacji oraz
odk³adaj¹ siê w ¿ywych organizmach, przez co mog¹
spowodowaæ zdrowotne i ekologiczne szkody, zastosowaæ
nale¿y ju¿ teraz prewencyjne œrodki ostro¿noœci. Toksykologiczne standardy musz¹ byæ dostosowane do najbardziej
podatnych, przede wszystkim dzieci i embrionów. Zaleca siê
stosowanie programów wyeliminowania (lub œciœle regulowaneg o ogran iczen ia) emisj i subst ancji zanie czysz czaj¹cych z dok³adnie wyznaczonymi celami i terminami
ostatecznymi, a w utylizacji sprzedawanych chemikaliów, takich jak pestycydy, wzorowanie siê na redukcji u¿ycia zastosowanej w Szwecji, Danii i Norwegii. Od pañstw wymagaj¹
egzekwowania od ka¿dej jednostki odpowiedzialnoœci za
konsekwencje swoich czynów, ewentualnie zaj¹æ siê tym powinna jurysdykcja miêdzynarodowa. Ze wzglêdu na globalne
ocieplenie i zmianê klimatu, pañstwa musz¹ u¿yæ silnych
œrodków do redukcji emisji gazów cieplarnianych, bez
oczekiwania na uprzednie skuteczne wykonanie Protoko³u
z Kyoto. Inicjatywa ustawodawczych propozycji dla regulacji
przemys³owych chemikaliów, przedstawiona w 2001 przez
REACH (Registration, Evaluation and Authorisation
of Chemicals system Unii Europejskiej do rejestracji, oceny
i dopuszczenia chemikaliów) powinna zostaæ wzmocniona
ze wzglêdu na siln¹ opozycjê ze strony przemys³u chemicznego Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych.
Jakie jest naukowe zaplecze tych postulatów?
Mówi siê o pogorszeniu zdrowotnej sytuacji na ca³ym œwiecie, choæ natura problemów dla krajów rozwijaj¹cych siê i dla
krajów uprzemys³owionych nie jest jednakowa. G³ówn¹
przyczyn¹ alarmuj¹cego wzrostu przypadków chorób chronicznych (zw³aszcza raka) jest ska¿enie œrodowiska rakotwórczymi i na inny sposób toksycznymi chemikaliami przemys³owymi. Wystawienie na pewne substancje spowodowa³o wzrost przypadków wrodzonych anomalii. Wzrasta
równie¿ bezp³odnoœæ, szczególnie wœród mê¿czyzn, na wysoko uprzemys³owionych terenach (15% par w Europie jest
bezp³odna) - jedn¹ z przyczyn jest chemiczne ska¿enie. Ska¿enie to powodowane jest czêsto Ÿle regulowanym handlem
chemikaliami, nieodpowiednim kierowaniem i monitoro-
38
zielone brygady - pismo ekologów
oddechowego, takie jak astma, uszkadzaj¹ uk³ad nerwowy,
powoduj¹ obni¿enie odpornoœci na infekcje, przede wszystkim wirusowe. Najbardziej na te substancje podatne s¹
dzieci, wiele toksycznych produktów jest transportowane
przez pêpowinê i mog¹ przedostaæ siê do embrionu. Odk³adaj¹ siê w ludzkiej tkance t³uszczowej i potem znajduj¹ siê
w mleku matki. Miêdzy innymi dlatego dzieci s¹ najbardziej
nara¿one - jedno na siedem dzieci w Europie ma astmê,
najprawdopodobniej wywo³an¹ ska¿eniem w mieœcie i domu,
liczba przypadków raka u dzieci wzrasta w niektórych uprzemys³owionych krajach ju¿ od 20 lat.
Nale¿y te¿ pamiêtaæ, ¿e cz³owiek jest ssakiem zwi¹zanym z otaczaj¹c¹ go flor¹ i faun¹, ka¿de ich nieodwracalne
zniszczenie czy ska¿enie zagra¿a jego w³asnemu ¿yciu,
a przecie¿ cz³owiek jest odpowiedzialny za wymieranie kilku
tysiêcy gatunków ka¿dego roku. Jest zwi¹zek przyczynowy
miêdzy wymieraniem a ska¿eniem œrodowiska przez pewne
chemikalia, powoduj¹ce bezp³odnoœæ i wrodzone deformacje, podobnie jak u ludzi, równie¿ wystawionych na dzia³anie
tych substancji. Wspó³czesna medycyna, pomimo wielkiego
zaawansowania w badaniach, nie jest w stanie powstrzymaæ
wszystkich tych chorób.
Kolejnym problemem jest uwalnianie do atmosfery
gazów cieplarnianych, które bez w¹tpienia jest przyczyn¹
globalnego ocieplenia i powa¿nego zak³ócenia klimatu.
Mniej pesymistyczne prognozy naukowe przewiduj¹, ¿e
w r. 2100 œrednia temperatura podniesie siê o 3o, co spowoduje rozwój i gwa³towne zwiêkszenie liczby wirusów, bakterii,
paso¿ytów, a tak¿e nosicieli tych czynników chorobotwórczych. Ich nisze ekologiczne przesun¹ siê na pó³kulê pó³nocn¹, rozprzestrzeni¹ siê choroby przez nie wywo³ywane
i mo¿e nast¹piæ powrót chorób zakaŸnych i paso¿ytniczych,
które zosta³y czêœciowo zatrzymane w zesz³ym stuleciu,
a nawet pojawienie siê na pó³kuli pó³nocnej nowych chorób.
Pe³ny tekst Apelu w wersji oryginalnej: http://www.artac.info
do Apelu Paryskiego do³¹czyæ siê mo¿na
wysy³aj¹c e-mail
na adres:
[email protected]
wpisuj¹c imiê, nazwisko,
zawód i miejsce zamieszkania.
t³um. Janusz Œwierkosz
nades³a³a Jadwiga £opata
,
nr 3 - 4 (193 - 194) marzec - kwiecien 2004