docProza XX lecia międzywojennego (literatura obca)
download 
Reklamacja Transkrypt
Proza XX lecia międzywojennego (literatura obca)
Pobrano z http://magda.of.pl Proza XX lecia międzywojennego (literatura obca) „PROCES” F. KAFKA Kompozycja powieści • chronologiczna fabuła • układ zdarzeń przejrzysty, skoncentrowany wokół głównego wątku procesu • akcja zmierza ku katastrofie, którą jest śmierć bohatera • jasny układ wydarzeń, pewna schematyczność bohaterów, pozorna logika świata przedstawionego, który ujawnia swą absurdalność - to wszystko skłania do poszukiwania ukrytego sensu opisywanych sytuacji • „Proces” jako parabola, czyli utwór, w którym dosłowne znaczenia są jedynie ilustracją pewnych uniwersalnych prawd, ukazanych obrazowo, za pomocą przykładowej fabuły i postaci. • schematyczność • dwie płaszczyzny interpretacyjne: metaforyczna i realistyczna • pozorna logika świata przedstawionego, brak konkretyzacji czasowej i przestrzennej Realizm • • • • • • • • • • racjonalne, rozumne, zgodne z rzeczywistością przedstawienie świata realizm zakłada prezentację człowieka w jego codzienności narrator jest wszechwiedzący, on przedstawia świat zdarzenia fikcyjne zgodne z prawdopodobieństwem motywacja bohatera ma charakter psychologiczny i zdeterminowana jest sytuacjami społecznymi w jakich się znajduje bohaterzy są niejednokrotnie typowi dla swojego środowiska komunikatywność języka wydarzenia ułoŜone chronologicznie, związek przyczynowo skutkowy nie ma jasnego zakończenia bohaterowie to zarówno postacie pierwszo jak i drugo planowe Kafka odchodzi od realizmu jako naśladowania rzeczywistości. Kreuje nową rzeczywistość, która nie jest zgodna z prawdą. Główny bohater Józef K. jest typowy, bez Ŝycia wewnętrznego. Jest on postacią szczególnie ubogą. Zredukowany zostaje do prostych reakcji i odruchów. Proces to ilustracja pewnych uniwersalnych prawd. Sens utworu jest ukryty i metaforyczny. W Procesie świat przedstawiony pozbawiony jest sensu. Józef K. nie wie za co został oskarŜony. Cały świat utworu podporządkowany jest procesowi. Proces to parabola niewiadomej losu, samotności człowieka wobec świata, który ujawnia człowieka jako bezduszny mechanizm. Bezsilność, bezradność. Człowiek jest podporządkowany prawu. Bezsilność jednostki pozbawionej praw. Władza jest nieomylna. “NA ZACHODZIE BEZ ZMIAN” E. M. REMARQUE • • • wojna jest upiorna odwrócenie systemu wartości to co jest niemoralne, niedopuszczalne, nieetyczne w normalnym świecie, na wojnie jest normalne Pobrano z http://magda.of.pl „ZIEMIA PLANETA LUDZI” A. de SAINT-EXUPERY - humanizm • • • • poznać człowieka miłość do człowieka, bezinteresowna chęć poznania, ciekawość miłość do Ŝycia Dzięki głównemu bohaterowi autor przedstawił swoje losy podczas pracy lotnika. Latał na samolotach przewoŜąc paczki. Chęć poznania świata z innej strony, z góry, skąd nikt go jeszcze nie widział. To nim kierowało. Podczas lotów przeŜył wraz z kolegami wiele katastrof. Za kaŜdym razem miłość do Ŝycia, chęć przetrwania i odkrywania świata na nowo kazała im przeŜyć. Walka z samym sobą. PrzeŜycie katastrofy sprawiło, ze są silniejsi od okoliczności, które skazały ich na śmierć. Miejsca odosobnione tj. Sahara, czy śnieŜne góry ukazują wartość człowieka. Stanowią one takŜe groźbę śmierci, są dla niego Ŝywiołem tak samo jak niebo po którym lata. Pisarz - pilot mógł spojrzeć na ziemię z lotu ptaka, zmierzyć się z siłą natury. KoleŜeństwo, przyjaźń, głęboki szacunek dla ludzkiego Ŝycia. „KOMU BIJE DZWON” E. HEMINGWAY - behawioryzm • • • • Hemingway obserwuje człowieka z zewnątrz ukazanie człowieka zmagającego się z przeciwnościami losu, w sytuacji podejmowania trudnych decyzji rozwaŜania natury moralnej, filozoficznej są przedstawione poprzez fabułę i szybko przebiegającą akcję bohaterem jest męŜczyzna, mocny, konsekwentnie postępujący, szlachetny, nie ulega przeznaczeniom losu lecz stara się z nimi zmierzyć nawet jeśli wie, Ŝe go przerastają i ma świadomość poraŜki, podejmuje ryzyko, stawia czoło przeciwnościom, jest w stanie zapanować nad emocjami i uczuciami. Główny bohater staje przed koniecznością podjęcia decyzji, postrzeŜenia złoŜoności sytuacji. Jest człowiekiem nieustępliwym, oddanym sprawie. Jordan to człowiek refleksyjny, ceni człowieka jako istotę, ceni sobie ludzkie Ŝycie i wszystko to co moŜe ono dostarczyć. Jest to człowiek szlachetny i uczciwy. Łączy w sobie irracjonalizm z uczuciowością. Optymistycznie patrzy na świat. Stara się nie ulegać rzeczywistości. Człowiek jest w stanie zapanować nad emocjami i uczuciami. “MISTRZ I MAŁGORZATA” M. BUŁHAKOW - powieść parabola • • • • • • • jest to powieść fantastyczna, miłosna, realistyczna realizm podszyty jest groteską słuŜy równieŜ kompromitacji wielu cech wszystkie sposoby wykorzystania groteski słuŜą temu aby jeszcze bardziej uwidocznić wady ilustruje zmiany systemu wartości, chaos realizm powieści jest podszyty groteską aby wprowadzić schematyzm - parabolizm groteska Bułhakowa umoŜliwiła ominięcie ówczesnej cenzury Kompozycja • • • powieść złoŜona treściowo i kompozycyjnie przedstawienie wielości problemów osiągnął Bułhakow dzięki niejednorodności narracji narrator opowiada jednocześnie jakby o trzech róŜnych rzeczywistościach Pobrano z http://magda.of.pl I - realistycznie, satyrycznie i groteskowo ukazana Moskwa i jej mieszkańcy II - ma charakter baśniowy i fantastyczny, powstaje dzięki obecności Wolanda-szatana i jego świty opowiadana we fragmentach historia Piłata i Jeszui Ha-Nocri, nawiązująca do ewangelii, ale róŜna od niej Problematyka Metafizyczna Wynika ze złoŜoności świata przedstawionego. Bułhakow dowodzi, ze uzasadnieniem dla świata realnego jest istniejący poza nim porządek boski, który decyduje o uniwersalnym charakterze pewnych wartości (takich jak: wolność, odwaga, miłość). Odrzucenie tych wartości sprawia, ze świat traci sens, popada w chaos Moralna WiąŜe się z oceną działań postaw bohaterów. Pytanie o to, co jest dobre, a co złe, sugeruje juŜ sama obecność szatana Egzystencjalna WiąŜe się z refleksją na temat Ŝycia, jego sensu, wartości. Problem ten dotyczy zarówno jednostek jak i zbiorowości Psychologiczna Opiera się na zainteresowaniu indywidualnymi problemami bohaterów, ich psychiką, złoŜonością ich przeŜyć, pragnień, przyczynami ich chorób psychicznych. Charakterystyce psychologicznej B. poddaje m.in. Małgorzatę, Mistrza, Piłata Społeczno-polityczna Wynika z przedstawienia Moskwy jako stolicy państwa totalitarnego. Pisarz ukazuje, w jaki sposób system totalitarny wpływa na Ŝycie społeczne i indywidualne Kulturalna WiąŜe się z zainteresowaniem sytuacją artysty i sztuki w państwie totalitarnym. MoŜna odnaleźć takŜe rozwaŜania na temat tego, czym jest prawdziwa sztuka i co decyduje o jej wartości Obyczajowa WyraŜa się w szczególności, często satyrycznych opisów codziennego Ŝycia mieszkańców Moskwy, ich przyzwyczajeń, pracy, zainteresowań, reakcji Artysta i jego dzieło Bułhakow rozwaŜa jakie miejsce w systemie totalitarnym zajmuje artysta i jaką pełni rolę. Artyści świadomie godzą się na ustępstwa, jak wszyscy poddani są presji cenzury. Dobrowolnie rezygnują z krytycyzmu i poszukiwania prawdy, o którą właśnie jako artyści powinni się upominać. Są zdolni wystąpić przeciw artystom niezaleŜnym, jeŜeli będzie wymagała tego władza. Za tę lojalność mają zapewniony byt, poczucie bezpieczeństwa, wygodę i prawo drukowania swoich utworów. Sztuka oficjalna , popierana i wspomagana przez państwo, jest tak samo zakłamana i nieautentyczna jak cały system. Bułhakow neguje jakąkolwiek wartość takiej twórczości. Mistrz jest autorem jednej ksiąŜki: opowiadającej historię Piłata i Jeszui Ha-Nocri. Wielkość tego dzieła polega na tym, Ŝe wyraŜa ono uniwersalną prawdę o Bogu, człowieku i niekwestionowanych wartościach. Prawdziwość opowiadanej przez Mistrza historii potwierdza to, Ŝe ma wpływ na czytelnika, wywołuje sprzeciw wobec złego, zakłamanego systemu. Dzieło to odzwierciedla prawdziwe tęsknoty człowieka, ujawnia jego obawy, słabość, ale teŜ pragnienie dobra, odwagi, poszukiwanie Boga jako uosobienia wartości, bez których Ŝycie traci sens. Udowadnia, ze w człowieku jest dobro, ale jest ono wciąŜ wystawiane na próbę. Obrona wartości - zwłaszcza w systemach zniewolenia i zakłamania - Pobrano z http://magda.of.pl wymaga odwagi. Mistrz za swoje dzieło zostaje napiętnowany, wykluczony z grona szanowanych i docenianych literatów. Dzieło oparte na prawdzie i innych wartościach czyni Mistrza wielkim. Walka dobra ze złem w powieści szatan jest dobry walka dobra ze złem ma wymiar etyczny • • Współczesny świat Rosji lat 20/30 Moskwa jest ukazana przez Bułhakowa jako miasto ilustrujące problemy współczesnego świata. Pozostaje ona pod presją rządów totalitarnych (dyktatorskich), zniewalających społeczeństwo za pomocą narzuconej obowiązkowo ideologii, rozbudowanego aparatu policyjnego, ingerencji w Ŝycie prywatne. Obecność systemu totalitarnego nie ujawnia się bezpośrednio. Bułhakow skupia uwagę na jego skutkach. Przedstawiona w powieści rzeczywistość pozbawiona jest wszelkich wartości. Opiera się na zakłamaniu we wszystkich dziedzinach Ŝycia. Przykładem zakłamania moŜe być kompromitowane przez Wolanda określenie “drugiej świeŜości” produktów Ŝywnościowych. Zakłamanie ujawnia się w powszechnej obłudzie, w zatracaniu się pierwotnych znaczeń słów. Przez to bohaterowie tracą rozeznanie, czym jest prawda, sprawiedliwość, wolność, uczciwość. System totalitarny - dąŜy do sprawowania całkowitej kontroli nad społeczeństwem, niszczy indywidualność, bezwzględny, narzuca sposób myślenia, oceniania, odbiera człowiekowi moŜliwość sprzeciwu, krytyki, wychowuje ludzi niezdolnych do samodzielnego myślenia, ludzi zastraszonych. śycie w Moskwie jest zbiurokratyzowane, podporządkowane przepisom. Jakość Ŝycia pozostawia wiele do Ŝyczenia - brak mieszkań, pieniędzy. Wprowadzenie do rzeczywistości pozornie moralnej logiki demaskuje postawy ludzi. Bułhakow w ośmieszający, satyryczny sposób opisuje rzeczywistość. Świadome i celowe zdeformowanie świata aby ujawnić jego absurd, absurd zniewolenia człowieka w imię ideologii nie słuŜącej nikomu.
