IB_01-2008 [PL_1]_paginy.qxd - Acta Bio

medycyna fizykalna / physical medicine
IB_01-2008 [PL_1]_paginy.qxd
2008-03-09
16:42
Page 30
Materace szpitalne
Tanio znaczy drogo
Informacje przedstawione w tym artykule posłużą właściwemu przygotowaniu zakupu materaca szpitalnego.
Brakuje określenia przez Ministerstwo Zdrowia podstawowych wymogów (standardów), jakim powinny odpowiadać materace szpitalne. Jednocześnie nie ma w Polsce efektywnego systemu kształcenia specjalistów w zakresie doboru sprzętu medycznego; więc możliwość
zdobycia profesjonalnej wiedzy w tym zakresie nie jest
powszechna, lecz przypadkowa. W ostatnich latach powstało na terenie kraju wiele nowoczesnych ośrodków
leczenia, a istniejące są dostosowane i unowocześniane.
Szpitale nie istnieją bez łóżek, a każde łóżko ma materac... Moje kilkunastoletnie kontakty ze szpitalami
wskazują, że ich personel ma niewielką wiedzę w zakresie materacy szpitalnych, a podstawowe pojęcia z nimi
związane, parametry i właściwości są często mylnie
używane. Skutkiem jest zakup niewłaściwych materacy.
Przy ich doborze szpitale często kierują się subiektywną
oceną materiału, przyzwyczajeniem i głównie „suchą”
ceną, a nie ekonomią. W tym spojrzeniu brakuje rozeznania w aktualnych ofertach i możliwościach producentów oraz długoterminowego, perspektywicznego
spojrzenia. Dobór materacy szpitalnych nie powinien
być przypadkowy; kupowanie byle czego to zwykła niegospodarność i wyrzucanie publicznych pieniędzy
w błoto… na które po prostu nas nie stać. Obecne ceny
materacy są wyjątkowo przystępne, co wynika ze stabilności rynku (wielkość produkcji w Polsce całkowicie
pokrywa jej zapotrzebowanie). Można spokojnie wybierać w szerokiej gamie produktów, które zapewnią bezpieczeństwo, wygodę i komfort. Głównym wypełnieniem materacy szpitalnych są pianki poliuretanowe
o szerokiej gamie właściwości fizykomechanicznych
i użytkowych. Właściwości te decydują o ich trwałości,
cenie, skuteczności profilaktycznej lub leczniczej,
a także o komforcie i bezpieczeństwie pacjenta.
4.
Dobór materacy stosowanych
w lecznictwie zamkniętym
Podziału materacy należy dokonać pod kątem ryzyka wystąpienia odleżyn, a więc bezpieczeństwa pacjenta.
Ryzyko wystąpienia odleżyny określa się za pomocą tzw.
skali odleżyn. Najczęściej stosowana jest zmodyfikowana skala NORTONA. W uproszczeniu, pacjentów szpitala możemy
podzielić na osoby:
1. Bez ryzyka odleżyn
­ dla tej grupy
chorych należy
stosować materace gąbkowe, wykonane z pianki poliuretanowej (PU) klasycznej o średniej gęstości pozornej 25-35 kg/m3, elastyczność 40-50%, współczynnik wygody: około 2,5. Wysokość
materaca około 13 cm.
2. Z małym ryzykiem powstawania odleżyny ­ zalecane są
materace wykonane z pianek PU wysokoelastycznych,
średniej gęstości pozornej 25-35 kg/m3, elastyczność: 5055 %, współczynnik wygody: około 2,7. Wysokość materaca około 13 cm. Alternatywnie: spodni materac PU
z pianki klasycznej i wierzchni niski materac przeciwodleżynowy (min. 6,5 cm wysokości), łącznie ok. 20 cm
wysokości.
3. Z dużym ryzykiem powstawania odleżyny lub z małymi
odleżynami (do I odleżyny):
30
5.
pianki PU sieciowane na zimno, średniej gęstości pozornej 25-35 kg/m3, elastyczność: 55-65 %,
współczynnik wygody: około
2,9, mają nierównomierną strukturę komórkową,
co
zwiększa przepuszczalność
powietrza. Wysokość materaca około 13 cm
lub bardziej komfortowe pianki typu
viscoelastic (w tym
przypadku pianka z pamięcią może stanowić wierzchnią
7-cm. warstwę innej pianki np. klasycznej), gęstość pozorna: 50-80 kg/m3, twardość pianki, zależy od jej temperatury ­ im wyższa temperatura, tym mniejsza twardość,
bardzo mała elastyczność: do 15% przy bardzo powolnym
powrocie do stanu wyjściowego po odkształceniu: 5-60
sekund. Pianka przyjmuje kształt ciała uciskającego i oddaje energię całej powierzchni naciskającej. Wysokość
materaca około 13 cm
lub opisany powyżej spodni materac PU z pianki klasycznej albo wysokoplastycznej, zaopatrzony w wierzchni materac zmiennociśnieniowy (o wysokości od 6,5 cm do 13
cm).
Z odleżynami zaawansowanymi (II-III odleżyny);
w tym przypadku zawsze wymagane są systemy zmiennociśnieniowe, układane na materacach spodnich PU opisanych powyżej.
Materac powinien mieć budowę prostokomorową i być zespolony tzw. pokrowcem kompaktowym (łączącym oba materace). Decydująca o skuteczności systemu jest sprawność zasilającej go
pompy. Wartość minimalnego ciśnienia utrzymywanego
przez pompę powinna być niższa od 32 mmHg.
Z odleżynami IV i V ­ dla tej grupy chorych zalecane są
wyłącznie specjalistyczne systemy przeciwodleżynowe.
Materace o wysokości komór około 20 cm. Materace muszą mieć zabezpieczenie przed kontaktem chorego z konstrukcją łóżka szpitalnego. Materace powinny mieć możliwość usuwania pod leżącą osobą pojedynczych komór,
co tworzy miejsca pozbawione kontaktu z podłożem.
Pompy zasilające powinny mieć wiele opcji (tryb statyczny, funkcja maksymalnego wypełnienia), być kontrolowane i sterowane automatycznie. Wartości ciśnienia
w materacu powinny być najniższe z możliwych (od kilkunastu mmHg).
FSA
FSA ­ obiektywna metoda
oceny skuteczności materacy
szpitalnych. System FSA
(Force Sensing Array) jest cyfrowym
odwzorowaniem
wartości i rozkładu interakcji powierzchni naciskanej
i naciskającej. Pomiar dokonywany jest z zastosowaniem
maty sensorycznej oraz odpowiedniego oprogramowa-
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 1/2008, vol. 14