Przedmiotowy System Oceniania z przyrody dla klas IV

Przedmiotowy System Oceniania z przyrody dla klas IV-VI
Celem nauczania przyrody w szkole podstawowej jest zainteresowanie światem, jego
różnorodnością, wskazywanie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym,
kształtowanie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych, ukazywanie
współzależności
człowieka i środowiska.
Realizacji tych celów służy ocena wiadomości i umiejętności ucznia. Ma ona za
zadanie
dostarczyć informacji o stopniu opanowania wiedzy i umiejętności uczniowi, jego
rodzicom
oraz nauczycielowi, ma wykrywać braki w wiedzy i umiejętnościach oraz pokazywać
sposoby
ich likwidacji. Ma również motywować ucznia do systematycznej pracy.
Przedmiotem oceny są: wiadomości, umiejętności przedmiotowe i
ponadprzedmiotowe, postawy i wartości kształtowane w procesie dydaktycznym.
1.Przedmiotem oceny są:
Poziom I - Wiadomości
Zapamiętanie - faktów, zjawisk, pojęć, określeń, rozróżnianie różnych źródeł
informacji
Rozumienie - istoty faktów, zjawisk, zależności zachodzących w przyrodzie, pojęć,
schematów i wykresów
Poziom II - Umiejętności
Sytuacje typowe - poszukiwanie i gromadzenie informacji
korzystanie z podręcznika, literatury, mediów
posługiwanie się znanymi pojęciami podczas wypowiedzi
formułowania opinii o zjawiskach przyrody
posługiwanie się przyrządami, mapami, planami, atlasami
Sytuacje problemowe, samodzielne uogólnianie, porównywanie i wyciąganie
wniosków
dostrzeganie związków, zależności, prawidłowości
wykorzystanie posiadanej wiedzy w życiu codziennym
identyfikowanie roślin, zwierząt, form terenu, zjawisk, procesów
rozpoznawanie właściwych i niewłaściwych postaw wobec środowiska
przyrodniczego
Poziom III - Aktywność / postawa /
przygotowanie do zajęć
udział w wykonywanych zadaniach
własna inicjatywa w zdobywaniu wiedzy i umiejętności
chęć i umiejętność współpracy w grupie
funkcjonowanie w grupie jako członek i lider
tolerancja wobec innych
Wymagania na poszczególne stopnie szkolne w klasyfikacji
semestralnej i
rocznej:
OCENA CELUJĄCA
- wiedza i umiejętności ucznia znacznie przekraczają program nauczania
- biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami
- samodzielność myślowa
- propozycje własnych ( często nietypowych ) rozwiązań problemów
OCENA BARDZO DOBRA
- opanowanie materiału nauczania w pełnym zakresie
- umiejętność wykorzystania swoich wiadomości i umiejętności do rozwiązywania
nowych problemów
OCENA DOBRA
- opanowanie wiedzy i umiejętności w zakresie umożliwiającym samodzielne
myślenie przyczynowo –skutkowe
- dobre wykorzystanie swoich wiadomości do rozwiązywania nowych problemów
OCENA DOSTATECZNA
- opanowanie wiedzy w ograniczonym stopniu, a braki wiedzy pozwalają jeszcze na
dalszą edukację
- rozwiązywanie typowych zadań o niskim stopniu trudności
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
- opanowanie wiedzy w bardzo ograniczonym zakresie
- rozwiązywanie prostych, typowych zadań o niskim stopniu trudności z pomocą
nauczyciela
OCENA NIEDOSTATECZNA
- nieopanowanie na minimalnym poziomie wymagań programowych
- nieumiejętność rozwiązywania elementarnych problemów ( nawet przy pomocy
nauczyciela)
2.Kontroli i ocenie podlegają prace pisemne, wypowiedzi ustne i
prace praktyczne.
Pisemne:
- odpowiedź na pytania
- rozwiązywanie wskazanych zadań, wykonywanie ćwiczeń
- testy, sprawdziany
- kartkówki
Ustne:
- kilkuzdaniowa wypowiedź
- udział w dyskusji
- prezentacja pracy własnej lub grupy
Praktyczne:
- wytwory pracy np. album, słownik, praca plastyczna, projekcja multimedialna
- gromadzenie i segregacja materiałów
- posługiwanie się mapą, atlasem, słownikiem,
- współpraca w grupie
- samokształcenie
Ocenie podlegają:
- sprawdziany wiadomości
- odpowiedzi ustne
- kartkówki (obejmują materiał z 3 ostatnich lekcji, mogą być nie zapowiadane)
- aktywność na lekcji (3 plusy – ocena bardzo dobra)
- zeszyt ćwiczeń
- dodatkowe prace np. referaty, wywiady, zielniki, projekcje, itp.
- prace domowe ( 3 minusy ocena niedostateczna)
Sprawdziany, testy są obowiązkowe i zapowiedziane co najmniej tydzień
wcześniej.
Omówiony jest ich zakres. Oceniane są na podstawie punktów, które przeliczane są
na
oceny:
0 – 34% niedostateczny
35 – 50% dopuszczający
51 – 69% dostateczny
70 – 85% dobry
85 – 100% bardzo dobry
Powyżej 90% maksymalnej liczby punktów oraz rozwiązanie
zadania dodatkowego wykraczającego poza program nauczania –
celujący
Uczeń może poprawić sprawdzian lub test, jeżeli uzyskał oceny: niedostateczną w
ciągu dwóch tygodni od oddania pracy i tylko raz.
Kartkówki obejmują materiał z trzech ostatnich lekcji, nie są zapowiedziane i nie
podlegają poprawie.
Każdy uczeń ma prawo do oceny za wykonane prace nadobowiązkowe.
Dopuszcza się dwukrotne nie odrobienie zadania domowego w semestrze, za
każde następne stawiana jest ocena ndst.
Prace domowe, prowadzenie zeszytów przedmiotowych, zeszytów
ćwiczeń mają wpływ na ocenę końcową.
Aktywność ucznia na lekcji może być oceniana w sposób punktowy (3 plusy ocena bardzo dobra)
Uczeń nie ma możliwości poprawiania ocen przed klasyfikacją.
Uczeń ma prawo być nie przygotowany do lekcji bez podania przyczyny dwa razy
w semestrze , o ile zgłosi ten fakt przed lekcją , to nie ponosi żadnych
konsekwencji (oprócz znaku- np. ) . Nie dotyczy to jednak lekcji , na których
nauczyciel zaplanował pracę klasową , sprawdzian lub kartkówkę.
W przypadku wystąpienia poważnych przyczyn losowych , które przeszkodziły w
przygotowaniu się ucznia do lekcji , również nie ponosi żadnych konsekwencji
,jeżeli są one potwierdzone pisemnie lub ustnie przez rodzica (opiekuna ) przed
lekcją.
Nie ocenia się ucznia znajdującego się w trudnej sytuacji losowej i do trzech dni
po dłuższej nieobecności w szkole.
Za odmowę pracy na lekcji (nie wykonywanie poleceń nauczyciela ) uczeń może
otrzymać ocenę niedostateczną.
Za udział w konkursach uczeń może otrzymać ocenę cząstkową 6.
Notoryczne nie przynoszenie przez ucznia zeszytu ćwiczeń i innych pomocy na
lekcje przyrody może spowodować obniżenie oceny z tego przedmiotu.
Prace pisemne (prace klasowe , sprawdziany )oceniane są według skali
punktowej
określonej przez nauczyciela i przeliczane są na skalę procentową odpowiadającą
skali ocen.
3. Zasady udostępniania do wglądu prac pisemnych
po sprawdzeniu i ocenieniu prace pisemne udostępniane są uczniom na lekcji.
Omówione i wyjaśnione są wszelkie wątpliwości. Prace zostają w szkole.
prace pisemne mogą być udostępnione rodzicom do wglądu w czasie konsultacji
lub w innym indywidualnie uzgodnionym terminie.
OBSZARY AKTYWNOŚCI
Na lekcjach przyrody oceniane będą następujące obszary aktywności uczniów:
Kształtowanie pojęć przyrodniczych – sprawdzanie stopnia zrozumienia pojęć
przyrodniczych.
Kształtowanie języka przyrodniczego – ocenianie języka przyrodniczego na
odpowiednim etapie ścisłości.
Rozwiązywanie problemów.
Praca projektowa – abstrakcyjność myślenia, sposób ujęcia zagadnienia.
Stosowanie wiedzy przedmiotowej w sytuacjach praktycznych.
Aktywność na lekcji.
Praca w grupach.
Wkład pracy ucznia.
4. Ocenianie klasyfikacyjne:
• przy wystawieniu oceny śródrocznej i rocznej nauczyciel uwzględnia zasady ujęte
w wewnątrzszkolnym systemie oceniania,
• na miesiąc przed wystawieniem oceny klasyfikacyjnej nauczyciel powiadamia
pisemnie ucznia i jego rodziców o zagrażającej mu ocenie niedostatecznej z
przedmiotu,
• na tydzień przed posiedzeniem rady klasyfikacyjnej uczeń informowany jest o
wyliczonym stopniu z przedmiotu,
Uczniowie, którzy posiadają orzeczenia Poradni Pedagogiczno Psychologicznej
oceniani są
według kryteriów dostosowanych do ich możliwości.
5.Normy wymagań na oceny szkolne
Klasa czwarta
Poziom konieczny
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
wybrać własny sposób uczenia się
rozróżniać elementy przyrody żywej i martwej oraz wyjaśnić pojęcie przyroda;
wymienić nauki przyrodnicze;
przedstawić rolę dyscyplin przyrodniczych;
posługiwać się w obserwacjach przyrodniczych lornetką i lupą;
określić warunki miejsca pracy;
posługiwać się podręcznikiem szkolnym;
podać podstawowe metody poznania przyrody;
prowadzić proste obserwacje przyrodnicze;
wymienić podstawowe czynności życiowe człowieka i ich rolę;
określić rolę odżywiania i oddychania;
wymienić dwa układy współpracujące podczas ruchu;
określić drogi wydalania substancji zbędnych z organizmu człowieka;
sporządzić listę substancji transportowanych w organizmie człowieka;
podać rodzaje narządów zmysłu;
wymienić podstawowe części układu nerwowego;
określić znaczenie rozmnażania jako procesu życiowego, który warunkuje
istnienie gatunku;
opisać rolę męskiego i żeńskiego układu rozrodczego człowieka;
określić zmiany zachodzące w organizmie w okresie dojrzewania;
wymienić sposoby postępowania i zasady higieny w okresie miesiączkowym;
podać choroby przenoszone drogą płciową;
znać swoje mocne i słabe strony;
przestrzegać zasad higieny osobistej;
określić wpływ atmosfery panującej w domu na samopoczucie;
nazwać rodzaje pokrewieństwa między członkami rodziny;
wymieniać swoje codzienne zajęcia z podziałem na obowiązki i wypoczynek;
określić dla siebie korzystne formy wypoczynku;
podać składniki pokarmowe i określić ich rolę;
wymienić źródła energii;
podać sposoby racjonalnego gospodarowania wodą w swoim domu;
wymienić zasady segregowania odpadów pochodzących z gospodarstwa
domowego;
zaprojektować plakat lub ułożyć hasło o tematyce antyalkoholowej,
antynikotynowej i antynarkotykowej;
wymienić choroby wywoływane przez bakterie i wirusy;
określić drogi zakażenia wirusem HIV;
wytyczyć kierunki w terenie;
wyznaczyć w terenie linię widnokręgu;
rysować i czytać plany przedmiotów w różnych skalach;
przeliczać skalę na wymiary rzeczywiste;
posługiwać się mapą i planem miasta, wsi;
odczytywać z mapy znaki topograficzne i rozpoznawać elementy przyrody;
rysować poziomice na modelach pagórków;
opisać krajobraz swojej okolicy;
dostosować się do zasad ruchu drogowego;
odczytywać i interpretować niektóre znaki drogowe oraz sygnalizacyjne;
rozpoznawać substancje z najbliższego otoczenia;
rozróżniać na opakowaniach znaki substancji trujących, żrących, łatwopalnych,
wybuchowych, szkodliwych;
rozróżniać trzy stany skupienia wody;
odczytać temperaturę powietrza i określić stan pogody;
prowadzić dziennik pogody;
wymieniać tereny i obiekty chronione w najbliższej okolicy.
wskazać granice państwa polskiego;
potrafi wskazać na mapie Wisłę i Odrę;
potrafi wskazać na mapie porty Polski;
potrafi wskazać na mapie Warszawę i Kraków;
potrafi wskazać na mapie główna pasma górskie;
wskazywać na mapie Polski położenie i granice województw;
określać granice państwa polskiego;
nazywać państwa sąsiadujące z Polską;
znać i wskazywać położenie miast wojewódzkich;
wskazywać na mapie obszary nizinne, wyżynne, górskie oraz określić ich
położenie;
określać położenie i wskazywać na mapie główne rzeki Polski i ich dopływy;
wskazać na mapie źródło, bieg górny, środkowy i dolny, ujście Odry i Wisły;
Poziom podstawowy
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
dzielić się wiedzą z innymi;
zdobywać wiedzę i umiejętności przez współpracę w zespole;
rozwiązywać typowe problemy poznawcze i organizacyjne;
wymienić cechy odróżniające organizmy żywe od przedmiotów martwych;
wykazać się znajomością zasad i reguł funkcjonujących w relacjach
międzyludzkich;
przeprowadzić doświadczenie i zapisać jego wyniki;
korzystać z różnych źródeł informacji naukowej;
Wyjaśnić zasadę działania kompasu i sprawnie się nim posługiwać;
wymienić zasady prawidłowego żywienia: umiar, różnorodność, właściwe
proporcje ,regularność, kultura, wykorzystanie produktów naturalnych z gospodarstw
ekologicznych;
rozpoznawać pospolite gatunki roślin uprawnych (szczególnie zboża i rośliny
okopowe);
wymieniać produkty otrzymywane z płodów rolnych i charakteryzować ich
znaczenie gospodarcze;
wyjaśnić pojęcie pasożyt;
podać przykłady producentów, konsumentów i reducentów;
podać źródła zanieczyszczeń lasów;
opisać budowę traw, określić warunki życia panujące na łące;
rozpoznawać owoce krajowe i sprowadzane do Polski;
określić istotę oddychania;
wykazać zależność pomiędzy układem kostnym i mięśniowym;
wymienić funkcje układu wydalniczego;
określić funkcje układu krwionośnego w transporcie substancji;
omówić rolę układu nerwowego w odbieraniu bodźców środowiskowych;
określić cechy charakterystyczne zarodka i płodu;
podać i scharakteryzować etapy rozwojowe w życiu dziecka;
opisać zmiany zachodzące w organizmie dziewcząt i chłopców w okresie
dojrzewania;
rozpoznawać stany fizjologiczne własnego organizmu;
określić czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie własne samopoczucie;
podać przyczyny i skutki niewłaściwego odżywiania się;
wyjaśnić wpływ codziennych czynności i zachowań na stan środowiska
naturalnego;
wymienić rodzaje opakowań produktów spożywczych, które nie szkodzą
środowisku
naturalnemu;
zaplanować styl życia, który wiązłby się z ekonomicznym gospodarowaniem
zasobami naturalnymi;
wymienić sposoby oszczędzania energii;
podać znaczenie czystej wody dla życia człowieka;
wymienić źródła zanieczyszczenia gleby;
określić sposoby unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych dla środowiska;
przedstawić skutki palenia tytoniu, picia alkoholu, brania narkotyków i innych
używek;
wymienić drogi wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu
człowieka;
podać sposoby zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych;
wymienić bakterie pożyteczne i możliwości ich zastosowania w gospodarstwie
domowym;
wyjaśnić pojecie widnokręgu;
określić kierunki w terenie za pomocą: Słońca i cienia, Słońca i zegarka, busoli;
kompasu, gnomonu, Gwiazdy Polarnej;
dokonać pomiaru wielkości różnych przedmiotów;
posługiwać się planem, mapą topograficzną i hipsometryczną;
przedstawić za pomocą poziomic ukształtowanie terenu;
odczytywać z map topograficznych wartości poziomic i formy terenu;
określać za pomocą poziomic wysokość względną i bezwzględną;
rozpoznać formy terenu występujące w najbliższej okolicy;
wymienić główne przyczyny powodzi;
określać położenie ważniejszych wyżyn w Polsce;
określać położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Lubelskiej;
wskazać położenie najważniejszych miast Wyżyny Lubelskiej;
wymieniać najważniejsze zabytki Krakowa;
wyróżnić rodzaje gór;
wymienić osobliwości Gór Świętokrzyskich;
wskazać na mapie Sudety, Karkonosze oraz określać ich położenie;
rozróżniać pasma górskie w Sudetach i wskazywać ich ważniejsze szczyty;
wskazywać na mapie pasmo Pienin i określać ich położenie oraz wymieniać
najważniejsze szczyty;
określać położenie oraz wskazywać na mapie Tatry i ich najwyższe szczyty;
wymienić piętra roślinności w górach;
wskazywać na mapie większe miasta Polski i określać ich położenie, wymienić
województwa o największym zaludnieniu;
wymienić najważniejsze problemy dużych miast;
wyjaśnić pojęcia: aglomeracja, urbanizacja, industrializacja;
określać położenie Wyżyny Śląskiej;
wymienić najważniejsze surowce Wyżyny Śląskiej;
wymienić najważniejsze ośrodki wydobycia węgla kamiennego i brunatnego
Polsce;
wymienić główne surowce mineralne Polski i wskazać na mapie ich
występowanie;
podać przykłady produktów otrzymywanych z surowców mineralnych;
opisać naturalny krajobraz Pojezierza Suwalskiego;
wymienić motywy ochrony przyrody w Białowieskim i Biebrzańskim Parku
Narodowym;
określić położenie Bieszczad;
wymienić formy ochrony przyrody.
podać zasady udzielania pierwszej pomocy;
pomagać osobom niepełnosprawnym w życiu codziennym;
opisać właściwości substancji;
rozdzielać składniki mieszanin niejednorodnych;
podać przykłady substancji rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych w wodzie;
porównywać właściwości wody w trzech stanach skupienia;
wyjaśnić na czym polegają procesy: parowania, topnienia i krzepnięcia;
omówić krążenie wody w przyrodzie;
opisać zjawiska atmosferyczne;
wskazać różnicę pomiędzy pogodą a klimatem;
wymieniać formy i motywy ochrony przyrody.
potrafi wskazać na mapie położenie nizin, wyżyn, gór, rzek oraz jezior;
wskazywać zabytkowe obiekty na planie Warszawy;
Poziom rozszerzony
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
różnicować ważność uzyskanych informacji;
umiejętnie komunikować się;
stosować zmianę ról w zespole;
odkrywać twórcze sposoby rozwiązywania problemów;
sporządzić notatkę z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń;
posługiwać się materiałem źródłowym;
Opisać budowę oraz funkcję oka i ucha człowieka;
określić warunki panujące w poszczególnych piętrach lasu;
wykazać się znajomością organizmów występujących w lesie;
charakteryzować warunki życia panujące w środowisku wodnym w różnych porach
roku;
porównywać warunki życia panujące w wodzie i na lądzie;
opisywać przystosowanie ryb do życia w wodzie;
oceniać warunki życia na wsi;
wskazywać różnice między łąką i lasem, podać znaczenie łąk w przyrodzie i
gospodarce człowieka;
charakteryzować: sadownictwo, ogrodnictwo, warzywnictwo;
rozpoznać i charakteryzować zbiorowiska leśne;
dokonać pomiaru klatki piersiowej w czasie wdechu i wydech i zinterpretować
wyniki;
wykonać doświadczenie wykazujące powstawanie dwutlenku węgla w czasie
oddychania;
wyjaśnić rolę mięśni w czasie ruchów;
określić funkcję nerki w układzie wydalniczym;
wymienić czynniki, które wpływają na wykonywanie ruchów;
wyjaśnić od czego zależy tętno człowieka;
podać czynniki wpływające na osiągnięcie dojrzałości fizycznej i psychicznej;
określić rolę zmysłów w poznawaniu świata;
wymienić czynniki wpływające na wzmocnienie swoich mocnych stron;
wykazać związek pomiędzy atmosferą w domu a własnym samopoczuciem;
zaplanować dla siebie dzienną dietę;
scharakteryzować podstawowe choroby zakaźne;
przedstawić skale w różnych postaciach;
czytać mapy topograficzne posługując się znakami;
wykonać profil hipsometryczny formy terenu;
określić położenie i elementy krajobrazu swojej okolicy;
badać właściwości metali i niemetali;
odzyskać jeden ze składników mieszaniny jednorodnej;
przeprowadzić badania sprawdzające rozpuszczalność ciał stałych, cieczy i gazów
w cieczach;
badać występowanie pary wodnej w powietrzu oraz właściwości wody, lodu i pary
wodnej;
podać zachodzące w przyrodzie przykłady zjawisk parowania i skraplania;
wyjaśnić zjawisko krystalizacji i rozpuszczania;
mierzyć temperaturę powietrza, siłę i kierunek wiatru, zmianę ciśnienia
atmosferycznego;
wymieniać sposoby stosowania zasad ochrony przyrody w życiu codziennym.
charakteryzować zróżnicowanie krajobrazowe Polski, uwzględniając
ukształtowanie terenu;
uzasadnić znaczenie portów dla wymiany handlowej (eksport-import);
opisywać położenie i charakter miast Pojezierza Wielkopolskiego i Niziny
Południowowielkopolskiej;
scharakteryzować znaczenie nizin środkowej Polski;
opisać walory przyrodnicze Kampinoskiego Parku Narodowego;
charakteryzować Warszawę jako stolicę Polski;
wyjaśnić powstawanie rzek, ich działalność wpływ na krajobraz;
określić sposoby zapobiegania powodziom;
znać sposoby zachowania się w czasie powodzi;
wyjaśnić proces krasowienia, powstawania jaskiń i ostańców;
wymienić osobliwości przyrodnicze Ojcowskiego;
wyjaśnić powstawanie wąwozów w podłożu lessowym;
wykazać kulturotwórcze i gospodarcze znaczenie Krakowa
wyjaśnić genezę gór;
charakteryzować krajobraz górski;
opisać krajobraz Karkonoszy;
charakteryzować wyjątkowy krajobraz Pienin;
opisywać osobliwości Pienińskiego Parku Narodowego;
charakteryzować krajobraz Tatr, używając pojęć:
turnia, przełęcz, żleb, stożek piargowy, grań;
porównywać krajobraz Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich;
wyjaśnić ogólną zasadę działanie elektrowni wodnej;
uzasadnić znaczenie elektrowni wodnej;
opisać metody wydobywania węgla kamiennego i brunatnego;
wyjaśnić przyczyny powstawania „kwaśnych deszczów”;
wyjaśnić, na czym polega osobliwy charakter Bieszczad;
wyjaśnić motywy ochrony przyrody;
podać przykłady działań zmierzających w kierunku ekorozwoju.
Poziom dopełniający
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
wykazać się umiejętnością podejmowania różnych decyzji związanych z uczeniem
się;
zaplanować efektywne współdziałanie w zespole;
planować i prowadzić obserwacje i doświadczenia;
wykazać różnice miedzy oddychaniem a wymianą gazową;
wyjaśnić nadrzędną rolę układu nerwowego;
wykazać się wiedzą na temat dojrzałości i wynikającej z niej odpowiedzialności i
praw;
określić czynniki wpływające korzystnie i nie korzystnie na proces dojrzewania
organizmu człowieka;
wykazać na przykładach znaczenie zachowań asertywnych;
zaplanować racjonalne działania służące poprawie stanu środowiska w skali
lokalnej;
skonstruować drzewo rodowe rodziny;
sporządzić plan klasy i zorientować go za pomocą kompasu;
narysować fragment mapy topograficznej;
przedstawić walory przyrodnicze swojej okolicy;
wyhodować kryształ soli;
zaplanować doświadczenie wykazujące trzy stany skupienia wody;
odczytywać mapy pogody;
zaplanować racjonalny sposób spędzanie wolnego czasu;
sporządzić plan parku w odpowiedniej skali;
sporządzić dokumentację z przeprowadzonej obserwacji;
wykazać zależności pomiędzy producentami a konsumentami kolejnych ogniw w
łańcuchu pokarmowym, bądź poziomów troficznych;
wykazać zależności pomiędzy organizmami w różnych warstwach lasu;
omówić przystosowania mszaków i paprotników do środowiska życia;
określić stan lasu na podstawie różnych wskaźników;
wykazać zależności pomiędzy organizmami na łące;
omówić pasowy charakter krain geograficznych;
wykazać zależności między rodzajem krajobrazu a krainą geograficzną;
ocenić wpływ działalności wydm na środowisko przyrodnicze;
wymienić walory krajoznawcze Pojezierza Mazurskiego;
dokonać oceny rozwoju gospodarczego Niziny Mazowieckiej;
ocenić wartość zabytków Krakowa jako dziedzictwa kultury Europy;
za pomocą materiałów źródłowych ocenić stopień zanieczyszczenia środowiska w
Karkonoszach i wyjaśnić motywy utworzenia karkonoskiego Parku Narodowego;
wyjaśnić wpływ Dunajca na krajobraz Pienin;
omówić celowość założenia Tatrzańskiego Parku Narodowego;
wyjaśnić przyczyny gwałtownych zmian pogody w górach;
przedstawić wpływ człowieka na zmianę naturalnego krajobrazu Wyżyny Śląskiej;
ocenić wpływ kopalni na środowisko przyrodnicze;
wykazać zależności między czynnikami środowiska a zdrowiem człowieka;
wyjaśnić mechanizm działania śluz na Kanale Augustowskim;
uzasadnić naturalny charakter krajobrazu Niziny Północnopodlaskiej;
uzasadnić celowość ochrony przyrody na terenie Bieszczadzkiego Parku
Narodowego;
określić położenie Parków Narodowych w Polsce;
Poziom twórczy
Na ocenę celującą uczeń powinien:
zbierać, przechowywać i przetwarzać informacje stosownie do sytuacji;
uzasadnić tworzenie przez ludzki organizm funkcjonalnej i strukturalnej całości;
podać i uzasadnić korzyści płynące z prowadzenia gospodarstw ekologicznych
obliczyć tygodniowe zużycie wody przypadające na jedną osobę w rodzinie;
tworzyć i rozumieć teksty w różnych formach przekazu;
dostosować różne style uczenia się do treści przedmiotu przyroda.
Klasa piąta
Poziom konieczny
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
wymieniać rodzaje środowisk;
rozróżniać trzy podstawowe skały;
podać przykłady czynników klimatycznych;
znać rodzaje odżywiania się;
Posługiwać się poznanymi przyrządami pomiarowymi;
Podać przykłady zjawisk fizycznych i przemian chemicznych oraz znać ich
niektóre
zastosowania w nauce i technice;
Wymieniać poznane substancje proste i złożone oraz podawać ich zastosowanie;
Odczytywać na mapie nazwy półwyspów, wysp, archipelagów, zatok;
Wymienić najważniejsze cechy ukształtowania powierzchni Ziemi;
Podać przykłady zastosowania substancji i ciał fizycznych przyrodzie i życiu
człowieka;
Wymienić rodzaje energii i ich zastosowanie;
Określić tor, drogę, prędkość cała w ruchu;
Wyjaśnić, dlaczego otaczający nas świat widzimy w kolorach;
Wymienić przyrządy optyczne i ich zastosowanie e nauce i technice;
Wskazać na mapie najdłuższe rzeki, największe i najgłębsze jeziora, największe
miasta;
Wymienić zasługi Mikołaja Kopernika dla nauki;
rozpoznawać dwa gatunki grzybów jadalnych i trujących;
znać zasady zbierania grzybów;
potrafić wskazać producentów, konsumentów, reducentów;
znać pospolite gatunki zwierząt występujące w Morzu Bałtyckim;
potrafi nastawić preparat pod mikroskopem;
wymienić podstawowe surowce mineralne Polski;
wymienić główne źródła i rodzaje zanieczyszczeń środowiska;
wymienić nazwy kilku gatunków roślin i zwierząt chronionych;
Poziom podstawowy
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
podać przykłady wód słonych i słodkich;
wyróżniać rodzaje skał;
wymieniać czynniki klimatyczne;
wyjaśniać pojęcia: samożywność i cudzożywność;
podawać przykłady organizmów samożywnych i cudzożywnych;
wyjaśniać pojęcia: przyciąganie ziemskie, siła nośna, stałocieplność, jajorodność;
Opisać budowę i funkcję komórek roślinnych i zwierzęcych;
odróżniać grzyby jadalne od trujących;
rozpoznawać pospolite gatunki grzybów jadalnych;
znać zasady zbierania grzybów oraz omówić znaczenie grzybów w przyrodzie;
o Opisać mechaniczne właściwości ciał lotnych, płynnych i stałych;
Określić ilość materii (masę) za pomocą przyrządów pomiarowych;
Obliczyć masę i ciężar ciała fizycznego;
Wyjaśnić na przykładach znaczenie zjawisk fizycznych procesów chemicznych
zachodzących w przyrodzie;
Scharakteryzować właściwości kwasów , zasad i soli na podstawie wyników
doświadczenia;
Wskazać na mapie kontynenty i oceany oraz przebieg granic pomiędzy nimi;
Wyjaśnić pojęcia: półwysep, wyspa, archipelag, zatoka, cieśnina;
Określić położenie geograficzne dowolnego obiektu na mapie;
Opisać ukształtowanie powierzchni kontynentów na dowolnym modelu Ziemi;
Wskazać Ziemię w Układzie Słonecznym;
Wyjaśnić, na czym polega ruch obiegowy Ziemi;
Wyróżnić na podstawie mapy strefy oświetlenia Ziemi;
Obliczyć różnice czasu na Ziemi na podstawie mapy stref czasowych;
Znaleźć w dostępnych źródłach informacje dotyczące kosmosu;
Wskazać na mapie strefy klimatyczne;
Rozróżnić, zlokalizować i opisać budowę i funkcję poznanych tkanek roślinnych
zwierzęcych;
opisywać fizykochemiczne właściwości wody;
rozpoznawać pospolite gatunki występujące w jeziorach i stawach;
wymieniać strefy życia w morzu;
rozpoznawać pospolite gatunki żyjące w Morzu Bałtyckim;
definiować pojęcie gatunek;
wskazywać części mechaniczne i optyczne mikroskopu;
nastawić mikroskop na odpowiednie powiększenie;
wykonać rysunek mikroskopowy;
definiować pojęcia: nurt rzeki, zakole, dolina rzeczna, starorzecze, zbocze doliny,
dno doliny;
Poziom rozszerzony
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
zaplanować trasę wycieczki i przygotować się do niej;
podać przykłady wykorzystania(zastosowania) skał w życiu codziennym;
wskazać różnice między pogodą a klimatem;
określać warunki procesu fotosyntezy;
podać produkty procesu fotosyntezy i ich znaczenie;
budować łańcuchy i sieci pokarmowe;
charakteryzować warunki życia w morzach i oceanach;
wyjaśnić gospodarcze znaczenie zasobów morskich;
charakteryzować stan i znaczenie rybołówstwa, transportu wodnego oraz
przemysłu stoczniowego;
porównać komórkę roślinną i zwierzęcą;
Zanalizować i zinterpretować wyniki doświadczenia potwierdzającego drobinową
budowę materii ciał lotnych, płynnych i stałych;
Zademonstrować doświadczenia ilustrujące zjawisko dyfuzji i zlokalizować to
zjawisko w organizmach roślinnych i zwierzęcych;
Wyjaśnić na przykładach, na czym polegają przemiany chemiczne;
Zbudować modele cząsteczek według podanych schematów;
Opisać na podstawie ilustracji ogólną budowę wnętrza Ziemi;
Omówić na podstawie mapy i wykresów, rzeźbę powierzchni Ziemi i oceanów;
Stosować długość szerokość geograficzną w określeniu położenia obiektów na
kuli Ziemskiej;
Wskazać zależność istnienia rzek od klimatu;
Wskazać na mapie nieba: gwiazdę, planetę, satelitę, meteor, planetoidę, kometę;
Wytłumaczyć zasadę roku przestępnego;
Wskazać na mapie obszary stref klimatycznych Ziemi;
Porównać potrzeby pokarmowe oraz źródła energii roślin i zwierząt;
Poziom dopełniający
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
uzasadnić zmiany warunków życia organizmów pod wpływem czynników
martwych;
wyjaśnić tworzenie siły nośnej oraz sił wyporu wody;
ocenić skutki eksploatacji skał w środowisku;
analizować mapy klimatyczne;
uzasadniać znaczenie terenów zielonych w mieście;
wskazać zależności pomiędzy temperaturą wody a rozpuszczalnością ciał stałych
oraz gazów;
Uzasadniać drobinową budowę materii i jej zróżnicowanie decydujące o
właściwościach ciał gazowych, ciekłych i stałych;
Zilustrować diagramem ilościowe pomiary masy różnych ciał fizycznych;
Zapisywać równania reakcji chemicznych;
Wyjaśniać związki pomiędzy właściwościami substancji a ich zastosowaniem w
życiu człowieka, nauce i technice;
Wyjaśnić na podstawie ilustracji ruch płyt litosfery jego skutki;
Wskazać na mapie granice płyt litosfery;
Wskazać na mapie i określić ukształtowanie poszczególnych kontynentów, ich
najwyższych szczytów;
Ocenić gospodarcze wykorzystanie rzek i jezior przez człowieka;
Zanalizować schemat zaćmienia Słońca i Księżyca;
Podać następstwa ruchu obiegowego i obrotowego Ziemi;
Wyjaśnić zmianę w oświetleniu Ziemi w ciągu roku i przedstawić wynikające stąd
konsekwencje;
Obliczać czas słoneczny i strefowy na kuli ziemskiej;
Omówić na podstawie ilustracji ogólną budowę wszechświata i naszej galaktyki;
Uzasadnić na przykładach względność ruchu ciał fizycznych;
Zapisać w postaci wykresu i umieć z niego odczytać dane o właściwościach
ruchu;
Biegle wykonywać obliczenia dotyczące drogi, czasu i prędkości poruszającego
się ciała;
Zademonstrować doświadczenie ilustrujące zjawisko tęczy, zinterpretować
uzyskany wynik;
ocenić wpływ maszyn latających na rozwój cywilizacji;
znać wpływ Polaków na rozwój lotnictwa i opanowanie przestrzeni kosmicznej;
Poziom twórczy
Na ocenę celującą uczeń powinien:
formułować wnioski;
planować doświadczenia;
zdobywać informacje potrzebne do rozwijania zainteresowań przedmiotowych;
analizować materiały drukowane, multimedialne, wykorzystywać je do uogólniania
faktów;
rozwiązywać problemy związane z rozwojem cywilizacji;
interpretować zasady zrównoważonego rozwoju;
angażować się w działalność SKPZ oraz innych organizacji i stowarzyszeń
propagujących ideę ochrony przyrody.
podać fakty uzasadniające wpływ ilości materii na procesy fizyczne zachodzące w
przyrodzie;
biegle obliczać ciężar, masę i gęstość różnych ciał fizycznych według wzoru;
wykonać modele przyrządów do badania kosmosu;
uzasadnić, że człowiek może przyczyniać się do zmian w biosferze;
wykonać modele budowy atomów i zademonstrować tworzenie cząsteczek biorąc
pod uwagę rolę elektronów;
wykonać urządzenie camera obcsura oraz porównać mechanizm powstawania
obrazu na siatkówce oka i w camera obcsura;
Klasa szósta
Poziom konieczny:
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
określić warunki życia mszaków i paprotników;
rozpoznawać pospolite gatunki paprotników i mszaków;
znać i odróżniać owady, pajęczaki i mięczaki;
rozpoznawać pospolite owoce;
klasyfikować rośliny na: drzewa, krzewy i rośliny zielne;
rozpoznać jaszczurki i węże, udzielić pierwszej przedlekarskiej pomocy w razie
ukąszenia przez żmiję;
odróżnić żmiję zygzakowatą od zaskrońca;
rozpoznawać pospolite gatunki ssaków;
Wymienić główne elementy poznanego krajobrazu;
Wskazać na mapie poznany krajobraz;
Wskazać na mapie poznaną strefę klimatyczną;
Wskazać na mapie obszary szczególnie zagrożone trzęsieniami ziemi, wybuchami
wulkanów;
Naelektryzować ciało fizyczne i wskazać jego elektryczne właściwości;
Udowodnić doświadczalnie na przykładzie pręta miedzianego, że metale są
dobrymi przewodnikami ciepła i prądu elektrycznego;
Dokonać pomiaru temperatury badanego ciała w skali Celsjusz;
Zbudować obwód elektryczny według podanego schematu;
Podać przykłady zastosowania prądu elektrycznego;
Wymienić zasady obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
Podać przykłady postępowania w wypadku porażenia prądem elektrycznym;
Określić bieguny magnetyczne Ziemi za pomocą igły magnetycznej kompasu;
Wyjaśnić wpływ hałasu na zdrowie człowieka;
Korzystać z urządzeń do zapisywania i odtwarzania dźwięków i obrazów;
Korzystać z maszyn prostych przy wykonywaniu pracy;
Wiedzieć, czym zajmuje się elektronika, i umieć korzystać z powszechnie
dostępnych urządzeń elektronicznych;
rozpoznać trzy podstawowe gatunki roślin i zwierząt występujących w mieście;
wiedzieć jak dbać o wybrane rośliny „pokojowe”;
znać rodzaje odżywiania się;
rozpoznawać trzy gatunki drzew i krzewów;
Podać sposoby odżywiania się i wymiany gazowej poznanych roślin i zwierząt;
Wymienić sposoby pozbywania się szkodliwych zbędnych produktów przemiany
materii przez poznane rośliny i zwierzęta;
Wymieniać sposoby rozmnażania się poznanych roślin i zwierząt;
znać budowę zewnętrzną ptaka;
znać i rozpoznawać na rysunkach typy lasów;
wskazywać na rysunkach mszaki i paprotniki;
znać środowisko życia mszaków i paprotników;
wymienić przykłady jaszczurki i węża;
podać przykłady trzech pospolitych gatunków ssaków
Zinterpretować rysunki ilustrujące reagowanie roślin i zwierząt na bodźce
środowiska;
Podać przykłady miejsc, w których zachodzą korzystne i niekorzystne zmiany
wynikające z działalności człowieka;
Poziom podstawowy
Na ocenę ostateczną uczeń powinien:
rozpoznawać pospolite gatunki owadów, pajęczaków i mięczaków;
wymieniać elementy budowy kwiatu rośliny nasiennej i określić ich rolę;
wyjaśnić pojęcia: zapylenie, zapłodnienie, kiełkowanie , wzrost i rozwój;
rozpoznać owoce niektórych pospolitych roślin nasiennych;
Podać przykłady transportu substancji na drodze dyfuzji w procesach życiowych
roślin i zwierząt;
Wymienić cechy klimatu poznanego krajobrazu na podstawie mapy;
Podać przykłady roślin i zwierząt występujących w poznanych krajobrazach,
posługując się mapą;
Wskazać na mapie obszary roponośne;
Wymienić walory (np. turystyczne, edukacyjne, kulturowe) wybranych miast;
Wyjaśnić, czym jest energia i jakim przemianom ulega;
Wyjaśnić na przykładzie pojecie ruchu względem układu odniesienia;
Przedstawić przyczyny trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów;
Wyjaśnić na przykładach przewodzenie ciepła pomiędzy ciałami stałymi, ciekłymi i
gazami;
Wskazać na przykładach istnienie ładunków elektrycznych przyrodzie;
Wyjaśnić zjawisko przepływu prądu elektrycznego przewodnikach;
Posługiwać się pojęciami: natężenie, napięcie, moc ( w wypadku odbiornika
elektrycznego);
przedstawić właściwości metali i niemetali;
Wymienić źródła światła i przedstawić znaczenie wysyłanej przez nie energii;
Wykonać rysunek ilustrujący prostoliniowy bieg promienia światła (np. w
powietrzu)
Wskazać korzyści wynikające z możliwości praktycznego wykorzystania światła w
nauce i technice;
Ocenić wpływ nowoczesnych technik na doskonalenie dźwięku i obrazu w
odbiornikach TV;
Wymienić zasady działania poznanych urządzeń technicznych;
Posługiwać się komputerem i Internetem;
Znać potrzeby pokarmowe oraz źródła energii roślin i zwierząt;
Przedstawić rozmnażanie jako proces prowadzący do powstania potomstwa;
Wyjaśnić, na czym polega racjonalna gospodarka zasobami przyrody;
Poziom rozszerzony
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
wyróżniać poszczególne organy roślin nasiennych i określić ich funkcje;
opisywać budowę morfologiczną poszczególnych elementów rośliny;
wskazać przystosowanie ptaków do lotu;
dzielić ptaki na zimujące w Polsce i odlatujące do ciepłych krajów
opisywać cechy budowy morfologicznej mchów i paprotników, wskazać znacznie
tych organizmów;
charakteryzować gady jako organizmy lądowe;
wskazać przystosowania gadów do środowiska;
wskazać przystosowania ssaków ułatwiające życie w lesie;
charakteryzować gromadę ssaków;
wyróżniać cechy taksonomiczne wybranych gatunków ssaków
charakteryzować owady;
omówić znaczenie pajęczaków i mięczaków przyrodzie;
podać przykłady sposobów rozmnażania się wybranych roślin;
rozróżniać elementy budowy owoców suchych i mięsistych;
rozróżniać rośliny jednoroczne i wieloletnie, nagonasienne i okrytonasienne;
opisywać przystosowanie ryb do życia w wodzie;
określać cechy taksonomiczne gatunku i wyższych jednostek systematycznych;
oznaczać pospolite organizmy na podstawie prostych kluczy;
charakteryzować grupy organizmów;
Przedstawić argumenty przemawiające za koniecznością ochrony lasów;
Określić na podstawie posiadanych informacji walory turystyczne państw leżących
w
zasięgu basenu Morza Śródziemnego;
Podać cechy i obszar występowania poznanych klimatów, omówić wpływ danego
klimatu na działalność człowieka;
Omówić warunki życia na terenach poznanych krajobrazów;
Podać przykłady wykorzystania różnych rodzajów energii;
Sformułować argumenty uzasadniające zagrożenia i korzyści spowodowane
wybuchami wulkanów;
Wyjaśnić zjawisko zmian energii wewnętrznej na podstawie drobinowej budowy
materii;
Wykonać rysunek ilustrujący załamanie światła na granicy dwóch ośrodków o
różnych właściwościach (np. powietrza i wody);
Udowodnić hipotezę, że światło białe jest mieszaniną wielu barw;
Podać sposoby wykorzystania ultradźwięku w medycynie i technice;
Wskazać korzyści wynikające z możliwości praktycznego wykorzystania zdobyczy
elektrotechnik;
Przedstawić współdziałanie pomiędzy organellami w procesach życiowych
komórki;
Wyjaśnić, na czym polega zrównoważony rozwój gospodarki kraju;
Poziom dopełniający
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
wykazać związki pomiędzy ciężarem właściwym ciała ryby a siłą wyporu wody;
wykazać różnice między systemem klasyfikacji naturalnym i sztucznym;
uzasadnić znaczenie systemu naturalnego w klasyfikacji organizmów;
porządkować organizmy w duże taksony (królestwa);
uzasadnić wyższość ewolucyjną poszczególnych grup systematycznych,
wskazując na ich osiągnięcia ewolucyjne
Wskazać przystosowanie roślin i zwierząt do środowiska życia;
Ocenić warunki życia w poznanych krajobrazach;
Uzasadnić, dlaczego obszar Morza Śródziemnego został przekształcony przez
człowieka;
Oceniać zagrożenia dla środowiska przyrodniczego wynikające z trzęsienia ziemi;
wskazać korzyści i zagrożenia wynikające z działalności człowieka w przyrodzie;
ocenić korzyści płynące z rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego kraju;
Poziom twórczy
Na ocenę celującą uczeń powinien:
oceniać na przykładzie krain zależność życia człowieka od warunków
przyrodniczych
oraz wykazać jego wpływ na środowisko;
scharakteryzować wybrane krainy geograficzne na podstawie informacji zawartych
w atlasie;
wykazać zależności występujące między klimatem, roślinnością i krajobrazem a
działalnością człowieka;
przedstawiać informacje przyrodnicze w różnych formach i formułować wnioski;
przedstawić i wyjaśnić mechanizm wybuchów wulkanów na podstawie symulacji
komputerowej;
wyjaśnić związki pomiędzy matematyką, prawami przyrody i elektroniką
posługując się przykładami._