Kamila Maj DEBATA OKSFORDZKA

Kamila Maj
DEBATA OKSFORDZKA - METODA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Jak zainteresować i zaktywizować ucznia? Jest to problem niejednego współczesnego
nauczyciela. Pokolenie wychowane na telewizji i Internecie nie jest skore pracować
tradycyjnymi metodami, uważając je za nużące i nieciekawe. Pracujący z młodzieżą zauważają
także, że dziś uczniowie nie chcą i nie potrafią pracować w grupie. Trudno w takich
okolicznościach znaleźć prawdziwe talenty. Ogromnym wyzwaniem jest więc dla nauczyciela
znalezienie metody, która zainteresuje, zmotywuje do rozwoju jego ucznia, a przy tym nauczy
go współpracy.
Jedną z takich metod może stać się debata oksfordzka. Wydaje się ona bardzo skuteczna,
szczególnie w pracy z uczniem zdolnym.
Debata Oksfordzka jest sztuką prowadzenia dyskusji, prezentowania argumentów,
wypowiadania się i słownego pokonania oponenta, prezentującego stanowisko przeciwne.
Polega na tym, że dwa zespoły prowadzą spór na podany wcześniej temat. W debacie bierze
udział 8 osób - 2 drużyny po 4 osoby. Tzw. strona propozycji broni danej tezy, strona opozycji
usiłuje ją obalić.
Każdy członek zespołu odgrywa inną, wcześniej w grupie uzgodnioną rolę: pierwszy
przedstawia stanowisko grupy, drugi argumentuje, trzeci kontrargumentuje punkt widzenia
drużyny przeciwnej, czwarty podsumowuje. Każdy z mówców na swoją przemowę ma 4
minuty. Podczas debaty uczestnicy mogą członkom drugiej drużyny zadawać pytania oraz są
zobowiązani do udzielania przeciwnikom odpowiedzi. Nad przebiegiem debaty czuwają
Marszałek i Sekretarz1.
Jak wiele daje ta metoda, można się przekonać analizując wyniki badania
przeprowadzonego wśród 10 osób tzn. obecnych uczniów oraz absolwentów I Liceum
Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Ostrzeszowie. Uczniowie ci pracowali
metodą oksfordzką i mieli okazję z sukcesami występować podczas rozgrywek debatanckich
1
http://wnpid.amu.edu.pl/pliki/nauczyciel/Zasady-Debaty-Oksfordzkiej-MPDO-2014.pdf, 25.03.2105.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
różnego szczebla, takich jak organizowany przez WNPiD UAM w Poznaniu oraz IPN Turniej
„Zrozumieć Historię”2 czy Mistrzostwa Polski Debat Oksfordzkich3.
Badanie polegało na uzupełnieniu ankiety dotyczącej różnych aspektów
związanych z debatą oksfordzką. Pytania podejmowały kwestie zarówno cech charakteru, które
kształtuje ta metoda jak i umiejętności.
Na pierwsze pytanie „Czy Pani/Pana zdaniem debata oksfordzka jest atrakcyjna
jako sposób poszerzania wiedzy z różnych dziedzin?” 100% ankietowanych odpowiedziało tak.
Identyczna odpowiedź została udzielona na pytanie 2 „Czy Państwa zdaniem debatowanie w
formule oksfordzkiej ułatwi w przyszłości Państwu lub ułatwiło wystąpienia publiczne?”.
Wynik świadczy o tym, że respondenci uważają ćwiczenia retoryki, erystyki za bardzo
przydatne4. Uwidacznia się to podczas warsztatów debatanckich, które wymagają od uczniów
dużego zaangażowania. Ponadto uczestnicy debat wyrazili przeświadczenie, iż debaty
oksfordzkie pomagają im przydatne w życiu umiejętności.
„Czy Pani/Pana zdaniem debata oksfordzka jest
atrakcyjna jako sposób poszerzania wiedzy z różnych
dziedzin?”
1. TAK
2. NIE
0%
100%
2
http://warszawa.ipn.gov.pl/aktualnosci/2013/poznan/final-miedzyszkolnego-turnieju-debat-oksfordzkich.zolnierze-wykleci-poznan,-6-marca-2013
3
http://www.debatyoksfordzkie.blogspot.com/
4
A. Schopenhauer, Erystyka. Sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007.; P. Legutko,
Sztuka debaty czyli jak się nie dać, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
„Czy Państwa zdaniem debatowanie w formule
oksfordzkiej ułatwi w przyszłości Państwu lub
ułatwiło wystąpienia publiczne?”.
1. TAK
2. NIE
0%
100%
Na pytanie „Jakie cechy charakteru kształtuje metoda debat oksfordzkich?” spośród cech,
jak: cierpliwość, wytrwałość, szacunek dla oponenta, otwartość najczęściej wybierano:
szacunek dla oponenta (8) i otwartość (7). Cierpliwość wskazało 5 osób, a wytrwałość 1.
Jakie cechy charakteru wg Pani/Pana kształtuje
metoda debat oksfordzkich?
1. cierpliwość
2. wytrwałość
3. szacunek dla oponenta
4. otwartość
29%
34%
33%
4%
W podobnym pytaniu, ale dotyczącym umiejętności, najwięcej wskazań
odnotowano przy umiejętności słuchania drugiej osoby oraz opanowaniu (po 9), dalej
wybierano kulturę słowa (7), umiejętność dobierania i formułowania argumentów (6),
autoprezentację (5), umiejętność selekcji materiału (4) , działanie pod presją czasu (2).
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jakie umiejętności wg Pani/Pana kształtuje metoda debat
oksfordzkich?
1. opanowanie
2. umiejętność dobierania i formułowania argumentów
3. działanie pod presją czasu
4. kultura słowa
5. autoprezentacja
6. słuchanie dreugiej osoby
7. umiejętność selekcji materiału
10%
21%
21%
14%
12%
17%
5%
Wszyscy badani są przekonani, że zdobyte umiejętności mogą się przyczynić do
osiągnięcia sukcesu w przyszłości.
Czy uważ Pani/Pan , że umiejętność debatowania w formule
oksfordzkiej może przyczyniś się do osiągnięcia przez
Pana/Panią sukcesu w przyszłości?
1. TAK
2. NIE
0%
100%
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Większość podzieliła się także swoimi przemyśleniami dotyczącymi wspomnianej
metody. Jedno z nich brzmi: „Takie debaty, szczególnie dla „uczniów zdolnych” powinny być
wprowadzone do jak największej liczby szkół średnich w całym kraju. Jest to niewątpliwie lepiej
wykorzystany czas niż niejedna nudna lekcja”. Inna refleksja: „Fantastyczny sposób
poszerzania wiedzy na dany temat, pomaga walczyć z tremą i stresem”.
Możemy wyczytać także taki komentarz: „Udział w debatach oksfordzkich jest jednym
z fajniejszych doświadczeń w moim życiu. Wymaga to czasami zaprzeczeniu swoim wartościom
i swojemu zdaniu, ale tym samym odkrywamy nowe horyzonty, punkty widzenia i nie zamykamy
się tylko na swoje zdanie. Pozwala to na elokwentne i świadome wypowiedzi na tematy ze świata
współczesnego jak i historii. Z pewnością przyda się to w dorosłym życiu”.
Uczniowie dostrzegają konsekwencje braku umiejętności dyskutowania nie tylko dla
jednostki, ale także dla społeczeństwa, państwa. Udowadnia to wpis: „Problemem
współczesnego człowieka jest brak umiejętności dyskutowania na dane tematy. Taki stan rzeczy
utrudnia rozwój państwa. Jednym z głównych założeń demokracji jest komunikacja z drugą
osobą. Debaty oksfordzkie pozwalają zrozumieć ludzi i świat. Bez tego nie jesteśmy w stanie
zbudować silnego społeczeństwa”.
Pozytywny jest fakt, że zarówno młodzież, jak i nauczyciele, trenerzy, opiekunowie
widzą te same plusy debaty oksfordzkiej. Artur Lorek, wieloletni trener z Fundacji Projekty
Edukacyjne, mówi: "Posiadanie kompetencji miękkich jest potrzebą współczesnego człowieka
w coraz bardziej dynamicznym świecie. Łączy się w tym umiejętność krytycznej analizy
odbieranych treści, badanie i selekcja informacji oraz zdolność do publicznego wyrażania
własnego stanowiska. Debata oksfordzka jako metoda rozwoju i wychowania w wydatny sposób
wymusza na uczestnikach stosowanie tych umiejętności i tym samym pozwala na ich rozwój."5
Nauczyciele pracujący ta metodą, obserwując swoich uczniów widzą zachodzące w nich
zmiany. Często uczniowie wycofani stają się bardzo pewni siebie. Spokojni chętniej wyrażają
swoje zdanie. Osoby, które łatwo wyprowadzić z równowagi, stają się opanowane, a uczeń
przeciętny okazuje się uczniem zdolnym.
Debata oksfordzka nie tylko pomaga rozwijać ucznia zdolnego, ale także pomaga go
znaleźć.
5
Wypowiedź na potrzeby artykułu.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
To proste badanie ukazuje nam ucznia elokwentnego, pewnego siebie, mającego swoje
zdanie. Ucznia odważnego, który myśli o swoim przyszłym życiu, ale także o przyszłości
innych. Rozpoznaje szanse i zagrożenia we współczesnym świecie. Potrafi słuchać i chce
słuchać innych. Taki obraz młodego człowieka wyłonił się dlatego, że miał on okazję spierania
się z różnymi przeciwnikami. Dostał szansę, by wygrać z dużo silniejszym i bardziej
doświadczonym przeciwnikiem oraz by przegrać ze słabszym. Mógł się więc poczuć bardziej
pewny siebie , ale także nauczyć się pokory. Dlatego warto, by debata oksfordzka zagościła w
polskich szkołach, jako efektywna metoda wspierania rozwoju uczniów.
BIBLIOGRAFIA
Legutko P., Sztuka debaty czyli jak się nie dać, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009.
Schopenhauer A., Erystyka. Sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007.
STRONY INTERNETOWE
Instytut Pamięci Narodowej http://ipn.gov.pl
Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM w Poznaniu http://wnpid.amu.edu.pl
Mistrzostwa Polski Debat Oksfordzkich http://www.debatyoksfordzkie.blogspot.com
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego