Przegląd orzecznictwa ETS w dziedzinie ochrony konsumentów

Transkrypt

Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej
„Przegląd orzecznictwa
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
w dziedzinie ochrony konsumentów "
ElŜbieta Seredyńska
Europejskie Centrum Konsumenckie Polska
CIE, Warszawa, 21. października 2009 r.
Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
1
Omawiane orzeczenia
Orzeczenie C-180/06 Renate Ilsinger v Martin Dreschers
Orzeczenie C-204/08 Peter Rehder v. Air Baltic
Orzeczenie C-243/08 Pannon v. E. Sustikne Gyórfi
Orzeczenie ETS C-489/07 – Pia Messner v. Stefan Krueger
Orzeczenie ETS C-261/07 VTB-VAN NV v. Total Belgium oraz C299/07 Galatea BVBA v. Sanoma Magazines Belgium NV
Orzeczenie C-549/07 Friederike Wallentin-Hermann v. Alitalia
2
Orzeczenie C-180/06
Renate Ilsinger v Martin Dreschers
Pani R. Ilsinger otrzymała na swój prywatny adres przesyłkę
na swoje nazwisko. Koperta była opatrzona słowami „waŜne
dokumenty!”, „natychmiast otworzyć osobiście!”. W środku
było zawiadomienie pozwalające jej sądzić, Ŝe wygrała
nagrodę 20.000 EUR. Wysłała kupon na odebranie nagrody
oraz próbne zamówienie. Nagrody nie otrzymała, złoŜyła więc
pozew o wypłatę przeciwko Schlank & Schick w sądzie dla
niej właściwym miejscowo (art. 16 ust. 1 Rozporządzenia
44/2001). Schlank & Schick podniosła zarzut braku
właściwości sadu, utrzymując, Ŝe art. 15-16 Rozporządzenia
44/2001 nie znajdują zastosowania w sporze z uwagi na fakt,
Ŝe zakładają istnienie umowy odpłatnej, której w tym wypadku
brak.
3
Orzeczenie C-180/06
W podobnej sprawie C-96/00 Gabriel, gdzie ETS faktycznie
wykazywał, Ŝe złoŜenie zamówienia oznaczało związek
oferta-zamówienie, tak więc jurysdykcja była właściwa na
podstawie art. 13 konwencji brukselskiej.
Przeciwnie w orzeczeniu C-27/02 Engler ETS uznał, Ŝe w
braku oferty i złoŜonego zamówienia, dochodzenie
wypłacenia nagrody na podst. art. 13 konwencji brukselskiej
jest niemoŜliwe.
4
Orzeczenie C-180/06
- powództwo wniesione przez konsumenta wchodzi w zakres
art. 15 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia 44/2001 pod warunkiem,
Ŝe zawodowy sprzedawca zobowiązał się prawnie do zapłaty
tej nagrody konsumentowi;
- Jeśli taka przesłanka nie jest spełniona, to takie powództwo
wchodzi w zakres tego przepisu Rozporządzenia 44/2001
tylko przy załoŜeniu, Ŝe konsument rzeczywiście złoŜył
zamówienie u tego zawodowego sprzedawcy.
5
Pan Peter Rehder mieszkający w Monachium zarezerwował
w Air Baltic lot z Monachium do Wilna. Ok. 30 minut przed
lotem pasaŜerowie zostali poinformowani o odwołaniu lotu. W
związku z tym p. Rehder poleciał do Wilna przez Kopenhagę,
przybywając na miejsce przeznaczenia 6 godzin po czasie.
Pozwem wniesionym do sądu, w okręgu którego znajduje się
lotnisko Monachium, wniósł o odszkodowanie w wysokości
250 EUR, uznając, iŜ miejsce odlotu samolotu jest miejscem
świadczenia usługi.
Air Baltic złoŜyło apelację, podnosząc Ŝe miejscem
świadczenia usługi jest Ryga – siedziba Air Baltic.
6
Miejsce odlotu jak i miejsce przylotu samolotu muszą być
uznane za miejsca głównego świadczenia usług będących
przedmiotem umowy przewozu lotniczego.
KaŜde z miejsc ma wystarczająco bliski związek z
okolicznościami sporu, a więc zapewnia ścisły związek.
Osoba Ŝądająca odszkodowania na podstawie
Rozporządzenia 261/2004 ma prawo skorzystać z moŜliwości
wyboru i na podstawie art. 5 ust. 1 lit. b) tiret drugie
Rozporządzenia 44/2001 wytoczyć pozwanemu sprawę przed
sądem, w okręgu którego znajduje się jedno z tych miejsc.
7
Art. 5 pkt 1 lit. b) tiret drugie Rozporządzenia 44/2001 naleŜy
interpretować w ten sposób, Ŝe w przypadku przewozu
lotniczego osób pomiędzy państwami członkowskimi na
podstawie umowy zawartej z jednym przewoźnikiem będącym
rzeczywistym przewoźnikiem, sądem właściwym do
rozpoznania powództwa o odszkodowanie, opartego na
powyŜszej umowie i na Rozporządzeniu 261/2004 jest,
według wyboru powoda, sąd, w okręgu którego znajduje się
miejsce odlotu albo sąd, w okręgu którego znajduje się
miejsce przylotu samolotu, uzgodnione w umowie.
8
W umowie abonenckiej zawartej pomiędzy Panią Gyorfi a
spółką Pannon, która dotyczyła świadczenia usług w zakresie
telefonii komórkowej, znajdowało się postanowienie umowne
przenoszące właściwość na sąd miejsca siedziby spółki.
Strony nie negocjowały tego zapisu, a umowa miała charakter
formularza przedłoŜonego po podpisu Pani Gyorfi.
Pannon wniósł o wydanie nakazu zapłaty do sądu, na którego
obszarze właściwości znajduje się siedziba Pannon.
Pani Gyorfi nie kwestionowała tej klauzuli w sądzie, podnosiła
natomiast inne zarzuty. Wątpliwości co do właściwości sądu.
JednakŜe sąd nie był pewien, czy bez wniosku pani Gyorfi w
ogóle powinien sprawę rozpatrywać, a po drugie czy w
przypadku badania swojej właściwości powinien orzekać w
kwestii uznania klauzuli za abuzywną.
9
- Nieuczciwy warunek umowny nie wiąŜe konsumenta i nie jest
konieczne w tym względzie, Ŝeby został on przez niego
wcześniej skutecznie zaskarŜony.
- Sąd krajowy jest z urzędu zobowiązany do zbadania
nieuczciwego charakteru warunku umownego, jeŜeli
dysponuje niezbędnymi w tym celu informacjami co do
okoliczności prawnych i faktycznych. W przypadku, gdy sąd
krajowy uzna dany warunek umowny za nieuczciwy – nie
stosuje go, chyba Ŝe sprzeciwi się temu konsument.
Obowiązek ten spoczywa takŜe na sądzie krajowym w
ramach badania przez ten sąd swojej właściwości miejscowej.
10
• Do sądu krajowego naleŜy ustalenie, czy dany warunek
umowny spełnia kryteria wymagane dla uznania go za
nieuczciwy w rozumieniu art. 3 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG.
Sąd krajowy powinien uwzględnić fakt, Ŝe warunek, który bez
uprzednich negocjacji indywidualnych został włączony do
umowy zawartej pomiędzy sprzedawcą/dostawcą a
konsumentem i który przyznaje wyłączną właściwość
miejscową sądowi, na którego obszarze znajduje się siedziba
przedsiębiorcy, moŜe zostać uznany za nieuczciwy.
11
Orzeczenie ETS C-489/07 – Pia Messner v. Stefan
Krueger
2 grudnia 2005 Pani Pia Messner nabyła od firmy Stefan Krueger
(przez Internet) uŜywany notebook za cenę 278 EUR. W czasie
dokonywania transakcji firma Stefan Krueger umieściła w Internecie
ogólne warunki sprzedaŜy, zgodnie z którymi kupujący jest
zobowiązany do odszkodowania za pogorszenie towaru
spowodowane jego uŜywaniem zgodnie z przeznaczeniem. W
sierpniu 2006 (ponad pół roku później) zepsuł się ekran komputera.
P. Messner powiadomiła o tym firmę Stefan Krueger, która
odmówiła dokonania bezpłatnej naprawy, w związku z czym 7
listopada 2006 r. p. Messner oświadczyła, Ŝe wycofuje się z umowy
sprzedaŜy i zaoferowała Stefanowi Kruger zwrot notebooka w
zamian za zwrot ceny kupna. Odstąpienia dokonano w terminie
przewidzianym przez BGB, poniewaŜ Pani Messner nie otrzymała
przewidzianych przepisami BGB informacji mogących spowodować
rozpoczęcie biegu terminu do odstąpienia od umowy
12
Krueger
P. Messner wniosła pozew do sadu o zwrot kwoty 278 EUR,
co firma Stefan Krueger podwaŜała, twierdząc, Ŝe P. Messner
jest winna odszkodowania za uŜywanie notebooka przez
okres ok. 8 miesięcy, co według cen rynkowych za wynajem
notebooka wynosiłoby 136 EUR.
13
Krueger
–
–
–
funkcjonalność i skuteczność prawa do odstąpienia mogłaby zostać
naruszona, gdyby konsument miał płacić odszkodowanie z uwagi na zwykłą
okoliczność obejrzenia i wypróbowania rzeczy zakupionej w drodze umowy
zawartej na odległość. PoniewaŜ prawo do odstąpienia ma właśnie na celu
zaoferowanie konsumentowi tej moŜliwości, skorzystanie z niej nie moŜe
prowadzić do uzaleŜnienia wykonania tego prawa przez konsumenta od
zapłaty odszkodowania.
[Przepisy dyrektywy] nie stoją zasadniczo na przeszkodzie temu, by na
podstawie uregulowania państwa członkowskiego konsument był
zobowiązany do zapłaty słusznego odszkodowania w przypadku, gdy uŜywał
rzeczy zakupionej w drodze umowy na odległość w sposób niezgodny z
zasadami prawa cywilnego, takimi jak dobra wiara czy bezpodstawne
wzbogacenie.
[Naruszeniem funkcjonalności regulacji dyrektywy] byłoby na przykład (…)
gdyby na podstawie regulacji krajowej na konsumencie spoczywał cięŜar
dowodu, Ŝe nie uŜywał rzeczy podczas okresu do odstąpienia w sposób
wykraczający poza to, co było konieczne do umoŜliwienia mu skutecznego
wykonywania prawa do odstąpienia.
14
Krueger
Art. 6 ust. 1 zd. drugie i ust. 2 Dyrektywy 97/07/WE stoi na
przeszkodzie uregulowaniu krajowemu przewidującemu generalną
moŜliwość Ŝądania przez sprzedawcę od konsumenta
odszkodowania za uŜywanie rzeczy zakupionej w drodze umowy
zawartej na odległość w przypadku, gdy ten ostatni skorzystał ze
swego prawa do odstąpienia w terminie.
JednakŜe te same postanowienia nie stoją na przeszkodzie Ŝądaniu
zapłaty odszkodowania za uŜywanie rzeczy w przypadku, gdy
konsument korzystał z rzeczy w sposób niezgodny z zasadami
prawa cywilnego, takimi jak dobra wiara czy bezpodstawne
wzbogacenie, pod warunkiem Ŝe nie narusza to celu Dyrektywy
97/7/WE.
15
Orzeczenie ETS C-261/07 VTB-VAN NV v. Total Belgium oraz
C-299/07 Galatea BVBA v. Sanoma Magazines Belgium NV
15 stycznia 2007 r. firma Total Belgium zajmująca się głównie
dystrybucją paliw na stacjach benzynowych, oferuje
konsumentom posiadającym kartę Total Club za kaŜde
zatankowane 25 l paliwa do własnego samochodu lub
przynajmniej 10 l do własnego motoroweru nieodpłatną
pomoc drogową przez okres trzech tygodni.
Spółka VTB wniosła pozew o zaniechanie tej praktyki, gdyŜ
stanowi ona ofertę wiązaną zakazaną art. 54 ustawy
belgijskiej z 1991 r.
16
Do wydania Flair z 13 marca 2007 r wpięty został dodatek,
który w okresie 13.03.2007 – 15.05.2007 uprawniał do rabatu
w wysokości 15%-25% wartości towarów sprzedawanych w
określonych sklepach z bielizną, znajdujących się na terenie
regionu flamandzkiego.
Galatea wniosła pozew o zaniechanie tej praktyki handlowej,
podnosząc, Ŝe Sanoma naruszyła m.in. art. 54 ustawy z 1991
r.
17
Sąd krajowy zmierzał do ustalenia, czy wykładni Dyrektywy
2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych naleŜy
dokonywać w ten sposób, Ŝe stoi ona na przeszkodzie
ustanowieniu takich przepisów krajowych jak art. 54 ustawy z
1991 r., który poza pewnymi wyjątkami i nie biorąc pod uwagę
specyficznych okoliczności niniejszego przypadku, ustanawia
ogólny zakaz składania przez sprzedawcę ofert wiązanych
konsumentom.
18
Oferty wiązane są działaniami handlowymi wyraźnie wpisującymi się w
ramy strategii handlowej podmiotów gospodarczych, są one zatem
praktykami w rozumieniu art. 2 lit. d) Dyrektywy 2005/29/WE.
Państwa członkowskie nie mogą przyjąć bardziej restrykcyjnych
środków niŜ te, które określa Dyrektywa 2005/29/WE, nawet gdyby
miało to na celu zapewnienie jeszcze wyŜszego poziomu ochrony
konsumentów. Dyrektywa bowiem dokonuje całkowitej harmonizacji
przepisów w zakresie nieuczciwych praktyk rynkowych.
Ustanawiając domniemanie niezgodności z prawem ofert wiązanych,
przepisy krajowe takie jak te, których dotyczy postępowanie, nie
spełniają wymogów ustanowionych przez Dyrektywę 2005/29/WE
(definicja nieuczciwych praktyk, wyczerpujące wyliczenie 31
zakazanych praktyk w załączniku nr I)
19
Nie moŜna wykluczyć, Ŝe w szczególności w sytuacji prawidłowego
poinformowania konsumentów oferta wiązana obejmująca rózne
towary lub usługi, które nie stanowią całości i nie są identyczne,
będzie spełniać ustanowione przez Dyrektywę 2005/29/WE
przesłanki uczciwości (stanowisko Komisji Europejskiej).
Wykładni Dyrektywy 2005/29/WE naleŜy dokonywać w ten sposób,
Ŝe stoi ona na przeszkodzie ustanowieniu przepisów krajowych
takich jak te, których dotyczy postępowanie, i które poza pewnymi
wyjątkami i nie biorąc pod uwagę specyficznych okoliczności
danego przypadku, zakazują składania przez sprzedawcę
jakichkolwiek ofert wiązanych konsumentowi.
20
Orzeczenie C-549/07 Friederike Wallentin-Hermann
v. Alitalia
Friederike Wallentin dokonała rezerwacji biletów dla 3 osób na lot
relacji Wiedeń – Rzym - Brindisi (Włochy). JuŜ po odprawie 5 minut
przed odlotem zostali poinformowani o odwołaniu lotu z powodu
usterki wirnika turbiny. PasaŜerowie zostali skierowani do innego
przewoźnika. Jednak w wyniku zamiany lotów konsumenci dotarli do
portu docelowego z blisko 4 – godzinnym opóźnieniem.
Konsumentka zaŜądała odszkodowania w wysokości 250 EUR na
podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 Rozporządzenia 261/2004
oraz zwrotu 10 EUR tytułem kosztów poniesionych na rozmowy
telefoniczne. Alitalia nie uwzględniła tego Ŝądania.
21
v. Alitalia
1). Problem techniczny, który wystąpił w statku powietrznym,
skutkujący odwołaniem lotu, nie jest objęty pojęciem
„nadzwyczajnych okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3
Rozporządzenia 261/2004, chyba Ŝe problem ten jest następstwem
zdarzeń, które – ze względu na swój charakter lub źródło – nie
wpisują się w ramy normalnego wykonywania działalności danego
przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne nad nimi
panowanie.
2). Częstotliwość występowania problemów technicznych u
przewoźnika lotniczego sama w sobie nie stanowi czynnika
przesądzającego o istnieniu lub braku „nadzwyczajnych
okoliczności”.
22
v. Alitalia
3). Okoliczność, Ŝe przewoźnik lotniczy przestrzegał minimalnych
wymogów w zakresie przeglądów statku powietrznego, nie moŜe
sama w sobie wystarczyć dla wykazania, Ŝe ten przewoźnik podjął
„wszelkie racjonalne środki” w rozumieniu art. 5 ust. 3
Rozporządzenia 261/2004, a w konsekwencji dla zwolnienia go z
ciąŜącego na nim obowiązku wypłacenia odszkodowania, o którym
mowa w Rozporządzeniu.
23
Kontakt z ECK
Telefonicznie:
+48 22 55 60 118 (infolinia)
+48 22 55 60 359 (faks)
Elektronicznie:
e-mail:
[email protected], [email protected]
www:
http://www.konsument.gov.pl
Listownie oraz osobiste wizyty w Centrum:
Europejskie Centrum Konsumenckie
Plac Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa
Dziękuję za uwagę!
24

Przegląd orzecznictwa ETS w dziedzinie ochrony konsumentów

Transkrypt

Podobne dokumenty

ABC Konsumenta w Unii Europejskiej Niedozwolone praktyki przy

Prawo właściwe dla umów konsumenckich zawieranych przez Internet

Edukacja dziecka niepełnosprawnego w wieku przedszkolnym

01 Regulacja e-commerce w UE_PStanczak_ECK

DZIEŃ KONSUMENTA TO TWOJE ŚWIĘTO Niepowtarzalna okazja

Nowoczesne trendy w żywieniu i produkcji żywności

KONSUMENCKIE ABC

Bezpieczeństwo kosmetyków z punktu widzenia europejskiego