Cylinder skrzyżowany - Optimed® Piotr Michałowski
Transkrypt
Cylinder skrzyżowany - Optimed® Piotr Michałowski
C CY YL L II N ND DE ER R S SK KR RZ ZY Yś śO OW WA AN NY Y Dobrane szkła w oprawce próbnej - ustawiane wg. metody: Dondersa, skiaskopii, tarczy zegarowej, autorefraktometru lub refraktometru - niezaleŜnie od metody wstępnej zawsze wymagają sprawdzenie czy dobrane szkła zapewniają najlepszą korekcję. Zastosowanie cylindra skrzyŜowanego pozwala precyzyjnie sprawdzić prawidłowości korekcji cylindrycznej dla pojedynczego oka. Metoda ta pozwala nie tylko ocenić czy zastosowane szkło zapewnia najlepszą korekcję, ale w przypadku nieprawidłowości wskazuje na kierunek poprawy, co umoŜliwia zastosowanie cylindra skrzyŜowanego zarówno do wstępnego jak i ostatecznego doboru szkieł cylindrycznych dla kaŜdego oka oddzielnie z pominięciem wymienionych na wstępie ogólnie znanych sposobów. Dostawienie przed badane oko niewielkiej soczewki cylindrycznej musi powodować zmianę widzenia. DołoŜenie dodatkowej mocy cylindrycznej u badanego, z poprawnie skorygowaną wadą cylindryczną pogarsza widzenie, a u badanego z niedokrygowaną wadą cylindryczną poprawia lub pogarsza widzenie, w zaleŜności od osi dokładanego cylindra. Konstrukcja cylindra skrzyŜowanego zapewnia jednoczesne dokładanie i odejmowanie mocy cylindrycznej w róŜnych osiach. Istota badania polega na szybkiej zmianie osi dla dodawania dodatkowej mocy cylindrycznej przy jednoczesnym odejmowaniu w osi prostopadłej. Zastosowanie cylindra dodatniego Przykład Opis budowy narzędzia Badanie mocy cylindra Cylinder skrzyŜowany jest szkłem na rączce o przeciwnych mocach cylindrycznych w prostopadłych do siebie osiach w osi 45° -0.5 lub -0.25 dioptrii cylindrycznej i w osi 135° +0.5lub odpowiednio +0.25 dioptrii cylindrycznej. Rączka jest umieszczona pod kątem 45° do jednej z głównych osi. Zastosował go w 1807 r po raz pierwszy Jacson i stąd uzywa się nazwy cylinder Jacson’a lub croscylinder w skrócie CC Dla lepszego zrozumienia poniŜej przedstawiono metodę badania na przykładzie, w którym badane oko ma niewyrównany astygmatyzm wymagający korekcji +1.5 Dcyl w osi 180°. 1. Przykładamy cylinder skrzyŜowany ± 0.5 przed badane oko trzymając rączkę pod kątem 45° tak by w pierwszym połoŜeniu moc dodatnia znalazła się w osi 90° . Rys. 3 Cylinder skrzyŜowany przed astygmatycznym o mocach w zgodnych osiach Rys. 1 Cylinder skrzyŜowany Podstawy teoretyczne Obraz dowolnego przedmiotu np. krzyŜa powstający za układem optycznym z wadą astygmatyczną powstaje nie w jednym ognisku jak przy układzie o mocy sferycznej lecz w dwóch punktach oddalonych od siebie. Oddalenie tych dwóch ognisk jest tym większe im wyŜsza jest wada astygmatyczna układu optycznego. układem 2. Pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej. W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy rączkę by w drugim połoŜeniu moc dodatnia była w osi 180°) czy w drugim? W tym przypadku pacjent na pewno odpowie, Ŝe w drugim. Rys. 4 Cylinder skrzyŜowany przed układem astygmatycznym o mocach w przeciwnych osiach Rys. 2 Skupianie astygmatyczny Cylinder skrzyŜowany obrazu krzyŜa przez układ stron 1 z 3 3. Dodajemy dodatkowe szkło o mocy np. +1,0 cyl w osi zgodnej z osią cylindra dodatniego w czasie Piotr Michałowski paź-2010 odpowiedzi o lepszym widzeniu (w tym przypadku w osi 180°). 4. Powtarzamy badanie z punktu 1, 2 i 3. Teraz przed badanym okiem w osi 180° pacjent będzie miał wstawione szkło cylindryczne +2.0. 5. Powtarzamy badanie z punktu 1 i 2 z tą róŜnicą, Ŝe badany stwierdzi lepsze widzenie w połoŜeniu pierwszym. Co wskazuje na to Ŝe, naleŜy odjąć 0.5 cyl w osi 180°. 6. Powtarzamy jeszcze raz badanie z punktu 1 i 2. Tym razem badany powie, Ŝe w obydwu połoŜeniach nie widzi istotnej róŜnicy. Oznacza to zbyt małą czułość metody lub całkowite wyrównanie astygmatycznej wady refrakcji. 7. Dla utwierdzenia się, czy nie zachodzi brak czułości metody naleŜy wykonać badanie z punktu 1 i 2 stosując cylinder skrzyŜowany ±0.25. 8. W przedstawionym przykładzie wada refrakcji astygmatycznej była prostą wadą o najczęściej występującym kącie 90°. W przypadku kąta 0° postępowanie jest identyczne. 9. Dla upewnienia się, czy nie występuje wada refrakcji astygmatycznej w osi skośnej wykonujemy próbę z punktu 1 i 2 trzymając rączkę cylinder pionowo. 10. Gdy pacjent widzi róŜnicę w obrazach w osi 45° oznacza, Ŝe wadę refrakcji cylindrycznej w osi bliskiej 45° lub 135°. 11. Gdy pacjent widzi róŜnicę w obrazach zarówno w osi pionowej jak i pod kątem 45° oznacza kąt bliski 22.5°. Gdy pacjent widzi lepiej przy dodatniej osi cylindra skrzyŜowanego w osi 90° i 135° kąt wady astygmatycznej jest bliski 112.5°. Ustalanie osi 12. Dokładny kąt moŜna wyznaczyć obracając soczewkę cylindryczną w oprawce próbnej uŜywając testu „solniczki”, tarczy zegarowej lub stosując tarcze obrotowe. 13. Oś wady cylindrycznej moŜna teŜ określić cylindrem skrzyŜowanym, ustawiając rączkę cylindra zgodnie z osią wstawionej soczewki korekcyjnej. Rys. 5 Korekcja osi soczewki korygującej astygmatyzm 14. Obracając rączkę cylindra skrzyŜowanego pytamy czy widać lepiej w pierwszym czy drugim połoŜeniu. Na przykładowym rysunku soczewka korygująca była ustawiona w osi 100° zaś wada powinna być korygowana w osi 125° JeŜeli zastosowano korekcję Cylinder skrzyŜowany stron 2 z 3 cylindra „dodatniego” to w pierwszym połoŜeniu pacjent będzie widział lepiej niŜ w drugim. Dlatego w pierwszym połoŜeniu obracamy soczewkę o niewielki kąt w kierunku mocy „dodatniej” cylindra skrzyŜowanego. Po czym ustawiamy oś rączki zgodnie z nowym połoŜeniem soczewki korekcyjnej i powtarzamy pytania i obracanie soczewki aŜ do uzyskanie odpowiedzi „nie widzę róŜnicy” 15. Po zakończeniu doboru cylindra trzeba ponownie sprawdzić korekcję sferyczną a po poprawie tej korekcji ponownie sprawdzić korekcję cylindryczną. Zastosowanie cylindra ujemnego Przykład Zastosowanie cylindra ujemnego wymaga trochę innego podejścia. W tym przykładzie, badane oko ma niewyrównany astygmatyzm wymagający korekcji -2.25 Dcyl w osi 145°. Badanie mocy cylindra 1. Po wstępnym skorygowaniu wady sferycznej wprowadzamy zamglenie. Uprzedzamy pacjenta o chwilowym pogorszeniu widzenia i zwiększamy moc sferycznej soczewki korygującej o wartość około 75% mocy spodziewanego astygmatyzmu. W naszym przykładzie o +1,75 dioptrii. 2. Dostawiamy cylinder skrzyŜowany trzymając rączkę pod kątem 45°. Pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej. W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy rączkę by w drugim połoŜeniu moc ujemna była w osi 180°) czy w drugim? W tym przypadku pacjent na pewno odpowie, Ŝe nie widzi róŜnicy, bowiem zmiana mocy w osiach pionowych nie wywołuje znaczących zmian, co oznacza Ŝe, astygmatyzm w osiach pionowych i poziomych nie występuje. 3. Zmieniamy oś rączki cylindra skrzyŜowanego na pionową by moc ujemna była w osi 45°. Pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej. W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy rączkę) czy w drugim? W tym przypadku pacjent na pewno odpowie, Ŝe w drugim. 4. Dokładamy soczewkę cylindryczną -1,0 Dcyl w osi 135° (zgodnej z osią cylindra ujemnego w czasie odpowiedzi o lepszym widzeniu). 5. Trzymając oś rączki cylindra skrzyŜowanego tak by moc ujemna była w osi 135°, pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej. W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy rączkę) czy w drugim? Teraz pacjent odpowie, Ŝe w pierwszym. 6. Zmieniamy soczewkę cylindryczną -1,0 Dcyl na -1,5 w osi 135° (zgodnej z osią cylindra ujemnego w czasie odpowiedzi o lepszym widzeniu). 7. Powtarzamy czynności z punktu 5 i 6 zwiększając moc soczewki cylindrycznej do wartości -2,5 Tym razem pacjent odpowie, Ŝe w drugim (w osi 45°). Ta zmiana oznacza Ŝe, zastosowaliśmy soczewkę o zbyt duŜej wartości cylindrycznej. 8. Zmniejszamy więc moc o 0,25 (do wartości -2,25) i pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej. Pacjent odpowie, Ŝe w obydwu jednakowo źle lub będzie zwlekał z udzieleniem odpowiedzi. Piotr Michałowski paź-2010 Badania osi cylindra 9. Oś wady cylindrycznej moŜna określić przy pomocy cylindra skrzyŜowanego ustawiając rączkę cylindra zgodnie z osią wstawionej soczewki korekcyjnej (czyli 135°). 10. Obracając rączkę cylindra skrzyŜowanego pytamy czy widać lepiej w pierwszym czy drugim połoŜeniu. W naszym przypadku soczewka korygująca była ustawiona w osi 135° zaś wada powinna być korygowana w osi 145° JeŜeli w pierwszym połoŜeniu oś mocy ujemnej cylindra skrzyŜowanego znalazła się w połoŜeniu 180° a w drugim 90° to w pierwszym połoŜeniu pacjent będzie widział lepiej niŜ w drugim. Dlatego w pierwszym połoŜeniu obracamy soczewkę o niewielki kąt w kierunku mocy „ujemnej” cylindra skrzyŜowanego. Po czym ustawiamy oś rączki zgodnie z nowym połoŜeniem soczewki korekcyjnej i powtarzamy pytania i obracanie soczewki aŜ do uzyskanie odpowiedzi „nie widzę róŜnicy” 11. Po zakończeniu doboru cylindra trzeba zmniejszyć moc soczewki sferycznej do całkowitego odmglenia. Trudności w stosowaniu 1. Podstawową trudność stanowi uzyskanie odpowiedzi, w której pozycji cylindra pacjent widzi lepiej w momencie gdy bez przystawienia cylindra skrzyŜowanego pacjent widział lepiej niŜ po przystawieniu. Występuje wtedy chęć porównywania widzenia nie pomiędzy dwoma połoŜeniami, a pomiędzy patrzeniem bez cylindra i z cylindrem. Zwykle po Cylinder skrzyŜowany stron 3 z 3 poinstruowaniu pacjenta o istocie badania i zapewnieniu, Ŝe wiemy o chwilowym pogorszeniu widzenia, badanie moŜna kontynuować dalej. Drugą trudnością moŜe być duŜe niedowidzenie. Pacjent dla obserwacji porównawczej jednego i drugiego połoŜenia cylindra powinien wybrać optotypy o dwa rzędy większe, niŜ najmniejsze, które moŜe swobodnie rozpoznać. Rys. 6 Test Goldmana 2. Najlepsze wyniki daje obserwacja znaków zawierających jak najmniej linii prostych takich jak 1, 4, 7 preferując znaki zbliŜone do okręgów np. 0, 6, 8, 9. lub test Goldmana przedstawiający obraz „solniczki”. Piotr Michałowski paź-2010