Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka – rodzice

SKO – GMINA
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka
– rodzice adopcyjni
Przepisy ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r.
Nr 139, poz. 992 ze zm.) przyznają prawo rodzicom, opiekunom prawnym i faktycznym
oraz osobom, które przysposobiły dziecko do ubiegania się o jednorazową zapomogę, pod
warunkiem, że wniosek zostanie złożony w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka,
a w przypadku gdy dotyczy on dziecka objętego opieką prawną, faktyczną albo dziecka
przysposobionego – w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia (art. 15b). Nie jest to
jednak takie oczywiste, ponieważ przepisy przejściowe ustawy nowelizacyjnej z 5.03.2010 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. Nr 50, poz. 301) w art. 3 nałożyły
na wnioskodawców obowiązek przedstawienia zaświadczania potwierdzającego co najmniej
jedną wizytę lekarską (nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu) w okresie ciąży przeprowadzoną przez lekarza ginekologa lub położną, wyłączając z tego obowiązku jedynie
osoby będące prawnymi lub faktycznymi opiekunami (art. 15b ust. 7), i nie wspominając
nawet o rodzicach adopcyjnych. W prezentowanym orzeczeniu organ I instancji odmówił
przyznania jednorazowej zapomogi rodzicom adopcyjnym, stwierdzając, że nie przedstawili
wskazanego wyżej zaświadczenia z okresu ciąży. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że rozstrzygnięcie takie jest błędne. Nie można bowiem, dokonując prawidłowej wykładni, zakładać, że ustawodawca, dając przysposabiającym prawo do świadczenia, wprowadza jednocześnie w stosunku do nich warunek obiektywnie niemożliwy do spełnienia i chce
traktować ich w sposób mniej korzystny niż opiekunów faktycznych lub prawnych. Celem
jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka jest udzielenie jednorazowo wsparcia
finansowego osobom, które zadecydowały się wychowywać dziecko i – w ocenie Kolegium
– nie było zamiarem ustawodawcy pozbawianie takiego wsparcia osób przysposabiających
dziecko. Dokonując w zgodzie z Konstytucją wykładni przepisów o jednorazowej zapomodze oraz uwzględniając dyrektywy wykładni celowościowej i funkcjonalnej, Kolegium przyjęło, że przepisu art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie stosuje się również
do rodziców adopcyjnych.
Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z 30 listopada 2010 r.
(SKO 4318/16/10)
Przepisy wymagające przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego co najmniej jedno badanie
kobiety w okresie ciąży, przeprowadzone przez lekarza ginekologa lub położną, nie dotyczą w ogóle rodziców adopcyjnych, tak jak nie dotyczą osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami
dziecka. Przysposabiający dziecko tak samo jak opiekun faktyczny lub prawny nie mogą z przyczyn
obiektywnych (tj. niepozostawania przez kobietę w ciąży) przedstawić zaświadczenia wystawionego
przez położną potwierdzającego co najmniej jedno badanie jej w okresie ciąży, przeprowadzone przez
lekarza ginekologa lub położną. Należy zatem w drodze wykładni rozszerzającej zastosować do rodziców adopcyjnych art. 15b ust. 7 ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm., dalej: u.ś.r.).
OwSS 2/2011
21
SKO – GMINA
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka...
S amorządowe Kolegium Odwoławcze we
Wrocławiu w składzie: Barbara Noga
– przewodnicząca, Karolina Stopka, Monika
Lewandowicz-Machnikowska – sprawozdawca, po rozpatrzeniu odwołania Katarzyny N.
od, wydanej z upoważnienia Prezydenta W.
przez starszego administratora ds. świadczeń
rodzinnych i alimentacyjnych w Dziale Świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
w W., decyzji z 5.11.2010 r. (...) odmawiającej
przyznania jednorazowej zapomogi z tytułu
urodzenia się dziecka, na podstawie art. 138
§ 1 pkt 2 ustawy z 14.06.1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego (tekst jedn.:
Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) uchyla zaskarżoną decyzję w całości i – orzekając
co do istoty sprawy – przyznaje Katarzynie N.
jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się
dziecka, Grzegorza N., w wysokości 1000 zł.
Uzasadnienie
Wnioskiem z 2.11.2010 r. Katarzyna N.
wystąpiła do Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej w W. o ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka
– Grzegorza N.
Zaskarżoną decyzją odmówiono wnioskodawczyni udzielenia świadczenia, wskazując
w uzasadnieniu, że jednorazowa zapomoga
z tytułu urodzenia się dziecka przysługuje, jeżeli kobieta przedstawi zaświadczenie lekarskie
potwierdzające co najmniej jedno badanie kobiety w okresie ciąży przez lekarza ginekologa lub położną. Wnioskodawczyni w chwili
składania wniosku nie była opiekunem prawnym ani faktycznym, była więc zobowiązana
przedstawić powyższe zaświadczenie, czego
nie uczyniła.
Od powyższej decyzji Katarzyna N. odwołała się, podnosząc, że nie może przedstawić
wymaganego przez organ zaświadczenia, ponieważ jest matką adopcyjną.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze,
rozpatrując sprawę, zważyło, co następuje:
Zgodnie z art. 2 u.ś.r. świadczeniami rodzinnymi są zasiłek rodzinny oraz dodatki do
22
zasiłku rodzinnego, świadczenia opiekuńcze,
zapomoga wypłacana przez gminy na podstawie art. 22a i jednorazowa zapomoga z tytułu
urodzenia się dziecka.
Artykuł 15b u.ś.r. stanowi, że z tytułu
urodzenia się żywego dziecka przyznaje się
jednorazową zapomogę w wysokości 1000 zł
na jedno dziecko. Jednorazowa zapomoga
przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu
dziecka – niezależnie od wysokości dochodów.
Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia
narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek
dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego
– w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, nie później niż
do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Wniosek złożony po terminie organ właściwy
pozostawia bez rozpoznania.
Jednorazowa zapomoga nie przysługuje,
jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka,
chyba że przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego lub dwustronne
umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Jednorazowa zapomoga z tytułu
urodzenia się dziecka przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie
później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu
(art. 15b ust. 5). Pozostawanie pod opieką
medyczną potwierdza się zaświadczeniem
lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym
przez położną. Przepisy wydane na podstawie art. 9 ust. 8 u.ś.r. stosuje się odpowiednio
(art. 15b ust. 6). Przepisu ust. 5 nie stosuje się
do osób będących prawnymi lub faktycznymi
opiekunami dziecka (art. 15b ust. 7).
Dnia 31.03.2010 r. weszła w życie ustawa
z 5.03.2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanej ze środków
publicznych (Dz. U. Nr 50, poz. 301), która
wprowadziła przepisy przejściowe w zakresie
zasad ustalania prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia się dziecka
OwSS 2/2011
Decyzja SKO we Wrocławiu z 30.11.2010 r. (SKO 4318/16/10)
i jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia
się dziecka. Zgodnie z art. 3 ustawy zmieniającej do 31.12.2011 r., aby uzyskać prawo
do tych świadczeń, wystarczy przedstawić
zaświadczenie lekarskie lub zaświadczenie
wystawione przez położną potwierdzające co
najmniej jedno badanie kobiety w okresie ciąży przeprowadzone przez lekarza ginekologa
lub położną.
Z akt rozpatrywanej sprawy wynika, że
małżonkowie Katarzyna N. i Paweł N. dokonali pełnego przysposobienia małoletniego
Grzegorza N. (...). Ustawa o świadczeniach
rodzinnych wskazuje jako osoby uprawnione
do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka matkę lub ojca. Matką i ojcem
dziecka przysposobionego są rodzice adopcyjni. Jednocześnie prawo rodziców adopcyjnych do jednorazowej zapomogi potwierdzają
przepisy określające termin do złożenia wniosku o świadczenie, które stanowią, że wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa
się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin
dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy
dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego – w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka
opieką albo przysposobienia, nie później niż
do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Zdaniem Kolegium przepisy wymagające przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego co najmniej jedno badanie kobiety
w okresie ciąży, przeprowadzone przez lekarza
ginekologa lub położną, nie dotyczą w ogóle
rodziców adopcyjnych, tak jak nie dotyczą
osób będących prawnymi lub faktycznymi
opiekunami dziecka. Przysposabiający dziecko
tak samo jak opiekun faktyczny lub prawny
nie mogą z przyczyn obiektywnych (tj. niepozostawania przez kobietę w ciąży) przedstawić
zaświadczenia wystawionego przez położną
potwierdzającego co najmniej jedno badanie
jej w okresie ciąży przeprowadzone przez lekarza ginekologa lub położną.
SKO – GMINA
Należy zatem w drodze wykładni rozszerzającej zastosować do rodziców adopcyjnych ust. 7 art. 15b u.ś.r. Celem jednorazowej
zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka jest
udzielenie jednorazowo wsparcia finansowego
osobom, które zadecydowały się wychowywać dziecko i – w ocenie Kolegium – nie było
zamiarem ustawodawcy pozbawianie takiego wsparcia osób przysposabiających dziecko. Dokonując w zgodzie z Konstytucją wykładni przepisów o jednorazowej zapomodze
i uwzględniając dyrektywy wykładni celowościowej i funkcjonalnej, Kolegium przyjęło, że
przepisu art. 15b ust. 5 nie stosuje się do również
do rodziców adopcyjnych. Za taką interpretacją
przemawiają również przepisy Konstytucji, które nakazują równe traktowanie obywateli. Zasada równego traktowania oznacza to, że adresaci normy charakteryzujący się określoną cechą
istotną w równym stopniu powinni być traktowani tak samo. Brak racjonalnych argumentów,
które usprawiedliwiały odmienne traktowanie
rodziców adopcyjnych. Nie można bowiem,
dokonując prawidłowej wykładni, zakładać,
że ustawodawca, dając przysposabiającym prawo do świadczenia, wprowadza jednocześnie
w stosunku do nich warunek obiektywnie
niemożliwy do spełnienia i chce traktować ich
w sposób mniej korzystny niż opiekunów faktycznych lub prawnych.
Mając powyższe na względzie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekło jak we
wstępie.
Decyzja jest ostateczna
Na decyzję służy skarga do WSA we Wrocławiu, ul. św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, za pośrednictwem SKO we Wrocławiu,
w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji
stronie. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym,
a ponadto zawierać wskazanie zaskarżonej
decyzji, oznaczenie organu, którego działania
skarga dotyczy, oraz określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
OwSS 2/2011
23