docWprowadzenie do Latex`a
download 
Reklamacja Transkrypt
Wprowadzenie do Latex`a
Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Wprowadzenie do Latex’a dr hab. Bożena Woźna-Szcześniak Akademia im. Jan Długosza [email protected] Komputerowy skład tekstu Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu TeX TeX Twórca˛ TeX’a jest wybitny amerykański matematyk i pionier informatyki, Donald Knuth, który – zirytowany kiepskim wydrukiem swoich prac – postanowił opracować standard pozwalajacy ˛ zyskać pewność otrzymania dokumentu o ściśle określonych parametrach. Donald Knuth Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu TeX TeX Donald Knuth rozpoczał˛ prace˛ nad TeX-em w 1977. W postaci używanej obecnie TeX został udostepniony ˛ w roku 1982, i od tego czasu miały miejsce tylko dwie niewielkie modyfikacje jego funkcji. Ostatnia˛ wersja˛ jest 3.14159, a różnice wynikaja˛ głównie z dostosowania do różnych systemów wejścia/wyjścia, a nie z poprawiania, czy tez z modyfikacji podstawowych funkcji programu TEX. TeX umożliwia dokonywanie wszelkich działań na tekście, łacznie ˛ z odpowiednim formatowaniem skomplikowanych wzorów matematycznych. Słowo TeX należy wymawiać ”tech”. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu TeX Czym właściwie jest TEX? System TeX to profesjonalne narz˛edzie służace ˛ do składania tekstów ze szczególnym uwzglednieniem ˛ matematyki i tekstów naukowych. Jest zbiorem instrukcji stworzonym na potrzeby tych, którym zależy na estetycznym, jednolitym i profesjonalnym wygladzie ˛ ważnych dokumentów. Nazwa TeX pochodzi od greckiego TEXVN - „sztuka”. Projektujac ˛ publikacje˛ wydajemy polecenia, a nastepnie ˛ traktujemy powstały tekst programem TEX. Program wymaga ścisłego formułowania naszych życzeń, pozwalajac ˛ jednocześnie na obiektowe podejście do zagadnienia – definiujemy obiekty takie jak akapity, tytuły, listy, skorowidze, spisy itp. i określamy sposoby składu tych obiektów: marginesy, czcionk˛e, odstepy ˛ itp. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Latex LaTeX LaTeX jest zestawem instrukcji (poleceń, makrodefinicji, makr) umożliwiajacych ˛ autorom na bardziej przystepny ˛ niż w przypadku TeXa skład tekstu (jest ńakładka˛ńa TeXa, jakby "preprocesorem"). Do formatowania dokumentu LaTeX wykorzystuje TeXa przetwarzajac ˛ własne instrukcje do postaci TeXa. Pierwsza wersje˛ LaTeX-a opracował Leslie Lamport. Słowo LaTeX należy wymawiać ”lej-tech” albo ”la-tech”. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Latex LaTeX Kilka lat temu pakiet LaTeX został rozszerzony przez tak zwana˛ drużyne˛ LaTeX3 (LaTeX3 team), kierowana˛ przez Franka Mittelbacha. Celem tego rozszerzenia było wprowadzenie kilku od dawna postulowanych ulepszeń oraz unifikacja rozmaitych odmian LaTeX-a, jakie rozpowszechniły sie˛ od chwili powstania kilkanaście lat temu LaTeX-a w wersji 2.09. Nowy system ma budowe˛ warstwowa˛ i nazywa sie˛ LaTeX2e. W jezyku ˛ TEX’a została zdefiniowana spójna i logiczna warstwa umożliwiajaca ˛ pisanie kodu prawie “proceduralnego”, a nie jako klasyczne makrowołania. Został zdefiniowany elegancki interface dla programistów definiujacych ˛ skład i piszacych ˛ nowe pakiety makroinstrukcji. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Latex Cechy systemu Zalety dostepność ˛ przygotowanych przez profesjonalistów układów graficznych - dzieki ˛ nim dokumenty wygladaj ˛ a˛ “jak z drukarni”, wygodnie składa sie˛ wzory matematyczne - używane sa˛ znaki pisarskie dostepne ˛ bezpośrednio na klawiaturze, nie trzeba zaprzatać ˛ sobie głowy formatowaniem tekstu, do rozpocz˛ecia pracy wystarczy poznać zaledwie kilka poleceń, przypisy, odnośniki, skorowidze, spisy treści, tabel, itp przygotowuje sie˛ bardzo łatwo, zacheca ˛ autorów do tworzenia dokumentów o dobrze określonej strukturze, TEX i LaTeX jest darmowy i w najwyższym stopniu Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Latex Cechy systemu Wady tworzenie nowych układów graficznych dokumentu jest czasochłonne cieżko ˛ jest stworzyć dokument o nieokreślonej, bałaganiarskiej strukturze :). Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Zastosowania Materiały drukowane: ksiażki, ˛ artykuły, raporty podania, cv, okładki na CD folie i wiele innych Prezentacje multimedialne Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu LaTeX Plikiem źródłowym LaTeX-a jest zwykły plik tekstowy (plik ASCII). Taki plik można utworzyć i edytować za pomoca˛ dowolnego edytora tekstowego. Zawiera on tekst dokumentu oraz instrukcje, dzieki ˛ którym LaTeX wie, jak złożyć tekst. Odstepy, ˛ znaki tabulacji i pojedynczy znak przejścia do nowej linii sa˛ traktowane jako spacja. Wiele znaków spacji jest traktowane jako jedna spacja. Pusta linia rozpoczyna nowy akapit. Znak % to znak komentarza - znaki wystepuj ˛ ace ˛ po nim w danej linii sa˛ ignorowane. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Każdy dokument LaTeXa składa sie˛ z dwóchcz˛eści: preambuły oraz cze˛ ści głównej. Preambuła Rozpoczyna sie˛ poleceniem \documentclass[opcje]{klasa} określajac ˛ typ tworzonego dokumentu. Zawiera wszelkie definicje poleceń i wygladu ˛ całości naszego dokumentu. Tu bedziemy ˛ definiować m.in. w jakim jezyku ˛ bedziemy ˛ pisać, jakiej czcionki użyć, jakie dodatkowe polecenia dołaczyć. ˛ Cze˛ ść główna dokumentu Zaczyna sie˛ od polecenia \begin{document}, a kończy \end{document}. Po niej tekst jest ignorowany. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Najprostszy dokument w LaTeXu: \documentclass{article} \begin{document} Hello Word :)!. \end{document} Ćwiczenie: Utwórz w dowolnym edytorze plik przyklad1.tex i zapisz w nim powyższy przykładowy dokument. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Kompilacja, ogladanie ˛ i drukowanie dokumentów Formatowanie tekstu (przetworzenie na jezyk ˛ TeXa i skład tekstu) oraz zapis do pliku dvi w formacie wyjściowym niezależnym od urzadzenia ˛ uzyskuje sie˛ wywołujac ˛ program latex z parametrem bed ˛ acym ˛ nazwa˛ dokumentu: latex plik - rozszerzenie .tex można pominać ˛ Powyższe polecenie utworzony plik w formacie dvi pod nazwa˛ plik.dvi. Można go obejrzeć na ekranie lub przetworzyć na format poscriptowy czy format pdf wywołujac ˛ odpowiednie programy: xdvi plik - wyświetlenie plik.dvi na ekranie (rozszerzenie .dvi możemy pominać) ˛ dvips plik.dvi -o - zapisanie plik.dvi w formacie poscriptu pod nazwa˛ plik.ps dvipdf plik.dvi -o - zapisanie plik.dvi w formacie pdf pod nazwa˛ plik.pdf Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Kompilacja, ogladanie ˛ i drukowanie dokumentów Ćwiczenie: Dokonaj kompilacji dokumentu przyklad1.tex. Obejrzyj na ekranie plik dvi. Dokonaj przetworzenia pliku typu dvi do poscriptu. Obejrzyj utworzony dokument poscriptowy programem gv oraz gview. Dokonaj przetworzenia pliku typu dvi do pliku pdf. Obejrzyj utworzony dokument pdf programem acroread lub inna˛ przegladark ˛ a˛ pdf. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Strona tytułowa Zadeklarowanie dokumentu jako article pozwala na zrobienie strony tytułowej. W najprostszej wersji wystarczy zadać w preambule: \title{tutaj tytuł artykułu} \author{nazwisko autora lub lista autorów oddzielonych poleceniem \and} Nastepnie ˛ w dokumencie głównym (zaraz po \begin{document}) należy podać polecenie: \maketitle Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Strona tytułowa Najprostszy dokument w LaTeXu (przyklad2.tex): \documentclass{article} \title{Mój Pierwszy Dokument} \author{Jan Kowalski} \date{Październik 2008} \begin{document} \maketitle Hello world! \end{document} Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Strona tytułowa Ćwiczenie: Dokonaj kompilacji dokumentu przyklad2.tex. Obejrzyj na ekranie plik dvi. Dokonaj przetworzenia pliku typu dvi do poscriptu. Obejrzyj utworzony dokument poscriptowy programem gv oraz gview. Dokonaj przetworzenia pliku typu dvi do pliku pdf. Obejrzyj utworzony dokument pdf programem acroread lub inna˛ przegladark ˛ a˛ pdf. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Polonizacja Latex Piszemy po polsku Aby “spolszczyć” nasze źródła należy powiedzieć LTEX’owi jakiego jezyka ˛ bedziemy ˛ używać i co ważniejsze - w jakim kodowaniu. Kodowanie można ustawić w dwojaki sposób: poprzez użycie pakietu inputenc z odpowiednia˛ opcja, ˛ poprzez dodanie na samym poczatku ˛ dokumentu odpowiednich instrukcji. Zestaw zasad łamania wyrazów, jak również używanych znaków ustalamy poprzez dołaczenie ˛ pakietu polski. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Polonizacja Latex Piszemy po polsku Oto jak to bedzie ˛ wygladało ˛ w praktyce: \documentclass{article} \usepackage{polski} \usepackage[latin2]{inputenc} \begin{document} Witaj Świecie! \end{document} Witaj Świecie! Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Komunikacja z LaTeX-em Jak powiedzieć LTEX’owi jak co ma wygladać? ˛ Służa˛ do tego polecenia (commands) oraz środowiska (environments). Polecenia LaTeXa Polecenia formatowania rozpoczynaja˛ sie˛ znakiem "\"i moga˛ mieć różna˛ składnie: ˛ \polecenie{argument1}{...}{argumentN} \polecenie[parametr opcjonalny, opcja] {argument1}{argument2}{...}{argumentN} \polecenie{parametr}[parametr opcjonalny, opcja] Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Komunikacja z LaTeX-em Środowiska Osobna˛ grupe˛ poleceń stanowia˛ deklaracje środowiska (environment), które bedziemy ˛ też nazywać otoczeniem. Oznacza ono jakiś szczególny sposób redagowania tekstu, np. typowy dla tabel, wzorów matematycznych czy listów. Składnia jest nastepuj ˛ aca: ˛ \begin{środowisko}{argument1}{...}{argumentN} zawartość środowiska \end{środowisko} Po nazwie otoczenia moga˛ wystapić ˛ też parametry. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Przykłady środowisk Regulowanie wielkości czcionki \begin{tiny} ... \end{tiny} \begin{scriptsize} ... \end{scriptsize} \begin{footnotesize}... \end{footnotesize} \begin{small} ... \end{small} \begin{normalsize} ... \end{normalsize} \begin{large} ... \end{large} \begin{LARGE} ... \end{LARGE} \begin{LARGE} ... \end{LARGE} \begin{huge} ... \end{huge} \begin{Huge} ... \end{Huge} Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Przykłady środowisk Odstepy ˛ miedzy ˛ liniami: szerokość 1/4 linii \smallskip szerokość 1/2 linii \medskip szerokość 1 linii \bigskip odst˛ ep 10 pktów \vspace{10pt} Podstawy Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Przykłady środowisk Wyrównywanie tekstu \begin{flushleft} To jest wyrównane do lewej strony \end{flushleft} \begin{flushright} To jest tekst wyrównany do prawej \end{flushright} \begin{center} A to jest tekst wyśrodkowany \end{center} Podstawy Formatowanie i skład tekstu Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Drobne ale ważne ... Odstepy ˛ Oto zasady edycji: Dowolna liczba spacji w kodzie źródłowym zostanie wyświetlona na wyjściu jako jedna spacja. Dowolna liczba pustych linii bedzie ˛ traktowana jako jedna pusta linia. Jedna pusta linia oznacza nowy akapit. \\ lub \newline oznacza przejście do nowej linii ~ oznacza niełamliwa˛ spacje. ˛ % oznacza komentarz. \nobreak oznacza zakazanie łamania wiersza \newpage oznacza przejście do nowej strony Znaki specjalne: & %, $, #, _, ~, ^, {, } Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Drobne ale ważne ... Przypisy Używajac ˛ w tekście przypisów należy sie˛ trzymać pewnych zasad. Przede wszystkim odnośnik do przypisu wstawiamy za fraza˛ lub zdaniem, któremu chcemy dodać przypis. Robi sie˛ to w sposób nastepuj ˛ acy: ˛ To jest wyraz \footnote{A~to jest sam przypis}, któremu dodajemy przypis. To jest wyraz a , któremu dodajemy przypis. a A to jest sam przypis Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Drobne ale ważne ... Numerowanie, wypunktowanie i liczniki Do numerowania i wypunktowania służa˛ odpowiednio środowiska enumerate oraz itemize. Za pomoca˛ polecenia \item użytego wewnatrz ˛ tych środowisk dodajemy punkty. Oczywiście środowiska te można zagnieżdżać. Prosty przykład: \begin{enumerate} \item Pierwszy \begin{itemize} \item p1 \item p2 \item p3 \end{itemize} \item Drugi \end{enumerate} 1 Pierwszy p1 p2 p3 2 Drugi Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki W LTEX’u style czcionek sa˛ opisane poprzez 3 parametry: rodzine˛ czcionek, krój oraz kształt. Style czcionki Kształt: \textup{upright} \textit{italic} \textsl{slanted} \textsc{small cap} upright italic slanted SAMLL CAP Krój: \textmd{medium} \textbf{boldface} Rodzina: \textrm{roman} \textsf{sans serif} \texttt{typewriter} medium boldface roman sans serif typewriter Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Wyróżnianie W LTEX’u wystepuje ˛ polecenie emph, które ma za zadanie wyróżnić pewien tekst spośród pisanego. \emph{\emph{Wyróżnienia} w~tekście już wyróżnionym sa˛ składane \emph{zwykłym} krojem pisma.} Wyróżnienia w tekście już wyróżnionym sa˛ składane zwykłym krojem pisma. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Symulacja maszynopisu - środowisko verbatim Za pomoca˛ środowiska verbatim można symulować maszynopis. Oznacza to, że LTEX bedzie ˛ składał tekst pomiedzy ˛ \begin{verbatim} a \end{verbatim} dosłownie, z zachowaniem odstepów, ˛ zmian wiersza oraz oczywiście czcionki. \begin{verbatim} for( i=0 ; i<N ; i++ ) \end{verbatim} for( i=0 ; i<N ; i++ ) Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Symulacja maszynopisu - środowisko verbatim Stosowanie całego środowiska bywa cz˛esto niewygodne w środku akapitu dla jednego wyrazu lub frazy. Dlatego możemy skorzystać z polecenia \verb o nastepuj ˛ acej ˛ składni: \verb+tekst+ Przy czym znak + ogranicza tu tekst, jaki ma być wydrukowany dosłownie. Zamiast zanku + można również stosować znak | Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Inne czcionki Oczywiście można stosować inne czcionki. Aby zastosować taka˛ w całym dokumencie, należy dołaczyć ˛ odpowiedni pakiet w preambule. Dla przykładu, aby napisać dokument przy pomocy znanej wszystkim, obrzydliwej czcionki Times New Roman, należy w preambule dołaczyć ˛ pakiet qtimes. Przykład: \usepackage{qtimes} Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Marginesy Na pierwszy rzut oka wydawać by sie˛ mogło, że LATEX robi za duże marginesy. Dlaczego? Żeby sie˛ przekonać, że to jednak LATEX ma racje, ˛ wystarczy wziać ˛ swoja˛ ulubiona˛ ksiażk˛ ˛ e i policzyć ilość znaków w jednym wierszu. Poniżej 66? Doświadczenie pokazuje, że czytanie staje sie˛ trudniejsze, jeżeli w jednej linii znajdzie sie˛ wiecej ˛ niż 66 znaków. Korzystajac ˛ z tej reguły LATEX ustala nie tyle szerokości marginesów, co szerokość tekstu. Troche˛ o historii i zastosowaniu Podstawy Formatowanie i skład tekstu Czcionki Zmiana Marginesów Example Przykład - wszystkie marginesy po 2cm \usepackage[margin=2cm]{geometry} Example Przykład - to samo, tylko inaczej \usepackage{geometry} \geometry{margin=2cm} Example Przykład - różne marginesy \usepackage{geometry} \geometry{left=1.5cm,right=1.7cm} \geometry{top=2.0cm,bottom=0.7cm} Pakiet geometry pozwala na dużo wiecej ˛ modyfikacji wygladu ˛ naszego dokumentu, ale żeby móc wykorzystać wiekszość ˛ jego możliwości należy poznać dokładniej układ strony w LTEX’u.
