Podstawy pracy w Windows XP (plik pdf)

Wprowadzenie
W ostatnim czasie ukaza≥a siÍ na rynku kolejna wersja jednego z najpopularniejszych systemÛw operacyjnych dla komputerÛw osobistych klasy PC. Mowa tu oczywiúcie o systemie firmy Microsoft o pe≥nej nazwie Windows XP Home Edition (w skrÛcie Windows XP).
System Windows XP przygotowany jest do obs≥ugi wiÍkszej liczby urzπdzeÒ peryferyjnych. OprÛcz tego zosta≥o wprowadzonych wiele modyfikacji. Sπ to zarÛwno
zmiany kosmetyczne (np. zmiana nazwy polecenia ze Znajdü na Wyszukaj), jak i ≥atwiej zauwaøalne (np. zmiana wyglπdu niektÛrych okien w stosunku do Windows 98,
pojawienie siÍ nowych elementÛw na pulpicie i pasku zadaÒ), aø do zupe≥nych nowoúci (np. tryb hibernacji systemu). WiÍkszoúÊ nowoúci omÛwiono we wprowadzeniu,
w czÍúci zatytu≥owanej ÑNowoúci i udogodnienia w systemie Microsoft Windows XP
Home Editionî.
Zdecydowana wiÍkszoúÊ uøytkownikÛw komputerÛw korzysta z systemÛw Windows. Kaødy nowy uøytkownik komputera zazwyczaj styka siÍ z tym w≥aúnie systemem
operacyjnym. Naleøy zatem oczekiwaÊ, øe wielu z nich bÍdzie potrzebowa≥o podrÍcznika, ktÛry w przystÍpny sposÛb przedstawi metody rozwiπzywania konkretnych problemÛw napotykanych w codziennej pracy z systemem. To zadanie ma spe≥niÊ choÊ w niewielkim stopniu ta ksiπøka. Mimo øe przeznaczona jest przede wszystkim dla uøytkownikÛw poczπtkujπcych, mogπ z niej skorzystaÊ rÛwnieø osoby majπce pewne doúwiadczenie w pracy z systemem Windows we wczeúniejszych jego wersjach.
Zagadnienia obs≥ugi i pe≥nego wykorzystywania systemu Windows XP sπ tak rozleg≥e, øe zasygnalizowane tu problemy stanowiπ jedynie ich niewielkπ czÍúÊ. Ksiπøka
nie jest podrÍcznikiem opisujπcym bardzo dok≥adnie wszelkie moøliwoúci programu,
poniewaø by≥oby to powielanie dokumentacji wydanej przez producenta. PodrÍcznik
ma na celu jedynie oswojenie uøytkownika z nowym systemem operacyjnym, zapoznanie z zasadami pracy w stopniu, ktÛry umoøliwi uøytkownikowi codziennπ samodzielnπ pracÍ oraz rozbudzenie w nim pragnienia poszukiwania nowych rozwiπzaÒ na
w≥asnπ rÍkÍ.
W ksiπøce pominiÍta zosta≥a kwestia wspÛ≥pracy systemu operacyjnego z Internetem, gdyø jest to zagadnienie zbyt szerokie, øeby traktowaÊ je pobieønie. Temu
zagadnieniu poúwiÍcone sπ odrÍbne publikacje wydawnictwa MIKOM.
Ksiπøka jest zeszytem ÊwiczeÒ. Kaøde z nich zosta≥o rozwiπzane i podane w postaci szczegÛ≥owo wypunktowanej sekwencji czynnoúci, ktÛrej wierne wykonanie z pewnoúciπ zaowocuje poprawnym rozwiπzaniem Êwiczenia. DziÍki temu takøe osoby,
6
∆wiczenia z Windows XP Home Edition
ktÛre nie majπ duøego doúwiadczenia w pracy z komputerem, bÍdπ w stanie wykonaÊ
kaøde z ÊwiczeÒ.
A zatem przyjemnej nauki obs≥ugi systemu operacyjnego!
Nowoúci i udogodnienia w systemie Microsoft Windows XP
Home Edition
Na pierwszy rzut oka system Windows XP jest bardzo podobny do systemu
Windows 98. To jednak tylko pozory. Mimo øe na poziomie uøytkownika poczπtkujπcego oraz úrednio zaawansowanego moøe siÍ wydawaÊ, øe rÛønice miÍdzy nimi
sπ niewielkie, to niemal kaødy element systemu Windows XP zawiera jakieú zmiany.
Mogπ byÊ tak ma≥o zauwaøalne, jak np. wyglπd i obs≥uga poszczegÛlnych okien
systemu czy nazewnictwo poleceÒ, albo tak istotne, jak zwiÍkszona szybkoúÊ uruchamiania komputera oraz dodana ochrona waønych plikÛw systemowych. Te ostatnie
zmiany sπ dostrzegalne jedynie dla bardzo doúwiadczonych uøytkownikÛw.
Wiele nowoúci i udogodnieÒ odnosi siÍ do wspÛ≥pracy z Internetem. Jak juø
wspomniano, zagadnienie Internetu jest jednak zbyt szerokie, aby zbywaÊ je pobieønym opisem. PoúwiÍcone sπ temu inne ksiπøki wydawnictwa MIKOM.
Poniøej zosta≥a zaprezentowana lista nowoúci systemu, w wiÍkszoúci opisanych
w dalszej czÍúci ksiπøki.
N
£atwiejsze dodawanie nowego sprzÍtu, czyli technologia Plug and Play, umoøliwiajπca pod≥πczanie do komputera nowych urzπdzeÒ, ktÛre sπ natychmiast wykrywane przez system i mogπ pracowaÊ bez koniecznoúci ponownego uruchamiania komputera.
N
Bezpieczne wy≥πczanie komputera z jednoczesnym oszczÍdzaniem energii dziÍki
funkcji Ñhibernacjaî. Pozwala ona bezpiecznie wy≥πczyÊ komputer nawet wtedy,
gdy otwarte sπ niezapisane pliki. Kiedy komputer zostanie ponownie uruchomiony, przywracany jest jego stan sprzed wy≥πczenia.
N
Przywracanie stanu systemu sprzed dokonanych powaønych zmian w systemie
(np. instalacji nowego oprogramowania), co jest przydatne w przypadku, gdy
okazuje siÍ øe zainstalowany program lub sprzÍt spowodowa≥ zachwianie stabilnoúci systemu (np. komputer zawiesza siÍ, system sygnalizuje b≥Ídy itp.).
N
Nowe elementy pulpitu (dodana ikona Po≥πczenia sieciowe, usuniÍty pasek kana≥Ûw).
N
Inne elementy paska zadaÒ.
N
Nowe pozycje w menu Start ñ Windows Catalog i Windows Update. Polecenia
te umoøliwiajπ po≥πczenie siÍ z witrynπ internetowπ firmy Microsoft i aktualizacjÍ systemu Windows XP.
Wprowadzenie
7
N
Inny wyglπd okien systemowych.
N
Nowe nazwy poleceÒ, np. zamiast polecenia Znajdü jest polecenie Wyszukaj.
N
Zmiana uk≥adu podmenu w menu Start, np. w menu Programy pojawia siÍ
nowy element ñ podmenu Gry.
N
Zmiana lokalizacji poszczegÛlnych elementÛw w menu Start, np. Eksplorator
Windows znajduje siÍ obecnie w menu Akcesoria, a w Windows 98 by≥ umieszczony w menu Programy.
N
Zmiana wyglπdu i elementÛw poszczegÛlnych okien, np. okna logowania do systemu, okna Wyszukaj, okna Kosza, okna Pomocy itp.
N
Nowy sposÛb koÒczenia pracy systemu (przejúcie komputera w stan uúpienia ñ
hibernacji).
N
£atwiejsze dostosowywanie menu Start do upodobaÒ i potrzeb uøytkownika.
N
Wzbogacenie stylÛw pulpitu o duøπ liczbÍ tapet i wygaszaczy ekranu.
Pulpit systemu Windows XP
Rysunek 1 przedstawia wyglπd pulpitu systemu Windows XP. Elementami widocznymi na pierwszy rzut oka sπ rozmaite ikony oraz pasek zadaÒ, na ktÛrym jest
umieszczony przycisk Start.
Pulpit
Pulpit to obszar zajmujπcy ca≥π przestrzeÒ ekranu systemu Windows XP. Na nim
sπ rozmieszczone ikony ñ ich liczba, wyglπd i usytuowanie zaleøπ od zainstalowanych
elementÛw systemu oraz ustawieÒ dokonanych przez uøytkownika. Pulpit moøe
zawieraÊ skrÛty do czÍsto uøywanych programÛw, dokumentÛw, folderÛw, a nawet
drukarek. ZawartoúÊ pulpitu i jego wyglπd moøna zmieniaÊ, dostosowujπc do w≥asnych upodobaÒ. Zosta≥o to opisane w dalszej czÍúci ksiπøki.
Ikony
Najwaøniejszymi ikonami, ktÛre pojawiajπ siÍ niezaleønie od poczynionych przez
uøytkownika ustawieÒ systemu, sπ:
N
MÛj komputer ñ wybranie tej ikony umoøliwia obejrzenie wszystkich obiektÛw
na wszystkich dyskach komputera oraz zasobÛw sieciowych, do ktÛrych komputer jest pod≥πczony.
8
∆wiczenia z Windows XP Home Edition
SXOSLW
standardowe ikony systemu
Windows XP widoczne
bezpoúrednio po
zainstalowaniu systemu
dodatkowe ikony wynikajπce
z indywidualnej konfiguracji
systemu
przycisk Start
otwarte okna
pasek zadaÒ
Rysunek 1. Pulpit systemu Windows XP
N
Moje dokumenty ñ w folderze przechowywane sπ dokumenty lub inne pliki,
ktÛre czÍsto otwieramy i do ktÛrych chcemy mieÊ ≥atwy dostÍp. NiektÛre programy domyúlnie zapisujπ nowe dokumenty w tym folderze. Folder Moje dokumenty zawiera foldery Moje obrazy, w ktÛrym moøna przechowywaÊ obrazy
pobrane z cyfrowego aparatu fotograficznego lub skanera, oraz Moja muzyka
i Moje wideo zaprojektowane do przechowywania odpowiednio plikÛw muzycznych i filmÛw wideo.
N
Po≥πczenia sieciowe ñ w folderze moøna lokalizowaÊ udostÍpnione zasoby sieci,
z ktÛrπ po≥πczony jest komputer. Moøna rÛwnieø tworzyÊ skrÛty do serwerÛw
sieci, sieci Web i FTP, korzystajπc z kreatora dodawania miejsca sieciowego.
N
Internet Explorer ñ dwukrotne klikniÍcie tej ikony umoøliwia przeglπdanie sieci
Internet.
N
Kosz ñ miejsce przeznaczone do przechowywania usuniÍtych plikÛw. Do czasu
jego oprÛønienia nie sπ one usuwane z dysku, a jedynie znikajπ z dotychczasowego miejsca po≥oøenia.
9
Wprowadzenie
Pasek zadaÒ
Pasek zadaÒ znajduje siÍ u do≥u ekranu. Jest to obszar reprezentujπcy aktualnπ
sytuacjÍ w systemie. Zawiera przycisk Start
, skrÛty do najczÍúciej wykorzystywanych programÛw (np.
nej klawiatury
), przyciski reprezentujπce otwarte okna (przyk≥adowo
) oraz ikony symbolizujπce np. rodzaj zainstalowa-
, czy teø ustawienia g≥oúnikÛw
oraz zegar
.
ZawartoúÊ tego fragmentu paska zadaÒ jest inna dla poszczegÛlnych komputerÛw, gdyø zmienia siÍ w zaleønoúci od urzπdzeÒ oraz oprogramowania zainstalowanego na indywidualnym komputerze uøytkownika.
Po otwarciu programu na pasku zadaÒ pojawia siÍ przycisk symbolizujπcy ten
program. Jeøeli uruchomionych jest wiÍcej programÛw, takie przyciski pozwalajπ
szybko prze≥πczaÊ siÍ miÍdzy nimi.
Umieszczony na pasku zadaÒ przycisk Start jest podstawowym elementem systemu. Umoøliwia pe≥ne korzystanie z zasobÛw systemu, gdyø zawiera wszystkie
dostÍpne programy, dokumenty, ustawienia itp. DziÍki menu Start moøemy teø ≥atwo
wyszukaÊ pliki, uruchomiÊ system pomocy czy teø zakoÒczyÊ pracÍ komputera.
ZawartoúÊ menu Start rÛwnieø moøna dostosowaÊ do w≥asnych upodobaÒ. Rysunek 2
prezentuje przyk≥adowπ zawartoúÊ menu Start, ktÛra pojawia siÍ po klikniÍciu przycisku Start.
Rysunek 2. RozwiniÍte menu Start
10
∆wiczenia z Windows XP Home Edition
Okna
Po klikniÍciu przycisku Start z rozwiniÍtego menu Start moøna uruchamiaÊ elementy systemu. Sπ umieszczane w oknach. Okna rÛøniπ siÍ wyglπdem, w zaleønoúci
od tego, czy mamy do czynienia z oknem systemu, oknem programu, czy teø np.
oknem dialogowym.
Okno systemu
Rysunek 3. Przyk≥adowe okno systemu Windows XP
Rysunek 3 prezentuje przyk≥adowe okno systemu. Okna systemu podzielone sπ
na dwa obszary. Obszar po prawej stronie pokazuje zawartoúÊ otwartego foldera,
a obszar po lewej ñ najczÍúciej uøywane opcje oraz informacje na temat zaznaczonego
elementu. Pewne elementy okna sπ wspÛlne dla wszystkich programÛw pracujπcych
w úrodowisku systemu Windows. Chodzi tu przede wszystkim o tytu≥ okna oraz
przyciski sterujπce.
N
Pasek tytu≥u
N
Przycisk Menu sterowania ñ przycisk znajdujπcy siÍ po lewej stronie paska
tytu≥u, oznaczony symbolem oddajπcym zawartoúÊ okna (w przypadku omawia-
ñ zawiera nazwÍ okna.
11
Wprowadzenie
nego w≥aúnie okna jest to komputer
, a w przypadku okna Notatnik jest to
schematyczny rysunek notesika). KlikniÍcie go otwiera menu systemu Windows,
ktÛre umoøliwia zamkniÍcie aplikacji lub prze≥πczenie na innπ dzia≥ajπcπ aplikacjÍ.
N
Przyciski zmiany rozmiarÛw okna ñ przyciski znajdujπce siÍ po prawej stronie
paska tytu≥u. KlikniÍcie jednego z nich powoduje:
zwiniÍcie okna do postaci przycisku na pasku zadaÒ,
powiÍkszenie okna do rozmiarÛw ca≥ego ekranu,
zamkniÍcie okna.
N
Poniøej paska tytu≥u znajduje siÍ pasek menu:
.
U≥atwia i przyúpiesza dostÍp do poszczegÛlnych funkcji programu. Jego zawartoúÊ jest uzaleøniona od rodzaju otwartego okna.
N
Standardowy pasek narzÍdziowy:
zawiera przyciski uruchamiajπce najczÍúciej wykorzystywane funkcje.
Wstecz
Dalej
ñ wyúwietla nastÍpnπ stronÍ sieci Web.
W gÛrÍ
ñ powoduje przejúcie do foldera (katalogu) nadrzÍdnego.
Wyszukaj
ñ powoduje uruchomienie wyszukiwarki plikÛw i folderÛw.
Korzystanie z tego udogodnienia zosta≥o szczegÛ≥owo opisane w czÍúci Ñ∆wiczenia podstawoweî, w podrozdziale ÑWyszukiwanieî.
Foldery
ñ powoduje wyúwietlenie Eksploratora Windows prezentujπcego strukturÍ folderÛw i plikÛw na poszczegÛlnych dyskach komputera.
Widoki
Pasek Adres
ñ zawiera adres internetowy wyúwietlanej strony lub
(jeøeli komputer nie jest pod≥πczony do sieci) nazwÍ foldera, ktÛrego zawartoúÊ
jest aktualnie prezentowana.
Przycisk Przejdü
ñ klikniÍcie tego przycisku powoduje po≥πczenie siÍ
z adresem widniejπcym w pasku adresu.
N
Na ogÛ≥ zawartoúÊ okna nie mieúci siÍ w ca≥oúci na ekranie. W oknie jest wÛwczas pokazywany tylko jego fragment. W celu obejrzenia pozosta≥ej zawartoúci
okna naleøy pos≥uøyÊ siÍ paskami przewijania, ktÛre znajdujπ siÍ po prawej
stronie i pod obszarem okna. Na pasku znajduje siÍ pole przewijania. Symbolizuje po≥oøenie widocznego na ekranie fragmentu wzglÍdem ca≥ego okna. Paski
umoøliwiajπ przewijanie zawartoúci na ekranie w kierunku pionowym i poziomym. Zasady pos≥ugiwania siÍ obydwoma paskami sπ takie same, dlatego zostanie opisany jedynie sposÛb korzystania z paska przewijania pionowego. Na przyk≥ad ñ widaÊ tylko úrodkowy fragment zawartoúci okna, a chcemy obejrzeÊ jego
ñ
ñ wyúwietla poprzednio oglπdanπ stronÍ sieci Web.
ñ umoøliwia wyúwietlenie zawartoúci okna (ikon) na rÛøne sposoby.
12
∆wiczenia z Windows XP Home Edition
gÛrnπ czÍúÊ. W tym celu naleøy klikaÊ przycisk oznaczony strza≥kπ skierowanπ
w gÛrÍ ( ), znajdujπcy siÍ w gÛrnej czÍúci paska przewijania pionowego.
W trakcie tej operacji na ekranie tekst jest przewijany do poczπtku, a pole przewijania przesuwa siÍ w gÛrÍ. Moøna takøe przewijaÊ tekst, korzystajπc z klawiszy ze strza≥kami umieszczonych na klawiaturze.
Okno programu
Rysunek 4 przedstawia przyk≥adowe okno programu rÛøniπce siÍ nieco od okna
z poprzedniego rysunku. OprÛcz elementÛw wspÛlnych dla wszystkich okien systemu
Windows XP widaÊ specyficzne paski narzÍdziowe umieszczone z lewej strony i na
dole okna oraz pasek stanu zawierajπcy dodatkowe informacje skierowane do uøytkownika:
.
Rysunek 4. Okno programu Paint
Okno dialogowe
Na kolejnym rysunku (patrz rysunek 5) zaprezentowano przyk≥adowe okno dialogowe, ktÛrego elementy moøna znaleüÊ w kaødym oknie dialogowym. Kaødy z typÛw pÛl rÛøni siÍ sposobem obs≥ugi:
N
Pole listy rozwijalnej ñ jest to pole rozwijalne, co symbolizuje przycisk oznaczony strza≥kπ skierowanπ w dÛ≥ ( ), znajdujπcy siÍ po prawej stronie pola. Po
klikniÍciu go otwiera siÍ lista, ktÛra zawiera dostÍpne parametry. W≥aúciwy parametr wybiera siÍ, klikajπc go. Spowoduje to wpisanie parametru do pola listy.
Moøna wybraÊ tylko jeden z dostÍpnych parametrÛw.
Wprowadzenie
13
Rysunek 5. Przyk≥adowe okno dialogowe systemu Windows XP
N
Przycisk decyzji ñ klikniÍcie tego przycisku powoduje podjÍcie przez program
dzia≥ania, ktÛre jest na nim opisane. KlikniÍcie przycisku Anuluj spowoduje, øe
otwarte okno zostanie zamkniÍte, a ustawienia poczynione w nim przez uøytkownika zostanπ przez system zignorowane. KlikniÍcie przycisku OK spowoduje takøe zamkniÍcie okna dialogowego, lecz z rÛwnoczesnπ akceptacjπ poczynionych w nim ustawieÒ.
N
Pole wyboru ñ jest to pole, w ktÛrym uaktywnia siÍ danπ opcjÍ lub rezygnuje
z niej. Opcja jest aktywna, jeøeli w polu po jej prawej stronie pojawi siÍ Ñptaszekî.
Aby wstawiÊ lub usunπÊ ten znacznik, naleøy kliknπÊ pole. Pole wyboru umoøliwia wybÛr wielu opcji jednoczeúnie (pole wybrane ñ ; pole nie wybrane ñ ).
N
Przycisk opcji ñ jest to pole o charakterze zbliøonym do pola wyboru. Aktywna
opcja oznaczona jest czarnπ kropkπ. Aby uaktywniÊ opcjÍ, naleøy kliknπÊ kÛ≥ko
obok jej nazwy. Odwo≥anie danej opcji jest moøliwe tylko przez zaznaczenie innej opcji z danej grupy. Przycisk opcji umoøliwia wybÛr tylko jednej opcji (opcja
wybrana ñ ; opcja nie wybrana ñ ).
N
Pole tekstowe ñ jest to pole, w ktÛrym moøna wpisaÊ za pomocπ klawiatury
odpowiedni parametr. Na ogÛ≥ jest to liczba. Niekiedy obok pola tekstowego
znajdujπ siÍ dwie strza≥ki ( ). WÛwczas klikanie pola oznaczonego strza≥kπ
w gÛrÍ powoduje zwiÍkszenie wartoúci widniejπcej w polu tekstowym, natomiast
klikanie pola oznaczonego strza≥kπ w dÛ≥ ñ zmniejszenie tej wartoúci.
Okno komunikatu
Okno komunikatu zawiera krÛtkπ informacjÍ dotyczπcπ wykonywanej operacji.
NajczÍúciej wystÍpujπ w nim przyciski Tak (potwierdza wykonanie czynnoúci), Nie
14
∆wiczenia z Windows XP Home Edition
(odwo≥uje czynnoúÊ), Anuluj (zamyka okno komunikatu) i OK (potwierdza przyjÍcie
do wiadomoúci treúci zawartej w oknie).
Rysunek 6. Przyk≥adowe okno komunikatu ostrzegajπcego
Rysunek 7. Przyk≥adowe okno komunikatu informacyjnego
Pos≥ugiwanie siÍ myszπ
System Windows XP jest úrodowiskiem graficznym, a wiÍkszoúÊ operacji dokonywana jest za pomocπ myszy. W Êwiczeniach bÍdπ siÍ pojawiaÊ zalecenia dotyczπce
sposobu jej uøycia. W tym podrozdziale przedstawiono podstawowe zasady pos≥ugiwania siÍ myszπ oraz czynnoúci, ktÛre moøna za jej pomocπ wykonywaÊ.
Jeøeli uøytkownik przesuwa mysz po stole lub innej g≥adkiej powierzchni, to
wskaünik myszy wiernie odwzorowuje na ekranie wszystkie ruchy. W ten sposÛb
umieszcza siÍ wskaünik na wybranym obiekcie (ta czynnoúÊ nosi nazwÍ wskazania),
a nastÍpnie klika siÍ przyciskami myszy w sposÛb odpowiadajπcy zamierzeniom
uøytkownika. Poniøej zostanπ przedstawione sposoby klikania rozpoznawane przez
system Windows XP.
N
KlikniÍcie ñ jest to pojedyncze naciúniÍcie i puszczenie lewego klawisza myszy.
Umoøliwia na przyk≥ad wywo≥anie z menu odpowiedniego polecenia.
N
KlikniÍcie dwukrotne ñ jest to dwukrotne szybkie naciúniÍcie i puszczenie lewego klawisza myszy. Umoøliwia na przyk≥ad uruchomienie programu przedstawionego w postaci ikony.
N
KlikniÍcie prawym klawiszem myszy ñ jest to pojedyncze naciúniÍcie i puszczenie prawego klawisza myszy. Umoøliwia na przyk≥ad wywo≥ywanie menu
podrÍcznego.
N
PrzeciπgniÍcie ñ naciúniÍcie lewego klawisza myszy w jakimú miejscu, a nastÍpnie ñ bez puszczania klawisza ñ przesuniÍcie wskaünika myszy w inne miejsce,
po czym puszczenie lewego klawisza.
Wprowadzenie
15
Stosowane konwencje opisu
N
Na poczπtku kaødego Êwiczenia znajduje siÍ krÛtkie wprowadzenie do zagadnienia oraz zapowiedü tematyki. Tekst Êwiczenia jest napisany kursywπ. Poniøej treúci Êwiczenia podano sposÛb rozwiπzania w postaci szczegÛ≥owych punktÛw,
ktÛrych dok≥adne wykonanie pozwoli poprawnie wykonaÊ Êwiczenie. Punkty te
nastÍpujπ po rombie (E), natomiast szczegÛ≥owe zalecenia dotyczπce wykonania
danej czynnoúci ñ po duøej kropce (N). Czarny kwadracik (T) koÒczy Êwiczenie.
N
Nazwa kaødego okna, ikony, przycisku, polecenia itp. zosta≥a wyt≥uszczona.
N
Nazwy plikÛw i folderÛw zosta≥y napisane wersalikami.
N
Dodatkowe zalecenia lub uwagi, ktÛre mogπ byÊ pomocne w pÛüniejszej samodzielnej pracy z systemem, zosta≥y umieszczone w ramce.