docAutoreferat - Instytut Filozofii i Socjologii PAN
download 
Reklamacja Transkrypt
Autoreferat - Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Dr Joshua Kjerulf Dubrow Warszawa, 25 lutego 2016 roku Dr Joshua Kjerulf Dubrow Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa Załącznik 2: Autoreferat 1. Dane osobowe Imiona i nazwisko: Joshua Kjerulf Dubrow Miejsce Zatrudnienia: Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk, 72 Nowy Świat, 00-330 Warszawa Email: [email protected] 2. Dyplomy i stopnie 2006 Doktorat (Ph.D.) The Ohio State University, USA, Sociologia. Praca doktorska: Enhancing Descriptive Representation in a New Democracy: A Political Market Approach. Promotor: Prof. dr hab. Kazimierz M. Słomczyński. Stopień z OSU został uznany za równoważny stopniu doktora socjologii w Polsce przez Radę Naukową Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w 2007 roku. 2000 Magisterium (M.A.) Indiana University of Pennsylvania, USA, Sociologia. Master’s Thesis: The Status of Women in Preindustrial Societies: Testing Three Theories of Gender Inequality Using the Standard Cross Cultural Sample. Promotor: Prof. Stephen K. Sanderson. 1995 Licencjat (B.A.) Indiana University of Pennsylvania, USA, Sociologia. 3. Dotychczasowe zatrudnienie 2007 – Obecnie. Adjunkt, Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk (IFiS-PAN). Zespół Porównaczych Analiz Nierówności Społecznych 2007 – 2013 Wykładowca – prace zlecone, Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii 2008 – 2012: Wykładowca i promotor prac magisterskich – prace zlecone, Uniwersytet Warszawski, Ośrodek Studiów Amerykańskich 2006 Wykładowca – część etatu, The Ohio State University, Columbus, Ohio, USA 2006 Wykładowca – część etatu, Capital University, Columbus, Ohio, USA 2006 Wykładowca – część etatu, Ohio University – Lancaster, Ohio, USA 1 Dr Joshua Kjerulf Dubrow 4. Główne osiągnięcia naukowe 4.1 Publikacje naukowe Artykuły w czasopismach naukowych: 25 (w tym 20 po uzyskaniu doktoratu) - 10 artykułów w czasopismach znajdujących się w bazie Web of Science (WoS) Rozdziały w pracach zbiorowych: 6 (wszystkie po uzyskaniu doktoratu) Inne publikacje w czasopismach i książkach: 8 Redakcja książek: 2 Redakcja numerów specjalnych czasopism naukowych: 5 4.2. Wystąpienia na międzynarodowych konferencjach Ogółem: 44 -- Przed otrzymaniem doktoratu: 18 -- Po otrzymaniu doktoratu: 26 4.3. Granty Badawcze 2013 - 2016 Narodowe Centrum Nauki: Grant SONATA-BIS, Who Wins and Who Loses in the Parliamentary Elections? From Formal Theory to Empirical Analysis, 2012/05/E/HS6/03556 – Kierownik grantu 2012 - 2014 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Grant INDEX PLUS, Umiędzynarodowienie i Digitalizacja Czasopisma ASK: Research and Methods – Główny wykonawca 2013 – 2016 Narodowe Centrum Nauki: Grant HARMONIA Democratic Values and Protest Behavior: Data Harmonization, Measurement Comparability, and Multi-Level Modeling in Cross-National Perspective – Jeden z głównych wykonawców. 2013 – 2016 Narodowe Centrum Nauki: Polskie Badanie Panelowe, POLPAN, 1988 – 2013 (grant Narodowego Centrum Nauki) – Jeden z głównych wykonawców 2006 Coca-Cola Company: Grant Critical Difference for Women Graduate Studies. The Ohio State University 2006/DS/CCC01 - Kierownik grantu. 5. Osiągnięcie naukowe odpowiadające art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym (Dz. U. Nr 65, poz 595 ze zm.) 5.1.Tytuł osiągnięcia naukowego: Nierówność polityczna: próby konceptualizacji, pomiaru i zastosowań / Political inequality: Attempts of conceptualization, measurement, and application. 2 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Osiągnięcie naukowe zostało zrealizowane poprzez cykl publikacji (artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych) 5.2 Cykl publikacji składających się na osiągnięcie naukowe Kod Publikacja Wydawca H1a Dubrow, Joshua Kjerulf. 2015. The Concept and Study of Political Inequality (Str. 9-27) w Political Inequality in an Age of Democracy: Cross-national Perspectives, pod redakcją Joshua Kjerulf Dubrow. London: Routledge. Routledge Mój udział procentowy wynosi 100 %. H1b Dubrow, Joshua Kjerulf. 2015. Political Inequality is International, Interdisciplinary and Intersectional. Sociology Compass 9(6): 477-486. Wiley Mój udział procentowy wynosi 100 %. Napisałem artykuł. H2 H3 Dubrow, Joshua Kjerulf. 2013. Why Should Social Scientists Account for Intersectionality in Quantitative Analysis of Survey Data?” str. 161 – 177 w Intersectionality und Kritik, pod redakcją Vera Kallenberg, Jennifer Meyer, i Johanna M. Müller. Berlin: Springer. Springer Mój udział procentowy wynosi 100%. Napisałem cały tekst rozdziału oraz przeanalizowałem i przedstawiłem dane statystyczne Dubrow, Joshua Kjerulf, Karolina Papros i Dorota Woroniecka. 2012. Postawy Polskich Parlamentarzystow Wobec Kwot Dotyczacych Plci [Polish Parliamentarians’ Attitudes toward Wydawnictwo Gender Quotas]. Str. 145 – 164 w Tożsamość, Zaufanie, Integracja: IFiS PAN Polska i Europa pod redakcją Włodzimierza Wesołowskiego i Kazimierza M. Słomczyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Mój udział procentowy wynosi 60%. Napisałem tekst po angielsku, przeprowdziłem analizy ilościowe i większość analiz jakościowych. H4 Dubrow, Joshua Kjerulf. 2012. Dynamics of Political Inequality of Voice: Romanian and Polish Women’s Parliamentary Representation since 1945. Studia Sociologia 57(1): 3 – 25. Mój udział procentowy wynosi 100 %. Przeprowadziłem analizy jakościowe i napisałem artykuł. 3 Babes-Bolyai University Dr Joshua Kjerulf Dubrow H5 Dubrow, Joshua Kjerulf. 2012. Do Political Parties Represent Women, the Poor and the Old? Party Image, Party System and Democracy. International Journal of Sociology 42(1): 78 – 86. M. E. Sharpe, Obecnie: Routledge (Tylor & Francis) Mój udział procentowy szacuję na 100 %. Przeprowadziłem analizy ilościowe i napisałem tekst artykułu. H6 Dubrow, Joshua Kjerulf. 2011. The Importance of Party Ideology: Explaining Parliamentarian Support for Political Party Gender Quotas in Eastern Europe. Party Politics 17(5): 561-580. Mój udział procentowy wynosi 100 %. Przeprowadziłem analizy ilościowe i napisałem tekst artykułu. H7 Pawłowski, Lukasz i Joshua Kjerulf Dubrow. 2011. Worlds Apart? Political Theorists, Parliamentarians and the Meaning of Unequal Representation. Polish Sociological Review 175(3): 301 – 314. Mój udział procentowy wynosi 50%. Napisałem połowę tekstu artykułu i przeprowadziłem połowę analiz ilościowych. H8 H10 American Political Science Association & SAGE Polskie Towarzystwo Socjologiczne Dubrow, Joshua Kjerulf. 2010. Cross-National Measures of Political Inequality of Voice. Ask: Research and Methods 19: 93-110. Mój udział procentowy wynosi 100%. Przeprowadziłem analizy ilościowe i napisałem tekst artykułu. H9 M. E. Sharpe, Obecnie: Routledge (Tylor & Francis) Wydawnictwo IFiS PAN Dubrow, Joshua Kjerulf i Dorota Woroniecka. 2010. Polish Parliamentarian Attitudes toward Gender Equality and Gender Quotas: National and European Influence. Str. 125-148 w National and Wydawnictwo European? Polish Political Elite in Comparative Perspective, pod IFiS PAN redakcją Wesołowskiego, Włodzimierza, Joshua Kjerulf Dubrow i Kazimierza M. Słomczyńskiego, Wydawnictwo IFiS, Warszawa. Mój udział procentowy wynosi 60%. Napisałem większość tekstu artykułu i przeprowadziłem większość analiz ilościowych. Dubrow, Joshua Kjerulf. 2008. How Can We Account for Intersectionality in Quantitative Analysis of Survey Data? Empirical Wydawnictwo Illustration of Central and Eastern Europe. Ask: Research and Methods IFiS PAN 17: 85-102. Mój udział procentowy wynosi na 100%. Wyżej wymieniony cykl publikacji objętościowo odpowiada monografii (ca. 7.5 arkuszy wydawniczych, odliczając procentowy wkład współautorów). 4 Dr Joshua Kjerulf Dubrow 5.3 Opis osiągnięcia naukowego 5.3.1. Wprowadzenie Badania moje skupiają się wokół politycznych form nierówności we współczesnych demokracjach. Równość polityczna to podstawa współczesnych demokracji (Dahl 2006). Jednak tam, gdzie funkcjonuje demokracja, występują też polityczne nierówności (Verba 2003). Podstawowe pytania o postać, czas trwania, kierunek i wymiar politycznych nierówności były dotyczczas rzadziej analizowane niż pytania o ekonomiczne i społeczne nierówności. Nierówności polityczne wymagają wszakże odrębnych badań i dlatego je podjąłem. Odkąd uzyskałem doktorat, zajmuję się politycznymi nierównościami z perspektywy interdyscyplinarnej oraz jako zjawiska globalnego. W dążeniu tym łączę ze sobą dwa nurty badań. Pierwszy nurt identyfikuje polityczną nierównść jako odrębne i zaniedbane pole nauk społecznych, które wymaga sformułowania spójnego podejścia do samego zjawiska oraz do tego, jak prowadzić nad tym zjawiskiem badania. Sformułowanie takiego podejścia zajęło mi dużo czasu, dlatego pojawia się ono w moich najnowszych publikacjach (H1a I H1b), chociaż praca nad nim rozpoczęła się wiele lat temu (H8). Drugim nurtem jest polityczna nierówność konkretnych pokrzywdzonych grup. Prowadzę serię badań nad nierównością polityczną głosu kobiet w Europie Środkowej i Wschodniej, zwłaszcza w Polsce (H3-H7, i H9). Badania te doprowadziły do konkretnego wkładu do wiedzy naukowej nad tożsamością płciową (gender) i polityką w Europie Środkowej i Wschodniej oraz politycznej nierówności w ogóle. 5.3.2. Pojęcie oraz badanie nierówności politycznych W naukach społecznych nie powstały dotychczas kompleksowe zbiory twierdzeńt na temat politycznej nierówności, ani nawet wykrystalizowane podejścia. Moim głównym wkładem jest próba stworzenia takiego podejścia (H1a i H1b). Jej zarys przedstawia się następująco: nierówność polityczna odwołuje się do nierównego wpływu na decyzje wydawane przez ciała polityczne oraz nierówne efekty tych decyzji. Jest to odmiana dystrybucji władzy, przejawiającej się we wszystkich złożonych systemach społecznych. We wspołczesnych demokracjach, nierówność polityczna – jako dystrybucja władzy – jest równocześnie wymiarem reżimu politycznego i wymiarem stratyfikacji. Dotychczas prowadzone badania nie zajęły się dwoma kluczowymi teoretycznymi i empirycznymi pytaniami z perspektywy międzykrajowej: Ile naprawdę jest politycznej nierówności wewnątrz państw i między państwami? Oraz: Czy polityczna nierówność rośnie, maleje, czy pozostaje niezmienna? Aby odpowiedzieć na te podstawowe pytania od strony teoretycznej, niezbędne jest dokładne określenie rodzaju politycznej nierówności – głosu i odpowiedzi – oraz tego, czy mamy na myśli polityczne możliwości, czy polityczne rezultaty. Aby odpowiedzieć na te pytania od strony empirycznej, musimy rozwinąć rzetelny i wiarygodny system pomiaru, który można stosować w badaniach krajowych, jak i międzykrajowych. W swoich badaniach rozwijam i rozbudowuję aparat pojęciowy i narzędzia pomiaru. Początki analiz nierówności politycznych przynależą do wielu dziedzin – filozofii, prawa i nauk społecznych, w tym politologii i socjologii. W literaturze socjologicznej, klasyczne teorie nierówności społecznych utrzymują, że procesy polityczne zą nierozerwalnie związane z dystrybucją zasobów ekonomicznych. W latach 1960-tych, zapożyczając od Marksa, Webera i 5 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Sorokina, Lenski (1966) argumentował, że dystrybucja władzy jest kluczowym pojęciem, którego trzeba użyć, aby zrozumieć dystrybucję zasobów ekonomicznych. Jego zdaniem, w nowoczesnych społeczeństwach rynkowych, władza polityczna jest blisko powiązana z nierówną dystrybucją bogactw. To od Lenskiego rozpoczęły się analizy ilościowe, które ustalają, jak zasoby ekonomiczne oddziaływują na procesy polityczne i jakie są zależności zrwotne (np. Winters i Page 2009; Gilens i Winters 2014). Nowoczesna interdyscyplinarna dziedzina badania nierówności politycznych ma więc intelektualny dług wobec Marksa, Webera, Sorokina i Lenskiego, skoro promuje ideę, że ekonomia, włączając nierówność bogactw i dochodów, ma wpływ na politykę i vice versa (Anderson i Beramendi 2008; Jacobs i Soss 2010). Opierając się na klasykach, nowoczesne definicje nierówności politycznych – w szczególności występujące w pracach o charakterze empirycznym – różnią się w zależności od tego, czy zajmujemy się równym dostępem do możliwości, czy równym dostępem do wyników. Upraszczając, równy dostęp do możliwości polega na dostępie do politycznego procesu podejmowania decyzji. Równy dostęp do wyników odwołuje się z kolei do praw i innych regulacji, a także symboli i wartości, które powstają jako skutek procesów politycznych. Większość definicji opiera się na idei równości możliwości, ale można je rozszerzyć tak, aby obejmowały one także równość wyników. Popularną definicją politycznej nierówności jest formuła, którą można by nazwać „dystrybucyjną”: polityczna nierówność to strukturalne różnice w rozdaniu politycznych zasobów. Według tej definicji, jedna grupa ma większy dostęp do politycznych zasobów, oraz możliwość ich przejmowania, niż inna grupa. Definicja uzupełnijąca kładzie nacisk na uprzywilejowanie: polityczna nierówność to nierówny wpływ na decyzje wykonywane przez ciała polityczne i nierówne wyniki tych decyzji. Niezależnie od obu tych definicji, na poziomie analiz odnajdujemy zjawiska, które im odpowiadają w każdym rodzaju struktur władzy, od organizacji ruchów społecznych, po lokalne rady, krajowe rządy aż po panowanie globalne. Elastyczne pojęcie nierówności politycznych można zastosować do różnych jednostek obserwacji w czasie i przestrzeni, w tym do wszystkich rodzajów systemów politycznych. Niektóre polityczne nierówności mogą być krótkotrwałymi społecznymi zjawiskami, podlegającymi zmianom w układach, w których odżywają i zamierają decyzje polityczne. Jednak najbardziej interesują mnie takie polityczne nierówności, które sa długotrwałe i które mają wpływ na duże grupy lub kategorie społeczne. Interesuję się taką polityczną nierównością, która stanowi zarazem społeczną strukturę i wytwór procesu politycznego. Społeczna struktura jest tu pojmowana jako trwały wzorzec zachowania grup społecznych – wzorzec, który ogranicza działania i którego nie może zmienić jednostkowa wola. Takie podejście nie ujmuje wszystkich procesów politycznych jako tworzących polityczne nierówności; jedynie wskazuje ono, gdzie możnaby podejrzewać ich istnienie. W wymiarze równości dostępu do politycznych możliwości, badanie nierówności na poziomie kraju to polowanie na strukturalne różnice w grupowym wpływie na rządowe decyzje. W takim ujęciu mamy podpowiedź, jak powinniśmy zapatrywać się na sytuacje, w których dochodzi do regularnego powstawania nierównych wyników politycznych. Nierówne wpływy i nierówne wyniki są tu rozumiane jako społeczne struktury, które funkcjonują w nowoczesnych demokracjach. Demokratyczne instytucje ustalają reguły politycznych procesów i gwarantują formalne prawo uczestnictwa ogromnej ilości obywateli, ale nie wszystkich (Markoff 2013). Toteż duża część współczesnych debat nad polityczną nierównością to rozważania dotyczące tego, czy i jak 6 Dr Joshua Kjerulf Dubrow równość może w ogóle zostać osiągnięta w demokratycznym modelu rządzenia (Verba 2006; Dahl 2006; Rueschemeyer 2004). Współistnienie demokracji z politczyną nierównością prowadzi do pytania, jak realistyczna jest idea, aby wszyscy zainteresowani uczestnicy mogli mieć równy wpływ na same decyzje rządów i/lub na wyniki tych decyzji. Popularną odpowiedzią na to pytanie jest pogląd, iż powinniśmy poważnie rozważyć (1) akceptowalne granice, kto może mieć ograniczony „głos” i jakie są ograniczenia „odpowiedzi”, a także (2) jak zarządzać tymi nierównościami (Meuller 1992; Verba 2006; Bohman 1999). Akceptowalne granice dla tego, kto może być poddanym nierównościom już samo w sobie zakłada hierarchizowanie grup lub kategorii społecznych. Zarządzanie nierównościami odnosi się do polityki jako takiej. To prowadzi do konkluzji, że polityczna nierówność we wspólczesnym świecie zachodniego świata stanowi równocześnie wymiar stratyfikacji i wymiar demorkacji. Jest to teoretyczny wniosek o dużym stopniu ogólności i oczywistości, ale dobrze ugruntowany w H1a i H1b. 5.3.3. Pomiar politycznej nierówności Chociaż istnieją przykłady badań empirycznych na ten temat, żadne z nich nie podjęło się analizy nierówności politycznych jako całości, zwłaszcza w perspektywie międzynarodowej (H1a, H1b i H8). W pomiarach politycznej nierówności napotykamy pięć głównych problemów. Pierwszym jest to, jak mierzyć wpływy jako pewien process. Zmierzenie wpływów politycznych jest szczególnie trudnym zadaniem, gdyż są one częścią procesu interakcji, którego własności można inferencyjnie określać raczej niż bezpośrednio zaobserwować (Bachrach i Baratz 1962; Dahl 2006). Drugim problemem jest to, że zakres potencjalnych zasobów politycznych jest wyjątkowo róznorodny i zależny od kontekstu. Z perspektywy badań międzynarodowych jest to tym bardziej skomplikowane, gdyż chodzi tu o pomiar, który byłby funkcjonalnie ekwiwalentny w różnych krajach. Krajowy kontekst zwykle tę ekwiwalentność zaburza. Trzecim problem jest pomiar wyników. Aby odpowiedzieć na pytanie, „Czy polityczna nierówność ma znaczenie?” musimy empirycznie udowodnić, że decyzje rządów systematycznie faworyzują pewne grupy. Niektóre niedawno przeprowadzone w USA badania są doskanałym przykładem pokazującym preferencje grup społecznych w decyzjach rzadowych (Griffin i Newman 2008; Bartels 2010; Gilens 2012; Gilens i Page 2014). Podobnie intensywnie badania poza kontekstem amerykańskim są rzadkością, a nawet i te przykładowe prace skupiają się na grupach ekonomicznych, rasowych czy etnicznych, bardziej niż na kategoriach płci i kategoriach wieku, czy – co najważniejsze – na ich styku. Czwarty problem dotyczy tego, czy polityczna nierówność jest realnym, empirycznie widocznym krańcem kontynuum: rozwijając ciągły system pomiaru powinniśmy zapytać, czy polityczna nierówność – jako teoretyczne pojęcie – należy do pomiarów empirycznych. Kolejnym, piątym problemem jest określenie konkretnego rodzaju politycznej nierówności wewnątrz procesu politycznego. Modyfikując schematy dostarczone przez przełomowy Task Force Amerykańskiego Towarzystwa Nauk Politycznych ds. Nierówności w Amerykańskiej Demokracji (American Political Science Association Task Force on Inequality in American Democracy) z 2004 r., zakładam, że polityczna procedura składa się z dwóch części: głosu i odpowiedzi. Głos odwołuje się do tego, jak elektoraty przekazują to, na czym im zależy tym, którzy podejmują decyzje (bezpośrednio lub przez przedstawicieli). Odpowiedź dotyczy 7 Dr Joshua Kjerulf Dubrow tego, jak decydenci działają lub reagują wobec swoich elektoratów i wyraża się poprzez politykę i symbole. Z uwagi na to, z jak wielu części składa się proces polityczny, nie istnieje jedno empiryczne badanie politycznej nierówności, które można by scharakteryzować jako wyczerpujące. Głosowanie, popularne zjawisko w badaniach empirycznych, jest jedynie miarą politycznej nierówności elektoratu, i nie winno być mylone z polityczną nierównością głosu nieelektoralnego (takiego jak udział w publicznej demonstracji), ani tym bardziej z odpowiedzią rządu. Równocześnie, niewielu badaczy jasno identyfikuje postać politycznej nierówności, która jest przedmiotem ich analiz. Jeśli polityczna nierówność ma zostać adekwatnie zmierzona, badania teoretyczne i empiryczne muszą jasno określić to, o jakiej nierówności politycznej mówią. Badanie nierówności politycznych bezposrednio łączy sie z zagadnieniami intesectionality: nachodzenia na siebie różnych zasad podziałów społecznych. Dlatego też w cyklu publikacji na temat nierówności politycznych – w szczególności ich pomiaru – umieściłem propozycje badania intersectionality (H2 i H10). W większości badania intersectionality mają charakter jakościowy, co stanowi ich ograniczenie. Moim wkładem jest wykazanie, iż w analizie regresji zmiennych zero-jedynkowych współczynniki interakcji (interaction terms) mogą być interpretowane jako wpływy odpowiadające połączonych zmiennych rozważanych jako przejawy intersectionality. 5.3.4. Nierówność polityczna kobiet w Europie Wschodniej Dawno wysuniętą ideą w badaniach nad nierównością jest to, że różne postaci nierówności są ze sobą powiązane. Społecznie i ekonomicznie pokrzywdzone grupy są także pokrzywdzone politycznie. W moich badaniach nad pokrywaniem się nierówności, sięgam po dowody empiryczne aby wykazać, że wynikiem interakcji między nierównością polityczną a nierównością według płci jest konsekwentna niedostateczna reprezentacja kobiet w narodowych zgromadzeniach ustawodawczych. W całej Europie wschodniej, pomimo radykalnych zmian, które zaszły w politycznym otoczeniu – łącznie z okresem powojennym, rewolucjami 1989 r., okresie post-komunistycznym i wzroście znaczenia Unii Europejskiej w pierwszych dekadach XXI-ego wieku – kobiety zawsze miały o wiele mniej przedstawicielek w narodowych zgromadzeniach ustawodawczych niż mężczyźni. Jak to możliwe? W moich badaniach poddaję krytycznej analizie przyczyny i dynamikę nierównej politycznej reprezentacji kobiet. Aby lepiej zrozumieć teraźniejszość, musimy też spojrzeć w komunistyczną przeszłość i dynamikę zjawiska w czasie. W moich badaniach studiuję tę dynamikę, oraz więzi pomiędzy historią a teraźniejszością w zakresie nierówności politycznych w Europie Wschodniej (np. H4) W tym zakresie rozwijam empiryczną analizę (przedstawioną w H3 i H7) na dwa podstawowe sposoby: jako przegląd dynamiki niedostatecznej reprezentacji kobiet w narodowych zgromadzeniach ustawodawczych Rumunii i Polski od 1945 roku po teraźniejszość, oraz jako pogłębione studium – dotyczące już tylko XXI wieku – zarówno polskich parlamentarzystów, jak i partii, które zarządzają tą nierównością. Przyglądam się politycznemu głosowi pod kątem (a) obecności przedstawicieli w zgromadzeniach ustawodawczych na poziomie krajowym i (b) praw do równej reprezentacji 8 Dr Joshua Kjerulf Dubrow politycznej. Podpieram się literaturą o deskryptywnej reprezentacji (Mansbridge 1999), aby zdefiniować niedostateczną reprezentację kobiet jako sytuację, w której skład płci w narodowym zgromadzeniu ustawodawczym jest znacząco nieproporcjonalny w stosunku do jej składu w całej populacji. Literatura na temat płci (gender) i polityki rozróżnia pomiędzy descrypcyjną a substancjalną reprezentacją, pomimo iż są one ze sobą powiązane (Celis et al 2008). Mówimy o właściwej deskrypcyjnej reprezentacji wtedy, kiedy ciało parlamentarne odzwierciedla demografię i doświadczenia obywateli. Substancjalna representacja odwołuje się do działań wspierających daną kwestię i politykę, która odzwierciedla różne interesy obywateli; takie reprezentowanie interesów obywateli powstaje, gdy głos obywateli jest słyszany w organach ustawodawczych i przekuwany w konkretne działania (Mansbridge 1999). Podczas powojennej epoki komunistycznej, oficjalna ideologia głosiła wzmocnienie pozycji historycznie pokrzywdzonych grup. Kobiety znalazły się wśród grup, które reżim chciał „wyzwolić.” Deklaratywnie oznaczało to wzmorzony udział kobiet we wszystkich sferach życia publicznego, łącznie z członkostwem w parlamencie. Tym sposobem ideologia komunistyczna – w której partia komunistyczna odgrywała wiodącą rolę – idealizowała deskrypcyjną reprezentację polityczną. W Związku Sowieckim, Polsce i Rumunii, partia komunistyczna równocześnie dążyłą do podwyższenia statusu kobiety, ale równocześnie aktywnie dążyła do zachowania względnie tradycyjnych relacji między mężczyznami i kobietami (Buckley 1989; Einhorn 1993; Siemieńska 1984; Fuszara 2005, 2010). Podczas trwania komunizmu, choć wychwalano równość polityczną, tradycjonalizm dotyczący ról męskichj i kobiecych pozostawał normą. Kobietom nie dane było realizować właściwej reprezentacji deskrypcyjnej i substancyjnej. Badanie trendów w reprezentacji kobiet w parlamentach Polski i Rumunii od 1947 roku do początków XXI-ego wieku wykazało, że reprezentacja kobiet zawsze pozostawała daleko w tle za reprezentacją mężczyzn, i nigdy nie zbliżyła się nawet do 50%. Przez większość rządów komunistycznych, w Polsce i Rumunii procent kobiet w parlamencie utrzymywał się na poziomie poniżej 35%. Jeżeli chodzi o reprezentacje substantywną, to trzeba zwrócić uwagę, iż niewiele kobiet było członkiniami centralnego komitetu partii komunistycznej, głównego ciała podejmującego decyzję i oddziałującego na parlament, oraz że sam parlament, którego kobiety były częścią miał ograniczoną kontrolę nad procesami legislacyjnymi reprezentującymi różne grupy społeczne. Po 1989 roku, bezpośredni spadek reprezentacji kobiet w parlamencie w Polsce i Rumunii był skutkiem politycznego odrodzenia się istniejących wcześniej tradycjonalistycznych postaw oraz nowych priorytetów młodych rządów, które zmagały się z polityczną i gospodarczą przemianą. Nowe siły polityczne świadomie przesuneły kwestię partycypacji kobiet i ich interesów na bliżej niesprecyzowaną przyszłość (Einhorn 1993; Kunovich 2003; Matland i Montgomery 2003; Rueschemeyer i Wolchik 2009). Przez pierwszą dekadę, ideały równości politycznej płci postrzegane były przez dużą część politycznych elit jako sztucznie i siłowo narzucone przez nieprawowitą władzę komunistyczną i tym samym postrzegane z wyrzutem (Siemieńska 2003). Dla niektórych, nowa demokratyzacja oznaczała, że polityczna rekrutacja będzie ślepa na demografię i przeciwna polityce tzw. „pozytywnej dyskryminacji”, sprowadzającej się w tym wypadku do forsowania udziału w polityce grup niedoreprezentowanych. W miarę, jak Polska i Rumunia przygotowały się do wstąpienia do Unii Europejskiej, publiczna postawa elit wymagała dostosowania polityki względem kobiet z polityką Unii – w szczególności w kwestii tzw. gender mainstreaming. Na zmianę postaw 9 Dr Joshua Kjerulf Dubrow wpłynęły także działania międzynarodowego ruchu kobiet. Jeśli chodzi o trendy, to od lat 1990tych do dzisiaj, najłatwiej opisać deskrypcyjną reprezentacje kobiet w parlamentach Polski i Rumunii jako powoli wzrastającą z częstymi okresami stagnacji. Wartość tych dokonanych przeze mnie opisowych konstatacji leży w powiązaniu ich z historycznym kontekstem przemian ustrojowych w Polsce i Rumunii. 5.3.5. Prawo kobiet do równości politycznej – analiza socjologiczna Aby wyjaśnić dynamikę nierówności w reprezentacji, należy rozróżnić pomiędzy formalnymi prawami a ich wypełnieniem (Dahl 2006). W okresie komunizmu i post-komunizmu, prawo do politycznego równouprawnienia zapisano w konstytucji. Dzięki sowieckiej dominacji, polska i rumuńska konstytucja odzwierciedlały konstytucje Związku Radzieckiego, zwłaszcza we wcześniejszych wersjach. Kobietom w szczególności zagwarantowano równe prawa polityczne. W postkomunistycznych wersjach polskiej i rumuńskiej konstytucji, utrzymało się pojęcie równouprawnienia. Teza, którą głoszę jest następująca: ideologiczny kontekst zapisanego „równouprawnienia” jest na tyle różny, iż wymaga różnych zabiegów, aby ze sprawą reprezentacji kobiet w parlamencie jakoś sobie poradzić. Twierdzę, iż kwoty teoretycznie bardziej pasują do systemu komunistycznego, a wprowadzono je do systemu demokratycznego, podbudowanego ideologią neo-liberalną, mniej z nią spójną. Dlaczego? Ideologia neo-liberalna (np. Steger i Roy 2010; Harvey, 2005) jest jawną lub ukrytą ideologią post-komunizmu i epoki unijnej, wpływając na relacje pomiędzy płcią a politycznym równouprawnieniem. Używam terminu neo-liberalizm w dwóch znaczeniach: (1) jako wiara, że wszystkie relacje społeczne zachodzą w kontekście rynkowym (mówimy wtedy o rynkach gospodarczych a nawet o „rynkach politycznych”) i (2) jako przesłanka polityki, która głosi, że rynki są bardziej wydajne i skuteczne kiedy same się regulują, tzn. są niezależne od interwencji rządu. W pierwszym przypadku, rynek polityczny widziany jest jako instytucja rządząca dystrybucją reprezentacji i innych dóbr politycznych. Na rynku politycznym głosujący wysuwają żądania, a partie w odpowiedzi dostarczają demograficzne typy kandydatów mając na uwadze różnorodne ograniczenia społeczno-demograficzne. Ale według tej samej ideologii rozwiązania typu laissez faire są widziane jako optymalne. Neoliberalna ideologia rynkowa zakłada przesunięcie nacisku z równości wyników na równość możliwości. W szczególności rządy powinny być „anty-dyskryminacyjne”. Jest to szeroko pojęte nie robienie niczego, co by faworyzowało jedną grupę demograficzną a nie inną z jakiejkolwiek przyczyny. W postkomunistycznych wersjach polskiej i rumuńskiej konstytucji, utrzymało się pojęcie równouprawnienia, ale jego „polityczny” aspekt równouprawnienia ma inne konotacje niż w czasach komunizmu: nacisk kładziony jest na „anty-dyskryminacje”. Różnica ta jest znacząca. Można pokusić się o twierdzenie, że w czasach komunizmu nacisk kładziony był nie tylko na równość politycznych możliwości, ale i na równość politycznych wyników, której brak ze względu na przeszłość. Równość praw gwarantowana przez konstytucje występowała w kontekście ideologii, która zakładała że kobiety osiągną równouprawnienie w przyszłości, jak zmienią się warunki społeczne. Aczkolwiek kwoty mogły zostać wprowadzone administracyjnie i przybliżyć ten cel, ale ich nie wprowadzano. Moc sprawczą aparatu władzy widziano inaczej: Jak trzeba będzie, to w ostateczności – wbrew ideologii rozwoju społecznego – dobierze się odpowiednią liczbę kobiet i do parlamentu. Jednak decyzję „równościowego doboru” odkładano. 10 Dr Joshua Kjerulf Dubrow W epoce postkomunistycznej, równe prawa współistnieją z neoliberalną ideologią, gdzie każda grupa społeczna pozostawiona jest sobie samej i ma do dyspozycji te same formalne reguły gwarantowane przez prawo, ale gdzie nie obiecuje się, że przestrzeganie tych reguł doprowadzi w końcu do równouprawnienia. W epoce postkomunistycznej, prawo ubiegania się o stanowisko oczywiście istnieje, ale nie ma więc gwarancji, że ten zapis doprowadzi do tego, że kobiety będą reprezentowane w parlamencie w sposób proporcjonalny do swojego udziału wśród ogółu populacji. Rynek wszakże nie doprowadza do realizacji „równości szans”. Jeżeli z jakiegoś powodu jest to wskazane, można wprowadzić kwoty sposobami demokratycznymi – nawet wbrew ideologii laissez faire, która dominuje. W obu systemach potencjalne lub realne środki zaradcze – odgórne decyzje i kwoty, odpowiednio – są nie tyle środkami, które mają rzeczywiście rozwiązać problem, ale dają władzy poczucie, iż rozwiązanie tego problemu jest w jej polu widzenia. 5.3.6. Rola parlamentarzystów i ideologii partyjnej Parlament jest zarazem miarą i zarządcą nierówności politycznej kobiet. Postawy parlamentarzystów kształtują stopień deskryptywnej reprezentacji kobiet w parlamencie, gdyż zgodnie z tymi postawami mogą kształtować ustawodastwo. Parlamentarzyści mają bowiem uprawnienia, by wprowadzić i wdrożyć równouprawnienie według płci poprzez poprawę istniejącego prawa. To, czy parlamentarzystom zależy na poprawie reprezentacji kobiet w parlamencie, i jak chcieliby ten cel osiągnąć, bezpośrednio wpływa – z odpowiednim opóźnieniem czasowym – na reprezentację faktyczną. Moje badania nad postawami parlamentarzystów wobec równouprawnienia kobiet koncentrują się na epoce postkomunistycznej i unijnej (H3, H6, H7, H9). Chociaż polityczna równość jest zagwarantowana przez konstytucje nowoczesnych demokracji, wśród parlamentarzystów proporcja członków grup poszkodowanych jest zwykle mała. Teoretycy polityki, którzy piszą na temat różnych procesów demokratycznych, coraz krytycznej odnoszą się do idei deskrypcyjnej reprezentacji. Jednak zaskakująco niewielu z badaczy zapytało samych parlamentarzystów, jak definiują i postrzegają zalety i wady deskrypcyjnej reprezentacji. Wraz z współautorem wykorzystaliśmy konstruktywistyczne podejście, aby zgłębić znaczenie nierównej reprezentacji poprzez porównanie twierdzeń teoretyków polityki z danymi z badania polskich parlamentarzystów z 2005 roku (H7). Okazało się, że postawy parlamentarzystów i teoretyków pokrywają się w wielu podstawowych argumentach za i przeciw deskrypcyjnej reprezentacji. Ale i wystąpiły znamienne różnice. Po pierwsze, parlamentarzyści – w odróżnieniu od teoretyków demokracji – osadzają swoje argumenty w codziennych realiach do tego stopnia, że niemożliwe jest znaczące rozróżnienie między ideami/ideałami a ich praktycznym podejściem do nich. Po drugie, wielu parlamentarzystów ma niezłomną wiarę w istniejące procesy demokratyczne, i uważa że system demokratyczny oparty nawet na ideologii neo-liberalnej sam w końcu doprowadzi do równej reprezentacji; teoretycy demokracji widzą rzecz jako bardziej złożoną. Kluczowym sposobem promowania reprezentacyjnej równości kobiet w parlamencie i dominującym tematem współczesnych badań nad gender i polityką są kwoty. Kwoty dla kobiet to zasady, których celem jest ustalenie procentu kobiet, które mają pojawić się na listach kandydackich w wyborach na stanowiska polityczne. Kwoty te mogą stać się skutecznym sposobem umieszczania kobiet w parlamencie, chociaż to, jak sprawnie działają zależy w dużym 11 Dr Joshua Kjerulf Dubrow stopniu od postaci reguł elektoralnych, typu przyjętego systemu kwotowego i stopnia w jakim system taki jest wdrażany (Krook 2009, Górecki i Kukołowicz 2014). Zanim weszła w Polsce w życie ustawa z 2011 roku na temat kwot, istniały już partyjne kwoty dla kobiet. Chodzi tu o reguły dobrowolnie stosowane przez partie polityczne, a których celem jest umieszczenie ustalonego procentu kobiet na listach kandydackich na stanowiska polityczne. Chociaż wsparcie parlamentarzystów jest kluczowe jeśli chodzi o przyjęcie i wdrożenie partyjnych kwot genderowych, niewiele jest badań empirycznych opinii parlamentarzystów na ten temat, zwłaszcza w Europie Wschodniej. W kontekście Polski, zająłem się dwoma podstawowymi pytaniami: (a) dlaczego niektórzy parlamentarzyści wspierają kwoty genderowe, a inni nie? i (b) jakie są tego najważniejsze przyczyny zajmowanych stanowisk? (H6). Opierając się na danych sondażowych zebranych wśród polskich parlamentarzystów, zbadałem rolę trzech głównych determinant poparcia dla partyjnych kwot: (1) płci, (2) religijnej, politycznej i ekonomicznej ideologii partii; oraz (3) umiejscowienia na liście kandydatów. Tablice wielodzielcze ujawniły, że parlamentarzystki i parlamentarzyści z partii popierających ekonomiczny etatyzm i anty-klerykalną ideologię chętniej popierają kwoty genderowe niż członkowie liberalnych i katolicko tradycjonalistycznych partii. Ponadto, parlamentarzyści, którzy znaleźli się na niskich pozycjach na listach partyjnych w poprzednich wyborach chętniej wspierali kwoty niż ci, którzy umiejscowieni byli na samym szczycie list. Analizy regresji logistycznej wraz z wszystkimi zmiennymi wykazały, że jedyne statystycznie wpływy na postawy pro-kwotowe dotyczą ideologii gospodarczej i religijnej partii politycznych. Ideologia była najważniejszym czynnikiem wyjaśniającym poparcie parlamentarzystów dla partyjnych kwot dla kobiet. Następnie testowałem hipotezę, że wsród polskich parlamentarzystów kontekst narodowy vs. europejski kształtuje ich postawy wobec równouprawnienia płci i kwot dla kobiet (H3 i H9). Po stronie narodowej mamy dziedzictwo po reżimie komunistycznym, tradycjonalizm dotyczący ról męskich i kobiecych, oraz lobby kobiece złożone z wybranych posłanek „pro-narodowych” odłamów partii politycznych. Po stronie europejskiej znajduje się narzucana przez Unię Europejską polityka gender mainstreaming oraz europejskie grupy interesów kobiet, czy konkretne ruchy społeczne oraz organizacje pozarządowe (NGO) (Chiva 2009). Nie jest zaskakujące, że „europeizm” i faktyczne kontakty z Europą prowadzą do postaw pro-równościowych i pro-kwotowych, jednak czynniki te nie są tak ważne, jak sama płeć i polityczna ideologia partyjna. O ile poparcie dla parytetu płci utrzymywało się na podobnym poziomie w dwóch różnych parlamentach, w tym samym czasie spadło ogólne wsparcie dla partyjnych kwot genderowych. Nie można wszakże wyjaśnić tej sytuacji jedynie przez kontekst narodowy, gdyż Kongres Kobiet usilnie walczył o zwiększenie wsparcia wśród parlamentarzystów dla systemu kwot i to w czasach, gdy osłabły obawy zwiazane z polityką równouprawnienia przeszłości komunistycznej i osłabł (chwilowo) ich tradycjonalizm (H4 i H7). Oprócz badań sondażowych, szczegółowo przeanalizowałem debaty sejmowe o prawie kwotowym z 2011 roku i skutki wprowadzonej ustawy (H3). Ustawa o kwotach genderowych nowelizuje istniejące prawo wyborcze określając, że w każdym obwodzie wyborczym listy kandydatów wszystkich partii politycznych biorących udział w wyborach lokalnych, państwowych czy do Parlamentu Europejskiego, muszą składać się w 35% z kobiet. Ustawa milczy jednak na temat umiejscowiania kobiet na listach wyborczych; jest więc głównie ustawą 12 Dr Joshua Kjerulf Dubrow symboliczną i zasadniczo bezużyteczną. Wybory 2011 roku skutkowały małą zwyżką procentu kobiet wybranych do parlamentu – przed wejściem w życie ustawy o kwotach parlament składał się przez długi czas z 20% kobiet, po wejściu ustawy wynik ten stanowił 24%, daleko do spodziewanego rezultatu powyżej 30%. Polscy parlamentarzyści z katolickich partii tradycjonalistycznych częściej przejawiają postawy przeciwne kwotom dla kobiet niż prawicowo-centrowe partie bardziej wspierające Unię Europejską. Waga ideologii partyjnej była najbardziej widoczna podczas ostatecznego głosowania imiennego nad ustawą w Sejmie. Podczas gdy większość PO głosowała za, ani jeden mężczyzna należący do PiSu nie oddał głosu za ustawą. Płeć i partyjna przynależność przecinają się: 28 z 30 kobiet z PiS głosowało przeciw ustawie, a dwie kobiety wstrzymały się od głosu. Wynik ten jest zgodny z teoretycznym założeniem, iż w przypadku partii odwołujących się do tradycji, idelogiczne zróżnicowanie wewnątrzpartyjne – które naturalnie istnieje w każdej partii politycznej – jest mniej istotne w parlamentarnym głosowaniu niż dominująca ideologia partyjna wymuszająca partyjną lojalność. 5.3.7. Rola parlamentarzystów-mężczyzn i dodatkowe problemy badawcze W badaniach nad płcią i polityką należy pamiętać o kilku ważnych teoretycznych i empirycznych czynnikach (H3 i H9). Zważając, że Sejm jest nadal w większości złożony z mężczyzn, ważne jest, aby przyjrzeć się bliżej roli mężczyzn w debatach na temat równouprawnienia płci i kwot. Podczas gdy poparcie kobiet dla kwot genderowych znacząco spadło pomiędzy 2005 a 2009 rokiem, poparcie mężczyzn utrzymało się na tym samym niskim poziomie. Jednym z możliwych wyjaśnień tego zjawiska jest to, że parlamentarzyści-mężczyźni może i działają na rzecz interesów kobiet, ale równocześnie nie interesują się kwestią partytetu. Moje badania wskazują, że wielu parlamentarzystów-mężczyzn uważa, że więcej kobiet powinno być posłankami, ale ich zdaniem podział 50/50 nie jest już konieczny. Samo głosowanie w Sejmie w sprawie ustawy kwotowej też odzwierciedla takie myślenie. Mężczyźni byli skłonni do wstrzymania się od głosu lub nieobecności podczas głosowania; być może jest to objaw starannej strategii, której celem było nie pokazanie zbyt mocnego wsparcia za ani zby mocnego sprzeciwu wobec kwot dla kobiet. Jeśli poparcie dla partyjnych kwot dla kobiet zmalało z czasem, dlaczego Sejm przegłosował to w miarę nieefektywne wyborcze rozwiązanie: kwoty na poziomie 35%j? W kontekście Unii Europejskiej dwa czynniki okazały się decydujące: (a) naciski ze strony kobiecych organizacji społecznych i ważnych parlamentarzystek oraz (b) poparcie mężczyzn dla kwoty niskiej jako ucieczce przed poparciem dla pełnego lub pełniejszego parytetu. Postawy parlamentarzystów i partii z którymi się identyfikują mają konsekwencje dla demokracji zbiorowej i demokracji grup poszkodowanych. Wykorzystując podpróbę POLPAN2008 przeanalizowałem obraz dziesięciu polskich partii politycznych pod względem tego, w jakim stopniu w świadomości społecznej partie te (a) reprezentują kobiety, ludzi biednych i starszych, oraz (b) jak te opinie łączą się z postawami wobec demokracji i angażowania się w procesy demokratyczne (H5). W trakcie swoich politycznych losów, partie budują reputacje opartą na swojej polityce. Taka reputacja składa się z subjektywnej oceny pozycji partii na temat spraw dnia, których całość nazywana jest “obrazem partii”. Zestawiłem postrzeganie wszystkich partii przez respondentów z ich subjektywnym postrzeganiem całego systemu partyjnego. Wyraziłem postrzeganie system partyjnego według tego, czy jednostka wierzy, że chociaż jedna 13 Dr Joshua Kjerulf Dubrow z dziesięciu partii reprezentuje pokrzywdzonych w wysokim lub średnim stopniu. Okazało się, że ci, którzy negatywnie oceniają system partyjny pod względem reprezentacji „grup poszkodowanych” są mniej skłonni do wiary, że demokracja jest najlepszą formą rządów; również osoby te mniej chętnie głosują. Badania wykazały, że negatywna ewaluacja systemu partyjnego w odniesieniu do reprezentacji grup poszkodowanych ma swoje osadzenie w antydemokratycznych poglądach ludzi należacych zresztą do bardzo różnych segmentów struktury społecznej. 5.3.8. Łączenie różnych wątków badawczych W swej pracy łączyłem dwa wątki badań – na temat koncepcji i pomiaru nierówności politycznej (ogólnie) oraz nierówności politycznej kobiet (w szczególności) – iteratywnie. Badając nierówność polityczną kobiet w Polsce, zdałem sobie sprawę z tego, iż istnieje niewiele wytycznych co to tego, jako podchodzić do nierówności politycznej w ogóle (H1a i H1b). Dlatego też postanowiłem wyjaśnić pojęcie nierówności politycznej, aby usprawnić własne badania nad nierównością kobiet. Poprzez ogólne rozważania konceptualne na temat nierówności politycznej, udało mi się pojęciowo i analitycznie wyizolować szczególne formy nierówności politycznej kobiet (głos poprzez reprezentację parlamentarną), co doprowadziło mnie z kolei do badania czasowej dynamiki tych form z perspektywy wymiaru (jak daleko jest do równej reprezentacji deskrypcyjnej) i trwania (jak długo trwa owa nierówność) (H4). Następnie przyjrzałem się nierówności w deskrypcyjnej reprezentacji jako relację głos/odpowiedź: członkowie Sejmu obu płci nie zgadzają co do tego, czy równouprawnienie płci jest pożądane i jak najlepiej zająć się tą kwestią, o ile w ogóle rozważają podjęcia się debaty na ten temat. Moje badania sondażowe w sprawie, jak parlamentarzyści dwudziestego pierwszego wieku postrzegają deskryptywną reprezentację były jednymi z nielicznych w dziedzinie gender i polityki w Europie Wschodniej (H3, H6, H7 i H9). Choć wielu badaczy gender argumentuje, że płeć liczy sie bardziej niż partia, wykazałem, że w Polsce ideologia partyjna jest najważniejszym czynnikiem dla parlamentarnego wsparcia partyjnych kwot dla kobiet. Wielu wyrażało nadzieję, że unijna strategia gender mainstreaming doprowadzi do deskrypcyjnej reprezentacji kobiet. Wykazałem, że orientacja pro-Europejska z reguły prowadzi do postaw prorównouprawnieniowych i pro-kwotowych, ale te czynniki nie są tak ważne jak płeć i ideologia (H3 i H9). W miarę jak rozwijałem ogólne hipotezy na temat nierówności politycznej, zdałem sobie też sprawę, że większość mojej pracy empirycznej w tym aspekcie odnosiła się do politycznych elit. Możliwość przeanalizowania specjalnej edycji Polskiego Badania Panelowego (POLPAN) pozwoliła mi na zgłębienie pytania, jak postawy parlamentarzystów, głoszone przez partie polityczne, wpływają na to, co myśli ogół społeczeństwa i jak osoby z różnych segmentów struktury społecznej obcują z demokracją. Okazało się, że jeśli chodzi o reprezentację grup pokrzywdzonych, umacniająca się demokracja Polski jest demokracją kontrastów. Wielu ludzi niezbyt chętnie wspiera demokrację, czy jako ideał, czy w praktyce, gdyż nie wierzą oni, że system partyjny adekwatnie reprezentuje pokrzywdzonych. Równocześnie parlamentarzyści, którzy zajmowali się polityczną nierównością poszkodowanych grup mają niezachwianą wiarę w procesy demokratyczne, i wierzą, że system demokratyczny w końcu doprowadzi do osiągnmięcia godnej reprezentacji bardzo różnych grup. Nierówność polityczna głosu poszkodowanych grup negatywnie wpływa na wiarę w demokrację wśród ogółu społeczeństwa (H5), ale nie zniechęca ona sterników demokracji (H7). 14 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Celem moich badań w przyszłości będzie zajęcie się empirycznie dwoma z najważniejszych zagadnień nurtujących dziedzinę nierówności politycznej: Ile jest politycznej nierówności, oraz czy spada ona, rośnie czy też pozostaje niezmienna w różnych krajach? Wykorzystam do tego ogólne zasady badania politycznej nierówności – głos i odpowiedź, możliwości i wyniki. Biorąc pod uwagę problemy pomiaru, zamierzam wykorzystać dane ilościowe z wielu źródeł – danych oficjalnych oraz statystyk organizacji pozarządowych, jak i międzynarodowych badań sondażowych. 6. Biografia naukowa 6.1. Początki kariery naukowej Moja kariera naukowa rozpoczęła się w 1998 roku od początku studiów magisterskich z socjologii. Zajmowałem się szeroko pojętym tematem nierówności społecznych. Pod kierownictwem prof. Stephena K. Sandersona, który specjalizował się wtedy w długofalowych przemianach społecznych, badałem różne rodzaje nierówności rasowych i płciowych w społeczeństwach przed-industrialnych. Zostałem współautorem artykułu na temat niewolnictwa i antagonizmu rasowego w starożytnym świecie (A25), współautorem innego artykułu już pisanego jako student studiów magisterskich (A24) oraz napisałem pracę magisterską na temat statusu kobiet w społeczeństwach przed-industrialnych (A22, opublikowaną w Social Forces). Moje wczesne badania nierówności rasowych i płciowych na przestrzeni 10 tyś. lat cywilizacji pozwoliły mi zyskać dalekosiężną perspektywę na ten temat oraz zaszczepiły we mnie zainteresowanie nierównością jako zjawiskiem objawiającym się w zróżnicowany sposób w czasie i przestrzeni. 6.2 Socjologia miasta, religia i elity W roku 2000 zostałem przyjęty na studia doktoranckie Wydziału Socjologii The Ohio State University, gdzie przyznano mi pełne stypendium. Wydział Socjologii OSU słynie z tego, że kładzie duży nacisk na metodologię ilościową i z tego, że zachęca doktorantów do pisania i wysyłania artykułów do redakcji dobrych pism naukowych. Specjalnością Wydziału jest stratyfikacja społeczna. Zainteresowałem się badaniem wyższych warstw drabiny stratyfikacyjnej, tzw. elit (np. A17), ale równocześnie zajmowałem się też innymi dziedzinami badawczymi i zdobywałem doświadczenie w nauczaniu. W ramach stypendium prowadziłem zajęcia ze wstępu do socjologii dla najlepszych (tzw. Honor students) studentów OSU (są to studenci studiów pierwszego stopnia, którzy dostali się na studia na podstawie najlepszych wyników z liceum), oraz zajęcia dla zaawansowanych studentów studiów pierwszego stopnia ze stratyfikacji społecznej oraz socjologii sportu. W latach 2002-2003 zostałem zaproszony do współzarządzania Research Practicum for Graduate Students Wydziału Socjologii (Badawczym Practicum dla doktorantów) pod przewodnictwem prof. Lisy A. Kiester (obecnie pracującej na Duke University). Przeprowadziliśmy pierwsze na tak dużą skalę badanie elit w Columbus, Ohio, zbierając ponad 300 wywiadów z członkami elit różnych sektorów, jak i dane archiwalne z rejestrów społecznych i materiałów prasowych drukowanych na temat elit poprzednich dekad. Dane te posłużyły jako podstawa prac magisterskich oraz publikacji, w tym artykułu (którego jestem współautorem) na temat tego, jak elity same definiują źródła swojej społecznej siły (A17). 15 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Badanie elit miast doprowadziło mnie do współpracy z prof. Williamem H. Formem (byłym redaktorem naczelnym American Sociological Review), jednym z pionierów badań nad integracją społeczności i stratyfikacją w Ameryce. Z prof. Formem opublikowałem dwa artykuły z zakresu socjologii religii i socjologii miasta (A19 i A23). Obie publikacje wykorzystywały łączone metody badawcze, w tym zbieranie i analizę danych ilościowych oraz etnograficzną pracę terenową. W czasie pracy nad elitami rozpocząłem własne badania na temat intersekcjonalności i polityki. Wówczas traktowałem je jako odrębne zagadnienia. Sytuacja zmieniła się, gdy zacząłem badać – nadal w odniesieniu do górnych warstw drabiny stratyfikacyjnej – jak rasa, klasa i rodzina łączą się z wysokimi osiągnięciami zawodowymi. W badaniu, które podjąłem z kolegą (A11) chodziło o zawodowych sportowców NBA (National Basketball Association). Badanie to rozwiało mit, że elitarni zawodowi gracze sportowi pochodzą z poszkodowanych grup społecznych. Od strony metodologicznej, badanie to zainspirowało moje dalsze badania na temat intersekcjonalności. 6.3. Płeć, reprezentacja i nierówności polityczne W 2004 roku rozpocząłem współpracę z prof. dr hab. Kazimierzem M. Słomczyńskim z Wydziału Socjologii OSU nad rozprawą doktorską o rynku politycznym. Postrzegałem rynek polityczny jako mechanizm łączący działania polityczne na poziomach mikro i mezo – jak powszechne głosowanie i wybór kandydatów partii politycznych – z wynikami na poziomie makro, takimi jak proporcja kandydatów i parlamentarzystów z grup poszkodowanych w stosunku do ogółu populacji. Na moje dane złożyły się statystyki z poziomu krajowego oraz badania sondażowe. Korzystałem m.in. z Polskiego Badania Panelowego (POLPAN) oraz z unikalnego zbioru danych Polskiego Krajowego Biura Wyborczego, który zawierał dane wszystkich kandydatów ubiegających się o fotel prezydenta w Polsce od końca socjalizmu państwowego aż do najnowszych wyborów (POLCAN, później EAST PaC). W skład komisji doktorskiej weszła prof. Pamela Paxton, która w tym czasie publikowała swoje pionerskie badania na temat płci i polityki w perspektywie międzykrajowej. Częścią mojej pracy doktorskiej była analiza danych międzykrajowych celem zmierzenia zasięgu, oraz odkrycie trendów, w niedostatecznej reprezentacji kobiet w parlamentach na świecie. Latem 2006 r., otrzymałem tytuł doktora socjologii, i tej jesieni, czekając aż moja żona ukończy swój doktorat w OSU, prowadziłem zajęcia ze stratyfikacji, metod badawczych i wstępu do socjologii na uniwersytetach w Ohio. W styczniu 2007 r. IFiS PAN zatrudnił mnie i moją żonę w jednostce prowadzonej przez prof. Słomczyńskiego. Po ukończeniu doktoratu kontynuowałem swą edukację uczestnicząc w warsztatach na temat metodologii międzykrajowej, od projektowania sondaży po analizę ilościową za pomocą otwartego oprogramowania. W IFiS PAN rozwinąłem specjalny program akademicki, który analizuje nierówności polityczne z perspektywy międzykrajowej. W pracy habilitacyjnej wyjaśniam ten program w szczegółach. Opublikowałem artykuły na temat nierówności politycznej w pismach Party Politics (A12), Polish Sociological Review (A14) i innych (H1a-8 oraz A7, A8, A19, A20, R7). Opublikowałem kilka prac, które zacząłem pisać jako student studiów doktorskich (np. A5) i rozpocząłęm pracę nad wieloma innymi (np. R4, B2, P6, A18). 16 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Prowadziłem zajęcia ze stratyfikacji w Instytucie Socjologii UW, oraz z socjologii miasta, socjologii kultury, amerykańskiej polityki oraz seminarium magisterskie w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW (9 studentów napisało prace magisterskie pod moją opieką). Prowadziłem też zajęcia na temat przemian społecznych, kobiet w polityce i praktyk akademickich w Graduate School for Social Research IFiS PAN. Niedawno byłem jednym z pomocniczych promotorów pracy doktorskiej i jestem obecnie jednym z pomocniczych promotorów drugiej. W swoich poszukiwaniach przyczyn i konsekwencji politycznych nierówności we współczesnych demokracjach, otrzymałem grant Narodowego Centrum Nauki (jestem kierownikiem grantu) na temat wpływu wyborów na demokrację reprezentatywną. Dzięki temu grantowi zarządzam naukowym zespołem, który zaktualizował dane POLCAN i wprowadził je do większej bazy danych zwanej Eastern European Parliamentarian and Candidate Database (EAST PaC), zawierającej podobne dane z Polski, Węgier i Ukrainy. 6.5. Kontekst międzynarodowy i interdyscyplinarny W 2008 r wraz z prof. Słomczyńskim i dr Iriną Tomescu-Dubrow współtworzyłem Crossnational Studies: Interdisciplinary Research and Training Program (CONSIRT), organizację, która została założona przez The Ohio State University i Polską Akademię Nauk i łączy te dwie jednostki (potrz consirt.osu.edu). Budujemy międzynarodowe sieci współpracy, piszemy i zarządzamy grantami naukowymi i badawczymi. Stworzyliśmy też coroczną szkołę Letnią Nauk Społecznych, która szkoli studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia w statystyce i prowadzeniu badań. Obecnie działam też jako Koorydnator ds. Projektów i Praktyk (Coordinator of Projects and Labs) oraz jeden z redaktorów CONSIRT Working Papers Series. W latach 2010-2014 pracowałem w Zarządzie Komitetu Badawczego ds. Transformacji Społecznych i Socjologii Rozwoju (RC09) Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego (ISA). W 2014 zostałem wybrany na 4-letnią kadencję jako członek Zarządu Komitetu Socjologii Politycznej, na który to komitet składają się komitety badawcze Socjologii Politycznej Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego (RC18) i Międzynarodowego Stowarzyszenia Nauk Politycznych (RC06). W 2011 r. zostałem Doradcą Redakcyjnym pisma ASK: Research and Methods. Zarządzam pismem na codzień, a dzięki mojej pracy uzyskaliśmy grant Index Plus z Polskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na digitalizację i umiędzynarodowienie pisma, indeksowanie w ERIH oraz podpisaliśmy umowę na dalszą publikację tego czasopisma przez The Ohio State University i IFiS PAN. Obecnie ASK: Research and Methods ma 14 punktów na liście Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jeszcze podczas studiów doktoranckich rozwinąłem zwyczaj współpracy z kolegami, pracy zespołowej i wspólnego pisania artykułów. Uważam, że praca z kolegami nad projektami badawczymi nie tylko doskonale wpływa na jakość publikacji, ale i wzmaga zadowolenie z pracy. Taka współpraca pozwala mi na wgląd w projekty inne niż moje własne, co z kolei prowadzi do powstawania nowych pomysłów i do wzmożonej kreatywności i produktywności; pozwala mi też na poszerzanie moich własnych projektów badawczych. Oprócz prowadzenia własnych badań, pracuję w IFiS w ramach programu CONSIRT nad projektem dotyczącym doświadczania bezrobocia w Polsce i nad projektem harmonizacji danych 17 Dr Joshua Kjerulf Dubrow z badań międzykrajowych. CONSIRT stał się ważnym czynnikiem w mojej karierze jako międzynarodowego i interdyscyplinarnego badacza. Współpraca z kolegami oraz praca zespołowa sprawiły też, że redaguję w języku angielskim prace swoich kolegów z międzynarodowej społeczności badaczy nauk społecznych. Współpraca ta pozwola mi także przyjrzeć się temu, czym zajmują się obecnie moi koledzy w dziedzinie polityki i nierówności społecznych. Dzięki temu zrozumiałem, gdzie znajdują się luki we współczesnych badaniach i dokąd badania powinny zmierzać w przyszłości. Współpracując z kolegami z różnych krajów, w ciągu minionych ośmiu lat zredagowałem dwie książki (B1 i B2) oraz pięć numerów pism naukowych (C1, C2, C3, C4, and C5). W tym czasie zorganizowałem także 9 sesji na konferencjach organizowanych przez stowarzyszenia zawodowe oraz wydziały akademickie, głównie na temat nierówności politycznych. Ponadto, oprócz trzech warsztatów, które zorganizowałem w ramach obecnego grantu badawczego, od 2008 roku byłem współorganizatorem 14 konferencji międzynarodowych i warsztatów badawczych dotyczących głównie metodologii interdyscyplinarnej i ilościowej. Współpraca z kolegami z międzynarodowej społeczności nauk społecznych doprowadziła także do powstania akademickich więzi z różnymi instytucjami oraz przedstawienia wyników moich badań w Institute for Intersectionality Research and Policy na Uniwersytecie Simona Frasera w Kanadzie, oraz Laboratory for Comparative Social Research Wyższej Szkoły Ekonomii w Rosji. Moje zainteresowania badawcze różnymi dziedzinami – stratyfikacji, polityki, płci, miejskiego rozwoju, religii, sportu i studia Europy Środkowej i Wschodniej – sprawiły, że zastanawiam się nad procesem naukowym i dyscyplinami innymi niż socjologia. Na przykład badanie roli kobiet w polityce wymaga znajomości socjologii, nauk politycznych i gender studies. Moje zainteresowanie interdyscyplinarnością wyrosło ze sposobu w jaki prowadzę swoje badania. Opublikowałem prace na temat tego, jak, pomimo idealnych warunków, interdyscyplinarność istnieje (według jednych kryteriów) i równocześnie jej nie ma (według innych kryteriów) (A2, A4, P3 i A13). Te rozważania z kolei doprowadziły mnie do intersekcjonalności, czyli idei, że na jednostki składają się rozmaite, często pokrywające się demograficzne charakterystyki, tożsamości zakorzenione w strukturze społeczniej. Jest to myśl usytuowana głównie w dziedzinie gender studies, nie jest to główny nurt w socjologii. Część moich osiągnięć badawczych to próby dopasowania rozmaitych teorii intersekcjonalności do ilościowych technik popularnych wśród badaczy społecznych (A16 i R2). Nauka jest procesem, w którym nowe idee ciągle powstają i są testowane, odrzucane lub modyfikowane. Bycie krytycznym wobec swojej dyscypliny oraz introspekcja, jak zdobywam wiedzę, wspomogły moje badania. Pozwoliły mi na zrozumienie potrzeby interdyscyplinarności oraz na zobaczenie luk w literaturze; sprawiły, że poszukuję odpowiedzi na trudne pytania badawcze. 7. Cytowana literatura Anderson, Christopher J. and Pablo Beramendi. 2008. “Income, Inequality, and Electoral Participation.” Pp. 278-311 in Democracy, Inequality, and Representation: A Comparative Perspective edited by Pablo Beramendi and Christopher J. Anderson. Russell Sage Foundation. 18 Dr Joshua Kjerulf Dubrow American Political Science Association Task Force (APSA) on Inequality and American Democracy. 2004. American Democracy in an Age of Rising Inequality. www.apsanet.org/imgtest/taskforcereport.pdf. (accessed July 4, 2007) Bachrach, Peter and Morton S. Baratz. 1962. “Two Faces of Power.” American Political Science Review 56(4): 947-952. Bartels, Larry M. 2010. Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age. Princeton: Princeton University Press. Bohman, J. 1999. “International Regimes and Democratic Governance: Political Equality and Governance in Global Institutions.” International Affairs 75(3): 499-513. Buckley, Mary. 1989. Wheatsheaf. Women and Ideology in the Soviet Union. Hertfordshire: Harvest Celis, Karen. 2008. Studying Women’s Substantive Representation in Legislatures: When Representative Acts, Contexts and Women’s Interests Become Important. Representation: Journal of Representative Democracy 44 (2): 111–124. Chiva, Cristina. 2009. The Limits of Europeanization: EU Accession and Gender Equality in Bulgaria and Romania. Perspectives on European Politics and Society 10 (2): 195–209. Dahl, Robert. A. 2006. On Political Equality. New Haven, CT: Yale University Press. Einhorn, Barbara. 1993. Cinderella Goes to Market: Citizenship, Gender and Women’s Movements in East Central Europe. London: Verso. Fuszara, Malgorzata. 2005. Kobiety w Polityce. Warsaw: TRIO. Fuszara, Malgorzata. 2010. Citizenship, Representation and Gender. Polish Sociological Review 172(4): 367-389. Gilens, Martin. 2012. Affluence and Influence: Economic Inequality and Political Power in America. Princeton: Princeton University Press. Gilens, Martin and Benjamin Page. 2014. “Testing Theories of American Politics: Elites, interest Groups, and Average Citizens.” Perspectives on Politics 12(3): 564-581. Górecki, Maciej A. and Paula Kukolowicz. 2014. “Gender Quotas, Candidate Background and the Election of Women: A Paradox of Gender Quatas in Open-list Proportional Representation Systems.” Electoral Studies 36: 68-80. Griffin, John D. and Brian Newman. 2008. Minority Report: Evaluating Political Equality in America. Chicago: University of Chicago Press. Harvey, David. 2005. A Brief History of Neoliberalism. Oxford University Press. Jacobs, Larry and Jacob Soss. 2010. “The Politics of Inequality in America: A Political Economy Framework.” Annual Review of Political Science 13: 341-64. Krook, Mona Lena. 2009. Quotas for Women in Politics: Gender and Candidate Selection 19 Dr Joshua Kjerulf Dubrow Reform Worldwide. New York: Oxford University Press. Kunovich, Sheri. 2003. "The Representation of Polish and Czech Women in National Politics: Predicting Electoral List Position".Comparative Politics 35 (April): 273-291. Lenski, Gerhard. 1966. Power and Privilege: A Theory of Social Stratification. Chapel Hill: University of North Carolina Press. Mansbridge, Jane. 1999. Should Blacks Represent Blacks and Women Represent Women? A Contingent ‘Yes.’ Journal of Politics 61 (3): 628–657. Markoff, John. 2013. “Democracy’s Past Transformations, Present Challenges, and Future Prospects.” International Journal of Sociology 43(2): 13 – 40. Matland, Richard E. and Kathleen A. Montgomery (eds.). 2003. Women's Access to Political Power in Post-Communist Europe. Oxford: Oxford University Press. Meuller, John. 1992. “Democracy and Ralph’s Pretty Good Grocery: Elections, Equality and Minimal Human Being.” American Journal of Political Science 36(4): 983-1003. Rueschemeyer, Marilyn (ed.). 1998. Women in the Politics of Postcommunist Eastern Europe, Revised and Expanded. Armonk, NY: M. E. Sharpe, Inc. Rueschemeyer, Marilyn and Sharon L. Wolchik (eds). 2009. Women in Power in Postcommunist Parliaments. Bloomington: Indiana University Press. Siemieńska, Renata. 1985. “Women’s Political Participation and the 1980 Crisis in Poland.” International Political Science Review 6(3): 332-346. Siemienska, Renata. 2003. “Women in the Polish Sejm: Political Culture and Party Politics Versus Electoral Rules.” pp. 217–244 in R. E. Matland and K. A. Montgomery (eds.) Women’s Access to Political Power in Post-Communist Europe. Oxford: Oxford University Press. Steger, Manfred B. and Ravi K. Roy. 2010. Neoliberalism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. Vera, Sidney. 2003. “What If the Dream of Participation Turned Out to be a Nightmare?” Perspectives on Politics 1(4): 663-678. Verba, Sidney. 2006. “Fairness, Equality and Democracy: Three Big Words.” Social Research 73(2)499-540. Winters, Jeffrey and Benjamin I. Page. 2009. “Oligarchy in the United States?” Perspectives on Politics 7(4): 731 – 751. 20
