Projekt Zielnika

Projekt Zielnika
Zielnik systematyczny
Ogółem 84 gatunki roślin naczyniowych.
Format A3 (Blokowy)
Na każdej planszy 4 gatunki roślin
Podpisy rodzin roślin i gatunków po polsku i w języku łacińskim, pisane techniką komputerową
(Nazwy łac. kursywą)
Rodzaje plansz:
5 plansz z gatunkami charakterystycznymi dla siedlisk (5 x 4 = 20 gatunków) :
siedliska łąkowe
siedliska leśne (grądy, olsy, bory, łęgi)
murawy kserotermiczne
siedliska ruderalne
siedliska segetalne
11 plansz z rodzinami roślin (11 x 4 = 44 gatunki) :
różowate
złożone
krzyżowe
motylkowate
goździkowate
wargowe
trawy
turzycowate
liliowate
baldaszkowate
trędownikowate
Przykład: Rodzina: krzyżowe Brassicaceae
Gatunek: tobołki polne Thlaspi arvense,
5 plansz - formy życiowe roślin (5 x 4 = 20) :
Drzewa
Krzewy
Rośliny zielne:
Byliny
Gatunki dwuletnie
Gatunki jednoroczne
4 plansze – morfologia roślin:
Rodzaje liści
Modyfikacje pędów nadziemnych i podziemnych
Modyfikacje korzeni
Typy kwiatostanów
Wszystkie rośliny kompletne (korzeń, pędy, liście, kwiaty, owoce), w stanie kwitnienia lub
owocowania, dopasowane do formatu planszy, pięknie zasuszone, przyklejone plastrem lekarskim
tylko w kilku miejscach.
Plansze związane sznurkiem. Karty zielnikowe bez foliowania i bez elementów metalowych.
Każda plansza numerowana od 1 do 25
Może być więcej, niż 84 gatunki, ale z innych rodzin roślin !!!!
POLECAMY !!!!
Zielnik i zielnikoznawstwo
Jacek Drobnik
2007, Wydawnictwo Naukowe PWN
Liczba stron: 304
ISBN: 978-83-01-15143-0
Zielnik to podstawowe narzędzie badawcze i dokumentacyjne w botanice, to archiwum informacji
naukowej na miarę biblioteki.
Publikacja omawia:
■ zbieranie (w zgodzie z zasadami ochrony przyrody), zasuszanie i przechowywanie roślin
naczyniowych, mszaków, glonów, grzybów, porostów i śluzorośli;
■ etykietowanie – katalogowanie zbiorów według nowoczesnych wymogów dokumentacji
botanicznej;
■ prowadzenie wymiany naukowej zbiorów i wydawnictw zielnikowych;
■ nowoczesną ochronę zielnika przed szkodnikami;
■ trwałe (tzw. archiwalne) techniki i materiały używane w zielnikach;
■ estetykę i jakość wykonania zbiorów;
■ niektóre kolekcje specjalne, w tym zbiory karpologiczne (owoców i nasion);
■ reguły wyznaczania typów nomenklatorycznych;
■ zasady przygotowania i racjonalnego prowadzenia badań florystycznych.
W książce zamieszczono angielsko-polski słownik pojęć związanych z zielnikiem.
Krąg odbiorców książki to:
■ studenci biologii, farmacji, biotechnologii, ochrony środowiska, leśnictwa i kierunków rolniczych
wykonujący zielniki w ramach nauki botaniki na pierwszych latach studiów;
■ magistranci i doktoranci prowadzący badania florystyczne, ekologiczne, taksonomiczne;
■ zawodowi botanicy (floryści, taksonomowie);
■ kuratorzy kolekcji zielnikowych w uczelniach i muzeach;
■ zainteresowani suszeniem roślin do celów dydaktycznych; miłośnicy przyrody, amatorzy
pasjonujący się florystyką.
Wstęp
1 Z historii zielników
1
5
Znaczenia słowa "zielnik"
Najstarsze zachowane kolekcje roślin
Osobliwości związane z zielnikiem
Najstarsze zielniki instytucje
Index Herbariorum
Zielniki jako dziedzictwo
Repatriacja danych zielnikowych a ochrona bioróżnorodności
2 Ogólne uwagi o zielniku i oznaczaniu gatunków
Kryteria, które muszą spełniać kolekcje o wartości naukowej
Funkcje zielnika naukowego
Wartość zbiorów botanicznych
Zielnik a ochrona przyrody
Oznaczanie roślin
Oznaczanie roślin zasuszonych
Rozmiękczanie
Mikroskop
Przekroje poprzeczne
Badania niszczące
Badania niszczące
Zasady zielnikowania w skrócie
3 Formy dokumentacji botanicznej
Rodzaje zielników
Fotografia
Dokumentacja elektroniczna
Ikonoteki i opisy
Roztwory konserwujące
Technika utrwalania barw zbiorów mokrych
4 Zbieranie roślin naczyniowych w terenie
Zielnik a etyka badań naukowych
Ogólne zasady pozyskiwania roślin
Gatunki niebezpieczne
Wybór okazów roślin do zbioru
Okaz typowy
Zbiór kompletny
Czystość zbioru
Kalendarz zbioru roślin naczyniowych
Ulotne cechy diagnostyczne ważniejszych taksonów krajowych
Zbieranie pędów drzew i krzewów
Zbieranie pnączy
Paprocie i skrzypy
Agrestowate
Astrowate
Bodziszkowate
Czosnkowate
Dymnicowate
5
7
9
10
12
13
14
15
15
15
17
18
18
20
22
23
23
24
25
25
28
28
29
30
31
31
23
34
34
35
36
37
38
38
40
40
42
43
43
44
44
44
46
46
46
Dyniowate
Dzwonkowate
Fiołkowate
Goździkowate
Gruboszowate
Jaskrowate
Jasnotowate
Kaniankowate
Kapustowate
Komosowate
Krzyżownicowate
Liliowate
Marzanowate
Motylkowate
Ogórecznikowate
Oliwkowate
Powojowate
Rdestnicowate
Rdestowate
Różowate
Rzęsowate
Rzęślowate
Selerowate
Sitowate
Storczykowate
Szarłatowate
Ślazowate
Trawy
Trędownikowate
Turzycowate
Wiązowate
Wierzbowate
Wiesiołkowate
Wilczomleczowate
Winoroślowate
Zarazowate
Żabieńcowate
Porady praktyczne
Metoda kopertowa
Przenoszenie roślin
Rośliny wodne
Rośliny wodne
5 Zasuszanie roślin naczyniowych i estetyka zielnika naukowego
Szybkość wysychania
Przygotowanie roślin do suszenia
47
47
47
47
48
48
48
49
49
49
50
50
50
50
51
51
51
51
51
52
53
53
53
54
54
54
55
55
56
56
57
57
58
58
58
58
59
59
59
60
60
61
65
65
65
Materiały
Usuwanie objawów więdnięcia
Formowanie okazów
Kwiaty
Bardzo duże liście
Suszenie organów o dużej średnicy
Grube korzenie, kłącza i części nasadowe pędu
Cebule i bulwy
Suszenie astrowatych
Inne masywne kwiatostany
Owoce mięsiste
Rośliny kolczaste
Rośliny nadwodne i wodne
Rośliny morskie
Układanie paczek z roślinami
Siatki do suszenia
Suszarki
Suszenie sukulentów
Żółknięcie liści w czasie suszenia
Rośliny całkowicie wysuszone
Trwałość cech podczas suszenia i przechowywania
Estetyka okazu zielnikowego
Poprawianie wyglądu zasuszonych roślin
6 Arkusze i okładki w zielniku roślin naczyniowych
6 Arkusze i okładki w zielniku roślin naczyniowych
Format zielnika
Wykonanie okładek i arkuszy
Metody przytwierdzania okazów. Czy naklejać rośliny?
Metoda Archera
Naklejanie roślin
Przyszywanie i przypinanie roślin
Inne zabezpieczenia
Kolekcje organów roślin
Kolekcje tematyczne
7 Papier zielnikowy
Degradacja papieru (105)
Papier bezkwasowy
Papier buforowany
Gramatura papieru
Inne uwagi na temat trwałości okazów zielnikowych i papieru
Kompensowanie odkształceń zielnika
8 Etykiety zielnikowe
Treść etykiety
Nagłówki
Łacińska nazwa gatunkowa
67
67
68
70
72
73
75
75
76
78
78
78
78
80
81
82
84
85
86
86
86
89
90
91
91
91
93
95
96
98
100
101
102
104
105
105
106
106
107
108
108
110
110
111
111
Pisownia nazw taksonów mieszańcowych
Wątpliwość w oznaczeniu
Nazwy roślin w językach narodowych
Dane etnobotaniczne
Nazwa rodziny
Miejsce zbioru
Współrzędne geograficzne
Opis stanowiska i siedliska
Opis roślin z upraw i nasadzeń
Data zbioru
Autorstwo zbioru
Autorstwo oznaczenia
Numer kolejny w zielniku
Kod kreskowy Code 39
Numer zbioru
Duplikaty i unikaty
Miejsce przechowywania duplikatów
Etykietowanie krzyżowe
Dane uzupełniające
Źródło oznaczenia
Opis cech rośliny
Przykłady etykiet
Cytowanie okazów zielnikowych w literaturze naukowej
Technika i konwencje etykietowania
Etykietki dodatkowe
Wymiary i przytwierdzanie i przytwierdzanie etykiet zielnikowych
Technika etykietowania innych zbiorów
9 Podstawy typowania
Autor oryginalny i materiały oryginalne
Typy
Uzupełnienia okazów zielnikowych a zasady zielnikowania
10 Przechowywanie i katalogowanie zbiorów
Okładki rodzajowe i teczki fascykułowe
Przenoszenie zielnika
Pudła
Segregowanie zbiorów
ady i zalety różnych układów zielnika
Katalog
System BRAHMS
11 Ochrona zielnika
Czynniki zagrażające kolekcjom zielnikowym
Zasady profilaktyki
Czystość w pomieszczeniach zielnikowych
Najnowsze rutynowe metody ochrony zielnika
Obniżenie temperatury i wilgotności pomieszczeń
112
112
113
113
114
114
115
115
116
116
117
117
118
118
119
121
121
121
122
122
123
124
128
128
134
136
137
138
138
139
144
146
146
148
148
149
150
151
152
154
154
155
155
156
156
Zamrażanie okazów
Działanie próżnią
Ochrona przed przeniesieniem szkodników z zewnątrz
Kontrola stanu zbiorów zielnikowych
Pułapki na owady
Wilgoć i pleśnie
Najgroźniejsze gatunki owadów
Ślady żerowania owadów w zielniku
Środki chemiczne
Zielnik a zdrowie
Ochrona zielnika a trwałość DNA
Łamliwość roślin
Zabezpieczanie kolekcji organów roślin
Zabezpieczanie zbiorów naukowych w celach ekspozycyjnych
Zabezpieczanie okazów przesyłanych pocztą
12 Zielnik karpologiczny
Przedmiot i zakres karpologii
Postać zielnika
Zbieranie próbek w terenie
Dojrzałość diaspor
Astrowate
Kalendarz zbioru próbek karpologicznych
Suszenie i zabezpieczanie
Czystość zbioru
Objętość zbioru
Badania karpologiczne i wyposażenie
Dokumentacja zbiorów
Ikonoteka karpologiczna
Nietrwałe części diaspor
Owoce mięsiste
13 Zielnik mszaków
Ochrona gatunkowa mszaków
Zbieranie mszaków
Suszenie mszaków
Postać zielnika briologicznego
Oznaczanie
Hodowle mszaków
14 Zielnik porostów
Wymieranie porostów a zielnik
Zbieranie porostów
Uwagi na temat oznaczania porostów
Podstawowe odczynniki i techniki diagnostyczne
Postać zielnika lichenologicznego
15 Zielnik grzybów wielkoowocnikowych
Zbiorymikologiczne a ochrona przyrody
156
157
157
158
158
158
159
160
162
163
167
168
168
168
169
170
170
171
173
173
174
175
176
177
178
178
179
179
181
182
183
183
183
184
184
186
188
190
190
191
192
192
193
195
195
Orientacyjny kalendarz zbioru
Zbieranie grzybów wielkoowocnikowych w terenie
Dokumentacja stanowiska i siedliska
Identyfikacja substratu
Badanie i opisywanie grzybów w terenie. Cechy ulotne
Grzyby o owocnikach najbardziej krótkotrwałych
Fotografie i rysunki grzybów
Zbiór kompletny w mikologii
Pozyskiwanie owocników
Przenoszenie okazów
Wysyp zarodników
Konserwowanie owocników
Wykonanie eksykatów
Żel kamionkowy w mikologii
Liofilizacja
Prawidłowo wysuszone owocniki
Zamrażanie okazów zielnikowych
Metoda Herpella-Bohusa
Torebki zielnikowe i objętość eksykatów
Opis zbiorów mikologicznych do celów naukowych
Przegląd cech - podsumowanie
Ważniejsze odczynniki stosowane w mikologii
Zabezpieczanie zbiorów mikologicznych
16 Zbiory fitopatologiczne i zielnik grzybów mikroskopijnych
Zbieranie okazów i próbek w terenie
Źródła błędów
Przenoszenie zbiorów w terenie
Suszenie
Opis i przechowywanie zbiorów
17 Zielnik śluzorośli
Zbieranie i zabezpieczanie okazów
Suszenie okazów
Hodowle śluzorośli
18 Zielnik glonów
Zróżnicowanie metod badawczych w fikologii
Siedliska i zbieranie glonów
Zasuszanie glonów makroskopowych
Zasuszanie ramienic
Zielnikowanie glonów mikroskopijnych
Utrwalacze i konserwanty
Odczynniki chemiczne
Trwałość kolekcji
Ikonoteka fikologiczna
19 Wydawnictwa zielnikowe, korespondencja i kronika
Wymiana eksykatów
196
197
198
198
199
201
202
202
202
203
204
208
208
209
211
211
211
212
214
215
216
217
218
219
220
223
223
225
225
228
228
229
230
233
233
233
234
236
236
237
238
238
238
241
241
Treść wydawnictw eksykatowych
242
Schedy
247
Charakterystyka kolekcji zielnikowej
247
Korespondencja i kronika
248
Monografie zielników
249
20 Prowadzenie badań florystycznych
251
Cel i zakres badań florystycznych
251
Spisy florystyczne
253
Wykorzystanie danych kartograficznych w analizie badanego terenu 254
Mapy topograficzne
254
Zdjęcia lotnicze i satelitarne
255
Mapy geologiczne i glebowe
255
Mapy hydrologiczne
255
Mapy leśne
256
Mapy toponimiczne
256
Inne mapy
256
Studia fenologiczne
256
Studia chorologiczne
257
Studia literaturowe
257
Typowanie siedlisk i ich bogactwo gatunkowe
257
Zasadność studiów nad toponimiką
258
Trwałość obiektów terenowych jako punktów odniesienia
260
Systemy kartografii florystycznej
261
Notowania florystyczne
263
Literatura
265
Skorowidz rzeczowy
275
Skorowidz łacińskich nazw taksonów
281
Skorowidz nazwisk
286
Słowniczek angielskich pojęć związanych z zielnikiem
287