Z dziejów 10 Pułku Strzelców Konnych

Z dziejów 10 Pułku Strzelców Konnych –
zalążku 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej
Część I
W kwietniu 1814 roku zwycięskie mocarstwa: Austria, Rosja, Prusy
oraz pokonana Francja zawarły traktat paryski, który m.in. stanowił, że
polskie oddziały wojskowe, będące dotychczas we francuskiej służbie, wrócą
do Polski, zatrzymując broń, sztandary i uposażenia. W tym też czasie gen. Józef Haler formuje we
Francji i częściowo we Włoszech (z jeńców Polaków z armii austriackiej) oddziały wojskowe. Z
oddziałów sformowanych we Włoszech powstaje zgrupowanie kawalerii, którego I szwadron
stanowi zalążek późniejszego 10 Pułku Strzelców Konnych. Szwadron 10 PSK, którego pierwszym
dowódcą był por. Jan Rudnicki, zostaje przetransportowany koleją z Francji do Polski i w dniu 29
kwietnia 1919 roku osiąga pierwszą polską stację kolejową – Leszno Wlkp.
Dla uczczenia tego wydarzenia, w dniu 29 kwietnia corocznie obchodzone jest święto pułkowe.
Po przybyciu do Polski, szwadron wraz z 4 szwadronem kawalerii wchodzi w skład 11 Dywizji
Piechoty, jako jednostka kawalerii dywizyjnej i walczy w okolicach Lwowa i górnego Bugu na
froncie polsko-ukraińskim. Następnie zostaje skierowany pod Radzimin na front polsko-radziecki.
Koniec wojny 1920r. kończy pod Słuckiem.
Rozkazem ministra Spraw Wojskowych z dnia 27.10.1927 r. dywizjon zostaje przekształcony
w pułk i otrzymuje nazwę 10 Pułku Strzelców Konnych. Jego miastem garnizonowym staje się
Łańcut, z którym to miastem jest związany nieprzerwanie do września 1939 roku. W święto
pułkowe 29 kwietnia 1923 roku społeczeństwo Łańcuta ofiarowuje pułkowi sztandar, a w 1927
roku zostaje ustanowiona odznaka pułkowa.
W czasie stacjonowania w Łańcucie 10 PSK liczył 35 oficerów, 85 podoficerów i
600 szeregowych i wraz z 20 Pułkiem Ułanów (stacjonującym w Rzeszowie) oraz 10 Dywizjonem
Artylerii Konnej wchodził w skład 10 Brygady Kawalerii.
W maju 1937 roku 10 Brygada Kawalerii razem z 24 Pułkiem Ułanów (stacjonującym w
Kraśniku) zostaje „zsadzona” z koni, przezbrojona, zreorganizowana i zmotoryzowana i tworzy
pierwszą polską zmotoryzowaną jednostkę pod nazwą 10 Brygady Zmotoryzowanej.
W roku 1938 10 PSK w ramach Brygady bierze udział w manewrach na Wołyniu oraz w
zajęciu Zaolzia. Pod koniec marca 1939 roku Brygada zostaje zmobilizowana, a 10 PSK
uzupełniony oficerami rezerwy i rezerwistami; dowództwo pułku pełni płk dypl. Janusz
Bokszczenin. Wieczorem 14 sierpnia 1939 roku 10 PSK wraz z Brygadą otrzymuje rozkaz
natychmiastowego wymarszu pod Kraków, gdzie zostaje rozlokowany w miejscowościach Skotniki,
Bronowice, Modlniczka, Zabierzów, Skawina i pozostaje do dyspozycji dowódcy Armii „Kraków”
gen. bryg. Antoniego Szyllinga.
1 września 1939 roku 10 PSK w ramach Brygady wchodzi do walki pod dowództwem płk
dypl. Stanisława Maczka.
Andrzej Grad
Z okazji święta pułkowego, w 88-rocznicę powstania 10. Pułku Strzelców Konnych, Krakowskie
Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Łańcuckiej zaprasza społeczeństwo Krakowa i sympatyków Pułku
w niedzielę 29 kwietnia br. o godz. 14, na mszę św. za poległych i zmarłych żołnierzy do Bazyliki
św.Floriana w Krakowie przy ul.Warszawskiej 1.