GŁÓWNE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI I MŁODZIEŻY

GŁÓWNE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI I MŁODZIEŻY

Agnieszka Zembroń-Łacny
Anna Kasperska
GŁÓWNE PROBLEMY ZDROWOTNE
DZIECI I MŁODZIEŻY
WYKŁAD 6
WHO

Zdrowie zaczyna się w domu!
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży
przyjęta na sesji Europejskiego Komitetu WHO, Bukareszt 2005
Dlaczego dzieci i młodzież?

Moralny i prawny obowiązek (Konwencja, MCR)

Inwestowanie w dzieci i młodzież dziś jest najbardziej
efektywną inwestycją w zdrowie, pomyślność socjalną i postęp
ekonomiczny całego społeczeństwa jutra i każdego obywatela

Choroby i zaniedbania w opiece nad dziećmi w każdej fazie ich
rozwoju mają wielorakie, negatywne skutki zdrowotne,
społeczne i ekonomiczne dziś i w następnych pokoleniach
MCR – Milenijne Cele Rozwojowe ONZ, przyjęte przez Parlament Europejski
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju
dzieci i młodzieży:

Zmniejszenia o połowę liczby ludzi cierpiących głód (MCR 1)

Zmniejszenia o dwie trzecie umieralności dzieci (MCR 4)

Zmniejszenia o trzy czwarte umieralności matek w okresie
okołoporodowym (MCR 5)

Zwalczania HIV/AIDS, malarii i innych chorób (MCR 6).
MCR – Milenijne Cele Rozwojowe ONZ, przyjęte przez Parlament Europejski
Strategiczny cel programu poprawy
zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży

Umożliwienie dzieciom i młodzieży w Regionie Europejskim
realizowania pełnego ich potencjału dla zdrowia i rozwoju a
także zmniejszenie chorobowości i umieralności z przyczyn,
które poddają się zapobieganiu

Zamierzeniami długofalowymi są:
- poprawa sytuacji zdrowotnej pokolenia osób dorosłych;
inwestycja w zdrowy rozwój młodego pokolenia dziś, jutro
zaowocuje postępem ekonomicznym
- pomoc krajom członkowskim w wypełnieniu zobowiązań w
ramach MCR
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży, 55 Sesja Europejskiego
Komitetu Regionalnego WHO, Bukareszt 2005
Problemy i propozycje ich rozwiązania
z perspektywy wieku rozwojowego

Okres ciąży i okres okołoporodowy (okres okołokoncepcyjny, ciąża i
poród, cztery pierwsze tygodnie życia)  zdrowy start do życia

Pierwszy rok życia: zdrowe wzrastanie i rozwój w najbardziej
niebezpiecznym okresie

Okres wczesnego dzieciństwa  osiągnięcie gotowości szkolnej

Okres późnego dzieciństwa  zdrowy rozwój przed wiekiem
pokwitania

Okres młodzieńczy  zdrowy nastolatek przygotowany do
wejścia w dorosłość
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży, 55 Sesja Europejskiego
Komitetu Regionalnego WHO, Bukareszt 2005
Siedem priorytetów WHO
w regionie europejskim
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Zdrowie matki i noworodka
Odżywianie
Choroby zakaźne
Urazy i przemoc
Środowisko naturalne
Zdrowie młodzieży
Rozwój psychospołeczny i zdrowie psychiczne
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży, 55 Sesja Europejskiego
Komitetu Regionalnego WHO, Bukareszt 2005
PRIORYTETY W OCHRONIE ZDROWIA
DZIECI I MŁODZIEŻY W POLSCE



Priorytet zagrożony
- opieka okołoporodowa; noworodek
(WHO p.1)
Priorytet niedokończony
- zwalczanie chorobowości i umieralności dzieci
(WHO p.2-5)
Priorytet ignorowany
- zdrowie młodzieży; medycyna szkolna
(WHO p.6-7)
POLSKA DLA DZIECI
Cel strategiczny: „Poprawa jakości prokreacji,
dbałość o zdrowie i harmonijny rozwój
młodego pokolenia”
Priorytet zagrożony
- opieka okołoporodowa; noworodek

Umieralność okołoporodowa/1000 urodzeń
Źródło: European health for all database. WHO, Regional Office for Europe 2005
Zgony noworodków/1000 ur.ż.
Źródło: European health for all database. WHO, Regional Office for Europe 2005
Zgony niemowląt na 1000 ur.ż.
Źródło: European health for all database. WHO, Regional Office for Europe 2005
Zalecenia w okresie okołokoncepcyjnym









Ciąże planowane
Suplementacja pokarmu kwasem foliowym
Poradnictwo genetyczne
Ciąża bez tytoniu, alkoholu, narkotyków
Właściwe odżywianie (mikroelementy)
Szczepienia (tężec; różyczka)
Przygotowanie do rodzicielstwa
Wczesne potwierdzenie ciąży
Zapobieganie zakażeniom HIV i ZPDP
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży 2005
Zalecenia w okresie ciąży






Dostęp do kwalifikowanej opieki med.
Zapobieganie i leczenie anemii
Zapobieganie i leczenie zakażeń(ZPDP)
Ochrona przed szkodliwą ekspozycją
Wczesne wykrywanie i leczenie powikłań ciąży oraz
wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu
Przygotowanie do porodu
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży 2005
Zalecenia w okresie porodu







Bezpieczny poród z udziałem wykwalifikowanego personelu
Wczesne wykrywanie i leczenie powikłań płodowych
Właściwa opieka nad noworodkiem i resuscytacja
Opieka położnicza w przypadku powikłań
Wczesny kontakt matka – dziecko i wczesne rozpoczęcie karmienia
piersią
Specjalistyczna opieka i leczenie noworodków z niską masą
urodzeniową i nieuleczalnie chorych
Zapobieganiu transmisji HIV od matki do dziecka
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży 2005
Zalecenia podczas pierwszego miesiąca życia






Kontynuacja wyłącznego karmienia piersią
Diagnostyka i leczenie chorób u noworodków
Stały kontakt dziecka z opiekunami
Szczepienia ochronne
Zapobieganie i wykrywanie depresji poporodowej,
opieka nad matkami z DPP
Zapobiegania transmisji HIV od matki do dziecka.
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży 2005
POLSKA DLA DZIECI
Cel strategiczny: „Poprawa jakości prokreacji,
dbałość o zdrowie i harmonijny rozwój młodego
pokolenia”

Priorytet ignorowany
- zdrowie młodzieży; medycyna szkolna
Równość w zdrowiu dzieci i młodzieży







Analiza sytuacji zdrowotnej dzieci i młodzieży z uwzględnieniem
grup wiekowych
Zajęcie się podstawowymi uwarunkowaniami złego stanu zdrowia
dzieci (nieodpowiednie odżywianie i mała aktywność fizyczna)
Priorytet dla stadiów rozwoju dziecka najbardziej podatnych na
niebezpieczeństwo (ciąża, niemowlęctwo, okres dorastania )
Inwestowanie w zapobieganie i zwalczanie chorób, które
nieproporcjonalnie często dotykają dzieci biedne
Inwestowanie w gospodarstwa domowe wystawione na największe
zagrożenie
Poprawa jakości podstawowej i szpitalnej opieki nad dziećmi i
młodzieżą
Ustalenie właściwych mierników równości oraz celów działania
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży, 55 Sesja Europejskiego
Komitetu Regionalnego WHO, Bukareszt 2005
URAZY
URAZY U DZIECI JAKO PROBLEM
ZDROWIA PUBLICZNEGO

W całej Unii Europejskiej i w każdym kraju członkowskim
więcej dzieci umiera z powodu urazów niż z powodu
wszystkich pozostałych chorób łącznie

Notuje się istotny gradient społeczno-ekonomiczny
występowania, i następstw wypadków u dzieci na
niekorzyść ubogich

Jedynie prewencja znacząco zmniejsza umieralność
pourazową u dzieci; nastawienie na leczenie z pominięciem
prewencji, nie wpływa na spadek umieralności dzieci
natomiast zwiększa wskaźniki trwałej niepełnosprawności.
Europejska strategia na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży 2005
SYTUACJA W POLSCE

urazy są główną przyczyna zgonów młodszej części populacji, stanowią 50%
wszystkich zgonów dzieci i młodzieży szkolnej, średnio z powodu urazów
umiera 12 dzieci na 100000

najważniejszą przyczyną zgonów pourazowych dzieci w wieku 5-14 lat są
wypadki komunikacyjne (49%, głównie potrącenia pieszego) i utonięcia (19%)

główną przyczyną hospitalizacji są upadki (51%) i wypadki drogowe (21%)

Współczynniki zgonów i hospitalizacji chłopców są wyższe niż dziewcząt

umieralność powypadkowa jest wyższa na wsi niż w mieście

współczynniki hospitalizacji są wyższe w mieście niż na wsi
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
WYPADKI W SZKOLE

w latach 1999/2000 najwięcej wypadków śmiertelnych wydarzyło
się w szkołach podstawowych 59,75, w gimnazjach 13%

największy wskaźnik wypadków szkolnych stwierdzono w
świętokrzyskim, lubuskim, zachodniopomorskim, podlaskim (co
10 dziecko przebywające w szkole podstawowej uległo wypadkowi)

złamania, zwichnięcia i skręcenia, stłuczenia zmiażdżenia,
rozerwania i rany zewnętrzne

najczęściej do wypadków dochodzi na salach gimnastycznych,
boiskach, placach gier i zabaw (49%), często podczas lekcji W-F i
korytarzach (22%) w czasie przerw
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
ZAPOBIEGANIE URAZOM I WYPADKOM

programy edukacyjne i nauka prewencyjnych zachowań:
używanie kamizelek ratunkowych, rozwijanie umiejętności
pływania, pływanie wyłącznie w wyznaczonych miejscach,
zapinanie pasów podczas jazdy samochodem, noszenie światełek
odblaskowych, nauka poruszania się pieszych na drodze, jazda w
kaskach rowerowych, oświetlenie rowerowe

podczas zajęć sportowych: stosowanie rozgrzewek, trenowanie
pod nadzorem instruktora, stosowanie odpowiednich
zabezpieczeń
Malinowska-Cieślik M, Czupryna A. Zdr Publ 2002
OTYŁOŚĆ
http://reporting.journalism.ku.edu
Dyrektor Generalny WHO Margaret Chan:

„obecne pokolenie dzieci może być pierwszym od
długiego czasu, w przypadku którego przeciętna
długość życia będzie krótsza niż ich rodziców”

obecnie 43 mln dzieci na świecie ma nadwagę
Amerykańskie Towarzystwo Chorób Serca: „ nadwaga i otyłość
niszczą układ krążenia dzieci szybciej i bardziej, niż do tej pory
sądzono”

Zespół Dr Geetha Raghuveer z University of Missouri Kansas City School
of Medicine: w 70-osobowej grupie dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 19
lat, u ponad połowy stwierdzono grubość ścian tętnic porównywalną do
45-latków

Zespół Dr Juliana Ayera z Royal Prince Alfred Hospital w Westmead w
Australii : pomiary wagi i rozmiarów przedsionka u 1000 dzieci w wieku
od 5 do15 lat ujawniły, że wraz z rosnącą wagą rośnie też lewy
przedsionek, co może w przyszłości narazić dziecko na poważne kłopoty
ze zdrowiem

Zespół Waltera Abhayaratny z Narodowego Uniwersytetu Australii w
Canberze: badając 150 dzieci w wieku 10 lat odkryto, że choć teoretycznie
wszystkie były zdrowe, u tych z nadmiarem zbędnych kilogramów lewa
komora pracowała gorzej.
PROFILAKTYKA
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
45-60 minut dziennie codziennie

ćwiczenia zwiększają liczbę krążących komórek
progenitorowych śródbłonka we krwi dzieci ćwiczących
codziennie w porównaniu do dzieci ćwiczących dwa razy
w tygodniu

poziom komórek progenitorowych mierzy się, aby ocenić
m.in. ryzyko rozwoju miażdżycy; im mniej komórek
progenitorowych, tym ryzyko jest większe
"udział w różnych formach aktywności fizycznej
jest jednym z podstawowych praw człowieka"
ZDROWA DIETA


dużo warzyw i owoców, w tym fasola i groszek
(zawierają stanole)
zrezygnować z suplementacji witaminy E i C
SZCZEPIENIA PRZECIWKO GRYPIE

chronią przed powstawaniem w żyłach zakrzepów
mogących prowadzić np. do grożącego śmiercią
zatoru tętnicy płucnej
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!