abstrakt - Tabu - Trend

DR IRENEUSZ SZCZUKOWSKI, UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY
EKSCES, SZALEŃSTWO, ZACHWYT. CIAŁO ŚWIĘTEGO W BAROKOWEJ HAGIOGRAFII
Celem wystąpienia jest próba interpretacji narracji hagiograficznych nie
w perspektywie historii literatury, lecz — nazwijmy umownie — szeroko
pojmowanej antropologii kulturowej. Prace Z. Mikołejko (Żywoty świętych
poprawione) czy C. Wodzińskiego (Św. Idiota) i J. N. Vuarneta (Ekstazy
kobiece) pokazują, że narrację hagiograficzną można czytać jako wyraz
określonej wizji antropologicznej. W barokowej hagiografii ważną rolę
odgrywają exempla pokazujące eksces, skandal, szaleństwo jako
konstytutywny wymiar dążenia do doskonałości. Idea imitatio Christi przyjmuje
wymiar skandaliczny czy transgresyjny, a bohater hagiografii zrywa więź ze
wspólnotą, obowiązującymi obyczajami. Wreszcie zdradza niezdrową
afektację tym, co niskie, godne pogardy i odrzucenia. Szaleństwo i eksces
również towarzyszą zabiegom dyscyplinowania ciała. Eksces religijny
obejmuje relację z ciałem, światem, a wszelkie udręczenie przybliża do
mistycznej ekstazy.