Koło ratunkowe

KOŁO RATUNKOWE
MINIMUM TREŚCI PROGRAMOWYCH
Z ZAKRESU NAUCZANIA HISTORII W GIMNAZJUM
DLA UCZNIÓW Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE
Niniejszy program, opracowany na podstawie programu
autorstwa
Tomasza
Małkowskiego i Jacka Rześniowieckiego opublikowanego przez Gdańskie Wydawnictwo
Oświatowe, przeznaczony dla III etapu edukacyjnego (klasy I–III gimnazjum),
jest propozycją realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego dla gimnazjów
(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.).
CELE EDUKACYJNE
1. Zainteresowanie przeszłością
2. Znajomość dziejów Polski oraz najważniejszych faktów z dziejów Europy
3. Porządkowanie i sytuowanie
w czasie wydarzeń, zjawisk oraz procesów
historycznych ustalanie związków poprzedzania, równoczesności i następstwa,
4. Wyszukiwanie i porównywanie informacji z różnych źródeł oraz formułowanie
wniosków na ich podstawie,
5. Wyjaśnianie podstawowych związków przyczynowo-skutkowych
6. Analizowanie wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych na poziomie
podstawowym
7. Wpajanie
pojęć niezbędnych do zrozumienia współczesnego życia politycznego,
społecznego, gospodarczego i kulturalnego,
8. Zaznajamianie z najprostszymi źródłami historycznymi
9. Kształtowanie postawy szacunku i przywiązanie do własnego państwa i rodzimej
kultury, a także szacunku i tolerancji dla innych państw i kultur; znajomość i
akceptacja wartości ogólnoludzkich
10. Wyjaśnianie znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego
REALIZACJA PODSTAWY PROGRAMOWEJ
TREŚCI NAUCZANIA JAKIE UCZNEŃ POWINIEN OPANOWAĆ
W klasie I
a) czas w historii,
b) warunki życia człowieka w paleolicie i neolicie,
c) dorobek starożytnych cywilizacji,
d) Europa i świat śródziemnomorski w wiekach średnich.
1
W klasie II
a) Polska Piastów,
b) Polska u schyłku średniowiecza,
c) Europa w XV–XVII wieku,
d) Rzeczpospolita do czasów saskich.
W klasie III
a) oświecenie w Europie i w Polsce,
b) upadek Rzeczypospolitej,
c) wojny napoleońskie,
d) Europa i świat XIX wieku,
e) ziemie polskie pod zaborami,
f) I wojna światowa i sprawa polska.
Treści podstawy programowej
Zakres dostosowania treści
programu
do
ucznia
z
trudnościami w nauce
Klasa I
1. Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń:
Wskazuje
istotne
elementy
życia codziennego w paleolicie
1) porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje i neolicie
skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego;
Zna podstawowe narzędzia
2)
wyjaśnia
zależności
pomiędzy
środowiskiem
geograficznym a warunkami życia człowieka.
2. Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń:
Z pomocą odnajduje na mapie
1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Egipt i Mezopotamię
Mezopotamii i Egiptu;
Rozumie pojęcie starożytność
2) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system Wie, kto rządził państwem
Potrafi narysować piramidę,
wierzeń w Egipcie;
3) wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie zna sposób jej budowy i
zastosowanie
powstawania państw;
4) rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Rozpoznaje hieroglify
Rozumie rolę Nilu
Mezopotamii i Egiptu.
3. Starożytny Izrael. Uczeń:
Zna podstawowe zasady wiary
1) charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady Kojarzy najważniejsze postaci
judaizmu;
biblijne
2)
wyjaśnia
różnicę
pomiędzy
politeizmem
a
monoteizmem, odwołując się do przykładów.
4. Cywilizacja grecka. Uczeń:
Wskazuje
na
mapie
1) wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na cywilizację
gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji;
Rozumie
znaczenie
jej
2) umiejscawia w czasie i porównuje system sprawowania warunków naturalnych
władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie i Z pomocą umie wskazać
przeciwnika i wynik wojny w
Atenach peryklejskich;
3) charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych V w. p.n.e.
2
Greków – język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska Zna przebieg starożytnych i
olimpijskie.
nowożytnych
igrzysk
olimpijskich,
pojęcie
wychowanie spartańskie
Kojarzy bogów greckich
5. Cywilizacja rzymska. Uczeń:
Rozpoznaje Rzym na mapie i
świadomy
zmiany
1) umiejscawia w czasie i charakteryzuje system jest
sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w wielkości
imperium
oraz
podstawowych
przyczyn
Rzymie republikańskim i cesarstwie;
2) wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji upadku
Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i Przedstawia pochodzenie i los
niewolników
ludów podbitych
3) podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę Omawia życie codzienne
Wie, kto rządził imperium
rzymską;
4) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku
starożytnego państwa rzymskiego.
6. Dziedzictwo antyku. Uczeń:
Umie
wskazać
budowle,
narzędzia,
dzieła
sztuki
i
1) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury
pochodzące ze
materialnej i duchowej antycznego świata w różnych przedmioty
dziedzinach: filozofii,
nauce,
architekturze,
sztuce, starożytności
Zna osiągnięcia starożytności
literaturze;
2) podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku,
które mają wpływ na cywilizację współczesną.
7. Chrześcijaństwo. Uczeń:
Zna podstawowe prawdy wiary
1) umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i
Ewangelia
rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa;
dlaczego
2) wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania Rozumie,
prześladowano
chrześcijan
chrześcijan w państwie rzymskim.
8. Arabowie i świat islamski. Uczeń:
Kojarzy podstawowe zasady
1) umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg Islamu
podbojów arabskich;
2) opisuje podstawowe zasady i symbole islamu;
3) wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku
kulturowego pomiędzy Wschodem a Zachodem
9. Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Kojarzy postaci władców
Uczeń:
Orientuje się w topografii
1) umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola wczesnośredniowiecznej
Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Europy
Lokalizuje w czasie rządy obu
Zachodniej;
2) charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i władców
Poznaje konflikt cesarstwa z
wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński;
3) charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa papiestwem
Ottona III;
4) opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w
X-XI w.
10. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń:
Wskazuje na mapie państwo z
1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie; pomocą
przykłady
sztuki
2) charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora Odróżnia
bizantyjskiej
od
zachodniej
cesarstwa rzymskiego i rozpoznaje osiągnięcia kultury
3
bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka);
3) wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI
w.
11. Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń:
1) rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego;
2) wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały
społeczne w średniowieczu;
3) charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i
kulturowe miast w średniowieczu
12. Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy.
Uczeń:
1) wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie
nauki,
architektury,
sztuki i życia codziennego
średniowiecznego społeczeństwa;
2) porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury
miejskiej
3) rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując
różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z
uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.
Rozpoznaje
miasto
średniowieczne
i
jego
mieszkańców
Poznaje podział na stany
Zna życie chłopów
Kojarzy zależności lenne
Rozpoznaje
dzieła
sztuki
związane z Kościołem
Z pomocą wskazuje znaczenie
instytucji
Rozpoznaje
budowle
średniowieczne
Klasa II
13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń:
1) sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych
Piastów;
2) wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów,
charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej;
3) wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów
oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne
chrystianizacji Polski;
4) ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie
polityki, gospodarki i kultury
14. Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń:
1) sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia
dzielnicowego;
2) opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego
3) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze
wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w
epoce Piastów
4) opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce
rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki pomiędzy
rozwojem
ruchu
osadniczego
a
ożywieniem
gospodarczym;
5) ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie
polityki wewnętrznej
(system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w
polityce zagranicznej;
6)
charakteryzuje
zmiany
struktury
społecznowyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem
Zna
okres
panowania
pierwszych Piastów i datę
chrztu Polski
Wymienia
wybitnych
przedstawicieli dynastii i umie
wskazać, czego dokonali
Ma świadomość podziału kraju
i
zawiązanych
z
tym
konfliktów
Rozumie
znaczenie
sprowadzenia Krzyżaków
Zdaje sobie sprawę z trudów
zjednoczeniowych
Poznaje charakter osadnictwa
na ziemiach polskich
Kojarzy postać Władysława
Łokietka
Wymienia
osiągnięcia
Kazimierza Wielkiego
4
ruskich.
15. Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń:
1) wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z
Litwą;
2) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze
wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w
epoce Jagiellonów;
3) charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.
16. Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń:
1) sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa
Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz
sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i
Hiszpanii;
2) ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie
społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla
Nowego Świata.
17. Humanizm i renesans. Uczeń:
1) wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje
jej charakterystyczne cechy;
2) charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da
Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z
Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza;
3) ocenia rolę druku dla upowszechniania idei renesansu
oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.
18. Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń:
1) wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w
Kościele zachodnim;
2) opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra
i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności powstania
kościoła anglikańskiego;
3) wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i wskazuje
postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu.
19. Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów.
Uczeń:
1) ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów;
2) przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej
pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz
wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga
Narodów;
Kojarzy
czasy
dynastii
Jagiellonów
Zna przyczyny unii
Przedstawia konflikt polskokrzyżacki, z naciskiem na
okres Wielkiej Wojny 14091411
Wskazuje minimum jednego z
odkrywców
Rozumie
znaczenie
postaci
Krzysztofa
Kolumba
i
odkrycia Ameryki
Rozpoznaje
dzieła
sztuki
renesansu
Wymienia
wybitnych
przedstawicieli epoki
Zna rolę druku
Sytuuje w czasie epokę
Poznaje
różnice
między
kościołem
katolickim
a
protestanckim
Wymienia
wybitnych
przedstawicieli
polskiego
renesansu
Określa
czas
panowania
ostatnich Jagiellonów
Rozumie
pojęcie
Rzeczpospolita
Obojga
Narodów
3) charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie Rozumie
pojęcie
tolerancji
polsko-litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle religijnej
europejskim;
Rozpoznaje z pomocą polskie
4) przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa zabytki renesansowe
polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość
Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza
Modrzewskiego;
5)
rozpoznaje
reprezentatywne
obiekty
sztuki
renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym
5
uwzględnieniem własnego regionu.
20. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga
Narodów. Uczeń:
1) wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej
i charakteryzuje ich kompetencje;
2) wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne
założenia
konfederacji
warszawskiej
i
artykułów
henrykowskich;
3) przedstawia zasady wolnej elekcji;
4) ocenia charakter zmian systemu politycznoustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w.;
5) rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku,
odwołując się do przykładów architektury i sztuki we
własnym regionie.
21. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w
XVII w. Uczeń:
1) wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze
Szwecją, Turcją i Rosją;
2) wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania
Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie;
3) ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa
wojen w XVII w.;
4) wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu
politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej
w II połowie XVII w.
22. Formy państwa nowożytnego. Uczeń:
1) charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV,
ustrój monarchii absolutnej;
2) wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne
cechy monarchii parlamentarnej;
3) porównuje monarchię parlamentarną z monarchią
absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa
i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych
(parlamentu);
4) wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju
Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy.
23. Europa w XVIII w. Uczeń:
1) wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce,
literaturze, architekturze i sztuce;
2)
charakteryzuje
zasadę
trójpodziału
władzy
Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau
3) porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w
Prusach, Rosji i Austrii.
24. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.
Uczeń:
1) przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa
polskiego w czasach saskich;
2) wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego
Rzeczypospolitej w XVIII w.;
Przedstawia życie szlachty w
XVI i XVII w
Zna pojęcie przywileju
Rozumie przyczyny i sposób
wolnej elekcji
Poznaje
przykłady
sztuki
baroku
Umie wskazać czas, wrogów i
wynik konfliktów zbrojnych w
XVII w.
Przy
wsparciu
nauczyciela
przedstawia jedną z wojen (np.
w formie plastycznej)
Jest świadomy skutków wojen
Zna postać Ludwika XIV
Rozumie
formę
rządów
absolutystycznych
Zestawia nazwę epoki z
nazwiskami
jej
wybitnych
osobowości oraz orientuje się
w jej czasie
Rozumie załamanie państwa i
przyczyny kryzysu
Wymienia próby reform
6
3) charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława
Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega
przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów
saskich.
Klasa III
25. Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów
Zjednoczonych. Uczeń:
1) przedstawia przyczyny i następstwa wojny o
niepodległość;
2) ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość
Stanów Zjednoczonych;
3) wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów
Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja
amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału
władzy.
26. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń:
1) przedstawia okoliczności powstania, zadania i
osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej;
2) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz
uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu
Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3 maja;
3)
wyjaśnia
okoliczności zawiązania konfederacji
targowickiej i ocenia jej następstwa;
4)
rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego
oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu
klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.
27. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich
latach XVIII w. Uczeń:
1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i
wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym
rozbiorze;
2)
przedstawia
cele
i
następstwa
powstania
kościuszkowskiego;
3) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku
Rzeczypospolitej.
28. Rewolucja francuska. Uczeń:
1) wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej
skutki;
2)
wskazuje
charakterystyczne
cechy
dyktatury
jakobińskiej;
3) opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej
zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
29. Epoka napoleońska. Uczeń:
1) opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w
zakresie
stosunków
społeczno-gospodarczych
i
politycznych;
2) wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i
Wskazuje państwo na mapie
Wie, z kim i dlaczego doszło
do wojny i do uzyskania
niepodległości
Kojarzy formę władzy
Poznaje założenia reform
Zna KEN
Wskazuje
postanowienia
Konstytucji 3 Maja i dostrzega
jej znaczenie
Przedstawia postać ostatniego
króla Polski
Rozpoznaje sztukę epoki
Poznaje przyczyny rozbiorów
Wymienia ich daty
Pracuje z mapą
Rozumie znaczenie upadku
Polski
Kojarzy postaci Katarzyny II
Tadeusza Kościuszki
Poznaje przyczyny
oraz jej przebieg
rewolucji
Zna postać Napoleona i jego
najważniejsze osiągnięcia
Wskazuje na mapie Francję i
jej sąsiadów
Dostrzega związek Polaków z
7
Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i
terytorium Księstwa Warszawskiego;
3) ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz
postawę Polaków wobec Napoleona.
30. Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń:
1) przedstawia zasady i postanowienia kongresu
wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie
polskiej;
2) wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu
oraz idei narodowych w Europie w I połowie XIX w.
31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń
1)
wymienia
charakterystyczne
cechy
rewolucji
przemysłowej;
2) podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków
procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska
naturalnego;
3) identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX
w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich
zastosowania;
4) opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup
społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych,
ikonograficznych i statystycznych.
32. Europa i świat w XIX w. Uczeń:
1) opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach
Zjednoczonych;
2) dostrzega podobieństwa i różnice w procesie
jednoczenia Włoch i Niemiec;
3) wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki
oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w
XIX w.;
4) ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki
kolonialnej
z
perspektywy
europejskiej
oraz
kolonizowanych społeczności i państw.
33. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń:
1) wskazuje na mapie nowy układ granic państw
zaborczych na ziemiach polskich po
kongresie
wiedeńskim;
2) charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego;
3) ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce,
kulturze i szkolnictwie.
34. Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie
powstań narodowych. Uczeń:
1) sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i
powstanie styczniowe;
2) przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i
charakter powstań narodowych;
3) rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa
powstańczych ruchów narodowych;
4) charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej
Napoleonem
Rozumie
potrzebę
przywrócenia porządku po
wojnach napoleońskich
Poznaje przebieg rewolucji
przemysłowej
Wymienia
cechy
życia
codziennego robotników
Wymienia
najważniejsze
odkrycia i wynalazki
Poznaje los niewolników w
USA
Ma
świadomość
wojny
secesyjnej
Rozumie przyczyny ruchów
zjednoczeniowych
Wskazuje na mapie Królestwo
Polskie
Wie, kto i jaki sposób nim
rządził
Zna sytuację Polaków
Rozumie
genezę
powstań
narodowych
Wymienia i krótko omawia
przynajmniej jedno z nich
Zna wrogów Polaków, rezultat
wojny i skutki powstań
8
Emigracji
35. Życie pod zaborami. Uczeń:
1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec
mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej;
2) charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy
społeczeństwa wobec zaborców;
3) porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech
zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości
prowadzenia
działalności
społecznej
i
rozwoju
narodowego;
4) przedstawia główne nurty życia politycznego pod
zaborami w końcu XIX w.
36. Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń:
1) przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu
cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego;
2) charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu
demokratyzacji życia politycznego;
3) przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym
narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.
37. I wojna światowa i jej skutki. Uczeń:
1) wymienia główne przyczyny narastania konfliktów
pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i
XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i
Europy;
2) charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze
szczególnym
uwzględnieniem
nowych
środków
technicznych.
38. Rewolucje rosyjskie. Uczeń:
1)
wyjaśnia
polityczne
i
społeczno-gospodarcze
przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.
2) wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików
władzy w Rosji;
3) opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i
październikowej dla Rosji raz Europy;
4) charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji.
39. Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń:
1) charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy
polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych
orientacji politycznych;
2) ocenia wysiłek zbrojny Polaków;
3) wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy
polskiej.
Przedstawia życie Polaków
pod zaborami w sytuacji
represji popowstaniowych
Omawia życie codzienne w
XIX w.
Rozumie przemiany związane
z uprzemysłowieniem, zmiany
polityczne i obyczajowe
Poznaje genezę I wojny
światowej
Zna czas wojny, uczestników i
miejsca starć zbrojnych
Rozumie zmianę skali wojny
w stosunku do ubiegłych
wieków
Sytuuje Rosję
przestrzeni
w
czasie
i
Dostrzega przyczyny rewolucji
Zna życie ludzi po rewolucji
Jest świadomy konieczności
odzyskania
przez Polaków
niepodległości
Przedstawia pobieżnie udział
Polaków w wojnie
Kojarzy
postać
Józefa
Piłsudskiego
9
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW EDUKACYJNYCH
Nauczyciel uczący historii w gimnazjum powinien brać pod uwagę cechy rozwoju
psychofizycznego 12–15-latków. Około 13. roku życia uczniowie wchodzą w okres
fizycznego i psychicznego dojrzewania, cechujący się m.in. zwiększonym zainteresowaniem
samym sobą, własną tożsamością i miejscem w świecie — oraz kwestionowaniem
autorytetów i buntem wobec zastanych wartości. Dominujące dotąd myślenie konkretno
obrazowe zaczyna ustępować miejsca myśleniu abstrakcyjnemu, właściwemu dorosłym
(naturalnie, elementy myślenia abstrakcyjnego mogą się pojawić zarówno wcześniej, jak i
później).
Stosowane metody nauczania powinny uwzględniać tę specyfikę rozwojową uczniów.
Nauczyciel powinien umożliwić im aktywne poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące ich
pytania. W przypadku uczniów z dysfunkcjami wspierać w procesie dochodzenia do wiedzy.
Metody nauczania powinny zostać dostosowane do indywidualnych predyspozycji ucznia.
Należy dążyć do ograniczenia (w porównaniu ze szkołą podstawową) metod
podających na korzyść poszukujących (np. dyskusji, dramy, quizu, pytań problemowych, gier
dydaktycznych). Konieczne jest zróżnicowanie metod nauczania w celu uatrakcyjnienia zajęć,
stosowania obserwacji, aktywizacji ucznia przez wdrożenie do działalności praktycznej.
Wynika stąd postulat korzystania z różnorodnych materiałów źródłowych, szczególnie
wizualnych, które — jako wiarygodne świadectwa epoki — pozwolą uczniom dokonywać
samodzielnej oceny wydarzeń historycznych.
Wskazane jest położenie nacisku na pracę z mapą i atlasem historycznym, dzięki
czemu uczniowie uczą się łącznego operowania kategoriami czasu i przestrzeni.
Ukoronowaniem pracy powinna być prezentacja jej efektów w zróżnicowanej formiewypowiedzi ustne, pisemne, prace plastyczne, gazetki, albumy, plakaty. Uczeń musi oglądać
praktyczne rezultaty swojej pracy.
Stosowane w klasach I – III metody winny zachęcać uczniów do aktywności i — jeśli
to możliwe — zaangażowania emocjonalnego. Warto pracować metodą projektów,
wyświetlać filmy historyczne, organizować wycieczki do muzeów, zachęcać do udziału w
konkursach plastycznych. Jest wskazane, aby uczniowie poznawali historię zarówno w
porządku chronologicznym, jak i według wybranych zagadnień (pozwalających na rozwijanie
myślenia syntetycznego), takich jak np. ewolucja form ustrojowych czy przemiany
obyczajowe w dziejach.
Specyfika historii jako przedmiotu, którego treści nie są przedmiotem bezpośredniej
obserwacji, sprawia uczniom wiele trudności. Dochodzi do tego specyficzny rozwój
psychofizyczny uczniów upośledzonych umysłowo(słaba pamięć, ograniczona zdolność
logicznego myślenia, konkretyzm myślenia, uboga wyobraźnia i
słownictwo,
dekoncentracja.). dlatego nauczanie historii może przynieść wiele korzyści i spełniać rolę
rehabilitacyjną w rozwoju uczniów(kształcenie pamięci, logicznego myślenia, wyobraźni,
wnioskowania i obserwacji, rozwijanie aktywnego czytania). Poznanie nawet w skromnym
zakresie zagadnień historycznych, walory kształcące i wychowawcze przedmiotu sprawią, że
uczniowie będą zajmować właściwe postawy społeczne w swoim życiu.
10
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW I SPOSÓB ICH OCENIANIA
Uczniowie kończący gimnazjum powinni znać:











najważniejsze wydarzenia z historii Polski
najważniejsze postaci historyczne i ich osiągnięcia
najważniejsze wydarzenia i postaci z dziejów regionu
podstawowe symbole narodowe
znać i rozumieć różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości.
daty roczne przełomowych wydarzeń.
wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać
w ciąg chronologiczny.
elementarną wiedzę dotyczącą omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Polski,
Europy i świata.
podstawowe pojęcia z zakresu historii.
najważniejsze fakty historyczne i datować je z dokładnością do jednego stulecia.
główne przyczyny i skutki poznanych wydarzeń.
Uczniowie kończący gimnazjum powinni umieć:











stosować poznane pojęcia historyczne.
posługiwać się zdobytymi informacjami
podzielić przeszłość na epoki.
nazwać epoki, zaznaczyć na osi czasu
na najbardziej podstawowym poziomie, wykorzystać różne
historycznych.
umiejscowić wydarzenia w przestrzeni(mapa).
oceniać fakty
określić kolejność tych wydarzeń (co było najpierw, a co potem)..
krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok.
rozumieć proste teksty źródłowe.
przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość.
rodzaje
źródeł
Uczniowie kończący gimnazjum powinni w zakresie postaw:






mieć rozbudzoną ciekawość historii i kultury polskiej
wykazać się szacunkiem wobec dziejów ojczystych i dorobku przodków
znać i przyjmować podstawowe wartości w życiu człowieka
szanować poglądy innych ludzi
zaczyna rozumieć motywacje ludzkich działań w przeszłości.
zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość
11
SPOSOBY OCENY WYNIKÓW PRACY UCZNIA
Nie ma uniwersalnego narzędzia kontroli osiągnięć szkolnych z historii uczniów z
upośledzeniem w stopniu lekkim. Oceny nie można opierać jedynie na testach sprawdzianach.
W praktyce należy stosować różne sposoby kontroli i oceny uczniów, która powinna
przybierać różnorodne formy zabawowe – konkursy, gry dydaktyczne. Kontrola i ocena na
lekcji historii muszą być włączone w cały system oceny wiedzy i umiejętności uczniów
uwzględniający hierarchię ważności osiągnięć uczniów oraz zróżnicowania stopnia trudności.
Zindywidualizowanie systemu nauczania i jego wielopoziomowość sprawi, że każdy
uczeń będzie miał szansę osiągnięcia sukcesu i zdobycia wiary we własne możliwości. Ocena
może stać się wtedy zachętą do dalszego wysiłku. Kontrola i ocena powinna kojarzyć się z
nagradzaniem osiągnięć i postępów uczniów. nie można jednak ignorować braków, na które
należy zwrócić uwagę samych zainteresowanych.
Ważne jest, aby uczniowie mieli świadomość, że zdobywana wiedza i umiejętności
będą przydatne w dalszej nauce i życiu.
12