Prezentacja: Wschodzące polskie korporacje

Wschodzące polskie
korporacje międzynarodowe (KMN).
Doświadczenia polskie na tle innych
krajów
UMIĘDZYNARODOWIENIE POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW
Tworzenie wartości polskich przedsiębiorstw przez inwestycje
zagraniczne
Warszawa, 19 lutego 2016 r.
Dr hab. Mariusz-Jan Radło, Instytut Gospodarki Światowej SGH
Główne elementy prezentacji
• Wzrost BIZ polskich przedsiębiorstw a rozwój
gospodarki
• Korporacje międzynarodowe z rynków
wschodzących i ich specyfika
• Polskie wschodzące korporacje międzynarodowe
specyfika na tle innych krajów
Dlaczego rozwój polskich BIZ?
Wzrost BIZ polskich przedsiębiorstw to naturalny przejaw rozwoju
gospodarki – zgodny z hipotezą ścieżki rozwoju inwestycji
1.
Rozwój oparty na zasobach naturalnych
• niskie napływy i wypływy BIZ
2.
Rozwój oparty o inwestowanie
• podnoszenie wartości dodanej cechuje się napływem BIZ z zagranicy, powoli rośnie
też potencjał krajowych przedsiębiorstw
3.
Rozwój oparty na innowacjach
• gospodarka próbuje wyjść ponad średni poziom rozwoju i zbliżyć się do wysokiego
poziomu rozwoju – krajowe BIZ za granicą zaczynają coraz bardziej rosnąć
4.
Rozwój oparty na potencjale rodzimych przedsiębiorstw
• Przedsiębiorstwa krajowe skutecznie rywalizują na rynkach globalnych
przynajmniej w wybranych branżach – BIZ napływają, ale nie mają kluczowego
znaczenia dla rozwoju gospodarki
5.
Rozwój oparty na potencjale rodzimych przedsiębiorstw
• Przedsiębiorstwa krajowe są wiodącymi graczami na rynkach światowych – tylko
najbardziej rozwinięte kraje świata, których gospodarki wyprzedzają nawet te
znajdujące się na etapie czwartym
Dlaczego rozwój polskich BIZ?
Wzrost BIZ polskich
przedsiębiorstw i ich
sukces na rynkach
globalnych to warunek
trwałego i szybkiego
wzrostu gospodarki w
długim okresie
Bez rozwoju krajowych
przedsiębiorstw i ich
sukcesu w rywalizacji na
rynkach globalnych
prawdopodobieństwo
wejścia w pułapkę
średniego dochodu
wzrośnie
Wartość polskich BIZ (mld zł)
W 2014 roku co czwarta
spółka notowana na
GPW w Warszawie
miała przynajmniej
jedną filię zagraniczną
250
200
150
100
50
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
Żródło: NBP (2015) http://www.nbp.pl/statystyka/dwn/iip_y.xlsx
Według danych GUS z
2014 roku w Polsce
siedzibę miało 1437
przedsiębiorstw, które
posiadały za granicą
udziały w 3194
podmiotach.
Trajektorie rozwoju KMN
Czy wschodzące
korporacje
międzynarodowe
muszą podążać
tradycyjnymi
ścieżkami rozwoju?
Doświadczenia KMN z rynków
wschodzących
Mathews [2006]
• Rozwój KMN z rynków wschodzących napędzany
zdolnością do łączenia i wykorzystywania zasobów oraz
uczenia się
• Brak własnych przewag konkurencyjnych
• Poszukiwanie przewag na zewnątrz przez przyjęcie
globalnej perspektywy - firmy szukają przewag na
rynkach globalnych, a nie w swoich rodzimych
gospodarkach
• Taka strategia działania KMN z rynków wschodzących
jest bardziej ryzykowna, ale stwarza możliwości szybkiej
ekspansji.
Doświadczenia KMN z rynków
wschodzących
Kothari i in. [2013]
• Rozwój KMN z rynków wschodzących wynika ze
zdolności do pozyskania zasobów i tworzenia
własnych przewag
• Zależy też zdolności do znajdowania rynkowych
nisz, które nie są jeszcze zajęte przez KMN z
rynków rozwiniętych. Rozwój KMN z rynków
wschodzących obejmuje trzy etapy:
1.
2.
3.
budowanie własnej pozycji w trudzie i znoju
szybkiego i silnego startu i silnej pozycji międzynarodowej
oraz doskonałości
Doświadczenia KMN z rynków
wschodzących
Luo i Thung [2007]
• KMN z rynków wschodzących
umiędzynaradawiają się inaczej niż tradycyjne
korporacje z rynków rozwiniętych.
• Ich rozwój często przypomina „żabi skok”
• Szybkie umiędzynarodowienie i przejmowanie
strategicznych zasobów za granicą poprzedzone
jest jednak okresem akumulacji zasobów na
rynku wewnętrznym.
Doświadczenia KMN z rynków
wschodzących
• Hennart [2012]
• Niektóre KMN z rynków wschodzących czerpią
korzyści z monopolistycznej pozycji na rynku
wewnętrznym
• Pozwala ona na mobilizowanie zasobów
kapitałowych w celu przejmowania firm razem z
ich przewagami konkurencyjnymi na rynkach
światowych i od światowych liderów
Różnorodność modeli KMN z
rynków wschodzących
Luo i Thung [2007]
• Przedsiębiorstwa działające w niszach
• Firmy prywatne lub publiczne spółki nie należące do skarbu państwa, które
rozwinęły się samodzielnie i osiągnęły wysoką pozycję rynkową w określonej niszy
rynkowej - jak np. chiński producent smartfonów ZTE czy meksykański producent
urządzeń elektrycznych i elektronicznych Mabe.
• Firmy aspirujące do bycia światowymi graczami
• nie są firmami państwowymi, ale nie ograniczają swojego zainteresowania do
określonych rynków regionalnych czy konkretnych produktów. Wśród nich są np.
rosyjski Lukoil, chiński Haier czy brazylijski Embraer
• Międzynarodowi gracze czy agenci
• firmy, które silnie inwestują za granicą, ale są kontrolowane i instruowane przez
rządy - np. rosyjski Gazprom, chińska spółka inwestycyjna CITIC Group Corporation
(wcześniej China International Trust and Investment Corporation).
• Specjaliści od zleceń
• firmy kontrolowane przez rządy, koncentrujące się na wybranych rynkach
zagranicznych, na których są w stanie wykorzystać swoje przewagi konkurencyjne,
przy okazji realizując działania wspierane przez rządy. Wśród nich można wskazać
rosyjski Rosneft, indyjski Bharat Heavy Electrical czy brazylijski Electrobras.
Różnorodność modeli KMN z
rynków wschodzących
Ramamurti i Singh [2009] - w zależności od ról
strategicznych, jakie firmy te odgrywają i ich pozycji
w łańcuchu wartości czy stosowanej strategii.
• Firmy wykorzystujące zasoby naturalne
• dążą do integracji pionowej łańcucha produkcyjnego w celu
zabezpieczenia kanałów dystrybucji lub dostępu do zasobów, jak np.
rosyjski Gazprom czy brazylijski Petrobas.
• Firmy dążące do optymalizacji kosztów na poziomie lokalnym
• chcą sprzedawać swoje produkty na innych podobnych rynkach, jak
np. indyjska Tata czy brazylijski Markopolo
• Niskokosztowi partnerzy
• bazują na swoich umiejętnościach w zakresie produkcji i niskich
kosztach
• inwestują na rynkach lepiej rozwiniętych by zwiększyć swoją pozycję
rynkową i wartość zaś na rynkach słabiej rozwiniętych by czerpać
korzyści z dostępu do zasobów i niskich kosztów pracy - są to np.
indyjskie Wipro i Infosys
Doświadczenia KMN z rynków
wschodzących
Ramamurti i Singh [2009] - w zależności od ról
strategicznych, jakie firmy te odgrywają i ich pozycji
w łańcuchu wartości czy stosowanej strategii.
• Globalni konsolidatorzy
• bazując na swoich doskonałych możliwościach w zakresie produkcji i
projektowania, są w stanie konkurować na rynkach globalnych, jak
np. chińskie Lenovo czy indyjski Tata Steel.
• poszukują okazji do przejęć słabszych firm na rynkach rozwiniętych by
wzmacniać swoją pozycję
• Globalni liderzy
• osiągnęli najwyższy poziom technologiczny w różnych dziedzinach na
rynkach globalnych i są liderami rynków krajowych
• dokonują inwestycji na rynkach lepiej rozwiniętych w celu
wzmacniania swojej globalnej pozycji technologicznej, a na rynkach
słabiej rozwiniętych, by zwiększać dostęp do rynków
• brazylijski Embraer czy indyjski Suzlon Energy.
Polskie wschodzące KMN
Polskie firmy
umiędzynaradawiają się
inaczej niż podane
przykłady firm z rynków
wschodzących, ich ścieżki
umiędzynarodowienia
różnią się jednak od
tradycyjnych ścieżek
rozwoju KMN z rynków
rozwiniętych.
Polskie wschodzące KMN
• Dużą część polskich KMN umiędzynarodawia
się zgodnie z tradycyjnymi ewolucyjnymi modelami:
•
•
•
•
na początku rozwijają eksport
później inwestują w projekty wspierające sprzedaż zagraniczną
a następnie rozwijają również zagraniczną produkcję
jednocześnie zbierają doświadczenie i wiedzę o rynkach
zagranicznych, co ułatwia im ekspansję na kolejne rynki
• Jednak wiele polskich firm pomija pośrednie etapy
umiędzynarodowienia i umiędzynaradawia się skokowo
pomijając niektóre etapy opisane w ewolucyjnych modelach
internacjonalizacji - co upodabnia je do opisanych firm z
rynków wschodzących.
Polskie wschodzące KMN
• Polskie wschodzące KMN bardziej zaawansowane formy
ekspansji zagranicznej stosują na rynkach wschodzących, na
których częściej zakładają spółki dystrybucyjne lub fabryki.
• Z kolei działalność na rynkach krajów rozwiniętych częściej
rozpoczyna się od sprzedaży eksportowej.
• Główne formy wejścia na rynki do inwestycje od podstaw
(realizuje je 83% firm inwestujących za granicą). Przejęcia
zagranicznych podmiotów stosuje nieco ponad 50% takich
firm. Co trzecia przebadana firma realizowała zarówno
inwestycje od podstaw, jak i przejęcia.
Polskie wschodzące KMN
• Struktura własnościowa ma znaczenie
• Spółki mające silnego większościowego udziałowca stosują
bardziej agresywne strategie ekspansji zagranicznej niż te, które
mają akcjonariat rozproszony.
• Polskie firmy inwestują głównie w krajach europejskich i
głównie w krajach sąsiedzkich (w Europie Środkowej i
Wschodniej oraz w Niemczech).
• Wynika to z ograniczonych zasobów finansowych niektórych firm,
a także ograniczonych zasobów wiedzy i doświadczenia.
• Rośnie jednak liczba inwestycji o charakterze globalnym – w
Chinach, Indiach, USA, Kanadzie czy Brazylii.
• Taką ekspansję realizuję firmy duże lub wyspecjalizowane i
posiadające wysokie przewagi konkurencyjne w wąskich
dziedzinach.
Podsumowanie