docryzyko poślizgu u starszych pracowników
download 
Reklamacja Transkrypt
ryzyko poślizgu u starszych pracowników
0 5 /2 0 1 4 NOWOCZESNY MAGAZYN DLA SPECJALISTÓW DS. BHP WYWIAD TOMASZ BORKOWSKI: POLSKIE LINIE KOLEJOWE – LIDER BEZPIECZNEJ PRACY STR. 8 ASPEKTY PRAWNE BHP JAK NIE NARAZIĆ SIĘ NA ZARZUTY MOBBINGU STR. 14 NA KAŻDY TEMAT Książka zawiera: ZUS DOFINANSUJE PROJEKTY BHP STR. 29 65,71 netto DOBRE PRAKTYKI SKANSKA PROMUJE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA STR. 37 PIERWSZA POMOC • • CENA: 32,35 (w tym 8% vat) zł ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU STR. 41 • TEMAT NUMERU - ATN21_okladka.indd 1 ATN 21 - RYZYKO POŚLIZGU U STARSZYCH PRACOWNIKÓW – JAK WŁAŚCIWIE DOBRAĆ OBUWIE OCHRONNE 14-10-01 14:38 BHP na budowie woje korzyś i: 84,76 ISBN: 978-83-269-2598-6 ▶ e zka b p na budowie ▶ ▶ Pakiet materiałów na pendri e: ▶ ▶ ▶ 94,28 zł 249 netto SKONTAKTUJ SIĘ Z NASZYM CENTRUM OBSŁUGI KLIENTA I ZAMÓW JUŻ DZIŚ: telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail ok wip pl Jesteśmy do Twojej dyspozycji od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00–18:00 ATN21_okladka.indd 2 14-10-01 14:38 5/2014 NORMA OCHRONA BHP SPIS R CI D R D CJI N ANNA RUBINKOWSKA redaktor prowadzący bhp.pl Wywiad » Polskie linie kolejowe – lider bezpiecznej pracy iewygodne i niewłaściwie dopasowane obuwie to jedna z najczęstszych przyczyn wypadków przy pracy. Problem ten obejmuje coraz większą grupę pracowników 0 w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego. tym, jaki rodzaj obuwia należy stosować na danym stanowisku pracy, piszemy w temacie numeru pt. Ryzyko poślizgu u starszych pracowników zamieszczonym na str. 4. Polecam również wywiad z omaszem orkowskim, zastępcą dyrektora biura spraw pracowniczych P P Polskich inii olejowych S. ., który opowiada o tym, że dla każdego z występujących niebezpieczeństw, np. w przypadku poruszania się po torach kolejowych, zostało opracowane ryzyko zawodowe. Więcej na str. . W dziale Dobre praktyki prezentujemy ciekawe rozwiązania z zakresu bhp w trzech przedsiębiorstwach: ene t Systems (str. 31), D (str. 3 ) i Skanska (str. 3 ). W pierwszej rmie zdecydowano o wprowadzeniu programu antynikotynowego, dzięki któremu po kilku miesiącach 0 uczestników przestało palić. Przełożyło się to na zwiększoną wydajność w pracy. kolei w D – rmie, która codziennie przewozi tysiące przesyłek, przygotowano się na wszelkie incydenty – w tym awarie środowiskowe. W każdej lokalizacji przedsiębiorstwa powstał tzw. punkt DR, a pracownicy są przygotowani do reagowania w przypadku uwolnienia niezidenty kowanej substancji. Natomiast Skanska podejmuje wiele inicjatyw, aby zapewnić bezpieczne warunki pracy wszystkim osobom zatrudnionym przy projektach i współpracujących z rmą. Jedną z nich jest organizowany od 200 roku ydzień ezpieczeństwa. STR. 8 Warunki pracy kwalifikować zdarzenie związane » Jakz ekspozycją zawodową STR. 10 » Praca biurowa – czy rzeczywiście bez zagrożeń STR. 11 » Jak chronić pracowników przed porażeniem STR. 12 oświetlenie w pracy to czynnik szkodliwy » Czydla zdrowia STR. 13 Aspekty prawne bhp » Jak nie narazić się na zarzuty mobbingu » STR. 14 Ocena ryzyka zawodowego Jak skutecznie kontrolować ryzyko zawodowe STR. 18 Wypadki przy pracy zwłoka w zgłoszeniu wypadku przy pracy » Czywpływa na jego kwalifikację » STR. 20 Ochrona przeciwpożarowa Użytkownik obiektu odpowiada za ochronę przeciwpożarową STR. 21 Praca na wysokościach – priorytet pracy » Bezpieczeństwo na wysokościach » Bezpieczna droga na szczyt STR. 22 STR. 24 Środki ochrony indywidualnej PS. achęcam do przesyłania propozycji tematów, którymi moglibyśmy się zająć na łamach kolejnych wydań naszego czasopisma. Można również dzielić się swoimi doświadcze niami, przemyśleniami i zdarzeniami z własnej praktyki. Wystarczy do nas napisać: Norma P wip.pl. REDAKTOR PROWADZĄCY: Anna Rubinkowska MENEDŻER PRODUKTU: Rafał Kępka KIEROWNIK GRUPY WYDAWNICZEJ: Agnieszka Konopacka-Kuramochi KOORDYNATOR PRODUKCJI: Katarzyna Kopeć SKŁAD I ŁAMANIE: Dariusz Ziach DRUK: MDruk ISSN: 2084-2848 ZDJĘCIA W NUMERZE POCHODZĄ Z: www.istockphoto.com, www.shutterstock.com, www.fotolia.com Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel.: 22 518 29 29, faks: 22 617 60 10, e-mail: [email protected] NIP: 526-19-92-256, Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 „NORMAbhp.pl” wraz z przysługującymi Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona WWW i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w „NORMAbhp.pl” oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja „NORMAbhp.pl” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji „NORMAbhp.pl” oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „NORMAbhp.pl” lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. INFORMACJE O PRENUMERACIE: tel.: 22 518 29 29 e-mail: [email protected] BIURO REKLAMY: Agnieszka Zduńczyk – tel.: 660 404 122, e-mail: [email protected] 01 SPIS_TRESCI_atn19-kopia.indd 3 » Rewolucyjny system ochrony twarzy » Innowacja w dziedzinie kombinezonów STR. 25 STR. 26 Rozwój osobisty/szkolenia » Kto może szkolić z obsługi wózków paletowych STR. 28 Na każdy temat » ZUS dofinansuje projekty bhp STR. 29 Dobre praktyki » Benefit Systems: Firma bez dymu » DHL: Bezpieczna obsługa przesyłek » Skanska promuje zasady bezpieczeństwa STR. 31 STR. 35 STR. 37 Pierwsza pomoc » Zabezpieczenie miejsca wypadku STR. 41 TEMAT NUMERU Ryzyko poślizgu u starszych pracowników STR. 4 NORMA 5/2014 3 14-10-01 14:00 TEMAT NUMERU Ryzyko poślizgu u starszych pracowników J 4 NORMA 5/2014 1 Temat Numeru.indd 4 W CIWI D R WI C R NN Niewygodne i niewłaściwie dopasowane obuwie to jedna z najczęstszych przyczyn wypadków przy pracy. Zwrócenie uwagi na ten problem jest o tyle istotne, że obejmuje on coraz większą grupę pracowników w grupie 60+ w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego. 14-10-01 14:03 J edną z najważniejszych funkcji wykonywanych przez ludzki organizm jest lokomocja. echnika chodzenia człowieka w pozycji pionowej musi zabezpieczać zachowanie równowagi, dźwiganie masy ciała oraz płynne przenoszenie obciążenia. Wraz z wiekiem zmienia się sprawność fizyczna i koordynacja ruchowa, co może szczególnie predysponować do upadku w wyniku poślizgnięcia. Należy podkreślić, że problem ten będzie coraz bardziej wyraźny w Polsce ze względu na podwyższenie wieku emerytalnego, a co się z tym wiąże – obowiązek pracy, w często ryzykownych warunkach, również osób starszych 0 . Według Diagnozy na Potrzeby Strategii Rozwoju raju 2020 Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w latach 200 –2010 wskaźniki zatrudnienia wykazywały generalny wzrost: osób w wieku 1 – 4 lat do ,3 , a osób starszych (w wieku – 4 lat) do 34 . Dane łównego rzędu Statystycznego z 2011 roku pokazują, że liczba osób w wieku 0– lat narażonych na ryzyko poślizgnięcia, potknięcia się i upadek na tym samym poziomie jest szacowana w Polsce na ok. 20 tys. Prognozy S wskazują, że w 2020 roku odsetek osób pracujących po 0. roku życia ma osiągnąć 22,4 . Należy podkreślić, że procesy inwolucyjne u osób starszych prowadzą do ograniczenia zakresu ruchu, siła mięśni kończyn dolnych może zmniejszyć się do 40 ( lukowski ., 2003), prowadzić do spadku napięcia mięśniowego, zaburzeń równowagi ( łaszczyk J.W., 200 ), co zwiększa istotnie ryzyko upadków w wieku starszym ( wardowska Rajewska J., 200 ). WAŻNE Liczba osób w wieku 50–59 lat narażonych na ryzyko poślizgnięcia, potknięcia się i upadek na tym samym poziomie jest szacowana w Polsce na ok. 20 tys. Wśród warunków środowiskowych predysponujących do upadków należy wymienić m.in. niewygodne i niewłaściwie dopasowane obuwie ( akowska Wachelko ., 1 ; erg at al., 1 ; encer, 2004; arton Ch. at al., 200 ; Sol eing . at al., 2012). Potwierdzają to także dane z Państwowej Inspekcji Pracy z 200 roku. Wśród wypadków wymienia się: wady materiałowe czynnika materialnego ( 1 wypadków), wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego ( 2 wypadki). WAŻNE Jako czynnik ryzyka wystąpienia poślizgu zidentyfikowano m.in. nieodpowiednie obuwie, w tym obuwie źle dopasowane, nadmiernie znoszone, mające za wysokie obcasy oraz obuwie śliskie. Zatem dla większości stanowisk pracy dobór odpowiedniego obuwia będzie jednym z kluczowych czynników związanych z poślizgami, potknięciami i upadkami pracowników starszych 60+. Odpowiedni wzór bieżnika podeszew ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia odporności na poślizg na mokrych podłożach Napisz nam, o czym chciałbyś przeczytać: [email protected] 1 Temat Numeru.indd 5 NORMA 5/2014 5 14-10-01 14:03 TEMAT NUMERU chrona zdrowia pracowników na stanowiskach pracy, na których występuje zagrożenie upadkiem w wyniku poślizgnięcia, będzie wymagała stosowania, obok ochrony zbiorowej i rozwiązań organizacyjnych, odpowiednich środków ochrony indywidualnej o potwierdzonych badaniami laboratoryjnymi parametrach ochronnych i użytkowych oraz dostosowanych ergonomicznie z uwzględnieniem procesów inwolucyjnych. ANALIZA CZYNNIKÓW RYZYKA eby określić, jaki rodzaj obuwia jest odpowiedni do stosowania na danym stanowisku pracy, pracodawca powinien rozważyć następujące czynniki ryzyka: poślizgnięcia, nierówne podłoże, ścieranie, ochronę stawu skokowego (kostki), potrzeby podparcia stopy, ryzyko stłuczenia i zmiażdżenia stopy, zmiany temperatury, szkodliwe substancje, zagrożenie przebiciem, porażenie elektryczne Obcasy osłabiają równowagę np. u starszych kobiet lub jakiekolwiek inne zagrożenia, wpływające na bezpieczeństwo i ochronę stopy. Pracodawcy mogą przeprowadzić ocenę stanowiska dynamicznego współczynnika tarcia między podeszwą obuwia i podpracy i istniejących zagrożeń. Należy także uwzględnić parametry łożem. Na współczynnik tarcia ma wpływ: rodzaj, wzór podeszwy, kondycji biologicznej osób starszych 0 (tj. zmiany gęstości zanieczyszczenie podeszwy i/lub podłoża (np. wodą, olejem, lodem), mineralnej kości, siły mięśniowej, postawy ciała i równowagi), rodzaj podłoża, sztywność lub stabilność cholewki obuwia, zużycie, które powinny być analizowane z uwzględnieniem nie tylko wieku, chropowatość i twardość podeszwy oraz powierzchni podłoża. ale również płci (Skrzek at al., 2013). PRZYKŁADOWA ZAWARTOŚĆ OCENY CZYNNIKÓW RYZYKA zzPrzeprowadzenie początkowej kontroli ogólnej obiektu w formie przeglądu mającego na celu zidentyfikowanie źródeł potencjalnych zagrożeń, w tym uderzenia i ściskania, skaleczenia palców, przebicia, poślizgów, potknięć i upadków oraz innych potencjalnych przyczyn urazów; zzrejestracja wszystkich źródeł możliwych zagrożeń powodujących urazy stopy; zzprzegląd informacji dotyczących rodzajów możliwych urazów w celu określenia rodzaju i poziomu ryzyka, ciężkości urazu, współwystępowania zagrożeń z uwzględnieniem wieku i płci; zzprzeprowadzanie wielokrotnych okresowych kontroli miejsca pracy, łącznie z identyfikacją możliwych nowych źródeł urazu w wyniku wprowadzania nowego sprzętu i procesów. Również bieżący przegląd rejestrów wypadków przy pracy będzie dla pracodawcy źródłem bieżących informacji dotyczących miejsca, w którym pracownicy odnieśli obrażenia, oraz dostarczy informacji niezbędnych do unikania wystąpienia w przyszłości podobnych urazów. ODPORNOŚĆ NA POŚLIZG godnie z obowiązującymi w nii uropejskiej przepisami obuwie zaliczane do środków ochrony indywidualnej przed jego wprowadzeniem do obrotu podlega szczegółowej ocenie laboratoryjnej, w tym pod kątem odporności na poślizg. godnie z aktualnymi dokumentami normatywnymi, stosowanymi podczas oceny zgodności obuwia z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy / / W , odporność na poślizg należy do grupy wymagań podstawowych dla wszystkich typów obuwia do użytku zawodowego. dporność obuwia na poślizg ocenia się na nowych wyrobach przez pomiar 6 NORMA 5/2014 1 Temat Numeru.indd 6 WAŻNE Ważną kwestią jest zmiana współczynnika tarcia materiału podeszwowego, która następuje podczas eksploatacji obuwia w miarę zużywania się podeszwy. Stosowanie obuwia na powierzchniach ściernych może powodować wzrost współczynnika tarcia, podczas gdy stosowanie obuwia na powierzchniach gładkich może powodować polerowanie powierzchni podeszwy oraz znaczny spadek współczynnika tarcia. Poza tym współczynnik tarcia jest inny na każdym rodzaju powierzchni podłoża. Na przykład obuwie o wysokim współczynniku tarcia na gładkiej powierzchni niekoniecznie będzie charakteryzowało się wysokim współczynnikiem tarcia na powierzchni chropowatej pokrytej środkiem smarnym. W związku z tym nie jest możliwe określenie jednej, stałej wartości współczynnika tarcia dla konkretnego obuwia. W tym zakresie brakuje wiedzy praktycznej dotyczącej badania obuwia na różnych typach powierzchni podłogowych i jego klasyfikacji, którą można byłoby stosować podczas doboru obuwia do konkretnych stanowisk pracy z uwzględnieniem podłoża. ODPORNOŚĆ OBUWIA Do głównych czynników determinujących odporność obuwia na poślizg należą: zz onstrukcja obuwia Według badań naukowych obcasy osłabiają równowagę np. u starszych kobiet ( ord i ashford, 1 ), z kolei obuwie z grubymi, miękkimi podeszwami upośledza równowagę u starszych mężczyzn (Robbins, 1 2, 1 ). buwie z wysoką cholewką jest lepsze z punktu widzenia zachowania równowagi niż z cholewką niską u osób 0 ( ord i wsp., 1 ). Dla wystąpienia poślizgu kluczowe jest także www.normabhp.wip.pl 14-10-01 14:03 stabilne umiejscowienie pięty w obuwiu (Menz i ord, 2001). Inne badania udowodniły, że istnieje silny związek pomiędzy stabilnością a wysokością cholewki obuwia dla osób powyżej 0. roku życia ( ylton i Menza, 2001). zzRodzaj materiału Podeszwy gumowe cieszyły się długo uznaniem ze względu na ich odporność na poślizg i dobre tarcie z podłożem. Jednak różne są opinie dotyczące rodzaju materiału podeszwy, który jest najlepszy w kontekście zapobiegania poślizgom. WAŻNE Eksperymenty wykonane przez różnych naukowców wykazały, że podczas badania odporności na poślizg podeszwy z poliuretanu ulegały poważnemu zużyciu i degradacji z powodu miękkości podeszwy. Podeszwy z kauczuku nitrylowego zachowywały się lepiej niż z poliuretanu na czystych i suchych podłożach. Natomiast odporność na poślizg podeszew z P C stopniowo wzrastała, gdy były one sztucznie ścierane, co powodowało zmianę topografii podeszwy na bardziej chropowatą. iorąc pod uwagę dużą różnorodność sytuacji, które mogą wystąpić w miejscu pracy, nie jest możliwe znalezienie obuwia, które będzie zapewniało maksymalną skuteczność w zapobieganiu poślizgom i upadkom w każdej sytuacji. rzeźbienie bieżnika dpowiedni wzór bieżnika podeszew ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia odporności na poślizg na mokrych podłożach. ieżnik przerywa warstewkę cieczy i odprowadza ciekłe zanieczyszczenia, co zapewnia niemal suche warunki między występami urzeźbienia i podłożem. waża się, że liczne i drobne występy urzeźbienia zapewniają bardziej korzystną charakterystykę antypoślizgową niż niewiele dużych występów. rzeźbienie powinno być otwarte na boki, tak aby brud i ciecze były usuwane wskutek zginania podeszwy, które następuje podczas chodzenia. Występy urzeźbienia powinny mieć gładką, płaską powierzchnię w celu zapewnienia maksymalnej powierzchni kontaktu podeszwy z podłożem. zzModel obcasa Stwierdzono, że 0 poślizgów prowadzących do upadku podczas chodzenia dotyczy miejsca, w którym obcas styka się z podłożem. Na stanowiskach pracy współczynnik tarcia obcasa ma znaczenie w zapewnieniu przyczepności, sprawności i bezpieczeństwa. Drobne urzeźbienie powierzchni w formowanych obcasach, które powinno biegnąć w kierunku prostopadłym do wzdłużnej osi podeszwy, poprawia odporność na poślizg, a im bardziej ścięty obcas, tym większe pole powierzchni kontaktu podczas uderzenia obcasa, co przyczynia się do zwiększenia współczynnika tarcia. zz wardość gólnie im twardszy materiał, tym większa możliwość poślizgu, lecz w pewnych okolicznościach bardzo miękkie materiały mogą się zachowywać niekorzystnie na gładkich mokrych podłożach. ardziej miękkie podeszwy dają większy współczynnik tarcia, ponieważ mikroskopijne chropowatości powierzchni podłoża zwiększają powierzchnię kontaktu między podeszwą a podłożem. buwie z miękką podeszwą, użycie materiału podeszwy podczas eksploatacji szacowano, że po blisko czterech miesiącach noszenia odporność na poślizg zaczyna się stopniowo zmniejszać, a obuwie staje się mniej odporne na poślizg wraz ze zwiększonym zużyciem. Na stopień zużycia podeszwy wpływają głównie czynniki specyficzne dla środowiska pracy, w którym obuwie jest stosowane. Powstawanie poślizgów i potknięć jest związane przede wszystkim z rodzajem i jakością podłoża, czynników związanych ze środowiskiem i organizacją pracy, parametrów biomechanicznych kończyny, konstrukcji, materiału i urzeźbienia podeszwy obuwia oraz przede wszystkim czynników ludzkich, takich jak wiek i związana z nim sprawność ruchowa. W związku z tym istnieje konieczność podejmowania wszelkich działań, które mają na celu eliminowanie lub ograniczanie występowania poślizgów i potknięć, a tym samym wypadków przy pracy dla wspominanej grupy pracowników. zz LITERATURA ron ist, R. Slips and falls, iomechanics in rgonomics, umar S., aylor rancis, ( ondon) 1 , 3 1–3 zzStanisławska ., lusarski ., jawiska poślizgu obuwia, Przegląd Skórzany, 1 , 20–2 zzRedfern M.S. and Schuman ., model of foot placement during gait, Journal of iomechanics, 1 4, 2 , 133 –134 zz zz Emilia Irzmańska Podeszwy gumowe cieszyły się długo uznaniem ze względu na ich odporność na poślizg i dobre tarcie z podłożem np. gumową, jest zalecane do gładkich powierzchni stalowych zarówno w warunkach suchych, jak i mokrych, ponieważ materiał podeszwy może ulegać deformacji i maksymalnie stykać się z powierzchnią podłoża. buwie z twardszą podeszwą jest bardziej Napisz nam, o czym chciałbyś przeczytać: [email protected] 1 Temat Numeru.indd 7 efektywne pod względem odporności na poślizg na podłożach chropowatych, np. na betonie. W warunkach mokrych odpowiednie jest obuwie z miękką podeszwą. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Ochron Osobistych, Pracownia Ochron Rąk i Nóg ublikacja została opracowana na podstawie wyników etapu programu wieloletniego oprawa bezpiecze stwa i warunków pracy , inansowanego w latach 201 201 w zakresie zada służb pa stwowych przez inisterstwo racy i olityki połecznej. Koordynator programu Centralny nstytut chrony racy a stwowy nstytut adawczy. NORMA 5/2014 7 14-10-01 14:03 WYWIAD Polskie linie kolejowe – lider bezpiecznej pracy ROZMOWA Z TOMASZEM JANEM BORKOWSKIM, ZASTĘPCĄ DYREKTORA BIURA SPRAW PRACOWNICZYCH PKP POLSKICH LINII KOLEJOWYCH SA Jak istotne są zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy dla Spółki P P P S ? agadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy są dla P P Polskich inii olejowych niezmiernie ważne. W spółce mamy ludzi o różnych specjalizacjach: pracujących w bezpośredniej styczności z urządzeniami sterowania ruchem kolejowym czy wykonujących prace w sąsiedztwie czynnych torów kolejowych. ażdy ze specjalistów ma inną specyfikę pracy, a co się z tym wiąże – każdy musi zwracać uwagę na inny rodzaj zagrożenia w czasie wykonywanych obowiązków. asady bhp są uregulowane powszechnie obowiązującymi normami prawnymi, takimi jak konwencje, dyrektywy , 8 NORMA 5/2014 2 Wywiad.indd 8 ustawy czy rozporządzenia. Spółka ma również własne – wewnętrzne – normy prawne. Są to m.in. różnego rodzaju zarządzenia, akładowy kład biorowy Pracy, uchwały, regulaminy, instrukcje bhp, instrukcje obsługi czy procedury technologiczne. Wszystkie obowiązujące przepisy są udostępniane pracownikom zarówno w formie tradycyjnej dokumentacji papierowej, jak i w formie elektronicznej – przez możliwość pobrania odpowiednich przepisów z wewnętrznej sieci intranetowej. ktualizacja powszechnie obowiązujących aktów prawnych oraz dokumentów wewnętrznych odbywa się zgodnie z nowelizacją przepisów. Pracownicy są systematycznie szkoleni ze znajomości obowiązujących ich procedur bhp. Przypominamy, www.normabhp.wip.pl 14-10-01 14:03 że bezpieczne zachowania w czasie pracy to obowiązek, ale także korzyść przez minimalizowanie wystąpienia wypadku. Pilnujemy jednocześnie, aby spółka, jako pracodawca, przestrzegała wszystkich powinności względem swoich pracowników. WAŻNE Bezpieczne zachowania w czasie pracy to nie tylko obowiązek, ale także korzyść przez minimalizowanie wystąpienia wypadku. Czy spółka przykłada dużą wagę do społecznej odpowiedzialności biznesu? Spółka upowszechnia dobre praktyki w zakresie szeroko pojętej kultury bezpieczeństwa. Wdrażanie procedur bezpieczeństwa oraz bezpiecznych systemów pracy wspierane jest działaniami dotyczącymi kształtowania odpowiednich zachowań i szkoleniami. rganizujemy konkursy dla naszych pracowników. becnie każdy może wziąć udział w olimpiadzie wiedzy z zakresu bezpieczeństwa ruchu kolejowego ezpieczeństwo jest najważniejsze . dostępniamy też informacje na temat ogólnopolskich konkursów organizowanych przez Centralny Instytut chrony Pracy – Państwowy Instytut adawczy (CI P PI ). tóra z grup zawodowych zatrudnionych w spółce jest narażona na największe ryzyko? W jaki sposób to ryzyko można zminimalizować? Pracownicy spółki wykonują bardzo zróżnicowane zadania – od toromistrza, który pracuje bezpośrednio na torach, przez dyżurnych ruchu obsługujących skomplikowane systemy koordynujące ruch na sieci kolejowej – po pracowników biurowych i administracyjnych. Na największe ryzyko zawodowe narażone są oczywiście grupy zawodowe zatrudnione przy utrzymaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym oraz pracownicy wykonujący prace w sąsiedztwie czynnych torów kolejowych. Najpoważniejsze zagrożenia wynikają zarówno z charakteru pracy, jak i miejsca, w którym się je wykonuje. Dla każdego z występujących niebezpieczeństw zostało opracowane ryzyko zawodowe, które przy przestrzeganiu zasad dotyczących bezpiecznego poruszania się po torach kolejowych oraz zachowaniu ostrożności jest dopuszczalne zgodnie z Systemem zarządzania bhp . WAŻNE Dla każdego z występujących niebezpieczeństw zostało opracowane ryzyko zawodowe, które przy przestrzeganiu zasad dotyczących bezpiecznego poruszania się po torach kolejowych oraz zachowaniu ostrożności jest dopuszczalne zgodnie z „Systemem zarządzania bhp”. Jakie działania podejmuje spółka, by zapewnić pracownikom możliwe standardy bhp, podobnie jak przewoźnikom – najwyższą jakość infrastruktury? Jeśli chodzi o środki ochrony indywidualnej, to zapewniamy naszym pracownikom produkty o najwyższym standardzie. Jest to m.in. odzież robocza wykonana z dobrej jakości oddychającego Napisz nam, o czym chciałbyś przeczytać: [email protected] 2 Wywiad.indd 9 materiału czy obuwie z ochronnymi noskami. Na ubraniu znajdują się elementy odblaskowe (zgodne z normą PN N). Pracownicy wykonujący np. roboty utrzymaniowe, tzn. bieżącą naprawę elementów infrastruktury torowej, są zobowiązani do pracy w kaskach i okularach ochronnych. Wszystkie urządzenia do prac w terenie, np. żurawie czy wciągarki, spełniają wymagania dotyczące norm bezpieczeństwa. Roboty, które wiążą się z dużym ryzykiem, wykonywane są zespołowo – tak aby unikać sytuacji niebezpiecznych, np. do prac na wysokości – powyżej 3 m – wyznaczani są co najmniej dwaj pracownicy. Polskie inie olejowe dbają o bezpieczeństwo nie tylko własnych pracowników. Systematycznie informujemy o zagrożeniach podczas wykonywania prac w terenie oraz o zasadach bezpieczeństwa także pracowników zewnętrznych – przewoźników, wykonawców robót inwestycyjnych, utrzymaniowych czy rewitalizacyjnych. pracowana jest specjalna instrukcja dla poszczególnych grup – I 101 i I 104. W 2013 roku Polskie inie olejowe zostały docenione przez Centralny Instytut chrony Pracy – Państwowy Instytut adawczy wyróżnieniem idera ezpiecznej Pracy. W tym roku bierzemy udział w przedsięwzięciu dotyczącym radzenia sobie ze stresem, wywołanym np. zagrożeniami podczas wykonywania robót torowych. WAŻNE Systematycznie informujemy o zagrożeniach podczas wykonywania prac w terenie oraz o zasadach bezpieczeństwa także pracowników zewnętrznych – przewoźników, wykonawców robót inwestycyjnych, utrzymaniowych czy rewitalizacyjnych. Nie da się ukryć, że bhp to także zapewnienie przyjaznej i bezstresowej atmosfery oraz przeciwdziałanie mobbingowi. Czy w spółce istnieje np. odrębna strategia na rzecz zapewnienia dobrych relacji między pracownikami? Przestrzegamy gwarancji zawartych w normach prawnych ustalających takie warunki pracy, aby zgodnie z definicją wiatowej rganizacji drowia (W ) zapewniać pracownikowi stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego oraz socjalnego. W spółce obowiązuje też polityka antymobbingowa określająca działania zapobiegające mobbingowi w pracy. Nasza spółka zatrudnia niemal 3 tys. osób na terenie całego kraju. Staramy się integrować naszą peelkową społeczność na różne sposoby, np. wydając systematycznie wewnętrzne pismo dla pracowników. Już od kilku lat organizujemy także turnieje piłki nożnej, w których biorą udział pracownicy z naszych zakładów, a także firmy, z którymi współpracujemy. Pracownicy administracyjni mają dostęp do wewnętrznej sieci intranetowej, która jest niezawodnym narzędziem wewnętrznej komunikacji, a także integracji. Dziesięciolecie istnienia P świętowaliśmy we wspólnym gronie – na warszawskim stadionie udało się zgromadzić ponad 2 00 pracowników. Rozumiemy, że sprawność organizacji w dużej mierze zależy od tego, w jakim stopniu jest zintegrowany i jak skutecznie współpracuje ze sobą zespół zatrudnionych w niej ludzi. ■ Rozmawiała: Magdalena Pokrzycka-Walczak NORMA 5/2014 9 14-10-01 14:03 WARUNKI PRACY Jak kwalifikować zdarzenie związane z ekspozycją zawodową Jak kwali kować zdarzenie związane z ekspozycją zawodową Gdy chcemy oszczędzić miejsce w magazynie, składujemy produkty o określonych gabarytach i wadze maksymalnie półciężkiej, warto postawić na ekonomiczne rozwiązania, jakimi są kontenery siatkowe. E kspozycji zawodowej na stanowisku pielęgniarki, lekarza, ratownika medycznego nie można automatycznie utożsamiać z wypadkiem przy pracy, a o tym, jaką procedurę należy wszcząć – powypadkową czy poekspozycyjną – rozstrzygają każdorazowo okoliczności konkretnego zdarzenia. Przy ocenie, czy mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy, należy kierować się przepisami ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W myśl art. 3 ust. 1 tej ustawy wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą m.in.: zzpodczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności bądź poleceń przełożonych, zzpodczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, zzw czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Wskazane przesłanki zaistnienia wypadku przy pracy muszą wystąpić łącznie. darzenie będące wypadkiem musi więc mieć nagły charakter, być wywołane przyczyną zewnętrzną i powodować co najmniej uraz u pracownika oraz być powiązane z wykonywaną pracą. KWALIFIKACJA ZDARZENIA akwalifikowanie zdarzenia jako wypadku przy pracy daje pracownikowi uprawnienie do odszkodowania od pracodawcy za utracone lub uszkodzone w wypadku osobiste rzeczy pracownika (art. 23 1 2 odeksu pracy). Jednak okoliczności powodujące wypadek są tak różnorodne, że często jego kwalifikacja jest trudna, zwłaszcza gdy zdarzenia te są powiązane ze stresującą sytuacją. WAŻNE Okoliczności powodujące wypadek są tak różnorodne, że często jego kwalifikacja jest trudna, zwłaszcza gdy zdarzenia te są powiązane ze stresującą sytuacją. NARAŻENIE NA CZYNNIKI ŚRODOWISKA PRACY kolei ekspozycja zawodowa (narażenie) to podleganie pracownika w określonym czasie oddziaływaniu czynników środowiska pracy, 10 NORMA 5/2014 3 warunki Pracy.indd 10 w wyniku którego to oddziaływania pracownik może być narażony na utratę lub pogorszenie się stanu zdrowia. kspozycja zawodowa na stanowisku pielęgniarki, lekarza, ratownika medycznego to narażenie na zakażenie m.in. , C i I w czasie wykonywania pracy zawodowej. Ryzyko zakażenia następuje przez: zzzranienie skóry i innych tkanek skażonym najczęściej ostrym narzędziem (igły, skalpele, nożyczki itp.), zzkontakt błon śluzowych (oczu) lub uszkodzonej skóry (pęknięcia, otarcia, rany, zmiany zapalne) z potencjalnie zakażoną krwią, tkankami lub płynami ustrojowymi pacjenta, w każdym bezpośrednim z nim kontakcie w sytuacji w służbie. WAŻNE Wystąpienie sytuacji, w której doszło np. do zranienia skóry (ekspozycji zawodowej), powoduje obowiązek realizacji procedury postępowania po ekspozycji przez osoby odpowiedzialne za postępowanie poekspozycyjne oraz osoby odpowiedzialne za rejestrację takich zdarzeń. Dodatkowo zakwalifikowanie zderzenia jako ekspozycja zawodowa powoduje, że pracodawca albo zlecający pracę jest na podstawie art. 41 ust. ustawy z grudnia 200 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi zobowiązany do finansowania profilaktycznego leczenia poekspozycyjnego ze styczności z ludzkim wirusem niedoboru odporności ( I ), do której doszło w wyniku wypadku w czasie wykonywania czynności zawodowych. PODSTAWA PRAWNA zustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. . z 200 r. nr 1 , poz. 1322 ze zm.), zustawa z grudnia 200 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. . z 2013 r. poz. 4 ze zm.), zustawa z 2 czerwca 1 4 r. – odeks pracy (tekst jedn.: Dz. . z1 r. nr 21, poz. 4 ze zm.). Anna Błażejczyk prawnik, specjalista w Ministerstwie Zdrowia www.normabhp.wip.pl 14-10-01 14:06 Praca biurowa – czy rzeczywiście bez zagrożeń Żeby praca biurowa była bezpieczna, należy wyeliminować zaobserwowane zagrożenia i nieprawidłowości, a następnie zdecydować, czy istniejące środki bezpieczeństwa są wystarczające. P raca biurowa powszechnie postrzegana jest jako lekka i pozbawiona czynników narażających osoby, które ją wykonują, na uciążliwości czy nawet zagrożenia dla ich życia i zdrowia. pinia ta może pokrywać się z rzeczywistością, ale wyłącznie wtedy, gdy stanowiska pracy biurowej zorganizowane są nie tylko zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa, ale również zasadami ergonomii. Podstawowym elementem postępowania przy ocenie warunków pracy pracowników biurowych jest przegląd wszystkich miejsc, w których przebywają pracownicy – przeglądem objąć należy pomieszczenia biurowe, higienicznosanitarne, magazynowe, ciągi komunikacyjne itp. Szczególna uwaga powinna być zwrócona na wejścia i wyjścia, przejścia komunikacyjne (progi, schody, drzwi). Należy sprawdzić też stan oświetlenia, ogrzewania i wentylacji, Żeby w biurze było bezpiecznie, stanowiska pracy muszą być zorganizowane nie tylko zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa, skontrolować stan używanych maszyn, urządzeń i narzędzi (szczególnie osłon i ochron zabezpieczających przed urazami me- ale również zasadami ergonomii chanicznymi, porażeniem prądem elektrycznym, oddziaływaniem chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia). JAK WYELIMINOWAĆ NIEPRAWIDŁOWOŚCI Należy również zastanowić się, które z zaobserwowanych zagrożeń i nieprawidłowości mogą doprowadzić do znacznego niebezpieczeńINNE ISTOTNE ELEMENTY OCENY stwa i w jaki sposób. Następnie trzeba zdecydować, czy istniejące Niezbędna jest obserwacja pracowników podczas pracy – należy zabezpieczenia i środki ostrożności są wystarczające. W razie potrzeby patrzeć, jakie czynności i jak wykonują, czy przestrzegają przepikonieczne będzie określenie, jakie działania powinny być podjęte sów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. w celu usunięcia zagrożeń i nieprawidłowości, oraz podjęcie decyzji, Istotna może okazać się również rozmowa pracodawcy i osób które zagrożenia i nieprawidłowości powinny być zlikwidowane lub zajmujących stanowiska kierownicze z pracownikami. Pozwoli to przynajmniej ograniczone w pierwszej kolejności. dowiedzieć się, czy pracownicy uważają, że wykonywana praca onieczne jest także sprawdzenie, czy działania podjęte w celu wpływa ujemnie na ich zdrowie. Nawet pozornie nieistotne ograniczenia ryzyka i zagrożeń przyniosły efekty, zwłaszcza przez: narzekania mogą przerodzić się w znaczące problemy. zzwykonanie pomiarów kontrolnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, temperatury, ogrzewania i oświetlenia, WAŻNE zzsprawdzenie stanu ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażenioPomocne i zalecane jest wykorzystanie poradników, prasy wej prądem elektrycznym, fachowej i przewodników ochrony pracy. Nie wszystkie zagrozzskontrolowanie ponownie stanu maszyn, urządzeń i narzędzi. żenia dla życia lub zdrowia oraz szkodliwości i uciążliwości pracy są oczywiste i łatwe do wychwycenia. oniecznie trzeba także przeanalizować wyniki badań lekarskich profilaktycznych i absencji chorobowej – szczególną uwagę warto zwrócić na pracowników narażonych na czynniki szkodliwe dla zdrowia (np. pracujących przy komputerach, obsługujących kserokopiarki i inne urządzenia techniki biurowej). Napisz nam, o czym chciałbyś przeczytać: [email protected] 3 warunki Pracy.indd 11 WAŻNE Trzeba sprawdzać, czy działania podjęte w celu ograniczenia ryzyka i zagrożeń przyniosły efekty. Zygmunt Wieczorek specjalista z zakresu bhp NORMA 5/2014 11 14-10-01 14:06 WARUNKI PRACY Jak chronić pracowników przed porażeniem Jak chronić pracowników przed porażeniem Jeśli pracownicy mogą być narażeni na bezpośredni dotyk instalacji elektrycznej, w firmie należy wdrożyć środki techniczne zapewniające ochronę, tak aby ich zabezpieczyć przed porażeniami od napięć dotykowych. chrona przed dotykiem bezpośrednim części urządzeń elektrycznych, które w czasie normalnej eksploatacji znajdują się pod napięciem roboczym do 1 k , może nastąpić przez izolowanie części czynnych, zastosowanie ogrodzeń lub obudów, zastosowanie barier lub usytuowanie części dostępnych poza zasięgiem ręki. Skuteczność każdej z nich może być zwiększona przez zastosowanie urządzeń różnicowoprądowych jako ochrony uzupełniającej. Dodatkowo w firmie, gdzie mogą zdarzyć się takie sytuacje, należy m.in. szkolić pracowników, egzekwować przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących organizacji prac oraz użytkowania urządzeń elektrycznych. soby obsługujące urządzenia elektryczne muszą spełniać wymogi kwalifikacyjne. WAŻNE Trzeba również pamiętać o stosowaniu środków ochrony osobistej przez pracowników, wymaganych zwłaszcza przy wykonywaniu przyłączy oraz prac konserwacyjnych, remontowych, kontrolno-pomiarowych. SAMOCZYNNE WYŁĄCZANIE ZASILANIA chrona dodatkowa przed dotykiem pośrednim w razie zetknięcia się człowieka z częściami urządzeń, które w czasie normalnej eksploatacji nie są pod napięciem, ale na których napięcie pojawiło się wskutek uszkodzenia izolacji roboczej, może być realizowana przez samoczynne wyłączanie zasilania, zastosowanie urządzenia II klasy ochronności lub izolacji równoważnej, izolowanie stanowiska, zastosowanie nieuziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych czy separacji elektrycznej. OCHRONA RÓWNOCZESNA W urządzeniach do 1 k , zamiast stosować oddzielnie ochronę przed dotykiem bezpośrednim i ochronę przy dotyku pośrednim, można zastosować równoczesną ochronę przed dotykiem bezpośrednim i dotykiem pośrednim. Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim polega na zastosowaniu jednego z następujących środków: bardzo niskiego napięcia bezpiecznego S (z ang. Safety extra-low voltage), bardzo niskiego napięcia ochronnego P (z ang. Protective extra-Low voltage), bardzo niskiego napięcia funkcjonalnego (z ang. Functional extra-low voltage). 12 NORMA 5/2014 3 warunki Pracy.indd 12 Nie można narażać ciała ludzkiego na bezpośredni dotyk m.in. faz obwodu elektrycznego Przedstawione wytyczne wynikają z Polskiej Normy PN D 03 4 4 41 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4 41: chrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. chrona przed porażeniem elektrycznym. OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA Pojęciem ochrona przeciwporażeniowa określa się zespół środków służących niedopuszczeniu narażenia ciała ludzkiego na możliwość zaistnienia skutków groźnych dla zdrowia i życia spowodowanych dotykiem: zzbezpośrednim części urządzeń, które w trakcie normalnej eksploatacji znajdują się pod napięciem roboczym, np. faz obwodu elektrycznego (najgroźniejszego w skutkach), zzpośrednim spowodowanym zetknięciem się człowieka z częściami urządzeń, które w trakcie normalnej eksploatacji nie są pod napięciem, ale na których napięcie pojawiło się na skutek uszkodzenia izolacji roboczej. Jan M. Pióro specjalista z zakresu prawa pracy, biegły sądowy w dziedzinie bhp przy Sądzie Okręgowym w Warszawie www.normabhp.wip.pl 14-10-01 14:06
