Recenzja publikacji „Badanie gotowości szkolnej” („Karty

Recenzja publikacji „Badanie gotowości szkolnej”
(„Karty diagnostyczne” i „Poradnik dla nauczyciela”)
Od września 2016 roku sześciolatki są objęte obowiązkiem rocznego przygotowania
przedszkolnego, a my, nauczyciele przedszkoli, jesteśmy zobowiązani do przeprowadzenia
diagnozy gotowości szkolnej zgodnie z Rozporządzeniem MEN z 17 czerwca 2016 roku.
Publikacja Wydawnictwa Szkolnego PWN „Badanie gotowości szkolnej” („Karty
diagnostyczne” i „Poradnik dla nauczyciela”) autorstwa Sławomiry Załęskiej to komplet
materiałów ułatwiających przeprowadzenie diagnozy przedszkolnej.
Autorka, jako doświadczony nauczyciel – doradca metodyczny, przygotowała wartościowy
materiał diagnostyczny, który pomoże nauczycielom dokonać rzetelnej obserwacji i oceny
umiejętności, a więc prawidłowo rozpoznać gotowość każdego dziecka do podjęcia nauki
w szkole. „Karty diagnostyczne” służą do oceny poziomu wiedzy i umiejętności dzieci,
a „Poradnik dla nauczyciela” zawiera szczegółowe informacje dotyczące organizacji
diagnozy.
W książce „Karty diagnostyczne” znajdują się 2 zestawy zadań: 26 kart do diagnozy
wstępnej (jesień) i 26 kart do diagnozy końcowej (wiosna). Autorka proponuje zadania,
które ujmują treści ze wszystkich obszarów edukacji przedszkolnej i dzięki temu pozwalają
sprawdzić kompetencje w trzech sferach rozwoju:
 fizycznego,
 poznawczego,
 emocjonalno-społecznego.
Polecenia mają prostą formę i jasno określają sposób wykonania zadania. Kolorowe ilustracje
i zdjęcia z pewnością przyciągną uwagę dzieci i zachęcą je do wykonywania poleceń.
Starannie dobrana tematyka zadań stanowi cenny materiał diagnostyczny, ale jednocześnie
może spełniać funkcję przyswajania i utrwalania wiedzy i umiejętności w czasie
przeprowadzania diagnozy. Każda karta zadaniowa opatrzona jest tabelką do wpisania liczby
punktów dla badanej umiejętności w określonej sferze rozwojowej. Autorka nadmienia, iż
przedstawione propozycje mogą być wykorzystane w zaproponowanej przez nią formie lub
zmodyfikowane, w zależności od potrzeb grupy. Moim zdaniem na pewno warto zadbać
o większą liczbę kart zadaniowych do oceny kompetencji emocjonalno-społecznych.
„Poradnik dla nauczyciela” przedstawia uwarunkowania prawne diagnozy, cel,
organizację, terminy, narzędzia oraz interpretację jakościową wyników. W tej części
publikacji na szczególną uwagę zasługuje opis charakterystycznych cech harmonijnie
rozwijającego się sześciolatka. Możliwość szybkiego wglądu do poradnika i odniesienia
zauważonych zachowań dziecka do normy rozwojowej podczas obserwacji – w znacznym
stopniu ułatwia nauczycielowi właściwe rozpoznanie potrzeb edukacyjnych.
Narzędzie diagnozy, jakim jest Arkusz obserwacji kompetencji dziecka zawiera szczegółowy
opis zachowań dziecka w zakresie badanej kompetencji i dotyczy wszystkich sfer
rozwojowych. Nauczyciel, w zależności od zaobserwowanych umiejętności, przyznaje
dziecku punkty od 1 do 4, a te wyznaczają poziomy umiejętności. W ten sposób autorka
wykazała, jak można oceniać dziecko bez uzyskania negatywnego wyniku, z jednoczesnym
uwzględnieniem jego indywidualnych cech. Zaproponowana skala punktacji umożliwia
diagnozę pozytywną, motywując tym samym dziecko do dalszej pracy. Nauczyciel natomiast
bez trudu rozpozna czynniki, dzięki którym może wykorzystać potencjał dziecka w dalszej
edukacji lub w razie potrzeby – wspierać jego rozwój albo podjąć działania terapeutyczne.
Szczegółowy opis zachowań dzieci może stanowić wzorzec do obserwacji nie tylko podczas
badania, lecz także w czasie ciągłym.
Nauczyciel może skorzystać z gotowych narzędzi załączonych w poradniku:
 wzoru arkusza obserwacji kompetencji,
 arkusza kart diagnostycznych,
 tabeli wyników.
Nauczyciel ma również do dyspozycji raport MEN pt. „Informacja o gotowości dziecka do
podjęcia nauki w szkole podstawowej”, który ułatwi przygotowanie informacji dla rodziców.
Publikacja jest wyjątkowo cenna, gdyż zawiera skondensowaną wiedzę i starannie
opracowane materiały, potrzebne do badania gotowości szkolnej. Karty diagnostyczne
i arkusze obserwacji kompetencji dziecka spełniają wymagania edukacyjne i są spójne
z obowiązującą podstawą programową wychowania przedszkolnego. Sprawdzają
kompetencje sześciolatka i dzięki temu umożliwiają rzetelną ocenę dojrzałości szkolnej.
Zaproponowany przez autorkę harmonogram przeprowadzania diagnozy umożliwi
nauczycielowi systematyczne zbieranie informacji, integrację tych informacji oraz analizę
i formułowanie wniosków. Załączone tabele wyników mogą znacznie ułatwić opracowanie
wyników diagnozy każdego dziecka i sformułowanie zaleceń dotyczących ewentualnego
problemu.
Podsumowując, można stwierdzić, że opublikowane materiały nie tylko ułatwią
nauczycielowi proces diagnostyczny, lecz także mogą pomóc w nabywaniu
profesjonalnych kompetencji w diagnozowaniu.
Sławomira Załęska podkreśla, że podczas badania „(…) nauczyciel nie powinien ograniczać
się tylko do odnotowywania prezentowanych przez dziecko umiejętności, jego wiedzy
i postaw; powinien także ustalić przyczyny, dlaczego dziecko właśnie tak się zachowuje i co
chce przez to osiągnąć”. Zdanie to najpełniej odzwierciedla wartość diagnozy, która może
być z powodzeniem wdrażana do realizacji.
Barbara Osińska
nauczyciel dyplomowany wychowania przedszkolnego
PS Integralną częścią pakietu jest wersja elektroniczna diagnozy, dostępna na stronie
www.diagnoza.wszpwn.com.pl