Brunei Darussalam. Gospodarka i jej sektory / Podstawowe

Brunei Darussalam. Gospodarka i jej sektory / Podstawowe

Brunei Darussalam. Gospodarka i jej
sektory / Podstawowe wskaźniki
makroekonomiczne / Analiza
ekonomiczna
2015-12-25 17:41:03
2
Gospodarka Brunei Darussalam oparta jest głównie na wydobyciu ropy naftowej i gazu ziemnego oraz ich
przetwórstwie. Brunei Darussalam jest 3. co do wielkości producentem ropy naftowej w Azji PołudniowoWschodniej i 4. na świecie producentem skroplonego gazu.
Gospodarka Brunei Darussalam oparta jest głównie na wydobyciu ropy naftowej i gazu ziemnego
oraz ich przetwórstwie.
Brunei Darussalam jest 3. co do wielkości producentem ropy naftowej w Azji Południowo-Wschodniej i 4. na
świecie producentem skroplonego gazu.
Około 50% PKB wytwarzane jest bezpośrednio przez sektor górnictwa naftowego i gazowego. Ropa naftowa i gaz
wydobywane są przez spółki handlowe, w których część udziałów posiada także rząd Brunei: BRUNEI SHELL
PETROLEUM (największy podmiot gospodarczy w kraju), TOTAL E&P BORNEO BV oraz mniejsze konsorcja
australijskie i kanadyjskie (w tym spółkę LOON ENERGY, w której udziały posiada firma KULCZYK OIL VENTURES).
Ocenia się, iż obecnie eksploatowane złoża ropy wystarczą do 2020 roku.
Jednakże obecnie prowadzone są dalsze prace poszukiwawcze w innych częściach kraju, i należy się spodziewać
odkrycia nowych zasobów.
Plany rozwoju sektora ropy naftowej i gazu ziemnego przewidują zwiększenie inwestycji w przetwórstwo, tak aby
zwiększyć udział produktów naftowych o większej wartości dodanej w eksporcie z Brunei Darussalam.
Rząd brunejski planuje też otwarcie 2. rafinerii w Brunei, ze względu na stosunkowo małe moce przerobowe
jedynego, działającego w kraju zakładu petrochemicznego.
W celu inwestowania środków, pochodzących z sektora ropy i gazu, powstał fundusz inwestycyjny Brunei
Investment Agency.
Dysponuje on aktywami o wartości około 30 mld USD (~90.000 USD/1 mieszkańca państwa) i posiada akcje oraz
udziały w przedsiębiorstwach w krajach regionu ASEAN, Unii Europejskiej, USA oraz Bliskiego Wschodu.
Produkcja przemysłowa generuje ~5% PKB Brunei.
Kolejne Narodowe Plany Rozwoju Gospodarczego - RKN/BNDP kładą nacisk na zwiększanie produkcji w sektorach
niezwiązanych z ropą naftową i gazem, szczególnie na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw – MSP/SME.
W ostatnich latach dokonano rozbudowy przemysłu lekkiego w branży odzieżowej, który stał się 2.
przemysłem (po wydobywczym) eksportowym Brunei.
Aktualnie jest w kraju 9 fabryk odzieżowych, których produkcja niemal w 100% jest przeznaczona na eksport wartość odzieży gotowej wynosi ~300 mln USD rocznie.
W Brunei produkuje się także stosunkowo niewielkie ilości następujących wyrobów: materiały budowlane
(cement i dachówki), kable i przewody elektryczne, meble, żywność oraz napoje.
W celu stymulowania rozwoju przemysłu w 1986 r. utworzono Agencję Rozwoju Przemysłowego Brunei –
BINA – Brunei Industrial Development Authority, pod kontolą której znajduje się ok. 375ha terenów
podzielonych na 9 parków przemysłowycvh, przeznaczonych pod inwestycje. Są one dostępne zarówno dla firm
lokalnych, jak i zagranicznych, w zakresie produkcji przemysłowej (m.in. mebli, atykułów gospodarstwa
domowego), przetwórstwa żywności oraz usług.
W chwili obecnej 266ha z tych obszarów (71%) posiada pełną infrastrukturę: drogi dojazdowe, zaopatrzenie w
3
czynniki energetyczne, kanalizację oraz podłączenie do sieci telekomunikacyjnej.
Zidentyfikowanymi, jako perspektywiczne i promowanymi w ramach kolejnych Narodowych Planów Rozwoju
Gospdarczego Brunei - RKN/BNDP gałęziami gospodarki były: telekomunikacja, technologie multimedialne i
informatyczne, biotechnologie oraz przetwórstwo żywności.
Dywersyfikacją gospodarki zajmuje się rządowa Agencja Rozwoju Gospodarczego Brunei - BEDB - Brunei
Economic Development Board (utworzona w 2001 roku), która dotychczas utworzyła 3 strefy inwestycyjne:
■
■
■
PMB - w pobliżu budowanego portu i terminalu przeładunku kontenerów na wyspie Muara Besar;
iCentre - dla sektora informatyki i telekomunikacji;
Spark - dla sektora petrochemicznego.
W ostatnim okresie kontynuowano rozbudowę infrastruktury na terenie powyższych stref inwestycyjnych m.in.
wytwórni metanu w strefie Spark oraz portu i terminalu przeładunkowego dla kontenerów w strefie PMB oraz
rozbudowa huty aluminium w pobliżu terminalu portowego na wyspie Muara Besar.
Budownictwo jest stosunkowo dobrze rozwinięte, w związku z licznymi inwestycjami budowlanymi, szczególnie
w zakresie infrastruktury, w celu poszerzenia bazy dla dywersyfikacji gospodarki i przyciągania inwestycji
zagranicznych, jak i dalszej rozbudowy oraz poprawy standardu obiektów użyteczności publicznej oraz
budownictwa mieszkaniowego.
Rolnictwo wytwarza ~5% PKB i jest kolejnym sektorem, którego rozwój został uznany
za priorytetowy.
Departament Rolnictwa, podległy Ministerstwu Przemysłu i Surowców Brunei - Ministry of Industry & Primary
Resources (główny resort gospodarczy kraju), zgodnie z IX Planem Rozwoju Brunei (2007-2012) - RKN9,
zidentyfikował hodowlę zwierząt domowych i upraw roślinnych, jako szczególnie ważne z punktu widzenia
produkcji żywności i dążenia w kierunku samowystarczalności Brunei w tej dziedzinie.
Jednak praktycznie rolnictwo nadal nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce – Brunei nie jest samowystarczalne
pod względem produkcji żywności (zaledwie 5% obszaru kraju może być wykorzystane pod produkcję rolną –
75% powierzchni to obszary pokryte tropikalną dżunglą, która znajduje się pod specjalną ochroną (niezniszczone
i nie podlegające wycince lasy deszczowe).
Warto jednakże nadmienić, iż Brunei posiada własne hodowle bydła w Australii, których powierzchnia (blisko 6
tys. km2) przekracza wielkość terytorium kraju.
W kraju rozwinięta została także hodowla drobiu - w rezultacie Brunei jest samowystarczalne w tym zakresie
(wartość produkcji ~35,0mln USD), jaj (105 mln sztuk o wartości ~10,0 mln USD) oraz mięsa wołowego (6% to
produkcja krajowa, pozostała to hodowla australijska).
Pozostałe produkty żywnościowe jednak muszą być generalnie importowane. dalszy rozwój rolnictwa i
rybołówstwa stanowi jeden z priorytetów gospodarczych, którego realizacja ma zwiększyć niezależność
żywnościową kraju.
Uprawy roślinne również odgrywają, co raz ważniejszą rolę w gospodarce.
Na większą skalę są uprawiane liściaste warzywa tropikalne (w tej dziedzinie osiągnięto 100%
samowystarczalność) oraz owoce tropikalne.
Do 1975 roku, kiedy to nastąpił boom naftowy, który spowodował odpływ ludności wiejskiej z ich gospodarstw
(aktualne zatrudnienie w rolnictwie stanowi ~10% ogólnego zatrudnienia), miejscowe uprawy ryżu prawie
zaspokajały krajowe potrzeby. Aktualnie czynione są próby ponewnej odbudowy potencjału tej uprawy, jednak
już przy docelowym wykorzystaniu nowoczesnych i dużych farm, a nie małych, indywidualnych gospodarstw
rolnych.
4
Rybołówstwo zaspakaja ~50% zapotrzebowania mieszkańców Brunei na mięso ryb.
Usługi kreują ~50% PKB. Oprócz obsługi rynku miejscowego świadczą one swój serwis
dla ogromnej liczby pracowników zagranicznych, stanowiących ~40% ogólnego stanu zatrudnienia w Brunei.
Czynione są starania w celu rozwoju turystyki przyjazdowej, która traktowana jest, jako jeden ze strategicznych
kierunków rozwoju gospodarczego tego kraju.
Znaczny dochód przynoszą równiez brunejskie inwestycje zagraniczne w innych krajach w sektory gospodarcze,
bynajmniej nie związane z wydobyciem i przetwórstwem ropy naftowej i gazu ziemnego, a mjące wpływ na
zwiększania PKB Brunei.
Założenia polityki gospodarczej Brunei Darussalam
Od wielu już lat, rząd Brunei w obliczu perspektyw wyczerpania się zasobów ropy naftowej dostrzegł
konieczność zdywersyfikowania gospodarki kraju i podjął działania w kierunku lepszego
wykorzystania posiadanej bazy surowcowej oraz rozwoju produkcji przemysłowej, w dziedzinach
niezwiązanych bezpośrednio z przemysłem naftowym.
Z jednej strony chodzi tu o wykorzystanie posiadanej bazy surowców energetycznych dla rozwoju określonych
gałęzi przemysłu (np. wytwarzania energii elektrycznej oraz hutnictwa), z drugiej rozwoju przetwórstwa ropy
naftowej i gazu ziemnego w celu zwiększenia wartości dodanej oferowanych produktów.
Ocenia się jednak, że proces ten będzie długotrwały, i w przeciągu najbliższych kilkunastu lat nie należy
spodziewać się istotnych zmian w udziale poszczególnych dziedzin gospodarki Brunei w tworzeniu PKB.
Podstawębieżącej brunejskiej polityki gospodarczej i jej dalszej transformacji stanowią programy
strategiczne i długofalowe oraz plany rozwoju kraju:
1. Brunei Vision 2035 - Wawasan Brunei 2035 (2008-2035) - długofalowa strategia rozwoju w latach
2008-2035, która ma 3 podstawowe cele:
■
■
■
stworzenie społeczeństwa bardzo dobrze wykształconego i posiadającego wysokie kwalifikacje;
wypracowanie wysokich standardów życia (wejście do czołówki 10. krajów na świecie według klasyfikacji United
Nations Human Development Index);
stworzenie dynamicznej i zrównoważonej gospodarki (wejście do grupy 10. krajów na świecie o najwyższym
PKB na 1. mieszkańca).
2. Brunei National Development Plan (RKN10) 2013-2017 - X Narodowy Plan Rozwoju Gospodarczego
Brunei na lata 2013-2017 - średnioterminowa strategia, w której najważniejszym celem jest
dywersyfikacja gospodarcza, poprzez wspieranie rozwoju usług oraz uprzemysłowienie kraju.
Inne wyznaczone w planie RKN10 główne kierunki rozwoju Brunei obejmują:
■
■
■
■
bankowość islamską;
alternatywne źródła energii;
nauki informatyczne;
edukację (ze szczególnym uwzglednieniem roli szkolnictwa wyższego).
Aktualnie ww. sektory rozwijają się bardzo powoli i nie odnotowano w nich większych inwestycji zagranicznych.
Należy oczekiwać, że wprowadzenie znaczących zmian strukturalnych w gospodarce zajmie jeszcze, co najmniej
10 lat. W początkowej fazie uprzemysłowienie ma postępować w branżach bezpośrednio powiązanych z
zasobami ropy naftowej i gazu ziemnego. Dzięki temu Brunei zamierza czerpać zyski z przetwarzania własnych
5
surowców naturalnych - dotychczas większość eksportu tego kraju stanowi nieprzetworzone ropa naftowa oraz
gaz ziemny.
Główną przeszkodą w rozwoju innych gałęzi gospodarki jest słabość kapitałowa i organizacyjna prywatnych,
niezależnych przedsiębiorstw brunejskich, a bierność w tym zakresie wynika przede wszystkim z szeroko
rozwiniętego państwa opiekuńczo-socjalnego oraz łatwo dostępnych miejsc pracy w sektorze ropy naftowej i
gazu ziemnego oraz administracji publicznej, a także małego zainteresowania inwestycjami ze strony
przedsiębiorstw zagranicznych.
Dla inwestorów zagranicznych główną przeszkodą jest również niewydolna lokalna biurokracja, niewielki rozmiar
rynku wewnętrznego, trudności w planowaniu w związku ze słabym dostępem do danych ekonomicznych oraz
ograniczona podaż nieruchomości (do sułtana należy 95% powierzchni kraju).
Aktualnie bezpośrednie inwestycje zagraniczne BIZ/FDI są lokalizowane głównie w 2. parkach przemysłowych:
■
■
Sungei Liang w okręgu Belait dla zagranicznych projektów w zakresie: przemysłu przetwórczego, wytwarzania
energii elektrycznej oraz infrastruktury.
Zakłada się, że budowa tego parku przemysłowego docelowo będzie kosztować ~3mld USD (z czego 90% mają
pokryć inwestycje zagraniczne) i utworzonych zostanie 2.000 nowych miejsc pracy.
Dla wsparcia spodziewanych inwestycji wybudowana zostanie elektrownia o mocy 500 MW oraz nabrzeże
portowe.
wyspa Muara Besar gdzie planowana jest budowa nowego portu kontenerowego, który ma w przyszłości
służyć, jako regionalne centrum logistyczne.
W roku 2013 zgodnie z raportem Doing Business 2013 Brunei plasowało się na 135 miejscu na 185 krajów w
zakresie łatwości prowadzenia działalności gospodarczej i dostępu do rynku.
W III kwartale 2014 r. gospodarka Brunei skurczyła się o 0,2% (w cenach stałych z 2000 r.) w
porównaniu do analogicznego kwartału. Produkt Krajowy Brutto w cenach bieżących wyniósł 4,4 mld BND, tj. 3,3
mld USD wobec 4,7 mld BND przed rokiem. Spadek wynikał głównie z utrzymujących się niekorzystnych wyników
w sektorze ropy naftowej i gazu, którego produkcja zmniejszyła się o 3,2% w tym okresie.
W okresie pierwszych dziewięciu miesięcy 2014 r. PKB Brunei w cenach bieżących wyniosło 14,3 mld BND (ok.
10,7 mld USD) i obniżył się o 0,9% (w cenach stałych). Rozpatrując wzrost PKB według wydatków nadal
utrzymywał się wzrost prywatnych wydatków na konsumpcję (o 2,1% w porównaniu do III kwartału 2013 r.)
osiągając poziom 1,1 mld BND w cenach bieżących (0,8 mld USD). Wydatki publiczne wzrastały w tym czasie
nieznacznie wolniej (o 1,9%) doniespełna 1 mld BND (0,7 mld USD).
6