Częstość występowania hipodoncji u pacjentów z różnymi rodzajami

2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
Prevalence of hypodontia
in patients with various types
of clefts
Częstość występowania
hipodoncji u pacjentów
z różnymi rodzajami
rozszczepów
Joanna Kalita1 ABDEF
Anna Komorowska2 DE
Authors’ Contribution
A - Study Design
B - Data Collection
C - Statistical Analysis
D - Data Interpretation
E - Manuscript Preparation
F - Literature Search
Wkład autorów
A - Plan badań
B - Zbieranie danych
C - Analiza statystyczna
D - Interpretacja danych
E - Redagowanie pracy
F - Wyszukiwanie piśmiennictwa
1,2
Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej Akademii Medycznej w Lublinie
1,2
Streszczenie
Abstract
CEL: określenie częstości występowania wrodzonego
braku zębów u polskich dzieci i młodzieży z różnymi rodzajami rozszczepów. MATERIAŁ I METODY: do oceny liczby i rozmieszczenia agenezji zębów wykorzystano
pantomogramy 219 pacjentów. Aby porównać częstość hipodoncji w obrębie rozszczepu i w dalszej okolicy, za podstawę podziału materiału na dwie grupy przyjęto objęcie
rozszczepem wyrostka zębodołowego szczęki. Grupa A
obejmowała 166 pacjentów z rozszczepami wargi i podniebienia wraz z wyrostkiem zębodołowym. Grupę B tworzyło
53 pacjentów z izolowanymi rozszczepami wargi i podniebienia bez rozszczepu wyrostka zębodołowego. Do oceny
wpływu rozległości i umiejscowienia rozszczepu na występowanie hipodoncji zastosowano test chi-kwadrat, a istotność statystyczną ustalono przy p<0,05. Wyniki: w całym
materiale agenezję zębów stwierdzono u 50,22% osób;
w grupie A częstość hipodoncji wynosiła 58,43%, a w gru-
AIM: to determine the prevalence of congenitally missing teeth in Polish children and young adults with different
types of cleft. MATERIAL & METHODS: panoramic radiographs of 219 cleft patients were used for assessing the
number and distribution of dental agenesis. To compare
the frequency of hypodontia in and outside the cleft region,
the involvement by cleft of the alveolar process has been
accepted as a basis for dividing the material into two groups.
Group A comprised 166 patients with clefts extended from
lip to the palate, including the alveolus. Group B was composed by 53 patients with isolated cleft of the lip or the
palate and unaffected alveolus. The chi-square test was applied to evaluate the influence of the cleft extent and location on the prevalence of hypodontia. Statistical significance
was established at p<0.05. RESULTS: in the whole material the prevalence of dental agenesis was 50.22%; in group
A hypodontia amounted to 58.43% and in group B de-
Department of Jaw Orthopedics Medical University of Lublin
__________
1
lek. stom., stażysta, BDS, PG student
2
profesor, kierownik Zakładu, Professor, Chairperson
Adres autorów, Author’s Address:
Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej AM im. F. Skubiszewskiego w Lublinie
Ul. Karmelicka 7, 20-081 Lublin, Poland, e-mail: [email protected]
45
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
pie B obserwowano spadek do 24,52%. Wydaje się, że występowanie hipodoncji wzrasta, jeżeli wyrostek zębodołowy jest dotknięty wadą rozwojową. Po stronie rozszczepu
agenezja zębów była istotnie statystycznie częstsza niż po
stronie bez rozszczepu. Ogółem wrodzony brak zębów był
liczniejszy w szczęce niż w żuchwie, a najbardziej powszechna była agenezja bocznego siekacza szczęki. WNIOSKI:
agenezja zębów w populacji rozszczepowej jest znacznie
częstsza i dotyczy głównie innych rodzajów zębów niż w populacji osób zdrowych, co stwarza dodatkowe trudności
w planowaniu leczenia. (Forum Ortod. 2007; 3: 45-51)
creased to 24.52%. It seems that the incidence of hypodontia increases when the alveolar process is affected by developmental disorder. On the cleft side dental agenesis was
more frequent than in the noncleft side. The overall incidence of dental agenesis was higher in the maxilla than in
the mandible and the most common was agenesis of maxillary lateral incisor. CONCLUSIONS: the dental agenesis
in cleft population is more frequent and affects different
than normally types of teeth, creating additional problems in
the treatment planning. (Orthod. Forum 2007; 3: 45-51)
KEY WORDS:
alveolus and palate
cleft lip
congenitally missing teeth, dental agenesis
hypodontia
Polish cleft population, prevalence
SŁOWA KLUCZOWE:
agenezja zębów
hipodoncja
rozszczep wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia
wrodzony brak zębów, występowanie
Wstęp
Introduction
Hipodoncja oznacza w sensie dosłownym zmniejszoną
liczbę zębów, przy czym termin ten stosuje się wtedy, gdy
zjawisko hipodoncji wynika z wrodzonego braku (agenezji) zębów, a nie jest następstwem ich utraty z powodu urazu, próchnicy lub ekstrakcji ze wskazań ortodontycznych.
Częstość występowania hipodoncji była badana w stosunkowo mało licznych populacjach i znacznie różniła się
w poszczególnych doniesieniach. W 2004 r. została przeprowadzona meta-analiza danych pochodzących z wielu
publikacji, obejmująca blisko 130 tys.osób z różnych kontynentów. U osób rasy białej częstość występowania hipodoncji zmieniała się w zależności od miejsca zamieszkania
i była największa w Australii – 6,3%, następnie w Europie
– 5,5% i Ameryce Północnej – 3,9%. We wszystkich
uwzględnionych w meta-analizie publikacjach hipodoncja
występowała częściej u osób płci żeńskiej (1).
Wśród pacjentów ortodontycznych wykazano wzrost
odsetka hipodoncji średnio do 8,8%, ponieważ agenezja
zębów jako przyczyna zgłaszania się do ortodonty jest czynnikiem selektywnym (2).
W populacji rozszczepowej częstość występowania hipodoncji wyraźnie wzrastała i wynosiła w Czechach 25%
(3), w Finlandii 42,8% (4), w Polsce 43,5% (5), w Izraelu
67,5% (6) i w Stanach Zjednoczonych 77% (7).
U osób z rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego
i podniebienia, wrodzony brak zębów był nie tylko wyraźnie częstszy, ale dotyczył innych grup zębowych niż u ogółu populacji (3,5,6). Nadal nie jest jasne, czy umiejscowienie
hipodoncji w sąsiedztwie rozszczepu bywa przypadkowe,
czy też oznacza lokalne zaburzenie rozwojowe, być może
kontrolowane przez geny wspólne dla powstawania rozszczepu i agenezji zębów. Celem pracy było zbadanie:
– częstości występowania hipodoncji w różnych rodzajach rozszczepu,
– rozmieszczenia wrodzonego braku zębów w szczęce
i w żuchwie,
– umiejscowienie hipodoncji po stronie rozszczepu i po
stronie przeciwnej oraz porównanie wyników z danymi
Hypodontia literally means a reduced number of teeth,
but this term is applied exclusively in cases of congenitally
missing teeth (dental agenesis) and not being a result of
trauma, dental caries or orthodontic extractions. Prevalence
of hypodontia was studied on relatively limited samples
and results varied notably in each publication. A metaanalysis was carried out in 2004 based on numerous papers
and covered nearly 130 thousand subjects from different
continents. Among White population this rate was related
to geographic location and was the highest in Australia –
6.3%, then in Europe – 5.5% and in North America – 3.9%.
All publications referred to in this meta-analysis indicated
a higher prevalence of hypodontia among females (1).
An increase to an average of 8.8% was noted among
orthodontic patients, as dental agenesis is a selective factor
for orthodontic treatment (2). Among subjects with cleft
palate, this rate reached 25% in the Czech Republic (3),
42.8% in Finland, 43.5% in Poland, 67.5% in Israel and
77% in the USA.
Among patients with cleft lip, alveolus and palate hypodontia was more frequent and it involved different types
of teeth than in the general population (3,5,6). It is still
unclear whether the location of congenitally missing teeth
in the cleft region is incidental or if it is a local developmental disorder, that might be under control of genes common for the occurrence of cleft and hypodontia. The aim of
the study was to assess:
– prevalence of hypodontia in various types of clefts,
– locations of missing teeth in upper and lower jaw,
– location of hypodontia in relation to cleft side and also
to compare the results with those obtained by other
authors researching subjects with and without clefts.
Materials and Methods
Two hundred nineteen panoramic pictures of good quality taken from patients treated for cleft lips, alveolus and
46
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
innych autorów, dotyczącymi populacji zdrowej i osób
z rozszczepem.
Materiał i metody
Do badań zakwalifikowano dobrej jakości pantomogramy 219 pacjentów leczonych w ciągu ostatnich 20 lat (19862006) z powodu rozszczepu wargi, wyrostka zębodołowego
i podniebienia. Wykluczono z badań najmłodszych pacjentów przed 6 rokiem życia (105 osób), osoby z wadami
zespołowymi (48) oraz z niepełną dokumentacją radiologiczną (63) – w sumie 216 osób. W badanej próbie znaleźli
się pacjenci w wieku 6 lat 7 miesięcy do 20 lat 11 miesięcy;
średnia wieku wynosiła 10 lat 3 miesiące. Ze względu na
młody wiek części osób z badań wyłączono ocenę obecności zawiązków trzecich trzonowców, które mogły pojawić
się u nich później. W razie potrzeby pantomogramy uzupełniono zdjęciami zębowymi i zgryzowymi podniebiennymi.
Na zdjęciach radiologicznych oceniano liczbę i rozmieszczenie wrodzonego braku zębów.
Na podstawie przyjętej w Polsce klasyfikacji (8) wyróżniono 6 typów rozszczepów w badanym materiale:
1. Jednostronny rozszczep wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia – 101 osób.
2. Obustronny rozszczep wargi, wyrostka zębodołowego
i podniebienia – 38 osób.
3. Rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego – 27 osób.
4. Rozszczep wargi – 5 osób.
5. Rozszczep podniebienia twardego – 41 osób.
6. Rozszczep podniebienia miękkiego – 7 osób.
Aby sprawdzić, czy hipodoncja występuje częściej w sąsiedztwie rozszczepu, wydzielono grupę A złożoną z osób
z 1,2 i 3 typem rozszczepu, w których wyrostek zębodołowy był objęty wadą i grupę B złożoną z osób z 4,5 i 6 typem
bez rozszczepu wyrostka zębodołowego.
Do analizy statystycznej wyników badań użyto testu chikwadrat, z zastosowaniem poprawki Yatesa dla małych liczebności. Przyjęto 5% błąd wnioskowania (poziom
istotności p<0,05).
Wyniki
W badanej próbie liczba dziewcząt i chłopców była
zbliżona, a hipodoncja występowała podobnie często u obu
płci – Tab.1. Analiza statystyczna nie wykazała różnic w
częstości występowania wrodzonego braku zębów w zależności od płci.
W badanym materiale liczniejsza była grupa A – 166
osób niż grupa B – 53 osoby. We wszystkich typach rozszczepu obejmujących wyrostek zębodołowy (grupa A) odsetek osób z hipodoncją był wysoki i wahał się od 48,14%
do 62,37%; średnio 58,43%. W grupie B bez rozszczepu
wyrostka zębodołowego wrodzony brak zębów dotyczył
średnio 24,52% osób – Tab.2. Różnica częstości występowania hipodoncji w grupach A i B była istotna statystycznie, p<0,001.
palate during the last 20 years (1986-2006) were chosen
for the analysis. Individuals under the age of 6 (105 subjects), those with syndromic disorders (48) or incomplete
radiographic documentation (63) were excluded – 216 subject total. The sample comprised subjects between 6 years
and 7 month up to 20 years and 11 months, thus the average
age was 10 years and 3 months. Because of the young age of
some subjects, presence of third molars was excluded from
examination, as these might appear at older age. Pantomograms were supplemented with occlusal or periapical roentgenograms where necessary. Radiographic images were
examined for the number and arrangement of congenital
dental agenesis.
Based on the classification used in Poland (8) 6 types of
clefts were recognized:
1. Unilateral cleft lip, alveolus and palate – 101 subjects.
2. Bilateral cleft lip, alveolus and palate – 38 subjects.
3. Cleft lip and alveolus - 27 subjects.
4. Cleft lip – 5 subjects.
5. Cleft hard palate – 41 subjects.
6. Cleft soft palate – 7 subjects.
To compare the frequency of hypodontia in and outside
the cleft region the involvement by cleft of the alveolar
process has been accepted as a basis for dividing the material into 2 groups. Group A comprised patients with type 1,
2 and 3 clefts with clefts extended from lip to the palate
including the alveolar process. Group B was composed of
patients with type 4, 5 and 6 clefts – where the alveolus was
unaffected. For the purpose of statistical analysis, chisquared test with Yates correction for small numbers was
used. Estimated error of 5% and significance level p<0.05
were established.
Results
The sample consisted of similar number of males and
females and hypodontia occurred in both sexes with similar prevalence – Tab. 1. Statistical analysis did not show
any differences as to prevalence of congenital dental agenesis between males and females.
Group A was more numerous (166) than group B (53).
In all cleft types where the alveolus was affected (group A)
the percentage of patients with hypodontia was high and
ranged from 48.14% to 62.37%, the average being 58.43%.
In group B, where the cleft of the alveolar process was absent, congenitally missing teeth concerned 24.52% subjects on average – Tab. 2. The difference in prevalence of
hypodontia in groups A and B was statistically significant,
p<0,001. In total 191 permanent teeth were absent in the
entire sample of 110 hypodontia affected patients, including 154 teeth in the maxilla and 37 teeth in the mandible –
Tab.3. Data presented in the table suggest that there were
three main teeth groups affected by hypodontia: maxillary
lateral incisors (108), maxillary second premolars (40) and
mandibular second premolars (28). Cases of missing maxillary (5) and mandibular (3) central incisors were noted
as well as a solitary case of a missing maxillary canine. A
rare example of congenitally missing central incisor
in the cleft region is shown on the Fig. 1.
47
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
Tabela 1. Występowanie hipodoncji w zależności od płci
Table 1. Incidence of hypodontia in relation to gender
Pacjenci
Patients
Płeć
Gender
Ogółem
Z hipodoncją
Total
With hypodontia
Dziewczęta
Girls
103
47,03%
51
23,28%
116
52,94%
59
26,94%
219
100%
110
50,22%
Chłopcy
Boys
Razem
Total
Tabela 2. Częstość występowania hipodoncji w zależności od rodzaju rozszczepu
Table 2. Prevalence of hypodontia in relation to cleft types
Pacjenci
Typ rozszczepu
Cleft type
Ogółem
Z hipodoncją
Total
With hypodontia
1. Jednostronny wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia
Unilateral lip, alveolus and palate
101
63
62,37%
2. Obustronny wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia
Unilateral lip, alveolus and palate
38
21
55,26%
3. Wargi i wyrostka zębodołowego
Lip and alveolar process
27
13
48,14%
Grupa A
Group A
166
97
58,43%
4. Izolowany rozszczep wargi
Isolated lip cleft
5
1
20,00%
5. Izolowany rozszczep podniebienia twardego
Isolated hard palate cleft
41
11
26,82%
6. Izolowany rozszczep podniebienia miękkiego
Isolated soft palate cleft
7
1
14,28%
53
13
24,52%
219
110
50,22%
Grupa B
Group B
Wyrostek zębodołowy objęty rozszczepem
Alveolar process affected by cleft
Wyrostek zębodołowy nietknięty rozszczepem
Alveolar process unaffected by cleft
Razem
Total
48
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
U 110 pacjentów z hipodoncją wykryto łącznie wrodzony brak 191 zębów stałych, przy czym w szczęce stwierdzono agenezję 154, a w żuchwie 37 zębów – Tab.3.
Z przedstawionych w tabeli danych wynika, że trzy grupy
zębów były najczęściej dotknięte hipodoncją, a mianowicie: boczne siekacze szczęki (108), następnie drugie przedtrzonowce szczęki (40) i drugie przedtrzonowce żuchwy
(28). Stwierdzono również przypadki wrodzonego braku
siekaczy przyśrodkowych w szczęce (5) i żuchwie (3) oraz
pojedynczy przypadek braku kła w szczęce. Rzadki przypadek braku siekacza centralnego w rejonie rozszczepu
pokazuje Ryc. 1.
W rozszczepach typu 1, 2, 3, i 4 przeprowadzono analizę liczby brakujących zębów w zależności od strony występowania rozszczepu. Po stronie z rozszczepem brakowało
123 zębów, a po stronie bez rozszczepu 48 zębów, przy
czym w szczęce przewaga hipodoncji po stronie z rozszczepem była bardzo wyraźna i wynosiła 105/36, natomiast
w żuchwie różnica ta wynosiła 18/12 – Tab. 4.
For type 1, 2, 3 and 4 clefts an analysis of the number of
missing teeth in relation to the cleft side was carried out.
One hundred twenty three teeth were missing on the cleft
side, whereas 48 teeth were missing on the noncleft side –
Tab. 4. This correlation was considerably higher for the
maxilla – 105/36 than for the mandible – 18/12.
Discussion
Hypodontia prevalence presented in literature (for patients with various types of clefts) was varied and ranged
from 25% (3) to 77% (7). Data analysis indicated an average rate of congenital dental agenesis as 50.22% among
subjects with clefts. No significant correlation of this rate
and subject’s sex was confirmed. Once the distinction between clefts affecting and unaffecting the alveolus was made,
statistically significant differences in hypodontia prevalence
were observed. It involves 58.43% of subjects with cleft
alveolus and 24.52% patients with isolated cleft lip or pal-
Tabela 3. Rozmieszczenie hipodoncji w zależności od typu zębów w szczęce i żuchwie
Table 3. Distribution of hypodontia in relation to tooth types in the maxilla and the mandible
Ząb
Tooth
Lokalizacja
Location
Szczęka
Maxilla
Żuchwa
Mandible
1
2
3
4
5
7
I1
I2
C
P1
P2
M2
Razem
Total
5
108
1
0
40
0
154
3
3
0
2
28
1
37
Tabela 4. Liczba wrodzonych braków zębowych po stronie z rozszczepem i bez rozszczepu
Table 4. Number of congenitally missing teeth on clefted and nonclefted side
Typ
rozszczepu
Strona z rozszczepem
Cleft side
Cleft type
Strona bez rozszczepu
Noncleft side
Razem
Total
Szczęka
Żuchwa
Szczęka
Żuchwa
Maxilla
Mandible
Maxilla
Mandible
Typ(e) 1
58
9
31
8
106
Typ(e) 2
35
5
0
0
40
Typ(e) 3
12
4
5
3
24
Typ(e) 4
0
0
0
1
1
105
18
36
12
Razem
Total
123
49
48
161
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
Rycina 1. W okolicy rozszczepu wyrostka po stronie
prawej widoczny zdeformowany siekacz boczny i wrodzony brak siekacza centralnego.
Figure 1. In the region of the alveolar process cleft on the
right side note a malformed lateral incisor and
congenital absence of the central incisor.
Dyskusja
Przedstawiona w literaturze częstość występowania hipodoncji u pacjentów z różnymi rodzajami rozszczepu
wahała się w szerokim zakresie od 25% (3) do 77% (7).
W badanym materiale wrodzony brak zębów stwierdzono
u 50,22% populacji rozszczepowej. Nie potwierdzono różnic zależnych od płci. Po wprowadzeniu podziału na rozszczepy obejmujące wyrostek zębodołowy i rozszczepy
izolowane wargi i podniebienia wykryto istotne statystycznie różnice w częstości hipodoncji, która dotyczyła 58,43%
osób z rozszczepem wyrostka i tylko 24,52% w grupie z rozszczepami izolowanymi. Istnieją doniesienia, że częstość
występowania hipodoncji wzrasta z rozległością i ciężkością rozszczepu (7), co zostało potwierdzone w omawianych badaniach najwyższym odsetkiem hipodoncji
(62,37%) w całkowitych rozszczepach wargi, wyrostka
i podniebienia. Wydaje się jednak, że nie tylko ciężkość ale
i lokalizacja rozszczepu wpływa na zaburzenia procesu
odontogenezy. W badanej próbie po stronie rozszczepu
stwierdzono agenezję 105 , a po stronie bez rozszczepu 36
zębów w szczęce. W populacji bez rozszczepu najczęściej
brakuje drugiego przedtrzonowca żuchwy (1, 8,10), u osób
z rozszczepami asymetryczna agenezja siekacza bocznego
szczęki, częściej w sąsiedztwie rozszczepu (3,4,5,6,7) może
świadczyć o nakładaniu się czynnika genetycznego wpływającego na współwystępowania rozszczepu i hipodoncji
z czynnikiem zewnętrznym odpowiedzialnym za lokalne
zaburzenie rozwojowe (4). Wiadomo jednak, że powstawanie rozszczepów podobnie jak rodzinne występowanie
hipodoncji, ma podłoże genetyczne. Możliwość kontrolowania obu tych zjawisk przez te same geny potwierdza
wykrycie związku między mutacją genu MSX1, a występowaniem rozszczepu i agenezji zębów (11). W populacji
ogólnie zdrowej hipodoncja statystycznie częściej dotyczy
dziewcząt niż chłopców (1), natomiast u pacjentów rozszczepowych zależność ta nie potwierdza się (3, 4, 5, 6, 7,
9). W populacji ogólnej hipodoncja najczęściej dotyczy drugich przedtrzonowców żuchwy (1, 8, 10), natomiast w populacji rozszczepowej najczęściej brakującym zębem jest
ate. There are reports that frequency of hypodontia increases
with severity and extensiveness of the clefts (7). This was
confirmed by the presented study in the form of the highest
hypodontia percentage (62.37%) among patients with cleft
lip, alveolus and palate. It seems though, that not only severity of the cleft but also its location can be a disturbing
factor for the process of odontogenesis. In the total sample
the cleft side was missing 105 teeth ant the noncleft side
was missing 36 teeth, both in the maxilla. Mandibular second premolar is the most common missing tooth among
subjects without clefts (1, 8, 10). Asymmetric agenesis of
the maxillary lateral incisor, more frequent in adjacency
with clefts (3, 4, 5, 6, 7), may suggest that genetic factors
causing coexistence of clefts and hypodontia overlap with
external factors responsible for local developmental disorders. It is known that clefts as well as cases of hypodontia
occurring among one family are of genetic origin. The possibility of these two anomalies being controlled by the same
genes is confirmed by the discovery of a relation between
the mutation of the MSX1 gene and incidents of clefts and
dental agenesis (11). Among overally healthy subjects hypodontia affects girls more often than boys (1), but this
correlation is not observed among patients with clefts (3, 4,
5, 6, 7, 9). In general population hypodontia affects most
commonly mandibular second premolars (1, 8, 10), and in
cleft population the maxillary lateral incisor (3, 4, 5, 6, 7).
Missing maxillary central incisor is a very rare case (1:1000)
in general population but was observed in 5 out of 219
examined patients – 2.28%. In literature it was suggested
that the congenital absence of maxillary central incisor may
be a symptom of midline craniofacial skeleton abnormalities but this rare phenomenon still requires more studies to
be made (12). It is hard to explain the agenesis of upper
central incisor coming together with alveolar cleft as this
kind of cleft typically omits the body midline, so there must
be some other factor for their coexistence than adjacency.
Considering the doubts referring to the coincidence of
hypodontia and cleft lip and palate, every new research
brings an contribution for resolving this problem. It is an
important information for a clinicist to know that patients
50
2007
Prace oryginalne
Original papers
tom 3 nr 2
2007
volume 3 no 2
siekacz boczny szczęki (3, 4, 5, 6, 7). Wrodzony brak siekacza centralnego w szczęce jest niezwykle rzadko (1:1000)
spotykany w ogólnej populacji (1), natomiast w badanym
materiale anomalię tę stwierdzono u 5 spośród 219 pacjentów – 2,28%. Doniesienia w literaturze sugerują, że brak
siekacza przyśrodkowego w szczęce może być symptomem
zaburzeń w linii pośrodkowej szkieletu twarzoczaszki
i wskazują potrzebę dalszych badań tego rzadkiego zjawiska (12). Trudno wyjaśnić jednoczesne występowanie agenezji siekacza centralnego szczęki i rozszczepu wyrostka
zębodołowego, ponieważ rozszczep tej struktury z reguły
omija linię środkową ciała, zatem musi być inna przyczyna
współistnienia tych stanów niż sąsiedztwo.
Wobec istniejących nadal wątpliwości na temat istoty
współwystępowania hipodoncji i rozszczepu podniebienia,
każde badanie stanowi wkład w poznanie tego problemu.
Dla klinicysty ważną informacją jest to, że u pacjentów rozszczepowych oprócz zaburzeń liczby zębów ( zarówno hipodoncji jak hiperdoncji) występują nieprawidłowości
kształtu, rozmiaru i budowy szkliwa zębów oraz ich opóźniony rozwój i wyrzynanie (6, 7, 9). Występowanie tych
zaburzeń należy wziąć pod uwagę w planowaniu wielospecjalistycznego leczenia pacjentów z rozszczepem.
with clefts, apart from having anomalies of the number of
teeth (hypodontia or hyperdontia), might also be affected
by some abnormalities in shape, size or structure of the
enamel, or delayed development of teeth. Occurrences of
these disorders should be taken into account when planning multispecialist treatment for patients with clefts.
Conclusions
1. Congenitally missing teeth were more frequent among
patients with various types of clefts than in general population.
2. Hypodontia was significantly more frequent among
patients with cleft alveolus.
3. For patients with clefts, there was no correlation between prevalence of hypodontia and sex.
4. The most frequently missing tooth was maxillary lateral incisor, on the cleft side.
Wnioski
1. Wśród pacjentów z różnymi rodzajami rozszczepów
częstość występowania wrodzonego braku zawiązków
zębów stałych była wyższa niż w populacji.
2. Hipodoncja występowała istotnie częściej u pacjentów
z rozszczepionym wyrostkiem zębodołowym.
3. Występowanie hipodoncji nie zależało od płci u osób
z rozszczepem.
4. Najczęściej brakującym zębem był siekacz boczny szczęki, po stronie rozszczepu.
5. Polaczek T. Występowanie niedoliczbowości zębów
u osób z rozszczepami podniebienia. Czas Stomat. 1978;
XXXI: 379-86
Piśmiennictwo
7. Shapira Y, Lubit E, Kuftinec M. Hypodontia in children
with various types of clefts. Angle Orthod. 2000; 70: 1621
References
6. Aizenbud D, Camasuvi S, Pelet M, Brin I. Congenitally
missing teeth in the Israeli cleft population. Cleft Palate
– Craniofac J. 2005, 42: 314-7
8. Łabiszewska-Jaruzelska F. Ortopedia szczękowa. Zasady i praktyka. PZWL 1997
1. Polder BJ, Van’t Hof MA, Van der Linden FPGM, Kuijpers-Jagtman AM. A meta-analysis of the prevalence
of dental agenesis of permanent teeth. Community Dent
Oral Epidemiol. 2004; 32: 217-26
2. Tavajohi-Kermani H, Kapur R, Sciote J. Tooth agenesis
and craniofacial morphology in an orthodontic population. Am J Orthod Dentofac Orthop. 2002; 122: 39- 47
3. Jiroutova O, Müllerova Z. The occurence of hypodontia in patients with cleft lip and/or palate. Acta Chirurg
Plast. 1994; 36: 53-6
4. Ranta R, Rintala A. Tooth anomalies associated with
congenital sinuses of the lower lip and cleft lip/palate.
Angle Orthod. 1982; 52: 212-21
9. Olin WH. Dental anomalies in cleft lip and palate patients. Angle Orthod. 1964; 34: 119-23
10. Gorlin RJ, Cohen MM Jr, Hennekam RCM. Syndromes of the head and neck. 4th ed. Monographs an Medical Genetics; Oxford Univ. Press, 2001
11. Vieira AR. Oral clefts and syndromic forms of tooth
agenesis as models for genetics of isolated tooth agenesis. J Dent Res. 2003; 82: 162-5
12. Kjaer I, Becktor KB, Lisson J, Gormsen C. Face, palate
and craniofacial morphology in patients with a solitery
median maxillary central incisor; Eur J Orthod. 2001;
23: 63-73
51