WYMAGANIA PROGRAMOWE HISTORIA

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII - KLASA IV
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PONADPODSTAWOWY
I HISTORIA WOKÓŁ NAS
• wie, czym jest historia,
• zna rodzaje źródeł historycznych
• wie, kto tworzy historię,
• rozumie potrzebę gromadzenia źródeł
• wie, co to są źródła historyczne,
historycznych
• wie, co to jest muzeum, archiwum,
• dostrzega związki przyczynowo-skutkowe
archeologia,
zachodzące w procesie dziejowym
• dostrzega znaczenie i potrzebę uczenia się • dostrzega w zjawiskach historycznych
historii,
zależności przyczynowo-skutkowe .
• rozumie pojęcia: historia, archeologia,
• dostrzega znaczenie wkładu historii lokalnej
• rozumie związki między przeszłością a
w dzieje ojczyste
teraźniejszością
• dociera do źródeł w celu prawidłowego
• rozpoznaje materiał pisarski
poznania historii, potrafi dokonać selekcji i
• potrafi klasyfikować źródła
oceny
• umie opowiedzieć o pracy archeologa,
• umie określić rolę muzeum, archiwum,
historyka
biblioteki w zachowaniu dóbr kultury
• umie zastosować pojęcia: archeolog,
• samodzielnie formułuje opinie o
wykopalisko, źródło historyczne i inne, w
oglądanych ekspozycjach, wystawach
zadaniach typowych i nietypowych
II. MOJA MAŁA HISTORIA
• zna pojęcia: ród, rodzina, genealogia,
• rozumie znaczenie symboli narodowych w
drzewo genealogiczne, herb
zachowaniu tożsamości narodowej
• zna symbole narodowe
• potrafi wskazać na mapie sąsiadów Polski i
• zna państwa sąsiadujące z Polską
ich stolice
• zna krainy historyczne
• umie pokazać na mapie krainy
• zna krainy geograficzne
geograficzno-historyczne, przyporządkować
• zna główne plemiona zamieszkujące ziemie plemiona słowiańskie zamieszkujące je
polskie
• potrafi przedstawić drzewo genealogiczne
• rozumie związki łączące rodzinę
swojej rodziny
• rozumie zakres pojęć: rodzina, ród
• dostrzega rolę pamiątek rodzinnych
• zbiera informacje na temat najbliższych
(pamiątki)
• potrafi zaprezentować swoje zbiory i
określić ich wartość historyczną
• potrafi określić położenie Polski na mapie
• planuje i organizuje pracę w grupie
III. HISTORIA MOJEGO REGIONU
• zna legendę swojej miejscowości (regionu) • zna najważniejsze wydarzenia historyczne
• zna legendy dotyczące budowy
związane z regionem
państwowości polskiej
• zna ciekawych ludzi związanych z historią
• zna i rozumie pojęcie: herb
miejscowości
• rozumie potrzebę ochrony zabytków i
• zna ciekawe miejsca związane z
śladów przeszłości w regionie
wydarzeniami historycznymi w regionie
• posługuje się mapą
• dostrzega związki dziejowe historii regionu
• potrafi na mapie wskazać swój region,
z dziejami ojczystymi
swoją miejscowość oraz stolicę regionu
• dostrzega wkład regionu w procesie
dziejowym ojczyzny
• potrafi zaplanować trasę wycieczki po
swoim regionie
• poszukuje, gromadzi informacje związane
ze swoją małą ojczyzną
• potrafi wykonać album związany z historią
swojej miejscowości (regionu)
• dostrzega zmiany cywilizacyjne, które
zaszły w regionie
• potrafi w gronie rodziny przeprowadzić
wywiad dotyczący swojej miejscowości
IV. CZAS W HISTORII
• zna jednostki pomiaru czasu
• rozumie umowność rachuby czasu
• zna rożne sposoby mierzenia czasu
• dostrzega znaczenie chronologii w historii
• zna pojęcia: wiek, era, tysiąclecie
• potrafi określić związek powstania
• zna przyrządy służące do pomiaru czasu
kalendarzy, zegarów z obserwacją przyrody i
(dawniej i dziś)
ruchem Słońca i Księżyca
• rozumie pojęcia (objaśniając je): linia
• umie wskazać narodziny Chrystusa jako
chronologiczna, wiek
wydarzenie początku naszej ery
• umie narysować linię chronologiczną i
• dostrzega różnicę w obliczaniu czasu według
zaznaczyć podane na niej daty
kalendarza chrześcijańskiego i innych
• umie określić wiek podanego wydarzenia
• określa wydarzenia w kategorii wcześniejsze,
późniejsze
V. PRADZIEJE CZŁOWIEKA
• zna życie codzienne człowieka pierwotnego • zna warunki życia i zajęcia mieszkańców
• zna wygląd osady
• rozumie nieuchronność zmian w życiu
• zna funkcje osady
człowieka
• rozumie pojęcia: Układ Słoneczny,
• rozumie współzależności człowieka i
gwiazda, planeta, człowiek pierwotny, osada
przyrody
• potrafi zlokalizować miejsca pierwszych
• rozumie konieczność osadniczego trybu
osad na terenie Polski
życia
• wskazać na mapie Biskupin, Gniezno
• dostrzega doniosłość odkrycia osady w
Biskupinie
• dostrzega zmiany zachodzące na Ziemi
spowodowane oddziaływaniem różnych
czynników
• przedstawi teorię na temat powstania Ziemi
• dostrzega rolę osadnictwa (rolnictwa) we
wzroście populacji człowieka
VI. ŻYCIE W DAWNEJ POLSCE I DZIŚ
• zna prawa i obowiązki władcy
• umie scharakteryzować sposoby spędzania
• zna zasady powstawania miasta
wolnego czasu mieszkańców miast z
• zna funkcje grodu i wsi służebnych
uwzględnieniem różnic społecznych
• zna najstarsze zakony w Polsce i ośrodki
• potrafi scharakteryzować zmiany
kultu religijnego
architektoniczne miast i wsi
• zna zasady kultury rycerskiej,
• potrafi scharakteryzować zajęcia ludności i
mieszczańskiej i ludowej
zmianę stylu życia
• rozumie pojęcia: cech, pręgierz, ratusz,
• rozumie znaczenie przyjęcia chrztu przez
rynek, kupiec, rzemieślnik
Polskę
• rozumie rolę i znaczenie władcy w
funkcjonowaniu państwa
• rozumie i dostrzega zagrożenia
współczesnego świata
• potrafi rozróżnić symbole władzy
królewskiej i książęcej
• potrafi umiejscowić najpiękniejsze znane
zabytki architektury dworskiej, pałacowej i
sakralnej
• potrafi odnaleźć w środowisku lokalnym
ślady przeszłości, narzędzia pracy i
przedmioty codziennego użytku
• dostrzega rolę i wkład duchowieństwa dla
rozwoju państwowości polskiej
• dostrzega zjawisko ewolucji rycerza i
szlachcica
• dostrzega związki między funkcją,
lokalizacją i wyglądem zamku (miasta)
• dostrzega postęp techniczny i zmiany
zachodzące w wyglądzie miast i wsi
• dostrzega gwałtowną dynamikę zmian w
XIX i XX w. i rozumie ich przyczyny,
przebieg i pozytywne i negatywne skutki
• dostrzega zmiany społeczne zachodzące w
społeczeństwach XIX i XX w.
• dostrzega potrzebę ochrony śladów
przeszłości
• potrafi opisać życie codzienne na dworze
książęcym, w mieście, na wsi i w klasztorze
• potrafi wykorzystać mapę i wskazać
najstarsze grody, stolice Polski, miejsca kultu
religijnego
• potrafi opisać i przedstawić funkcję miast
średniowiecznych i współczesnych
• potrafi dostrzec i ocenić zjawisko wyzysku
dzieci i kobiet w XIX w.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII - KLASA V
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PONADPODSTAWOWY
STAROŻYTNOŚĆ
I. WPROWADZENIE W ŚWIAT CYWILIZACJI STAROŻYTNYCH
• rozumie, co oznacza rok, wiek, tysiąclecie, • umie określić, które cywilizacje powstały
nasza era, przed naszą erą, prehistoria, epoka, wcześniej, a które później
chronologia, cywilizacja, państwo
• dostrzega dysproporcje czasowe
• rozumie różnicę między prahistorią a
• dostrzega podobieństwa i różnice w
historią
warunkach kształtujących powstanie państw
• umie wyjaśnić istotę podziału na lata naszej • wymienia w kolejności chronologicznej i
ery i przed naszą erą
umiejscawia w czasie główne epoki
• umie wyjaśnić pojęcie: cywilizacja
historyczne
• dzieli czynniki cywilizacji na materialne i
• określa czas trwania poszczególnych epok
duchowe
historycznych
• wymienia epoki historyczne
• wie, jakie czynności decydują o
narodzinach cywilizacji
• podaje przykłady postępu cywilizacyjnego
w najbliższej okolicy
• wyjaśnia, dlaczego dzieje ludzkości dzielą
się na epoki
II. ŻYCIE SPOŁECZEŃSTW STAROŻYTNYCH
• zna cywilizacje starożytne (Egipt,
• wie, jak wyglądały stroje cywilizacji
Mezopotamia, Fenicja, Palestyna, Grecja,
starożytnych
Rzym)
• zna obyczaje związane z życiem
• zna rolę, jaką odgrywały rzeki w istnieniu
codziennym (rodzina, nauka, religia, praca)
państw starożytnych
• zna rolę armii w życiu imperium
rzymskiego i w starożytnej Grecji
• dostrzega związki między środowiskiem
naturalnym a rozwojem form państwowych
• zna pojęcia: niewolnik, niewolnictwo,
• umie wskazać na mapie położenie
gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz
cywilizacji starożytnych
• dostrzega wpływ warunków naturalnych na
• zna techniki uprawy roli w Egipcie i
zajęcia ludności
Mezopotamii
• rozumie rolę morza w życiu ludów
• wie, jakie były podstawowe narzędzia
starożytnych
stosowane w uprawie
• rozumie wyrażenie „wszystkie drogi
• wie, co to był system nawadniania
prowadzą do Rzymu"
• zna nazwy głównych rzek cywilizacji
• dostrzega różnice w życiu mieszkańców
rolniczych (Tygrys, Eufrat, Nil)
cywilizacji starożytnych
• zna rolę komunikacji w życiu starożytnych
• rozumie zasadnicze różnice w sytuacji
państw
dzieci i kobiet, w poszczególnych państwach
• wie, jak wyglądały stroje cywilizacji
dawniej a dziś
starożytnych
• rozumie rolę edukacji w życiu starożytnych
• wie, kim był Spartakus
społeczeństw
• rozumie pojęcia: agora, akwedukt, forum,
• rozumie przyczyny powstań niewolników w
termy, Akropol
Rzymie
• potrafi zaznaczyć na osi czasu wiek
• dostrzega zróżnicowanie społeczeństw
powstania cywilizacji starożytnych
starożytnych
• umie wskazać na mapie wielkie rzeki
• analizuje proste teksty źródłowe
(Eufrat, Tygrys, Nil)
• zaznacza na osi czasu okres świetności
Babilonu, Aten, Rzymu
• potrafi wskazać źródło pochodzenia
niewolników i wykonywane przez nich prace
• umie scharakteryzować rodzaje prac,
technik rolnych oraz upraw w Egipcie i
Mezopotamii
• umie określić rolę miast starożytnych i
dostrzec różnice między miastem starożytnym
a współczesnym
• charakteryzuje osiągnięcia w zakresie
techniki budowy dróg
• umie opowiedzieć o rozrywkach ludów
starożytnych
• potrafi zainscenizować prostą scenkę
przedstawiającą epizod z życia codziennego
• przedstawia różnice w sposobie
wychowania, nauczania w państwach
starożytnych
• ocenia różne metody wychowawcze w
starożytności
• samodzielnie poszukuje informacji na temat
sposobu prowadzenia walk przez Greków i
Rzymian
III. BOGOWIE I LUDZIE
• zna imiona najważniejszych bogów i bóstw • zna tytuły utworów Homera i Wergiliusza
• zna postaci: Mojżesz, Jezus, Konstantyn
oraz ich głównych bohaterów
Wielki
• zna treść wybranych mitów
• rozumie pojęcia: sfinks, piramida, kapłan,
• rozumie, dlaczego mieszkańcy Egiptu i
wyrocznia, mit, Biblia, Stary i Nowy
Mezopotamii oddawali cześć siłom przyrody
Testament, poganie, judaizm, monoteizm,
• dostrzega różnicę między religią
politeizm
Starożytnego Wschodu a Grecji i Rzymu
• rozumie rolę kapłanów
• dostrzega artystyczne piękno mitów
• rozumie rolę mitów w życiu Greków
• rozumie znaczenie nauki Chrystusa i jego
• potrafi opowiedzieć o wierzeniach
uczniów dla powstania chrześcijaństwa
mieszkańców starożytnych państw
• dostrzega związek między judaizmem a
• opowiada o wyobrażeniach bogów
chrześcijaństwem
• wskazuje na mapie Troję, Olimp, Palestynę • rozpoznaje budowle (świątynie) oraz
• wyjaśnia różnicę między politeizmem a
opisuje je
monoteizmem
• umie przypisać bogom ich atrybuty i
• wyjaśnia przyczyny rozszerzania się
dziedzinę życia
chrześcijaństwa
• wskazuje pozostałości kultury żydowskiej
• zaznacza na taśmie czasu narodziny
w swoim regionie
Chrystusa
• opowiada (barwnie) wybrany mit
• wyjaśnia, co odróżniało chrześcijan od
• odróżnia rzeczywistość mitologiczną od
innych religii
historycznej
• w oparciu o przykłady umie podać, jaka jest
współczesna rola mitu
• wymienia przyczyny rozproszenia Żydów
po świecie
IV. DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI
• zna datę 776 r. p.n.e.
• rozróżnia budowle architektury starożytnej
• zna konkurencje, które wchodziły w skład
• umie wymieniać główne osiągnięcia nauk
pięcioboju
• zna różne rodzaje pisma
• rozumie pojęcia: władza despotyczna,
demokracja, obywatel, miasto-państwo,
Zgromadzenie Ludowe, republika, konsul,
senat, trybun ludowy, cesarz, legion,
rzeczpospolita, tragedia-komedia, igrzyska,
olimpiada, kolumna, kopuła, porządek
architektoniczny, antyk, płaskorzeźba, cyrk
• potrafi zaznaczyć na taśmie czasu: pierwsze
igrzyska, powstanie teatru
• bierze aktywny udział w dramie na dany
temat
• zna postaci: Fidiasz, Sokrates, Arystoteles,
Platon, Aleksander Wielki
• rozumie pojęcia: łuk triumfalny, filozofia,
kodeks języki romańskie,
• dostrzega różnicę między różnymi formami
sprawowania władzy (republika, demokracja,
władza despotyczna)
• dostrzega różnice i podobieństwa między
demokracją współczesną a antyczną
• rozumie rolę igrzysk olimpijskich w życiu
Greków
• rozumie wkład ludów starożytnych w
rozwój cywilizacji
• rozumie znaczenie prawa w życiu
społeczeństw starożytnych i współczesnych
• dostrzega znaczenie pisma w życiu ludzi i
rozwoju cywilizacji
• potrafi operować poznanymi pojęciami
• umie omówić rolę, jaką pełniły
poszczególne instytucje państwowe
• podaje przykłady stosowania w najbliższym
otoczeniu procedur demokratycznych
(samorząd szkolny)
• wskazuje na mapie Olimpię, zasięg
terytorialny imperium rzymskiego, zasięg
języka łacińskiego i greckiego
• wyszukuje przykłady świadczące o
obecności greki i łaciny we współczesnym
świecie
• samodzielnie ocenia i określa wkład
starożytnych w postęp cywilizacji
• wyszuka przykłady o doskonałości prawa
rzymskiego
• potrafi dostrzec wynalazki ludów
starożytnych we współczesnym świecie
• dostrzega naśladownictwo wzorów
antycznych w późniejszych architekturach
• wskazuje różnice i podobieństwa między
igrzyskami starożytnymi a współczesnymi
ŚREDNIOWIECZE
1. WIZERUNEK ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY
• pamięta daty: 395 r., 476 r., 1453 r.
• wymienia współczesne państwa
• rozumie pojęcia: barbarzyńca, monarchia,
europejskie, w których większość ludności
plemię, misja, pogaństwo, chrystianizacja,
stanowią Słowianie
herezja, islam. chrystianizacja, papież,
• dostrzega związki przyczynowo-skutkowe,
katolicyzm, relikwia, prawosławie, cerkiew,
które doprowadziły do upadku imperium
patriarcha, muzułmanin, islam, Koran,
rzymskiego
meczet, jałmużna
• omawia wydarzenia, które doprowadziły do
• określa przyczyny osłabienia państwa
rozłamu chrześcijaństwa i powstania kościoła
rzymskiego w IV wieku
• wymienia główne skutki upadku cesarstwa
zachodniorzymskiego w V wieku
• zna postaci: Mahomet, Allach,
• wyjaśnia, na czym polegała chrystianizacja,
kto zajmował się krzewieniem
chrześcijaństwa?
• zna wiek i sposób podziału Kościoła
prawosławnego
• rozumie, że przejście z jednej epoki w
drugą dokonuje się stopniowo
• zauważa i ocenia podobieństwa i różnice
między katolicyzmem a prawosławiem,
• zaznacza na taśmie chronologicznej daty
omawianych wydarzeń
• wyjaśnia, na czym polegała rola papieża w
średniowieczu i obecnie
• wskazuje na mapie rejony, w których
zdobyło przewagę prawosławie oraz określa,
jakie kraje leżą obecnie na tym terenie
• wskazuje na mapie kraje opanowane przez
wyznawców islamu,
II. W KRĘGU WŁADCÓW POLSKICH
• wylicza i wskazuje na mapie plemiona
• wymienia korzyści płynące z przyjęcia
polskie
chrześcijaństwa
• zna postaci: Mieszko I, Bolesław Chrobry, • umie ocenić znaczenie zjazdu
św. Wojciech, Bolesław Krzywousty, Konrad gnieźnieńskiego
Mazowiecki, Władysław Łokietek, Kazimierz • interpretuje fragmenty kroniki Galia
Wielki, Jadwiga, Władysław Jagiełło
Anonima
• zna znaczenie dat: 966, 1000, 1025, 1138,
• ocenia akcję misyjną (i rezultaty) św.
1320, 1364, 1385, 1410, 1466
Wojciecha
• wskazuje na mapie Gniezno, Kraków
• analizuje przyczyny i ocenia skutki rozbicia
• zna pojęcia: koronacja, król, dynastia, unia, dzielnicowego, chrztu Polski oraz unii w
hołd lenny, żupa, testament, uniwersytet,
Krewie dla Polski i Litwy
rozbicie dzielnicowe i unia polsko-litewska,
• opisuje hołd lenny i bitwę pod
• wskazuje na mapie terytorium państwa
Grunwaldem,
polskiego w X w,
• analizuje przyczyny i skutki unii w Krewie,
• ocenia rządy Piastów w Polsce
• wymienia zasługi Kazimierza Wielkiego
• charakteryzuje ewolucję terytorium Polski
w okresie od X do XV w
III. ŻYCIE SPOŁECZEŃSTWA ŚREDNIOWIECZNEGO
• rozumie pojęcia: hołd lenny, szlachta,
• ilustruje obyczaje i zwyczaje stanów
herby, stany społeczne, dwór, zamek, turniej, społecznych
pasowanie na rycerza, cech, eksponat, katedra, • wyjaśnia, jak powstał stan szlachecki
pergamin
• ocenia wpływ kultury rycerskiej na kulturę
• ilustruje, jak powstało miasto, jak ono
szlachecką (herby, obyczaje)
wyglądało
• wyjaśnia opis drogi od ucznia do mistrza
• przedstawia wybrane elementy kultury
• wyjaśnia znaczenie cechów w dziedzinie
dworskiej
religijnej, społecznej, militarnej
• wylicza narzędzia uprawy ziemi w
• rysuje schemat przedstawiający hierarchię
średniowieczu
społeczeństwa średniowiecznego
• wymienia różne rodzaje rzemiosł w
• porównuje sposób zdobywania zawodu w
średniowieczu
średniowieczu ze współczesnością
• rozumie pojęcia: stan, senior, wasal,
• porównuje życie w średniowiecznym
trójpolówka, pańszczyzna, czynsz, rzemiosło, mieście ze współczesnością
cech, czeladnik, epidemia, mistrz, targ,
• wskazuje różnice prawne pomiędzy stanami
jarmark, rynek, przywilej, wymiana handlowa, • objaśnia, na czym polegała nierówność w
sukiennice
stosunkach między ludźmi epoki
• wyjaśnia, co to jest podział stanowy
• ilustruje życie wsi średniowiecznej
• wyjaśnia znaczenie wymiany handlowej w
średniowieczu
• opowiada o życiu ludzi w średniowieczu
• opowiada o sposobach uprawy w
średniowieczu
• wskazuje na mapie główne szlaki handlowe
w średniowiecznej Europie
średniowiecza
• dowodzi, jaki postęp dokonał się w
rolnictwie od średniowiecza do
współczesności
• wskazuje w swojej najbliższej okolicy ślady
osadnictwa średniowiecznego w postaci nazw
miejscowości
• wykrywa elementy tradycji rzemieślniczych
we współczesnym życiu miasta
• dostrzega różnicę między handlem
średniowiecznym a współczesnym
IV. DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZA
• rozumie pojęcia: budownictwo sakralne i
• wymienia Jana Gutenberga i dziejopisarzy:
świeckie, styl romański, gotycki, witraż,
Galla Anonima, Wincentego Kadłubka, Jana
rozeta, kopuła, sklepienie, łuk, uniwersytet,
Długosza
rektor, żak, klasztor, teologia, wydział,
• rozróżnia style: romański, gotycki
filozofia, dziejopisarstwo (roczniki, kroniki,
• rysuje charakterystyczne detale sztuki
żywoty świętych), kultura łacińska
romańskiej i gotyckiej
• opowiada, jak wyglądała nauka na
• porównuje kroniki z rocznikiem
uniwersytecie
• opisuje różnicę między sztuką
• wskazuje na mapie największe
średniowieczną a współczesną
średniowieczne uniwersytety
• porównuje kształcenie w średniowieczu do
• wymienia cechy sztuki romańskiej i
kształcenia współczesnego
gotyckiej
• dostrzega we współczesnej architekturze
• wymienia materiały piśmiennicze w
miast elementy (struktury) stylu gotyckiego i
średniowieczu
romańskiego
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII - KLASA VI
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PONADPODSTAWOWY
1. U PROGU CZASÓW NOWOŻYTNYCH
• pamięta daty: 1492, 1519-1522, 1517, 1569 • pamięta daty: 1525, 1572
• zna postaci: Krzysztof Kolumb, Ferdynand • zna postaci: Jan Zamoyski, Henryk Walezy,
Magellan, Amerigo Vespucci, Leonardo da
Stefan Batory
Vinci, Marcin Luter, Vasco da Gama, Michał • wymienia przyczyny i skutki odkryć
Anioł, Rafael Santi, Jan Kalwin, Henryk VIII geograficznych
• rozumie pojęcia: kompas, busola, karawela, • omawia wkład ostatnich Jagiellonów w
kolonia, humanizm, renesans, reformacja,
rozwój kultury
tolerancja, szlachta, protestantyzm, heretyk,
• omawia wpływ przywilejów na umocnienie
arras, przywilej, magnateria, stan
szlachty w państwie
• rozumie pojęcia: ekumenizm, mecenas,
• umie przedstawić przebieg najważniejszych
sejm walny, demokracja szlachecka, indeks
wypraw odkrywczych
ksiąg zakazanych, Rzeczpospolita Obojga
• umieszcza postaci i wydarzenia na osi czasu
Narodów
• porównuje poglądy humanistów i myślicieli
• wyjaśnia, dlaczego Marcin Luter wystąpił
średniowiecza
• wskazuje skutki reformacji i próby
przeciwko Kościołowi katolickiemu
• określa, na czym polegały zmiany w życiu przywrócenia jedności chrześcijan
ludzi w epoce renesansu
• wyjaśnia twierdzenie „Polska państwem bez
• wskazuje granicę Polski w XVI w
stosów"
• dostrzega rolę wybitnych twórców nie tylko
w kontekście kultury polskiej, ale także
europejskiej
• przedstawia pozycję stanów w Polsce
szlacheckiej
II. BAROK PEŁEN KONTRASTÓW
• pamięta daty: 1596, 1655-1660, 1683
• pamięta datę: 1605
• zna postaci: Stefan Czamiecki, Jan III
• pamięta datę: 1648
Sobieski
• zna postaci: Kartezjusz, przeor Augustyn
• zna postaci: Galileusz, Newton, Jan
Kordecki
Sebastian Bach, Stefan Batory
• zna postaci: Stanisław Żółkiewski, Jan
• rozumie pojęcie: barok
Karol Chodkiewicz, Bohdan Chmielnicki
• rozumie pojęcia: opera, husaria, potop
• rozumie pojęcia: piechota wybraniecka,
szwedzki
odsiecz
• wymienia przyczyny wojen z sąsiadami
• rozumie pojęcia: empiryzm, racjonalizm,
• wskazuje na mapie państwa, z którymi
pospolite ruszenie, sarmatyzm, żupan, kontusz
prowadziliśmy wojny w XVII w.
• omawia wpływ wojen na sytuację
• potrafi rozpoznać strój szlachecki
polityczno-gospodarczą Polski w XVII w.
• charakteryzuje wpływ sztuki baroku na
ożywienie uczuć religijnych
• wyjaśnia wpływ odkryć i wynalazków na
poszerzenie wiedzy człowieka o świecie
• wskazuje kontrasty życia codziennego doby
baroku
• analizuje źródła ikonograficzne i omawia
cechy architektury i sztuki barokowej
• wskazuje zabytki barokowe w regionie
• porównuje i wskazuje różnice w budowlach
barokowych i renesansowych
• wskazuje na mapie miejsca bitew
• wskazuje na mapie i omawia zmiany granic
Polski w wyniku wojen w XVII w.
• potrafi umieścić na osi czasu daty
najważniejszych bitew w XVII w.
• potrafi opowiedzieć o walkach, w czasie
powstania Chmielnickiego i potopu
szwedzkiego
• potrafi opisać strój szlachecki
• potrafi sporządzić biogram wybranego
dowódcy polskiego z XVI-XVII w
III. MYŚLICIELE PROPONUJĄ ZMIANY
• pamięta daty: 1772, 1793, 1795
• pamięta daty: 4 lipca 1776, 14 lipca 1789
• pamięta daty: 1788-1792, 1794
• zna postaci: Wolter, Mozart, Beethoven,
• zna postaci: Tadeusz Kościuszko, Stanisław Waszyngton, Jan Kiliński, Bartosz Głowacki
August Poniatowski
• zna postaci: Kazimierz Pułaski, Beniamin
• zna postaci: Monteskiusz, Stanisław
Franklin
Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski,
• rozumie pojęcia: oświecenie, rewolucja,
Tadeusz Rejtan, Katarzyna II
płodozmian
• rozumie pojęcia: trójpodział władzy,
• omawia wpływ odkryć i wynalazków na
konstytucja, liberum veto
poszerzenie wiedzy człowieka o świecie
• rozumie pojęcia: Komisja Edukacji
• wyjaśnia, na czym opierał się trójpodział
Narodowej, insurekcja, encyklopedyści,
władzy Monteskiusza
absolutyzm, kosynierzy
• omawia przyczyny i skutki rewolucji
• potrafi wskazać na mapie Stany
francuskiej
Zjednoczone i Francję
• omawia przyczyny i skutki wojen o
• potrafi wskazać na mapie etapy rozbiorów niepodległość kolonii angielskich
Polski
• omawia rolę króla w rozwoju oświaty i
kultury w XVIII w. w Polsce
• dostrzega istotę reform proponowanych
przez twórców Konstytucji 3 maja
• dostrzega przyczyny wybuchu powstania
kościuszkowskiego
• dostrzega przyczyny upadku
Rzeczpospolitej
• potrafi ocenić wpływ idei oświecenia na
ustrój współczesnych państw
• potrafi opowiedzieć o obiadach
czwartkowych, analizując tekst źródłowy
• potrafi dostrzec znaczenie konstytucji
majowej dla państwa polskiego
• potrafi umieścić na osi czasu najważniejsze
wydarzenia XVIII w.
• potrafi wskazać wkład Polaków w walce o
niepodległość Stanów Zjednoczonych
• umie uporządkować wydarzenia z dziejów
regionu i połączyć je z wydarzeniami z
dziejów Polski i Europy
IV. WIELKIE ZMIANY CYWILIZACYJNE XIX W.
• pamięta datę: 1797
• pamięta daty: 1807, 1809, 1848
• pamięta daty: 29 listopada 1830, 1830• pamięta datę: 1846
1831, 1863
• zna postaci: Pasteur, Bell, Edison,
• zna postaci: Henryk Dąbrowski, Józef
Roentgen, Watt, Józef Bem, Drzymała
Wybicki
• rozumie pojęcia: burżuazja, proletariat,
• zna postaci: Maria Skłodowska-Curie,
urbanizacja, Wiosna Ludów, autonomia, rugi
Napoleon, książę Józef Poniatowski, polscy
pruskie
twórcy kultury romantyzmu i okresu
• rozumie pojęcie: praca organiczna
pozytywizmu
• omawia główne przyczyny wybuchu
• rozumie pojęcia: fabryka, germanizacja,
rewolucji przemysłowej i jej skutki
rusyfikacja, powstanie, Legiony Polskie
• omawia główne przyczyny Wiosny Ludów
• rozumie pojęcia: rewolucja przemysłowa,
• wie, jakich praw i dlaczego domagało się
uwłaszczenie, równouprawnienie, emigracja, społeczeństwo XIX w.
zsyłka
• omawia wpływ osiągnięć naukowo• wie, dlaczego Polacy podejmowali walkę o technicznych na warunki życia ludzi
wolność i zachowanie polskości w XIX w.
• wie, z czego wynikały różnice w rozwoju
• wie, w jaki sposób zaborcy realizowali
gospodarczym poszczególnych zaborów
politykę wynaradawiania Polaków
• wie, jakie konsekwencje ze strony
• wskazuje na mapie granice Księstwa
zaborców ponosili Polacy w wyniku powstań
Warszawskiego i Królestwa Polskiego
• rozumie znaczenie hasła „za naszą i waszą
• wskazuje na mapie obszary objęte polskimi wolność
powstaniami narodowymi
• wskazuje na mapie państwa biorące udział
• wskazuje na mapie państwa, w których
w Wiośnie Ludów
nastąpił rozwój przemysłu
• na osi czasu umieszcza wyżej wymienione
• określa, pod jakim zaborem znajdowała się wydarzenia XIX w.
miejscowość, w której mieszka
• przedstawia zmiany, jakie nastąpiły na wsi
polskiej po przejściu z trójpolówki na
płodozmian
• opowiada o zmianach w wyglądzie miast w
XIX w. w wyniku rozwoju przemysłu
• opowiada, jak warunki życia ludzi
zmieniają się w wyniku rozwoju cywilizacji
• wykonuje słownik wynalazków, które
uczyniły życie ludzi wygodniejszym
• porównuje warunki życia w poszczególnych
zaborach
• uzasadnia, dlaczego Kraków był centrum
kultury polskiej w XIX w.
• analizuje przyczyny klęsk powstań
narodowych
• łączy historię najbliższej okolicy z polskimi
powstaniami narodowymi
• ocenia zasługi twórców kultury w
umacnianiu polskości
V. MIĘDZY DEMOKRACJĄ A DYKTATURĄ
• pamięta daty: 1914, 11 XI 1918, 15 VIII
• pamięta daty: 1922, 1933, 6 IX 1945, 1956,
1920, 1 września 1939, 17 IX 1939, 8 V 1945 1968, 1980
• pamięta daty: 1917, 1919-1921, 1 VIII
• pamięta daty: 1949, 1955
1944, 1981, 1989
• zna postaci: Benito Mussolini, Tadeusz
• zna postaci: Józef Pilsudski, Hitler, Stalin,
Lech Wałęsa, Jan Paweł II
• zna postaci: Lenin, Roman Dmowski,
Ignacy Paderewski, Władysław Sikorski
• rozumie pojęcia: dyktatura, obóz
koncentracyjny, okupant
• rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne,
komunizm, faszyzm, koalicja antyhitlerowska,
bomba atomowa, NATO, Układ Warszawski
• wyjaśnia, dlaczego 11 XI i 15 VIII są
obchodzone jako święta państwowe
• wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny
światowej
• wyjaśnia skutki II wojny światowej
• potrafi zaznaczyć na osi czasu daty wyżej
wymienionych wydarzeń
• wskazuje na mapie granice Polski po I i II
wojnie światowej
Mazowiecki, Michaił Gorbaczow
• rozumie pojęcia: bolszewicy, plebiscyt,
nazizm, stalinizm, żelazna kurtyna
• rozumie pojęcia: swastyka, zimna wojna
• rozumie pojęcie: Generalna Gubernia
• wymienia przyczyny wybuchu I wojny
światowej i jej skutki
• omawia, na jakich zasadach opierał się
ustrój wprowadzony w Rosji w 1917 r.
• wyjaśnia znaczenie działalności i walk
Polaków dla odzyskania niepodległości
• omawia różnice między państwem
demokratycznym a totalitarnym
• omawia niebezpieczeństwa wynikające z
poglądów skrajnie nacjonalistycznych
• wyjaśnia zagrożenie dla Polski wynikające
z polityki ZSRR i Niemiec
• wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania
warszawskiego
• wyjaśnia, dlaczego doszło do podziału
Europy po II wojnie światowej
• wskazuje zagrożenia wynikające z wyścigu
zbrojeń
• wyjaśnia, dlaczego w Polsce wielokrotnie
dochodziło do wystąpień przeciwko władzy
• wyjaśnia, na czym polegało przełomowe
znaczenie wydarzeń z 1989 r.
• wskazuje na mapie państwa biorące udział
w I i II wojnie światowej
• wykonuje mapkę miejsc pamięci narodowej
związanych z walką i męczeństwem Polaków
w II wojnie światowej
• sporządza kalendarium II wojny światowej
z uwzględnieniem udziału Polaków w walkach
na frontach II wojny światowej
• omawia formy terroru stosowane przez
okupantów na ziemiach polskich
• podaje przykłady wrogości między ZSRR i
USA
• przedstawia wybrane przykłady z życia
państw komunistycznych
• wskazuje na mapie państwa demokracji
ludowej
• wskazuje na mapie państwa, w których
obalono komunizm i państwa powstałe po
upadku komunizmu
VI. DOBRODZIEJSTWA I PRZEKLEŃSTWA CYWILIZACJI
• rozumie pojęcia: analfabetyzm, bezrobocie, • rozumie pojęcia: euro, ONZ
PRL
• rozumie istotę zmian w gospodarce polskiej
• rozumie pojęcia: mniejszość narodowa, broń po 1989 roku
masowej zagłady, cenzura
• rozumie pojęcia: obywatel, gmina, wójt,
burmistrz, prezydent, radny
• rozumie pojęcia: województwo, powiat,
samorząd terytorialny, Unia Europejska
• pamięta daty: 1997, 1999
• rozumie, na czym polegają kompetencje
lokalnych instytucji władzy
• rozumie, dlaczego należy okazywać
szacunek symbolom narodowym
• rozumie, co to znaczy być członkiem
lokalnej społeczności
• umie określić administracyjne położenie
swojej miejscowości
• określa swoje prawa i obowiązki
• rozumie główne cele i zadania Unii
Europejskiej
• rozumie, dlaczego organizacje i wybitne
jednostki działają w obronie praw człowieka
• umie, na podstawie tekstu konstytucji,
opowiedzieć o prawach i obowiązkach
obywatela
• potrafi określić korzyści wynikające z
przystąpienia Polski do NATO i Unii
Europejskiej
• potrafi wskazać na mapie siedzibę i państwa
należące do Unii Europejskiej
• potrafi wskazać na mapie państwa
kandydujące do Unii Europejskiej