42. Rywalizajc USA i ZSRR po wojnie-int

Temat: Świat po II wojnie
światowej.
Rywalizacja USA i ZSRR
1. Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej.
 Przed II wojną duża część terenów w Azji należało do
Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii
 W trakcie wojny zostały one zajęte przez Japonię
 Po wojnie postanowiły uzyskać niepodległość
 Chiny (na czele stał Czang Kaj-shek) ważnym
sojusznikiem podczas wojny
 Po wojnie na tym terenie wojna domowa:
a) Siły narodowe (Czang Kaj-shek)
b) Oddziały komunistyczne (Mao Zedung)
 1949r., zdobycie Pekinu przez Mao Zedunga i
proklamowanie Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL)
 Chiny stopniowo odzyskiwali utracone tereny; w 1951r. zajęli




Tybet
Czang Kaj-shek schronił się w Tajwanie i stworzył tam Republikę
Chińską (bardzo dobrze rozwijającą się)
Na początku współpraca z ZSRR, ale od lat 50-tych spory
Chiny wprowadzają swój własny model komunizmu
Wzrost roli Mao Zedunga
a) komunistyczne Chiny
 Reformy: nacjonalizacja przemysłu, reforma
rolna (utworzenie komun ludowych, gdzie
zlikwidowano władność, a mieszkańcom kazano
wykonywać określone prace).
 1958r., tzw. Wielki Skok; plan mający
przekształcić Chiny z państwa rolniczego w
przemysłowe; w każdej wsi miał być piec do wytopu
rudy żelaza, a chłopi mięli się na tym skoncentrować.
 Skutek – katastrofa ekonomiczna i demograficzna
(śmierć z głodu kilkunastu milionów ludzi)
 1966., tzw. Rewolucja kulturalna – utworzenie
Czerwonej Gwardii (organizacji młodzieżowej), która
rozprawiała się brutalnie z przeciwnikami
politycznymi.
 Celem rewolucji kulturalnej było zniszczeni dorobku
kulturalnego Chin i stworzenie nowego
komunistycznego społeczeństwa; niszczenie
zabytków kultury, śmierć inteligencji (ok. miliona
osbób), liczne zakazy (np. tradycyjne puszczenie
latawców)
Czerwona książeczka
 Wydawana od 1964r.,
 Każdy Chińczyk był zobowiązany do jej studiowania,
zachęcano do uczenia się jej na pamięć.
 Cytaty pełniły rolę pozdrowienia na ulicy, w pracy,
czy podczas rozmowy telefonicznej, wypisywano je
także na transparentach, fasadach domów,
noszonych na piersiach znaczkach, a nawet na
ramach rowerów.
2. Wojna koreańska (1950-1953)
 W 1945., Korea została wyzwolona; północna
cześć przez ZSRR, południowa przez USA
 Linia podziału na 38. równoleżniku
 Miało dojść do wspólnych wyborów
 1949., wycofanie z Półwyspu wojska sprzymierzonych
 25.06. 1950., atak wojsk Korei Płn. na Południową
 27.06.1950., rezolucja ONZ o wysłaniu wojsk
 09.1950., początek ofensywy, propozycja użycia bomby
atomowej (odrzucona przez prezydenta USA), odbicie
terenów Korei Płd., cz. Korei Płn.
 10.1950., chińskie wojka zajmują dużą część terenów,
zdobywają Seul (Korea Płd.)
 11.1951.; porozumienie o przerwaniu ognia
 07.1953., rozejm na 38. równoleżniku
3. Powstanie niepodległych Indii i Pakistanu
 Indie to „perła w koronie brytyjskiej”
 1942., Mahatma Ghandi skierował do
Brytyjczyków apel o opuszczenie Indii
 Taktyka „biernego oporu”; zamiast brutalnych
walk bojkotowano towary brytyjskie, organizowano
demonstracje, pikiety, pisano petycje
 1947., powstanie dwóch państw
1) Indie (hinduskie)
2) Pakistan (muzułmański)
Migracje ludności (ok. 10 milionów)
 Rywalizacja o Kaszmir (1947-1948, 1965-1966,
1971)

4. Kryzys kubański
a) Rewolucja kubańska
 1898r., Kuba jest niepodległym państwem (wcześniej
podległa Hiszpanii), ale bardzo zależnym od USA
 26 lipca 1953., Fidel Castro próbuje dokonać
zamachu stanu (nieudane)
 1959r., skuteczne obalenie władzy i wprowadzenie
dyktatury przez Castro
b) Inwazja w Zatoce Świń
 Jesień 1959., umowa Kuby z ZSRR na dostawy
broni
 Kwiecień 1961., nieudana próba obalenia Castro
przez agentów CIA
Kryzys rakietowy 1962r.
 04.1962., obietnica dana Kubie ze strony ZSRR o
zamontowaniu 36 rakiet atomowych SS-4 i
24 rakiet SS-5 mogących dotrzeć do USA
 Wcześniej (1961r., ) Amerykanie zamontowali
podobne rakiety we Włoszech i Turcji mogące
dotrzeć do ZSRR
 14.10.1962r., amerykański samolot szpiegowski
dostarczył dowodów na potwierdzenie teorii o
planach radzieckich
 20.10.1962r., decyzja, że należy siłą zmusić Rosjan
do uległości
 22.10.1962r., amerykańskie siły bojowe w stanie
gotowości; samoloty B-47, B-52 (z ładunkami
nuklearnymi) zaczęły pełnić całodobowe dyżury w
powietrzu; ogłoszenie wprowadzenie z dniem 24.10.
blokady Kuby; przygotowanie się do interwencji na
wyspie
 Chruszczow zgadza się na demontaż rakiet pod
warunkami, że:
a) USA zaniecha w przyszłości inwazji na Kubę
b) USA usunie rakiety Jupiter z Turcji przy
granicy z ZSRR

„Gorąca linia” między ZSRR a USA
5. Wojna w Indochinach
 Indochiny do II wojny były francuską kolonią
 Wojna domowa wewnątrz kraju i podziała państwa
na 17. równoleżniku
 1945r., powstaje Demokratyczna Republika
Wietnamu z Ho Chi Minem na czele
 Wybuch wojny francusko-wietnamskiej (tzw. I wojna
indochińska 1946-1954)
 Klęska wojsk francuskich pod Dien Bien Phu w
1954r.; podział kraju wg 17. równoleżnika
 Francja wycofuje swoje wojska z Wietnamu
(zgoda na niepodległość Laosu i Kambodży)
 Zapowiedź demokratycznych wyborów na
1956 – nie odbyły się
 Inwazja komunistycznej partyzantki (Vietcongu) na
południe;
 Duże wsparcie ze strony ZSRR i Chin
 USA wspiera siły Wietnamu Południowego
a) Wojna w Wietnamie
 08.1964r.,- atak okrętów północnowietnamskich na




wojska USA ; początek konfliktu
1968r., początek ofensywy Tet, mającej na celu
przejęcie władzy przez komunistów (nieudana)
01.1973r., decyzja o zawieszeniu broni
03.1973r., wycofanie wojsk amerykańskich
1975r., zajęcie Sajgonu przez wojska Wietnamu Płn.
Wietnamizcja wojny
 „Zdjęcie, które zmieniło losy wojny” s.282
 Ruch pacyfistyczny, demonstracje,
 Syndrom Wietnamu (niechęć angażowania się w
konflikty międzynarodowe)
 Ok.. 58 tyś. żołnierzy zabitych, 313 tysięcy rannych
 Narkomania
Rządy Czerwonych Khmerów w Kambodży (19751979)
 Na czele państwa Pol Pot, którego reżim przewyższał wszystkie
dotychczasowe reżimy
 izolacja Kambodży od świata zewnętrznego
 likwidacja miast jako ognisk zła i cywilizacyjnego
zepsucia; skolektywizowane społeczeństwo rolnicze; ludność
osadzono w komunach
 wymordowanie ok. 2 milionów obywateli (1/5 ludności
kraju; w tym inteligencji i mniejszości narodowych); spośród 80
tys. mnichów buddyjskich przy życiu pozostał niecały
tysiąc
 walka wydana instytucji rodziny – dzieci odbierano rodzicom i
szkolono w specjalnych obozach, indoktrynując je i ucząc
okrucieństwa
 powszechne stosowanie kary śmierci nawet za drobne
przewinienia (na śmierć skazywano tych, którzy umieli
czytać, pisać, nosili okulary, posługiwali się zegarkami)
6. Dekolonizacja Afryki
Przyczyny
Utrata mocarstwowej pozycji Francji, Wielkiej
Brytanii,
2. Wzrost nastrojów niepodległościowych
3. Kryzys finansowy metropolii
4. Wspieranie idei dekolonizacji przez ZSRR i USA
1.
Problemy związane z niepodległością
Sztucznie wytyczone granice
2. Metropolie wycofując się z kolonii zabierają
wykształcone kadry, pieniądze
3. Metropolie mają prawo własności do bogactw
naturalnych (powoduje to m.in. przejmowanie
władzy przez dyktatorów)
1.
7. Konflikty na Bliskim Wschodzie
 Po I wojnie na tym terenie rządzą Anglicy i Francuzi
 Obietnice brytyjskie, dane syjonistom, utworzenia
państwa żydowskiego
 Propozycje podziału Palestyny
 Po wojnie W. Brytania wycofuje swoje oddziały z
Palestyny
 15 maja 1948r., proklamacja powstania
Izraela
Konflikty żydowsko-arabskie
 1948 - walki z Arabami masowo uciekającymi z
zajmowanych przez Izrael ziem
 1956 – wojna sueska z Egiptem; nacjonalizacja
przemysłu przez prezydenta Nasera z Egiptu powoduje
interwencję Francji, Wielkiej Brytanii i Izraela; zajęcie
półwyspu Synaj przez wojska Izraela; nacisk opinii światowej
powoduje wycofanie się koalicji z planów zajęcia Egiptu
 1967 („wojna sześciodniowa”) – przygotowania Egiptu,
Syrii i Jordanii do wojny z Izraelem; uprzedzenie ataku 5
czerwca 1967r nagłym atakiem na pozycje arabskie i
rozbicie ich armii; Izrael zajął półwysep Synaj, Zachodni
Brzeg Jordanu z Jerozolimą, wzgórze Golan (całość
jest 6 razy większa niż Izrael)
 1973 („wojna Jom Kippur”) – armie Egiptu i
Syrii atakują Izrael; zajęcie płw. Synaj i wzgórza
Golan; kontrofensywa Izraela i odzyskanie terenów
 1978 w Camp David porozumienie Izraela z
Egiptem, które uznało państwo Izrael (jako
pierwszy kraj arabski)
8. Wyścig zbrojeń
 1957 r. – wysłanie Sputnika (pierwszego sztucznego




satelity) w kosmos (ZSRR)
1961r. – Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek poleciał w
kosmos (ZSRR)
1969r. – załoga statku Apollo 11 z Neilem Armstrongiem
wylądowała na Księżycu (USA)
1972r. – na pokładzie Voyagera 10 umieszczono
tabliczkę z informacjami dla kosmitów z uproszczonym
wizerunkiem człowieka i wskazówkami dotyczącymi
położenia Ziemi (USA)
1974r. - połączenie na orbicie pojazdów USA i ZSRR;
początek współpracy w kosmosie
 Lata 80-te to czas prac nad bronią antyrakietową
 W 1983 roku prezydent Reagan rozpoczął program
Strategicznej Inicjatywy Obronnej zwany
potocznie gwiezdnymi wojnami