ęzyk polski kl.

XVI Międzyszkolna Liga Przedmiotowa
PŁOCK 2010
Zadania konkursowe z języka polskiego
dla klasy V
1
KOD UCZNIA
Witamy Cię na XVI Międzyszkolnej Lidze Przedmiotowej. Przed Tobą zadania
konkursowe z języka polskiego dla klasy V.
Instrukcja
1. Przeczytaj uważnie teksty i polecenia.
2. W zadaniach, w których są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D, wybierz tylko
jedną i zaznacz znakiem X.
3. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz inną.
4. Rozwiązania zadań, w których należy samodzielnie sformułować odpowiedź,
zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach.
Na wykonanie zadań masz 90 minut.
Życzymy powodzenia!
2
Wśród niezwykłych bohaterów literackich
Tekst I
(…) Z drugiej strony podwórza, wprost okien pana Tomasza, znajdował się lokal,
wynajmowany osobom mniej zamożnym. Długi czas mieszkał tu stary urzędnik
sądowy, który spadłszy z etatu przeniósł się na Pragę. Po nim najął pokoiki krawiec;
lecz że ten lubił niekiedy upijać się i hałasować, więc wymówiono mu mieszkanie.
Później sprowadziła się tu jakaś emerytka, wiecznie kłócąca się ze swoją sługą.
Ale od św. Jana staruszkę, już bardzo zgrzybiałą i wcale zasobną, pomimo jej
kłótliwego usposobienia wzięli na wieś krewni, a do lokalu sprowadziły się dwie panie
z małą, może ośmioletnią dziewczynką.
Kobiety utrzymywały się z pracy. Jedna szyła, druga wyrabiała pończochy i kaftaniki
na maszynie. Młodszą z nich i przystojniejszą dziewczynka nazywała mamą,
a starszej mówiła: pani.
I u mecenasa, i u nowych lokatorów okna przez cały dzień były otwarte. Kiedy więc
pan Tomasz usiadł na swoim fotelu, doskonale mógł widzieć, co się dzieje u jego
sąsiadek.
Były tam sprzęty ubogie. Na stołkach i krzesłach, na kanapie i na komodzie leżały
tkaniny przeznaczone do szycia i kłębki bawełny na pończochy.
Z rana kobiety same zamiatały mieszkanie, a około południa najemnica przynosiła im
niezbyt obfity obiad. Zresztą każda z nich prawie nie odstępowała od swojej
turkoczącej maszyny.
Dziewczynka zwykle siedziała przy oknie. Było to dziecko z ciemnymi włosami i ładną
twarzyczką, ale blade i jakieś nieruchawe. Czasami dziewczynka za pomocą dwu
drutów wiązała pasek z bawełnianych nici. Niekiedy bawiła się lalką, którą ubierała
i rozbierała powoli, jakby z trudnością. Czasami nie robiła nic, tylko siedząc w oknie
przysłuchiwała się czemuś.
Pan Tomasz nie widział nigdy, ażeby dziecię to śpiewało lub biegało po pokoju, nie
widział nawet uśmiechu na bledziutkich ustach i nieruchomej twarzy.
"Dziwne dziecko!" - mówił do siebie mecenas i począł przypatrywać się jej uważniej.
(…)
Bolesław Prus, Katarynka, [w:] Wybór nowel, Greg, Kraków 2008.
Zadanie 1. (0-1)
Pan Tomasz był
A. lekarzem.
B. nauczycielem.
C. mecenasem.
D. krawcem.
Zadanie 2. (0-1)
Skąd pan Tomasz wiedział, co dzieje się w pokoju, w którym mieszka
dziewczynka?
A. Codziennie przechodził obok kamienicy dziewczynki do pracy.
B. Jego mieszkanie znajdowało się naprzeciw mieszkania dziewczynki.
C. Często przychodził w odwiedziny do krewnych dziewczynki.
D. W wolnych chwilach siadał na ławce przed oknami mieszkania dziewczynki.
3
Zadanie 3. (0-2)
Odwołując się do tekstu, oceń prawdziwość podanych zdań. Napisz P (prawda) lub F
(fałsz)
a) Dziewczynka mieszkała z mamą i inną kobietą. ___________
b) Kobiety dużo pracowały i były zamożne. ____________
c) Mama dziewczynki z przyjaciółką same zarabiały na życie.____________
d) O zajęciach kobiet świadczyły tkaniny i kłębki bawełny leżące na sprzętach. _____
e) Kobiety same sprzątały mieszkanie i gotowały posiłki.__________
Zadanie 4. (0-1)
Dlaczego dziewczynka zachowywała się „dziwnie”?
A. Brakowało jej wesołych zabaw z koleżankami.
B. Nie mogła wychodzić na dwór, bo miała złamaną nogę.
C. Była głuchoniema i nie mogła słyszeć odgłosów z podwórka.
D. Była niewidoma i tęskniła za dawnym domem.
Zadanie 5. (0-1)
Co bardzo denerwowało pana Tomasza?
A. Odgłos grającej katarynki.
B. Krzyk dzieci na podwórku.
C. Odgłosy dochodzące z ulicy.
D. Świergot ptaków siedzących na parapecie.
Zadanie 6. (0-1)
Powyższy tekst jest fragmentem
A. noweli.
B. legendy.
C. powieści.
D. opowiadania.
Zadanie 7. (0-3)
Napisz, jak zmieniło się życie pana Tomasza, gdy poznał dziewczynkę.
4
Zadanie 8. (0-2)
Z podanego zdania wypisz rzeczowniki i określ ich przypadek.
Czasami dziewczynka za pomocą dwu drutów wiązała pasek z bawełnianych nici.
Niekiedy bawiła się lalką, którą ubierała i rozbierała powoli, jakby z trudnością.
Zadanie 9. (0-2)
Jak w zdaniu nazywają się określenia rzeczowników? Podkreśl te określenia
w poniższym zdaniu.
Było to dziecko z ciemnymi włosami i ładną twarzyczką.
Zadanie 10. (0-1)
Z podanego zdania wypisz czasownik i określ jego osobę, liczbę, czas, rodzaj,
tryb.
Zresztą każda z nich prawie nie odstępowała od swojej maszyny.
Zadanie 11. (0-5)
W imieniu Samorządu Szkolnego napisz zaproszenie na otwarcie wystawy
katarynek w auli szkolnej.
5
Tekst II
1. Że zamknięty w skorupie niewygodnie siedział,
Żałowała mysz żółwia; żółw jej odpowiedział:
"Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny;
Prawda, nie jest wspaniały - szczupły, ale własny".
Ignacy Krasicki, Żółw i mysz, [w:] Bajki, BN, Wrocław 1975.
2. Wół się śmiał widząc mrówki w małej pracy skrzętne;
Wtem usłyszał od jednej te słowa pamiętne;
"Z umysłu pracujących szacunek roboty!
Ty pracujesz, bo musisz; my, mrówki - z ochoty."
Ignacy Krasicki, Wół i mrówki, [w:] Bajki, BN, Wrocław 1975.
3. Lis stary, wielki oszust, sławny swym rzemiosłem,
Że nie miał przyjaciela, narzekał przed osłem.
"Sameś sobie w tym winien - rzekł mu osieł na to Jakąś sobie zgotował, obchodź się zapłatą."
Głupi ten, co wniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela:
Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.
Ignacy Krasicki, Lis i osieł, [w:] Bajki, BN, Wrocław 1975.
Zadanie 12. (0-3)
Zapisz własnymi słowami morały, które wynikają z powyższych bajek.
bajka 1.
bajka 2.
bajka 3.
Zadanie 13. (0-2)
Na podstawie różnych bajek napisz, jakie cechy uosabiają zwierzęta:
wół – _____________________________________________________________
6
mrówka - ________________________________________________________
czapla - _________________________________________________________
ryby - ___________________________________________________________
Zadanie 14. (0-2)
Uzupełnij zdania brakującymi wyrazami.
Bajka to krótki utwór pisany ________________.
Bohaterami bajek są przeważnie _____________ , rzadziej ludzie, przedmioty
i rzeczy.
Każda bajka zawiera pouczenie, czyli __________________.
W bajkach występują
najczęściej bohaterowie
____________, np. dobry i zły, mądry i głupi.
zestawieni
na
zasadzie
Nadanie cech ludzkich zwierzętom, roślinom, rzeczom to ____________ .
Tekst III
W ostry mróz chłopek wiózł
Z lasu chrust na wozie.
Skrzypi coś, oś nie oś,
Trzaska chrust na mrozie.
(…)
Szkapa: brr! Chłop jej: prr! –
A podwozie zgrzyta,
Gwiżdże wiatr, śwista bat,
Stukają kopyta.
Julian Tuwim, Mróz, fragm.
Zadanie 15. (0-2)
Wypisz z fragmentu wiersza trzy wyrazy, które kojarzą ci się z dźwiękami. Jak
nazywają się takie wyrazy?
Tekst IV
(…) Prometeusz chciał teraz bogom podstępem za podstęp odpłacić. Zabił wołu
i podzielił go na dwie części: osobno złożył mięso, które owinął skórą, oddzielnie zaś
kości, i nakrył je tłuszczem. Za czym poprosił Dzeusa: „Którą część weźmiesz,
będzie odtąd bogom poświęcona”. Dzeus wybrał tę, gdzie było więcej tłuszczu,
domyślając się pod jego grubą warstwą najdelikatniejszego mięsa. Natychmiast
7
przekonał się, że były to same kości, okryte najgorszym tłuszczem. Ale wyrok był
niecofniony: te właśnie części zwierząt składano w ofierze bogom niebieskim. Dzeus
zemścił się okrutnie. Na jego rozkaz przykuto Prometeusza do skał Kaukazu. Co
dzień zgłodniały orzeł zlatywał, by mu wyjadać wątrobę, która wciąż odrastała. (…)
Jan Parandowski, Mitologia, Czytelnik, Warszawa 1979.
Zadanie 16. (0-2)
Prometeusz to bóg, który cierpiał przez miłość do ludzi. Co, według mitologii,
ludzie zawdzięczają tytanowi?
Zadanie 17. (0-2)
Uzupełnij dzieje Prometeusza. Wpisz brakujące wydarzenia.
1. Prometeusz lepi człowieka z gliny pomieszanej ze łzami.
2. ________________________________________________________________ .
3. Na rozkaz Dzeusa Hermes stwarza Pandorę.
4. _________________________________________________________________.
5. _________________________________________________________________.
6. _________________________________________________________________
7. Prometeusz zostaje skazany na okrutną karę.
Zadanie 18. (0-3)
Przedstaw krótko podanych bohaterów mitologicznych.
Syzyf
Demeter
Odyseusz
8
Zadanie 19. (0-2)
Wyjaśnij przenośne znaczenie podanych frazeologizmów.
syzyfowa praca
puszka Pandory
Zadanie 20. (0-1)
Uzupełnij zdania, wpisując w odpowiedniej formie wyrazy podane w nawiasach.
Gdy Persefona opuszczała ______ (matka), pani urodzajów okrywała pola ______
(żałoba).
Z opustoszałych ołtarzy nie wznosił się ku _____ (bogowie) dym ofiar.
Na _______ (wiosna), kiedy ______ (rodzić się) jagnięta, Demeter przebywała na
polach.
_________ (jesień) chodziła dookoła stodół jako dobry duch snopów.
Persefona była __________ (bogini) śmierci.
Na podstawie: Jan Parandowski, Mitologia, Czytelnik, Warszawa 1979.
Zadanie 21 (0-1)
Co by było, gdyby…
Poniższy tekst przekształć tak, aby wszystkie czasowniki miały formę trybu
przypuszczającego.
Dedal wymyślił nowy i niesłychany sposób ucieczki. Z piór ptasich, sklejonych
woskiem, sporządził olbrzymie skrzydła dla siebie i dla swego syna, Ikara. Obaj
przytwierdzili sobie skrzydła do ramion. Dedal leciał jako pierwszy i pokazywał drogę
synowi.
Na podstawie: Jan Parandowski, Mitologia, Czytelnik, Warszawa 1979.
9
Zadanie 22. (0-10)
Opisz wybranego bohatera ze znanego ci mitu. Uwzględnij swój stosunek
do prezentowanej postaci.
10
11