KALENDARIUM WA¯NIEJSZYCH WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH

KALENDARIUM
WA¯NIEJSZYCH WYDARZEÑ HISTORYCZNYCH
W POWIECIE KONECKIM
1124
Pierwsza historyczna wzmianka o Koñskich, jako w³asnoœci protoplasty
rodu Odrow¹¿ów Prandoty z Prandocina, zawarta w dokumencie
nadania, wystawionym przez kardyna³a legata Idziego dla klasztoru
tynieckiego.
1129
W Lipie wybudowano z modrzewia koœció³, pierwszy w obecnych
granicach powiatu.
1145
W³aœciciel Koñskich Saul z rodu Odrow¹¿ów nadaje dziesiêciny
z Koñskich klasztorowi w Trzemesznie.
Biskup Krakowski Iwo Odrow¹¿ buduje w œrodku wsi Koœció³
1220-24 pod wezwaniem œw. Miko³aja, ustanawiaj¹c w Koñskich parafiê.
By³ to ju¿ drugi z kolei koœció³. Pierwszy sta³ w miejscu zwanym
,,Koœció³ki", obecnie Browary - dzielnica Koñskich.
1340
Król Kazimierz Wielki nadaje prawa miejskie dla Fa³kowa.
1348
Umiera Biskup Krakowski Piotr Falkowski, pos³any przez króla
Kazimierza Wielkiego do papie¿a do Avinionu (Francja), gdzie
po œmierci zosta³ pochowany.
1364
W Radoszycach powstaje parafia, do której nale¿y szeœæ wsi.
1370
Nadanie praw miejskich dla Radoszyc przez króla Kazimierza Wielkiego.
Pierwsza lokacja miejska dla Odrow¹¿a.
1399
1411
Radoszyce - spotkanie króla W³adys³awa Jagie³³y z ¿on¹ królow¹
Ann¹ w Œwiêto Trzech Króli.
1430
Król W³adys³aw Jagie³³o nadaje prawa miejskie dla Gowarczowa.
XV w.
Wybitny historyk Jan D³ugosz wymienia Koñskie jako w³asnoœæ
Tobiasza i Krzes³awa Odrow¹¿ów. Posiad³oœæ sk³ada siê z 50
³anów kmiecych, trzech folwarków rycerskich o powierzchni 17 ³anów
oraz siedmiu karczm.
1492 - 1520
Budowa w Koñskich obecnego koœcio³a pod wezwaniem œw. Miko³aja.
Wykorzystano niektóre elementy z poprzedniego obiektu, rozebranego
przed 1500 rokiem.
Rozwój kuŸnic ¿elaznych (z zastosowaniem kó³ wodnych) na terenie
XVI w. powiatu. W tym czasie znane s¹ kuŸnice w: Machorach, Odrow¹¿u,
Pijanowie, Wyszynie, Turowicach, Ko³oñcu, Czarnej, Grzybowie,
Królewcu, Niek³aniu, St¹porkowie, Starzechowicach.
1611
Druga lokacja miejska dla Odrow¹¿a.
W po³owie wieku Kasztelan Sieradzki Rafa³ Ma³achowski z Ma³achowic
kupuje wieœ Koñskie Wielkie oraz wsie: W¹sosz, B³otnicê i Duraczów.
XVII w. Jego syn Stanis³aw, Wojewoda Poznañski, dokupuje dalsze wsie.
Rozleg³e dobra koneckie przechodz¹ na w³asnoœæ rodziny
Ma³achowskich.
1729
Kanclerz Jan Ma³achowski nadaje dla mieszkañców Koñskich przywileje.
Zachowuje w nich podzia³ ludnoœci na czynszowników i ch³opów
pañszczyŸnianych. Ustanawia samorz¹d - Urz¹d Miejski, Wójtowski.
1738
St¹porków - Kanclerz Jan Ma³achowski buduje pierwszy wielki piec
i uruchamia produkcjê w ,,Hucie St¹porków”.
1748
Jan Ma³achowski, Kanclerz Wielki Koronny uzyskuje u króla Augusta III
prawa miejskie dla Koñskich. Z miasta czyni centrum zarz¹dzania swymi
rozleg³ymi dobrami o nazwie ,,Koñskie Wielkie", a mieszkañcy
otrzymuj¹ wiêkszoœæ przywilejów ludnoœci miast królewskich.
1770
1784
1786
1787
22
Burgrabia Krakowski Jan Faygel funduje Koœció³ pod wezwaniem
œw. Jana Chrzciciela w obecnej dzielnicy Koñskich-Browary.
Maleniec - Jacek Jezierski, Kasztelan £ukowski za³o¿y³ zak³ad,
sk³adaj¹cy siê z tartaku, drutarni i fryszerni z jedenastoma m³otami.
Król Stanis³aw August Poniatowski zatwierdza poprzednie przywileje
miasta, dodaj¹c prawo organizowania czterech dodatkowych
jarmarków.
16-18 lipca w mieœcie i powiecie przebywa powracaj¹cy z Ukrainy
król Stanis³aw August Poniatowski. Goszczony przez Ma³achowskich
zwiedza miasto i pobliskie zak³ady przemys³owe.
1794
11 listopada w Radoszycach mia³a miejsce kapitulacja wojsk Insurekcji
Koœciuszkowskiej pod dowództwem genera³a Tomasza Wawrzeckiego.
1797
Stanis³aw Staszic zwiedza Koñskie i okolicê. W swoim dzienniku
podró¿y zwraca uwagê na dobry stan gospodarczy miasta i okolicznych
zak³adów przemys³owych, nale¿¹cych do hr. Stanis³awa Ma³achowskiego.
1817
W dniach 18-19 lipca odbywaj¹ siê uroczystoœci ¿a³obne ku czci
poleg³ego pod Lipskiem ksiêcia Józefa Poniatowskiego, którego zw³oki
przewo¿ono z Warszawy przez Koñskie do Krakowa na Wawel.
1823
Pierwsza wzmianka o pracuj¹cej w Nieborowie (obecnie czêœci
St¹porkowa) fryszerce, z której po latach powstaje Odlewnia
,,Nieborów".
Powiat Konecki
1836
W Koñskich powstaje pierwsza œrednia szko³a rz¹dowa dla ch³opców
nazywana obwodow¹ lub powiatow¹.
1860
W³aœciciel miasta hr. W³odzimierz Ma³achowski, maj¹c k³opoty
finansowe z jego utrzymaniem, proponuje sprzeda¿ Koñskich skarbowi
pañstwa za 192.820 rubli i 17 kopiejek. Transakcja nie dochodzi
do skutku.
1863
21 kwietnia na uroczysku Ormanicha ko³o Szkucina zosta³a stoczona
najwiêksza bitwa powstania styczniowego na terenie powiatu.
1864
8 maja odbywa siê egzekucja uczestników powstania styczniowego,
Franciszka Makulskiego i Lucjana £¹czkowskiego, skazanych przez
wojenny s¹d rosyjski w Koñskich na karê œmierci.
1867
Utworzenie powiatu koneckiego. Koñskie staj¹ siê siedzib¹ w³adz
powiatowych a¿ do 1975 roku.
1870
Uprzemys³owione dobra koneckie kupuje hr. Jan Tarnowski. Rodzina
Tarnowskich zamieszkuje w zespole pa³acowym. Maj¹tek pozostaje
ich w³asnoœci¹ do 1945 roku.
1885
1894
Oddanie do u¿ytku linii kolejowej, co przyczyni³o siê do rozwoju
w mieœcie odlewnictwa ¿elaza i przemys³u metalowego.
Powstanie pierwszej w Koñskich odlewni Piotra £awacza oraz
kolejnych ,,S³owianin" (1900r.) i S.Kronenblum (1903). Wzrost
zatrudnienia w przemyœle z 10 osób w 1886 r., do blisko 1000
w roku 1914.
1912
8 listopada w Rudzie Malenieckiej otwarto doœwiadczaln¹ stacjê ryback¹,
pierwsz¹ tego typu w Polsce placówkê naukowo-badawcz¹,
której kierownikiem zosta³ Franciszek Staff, brat poety Leopolda Staffa.
1913
Koñskie otrzymuj¹ oœwietlenie elektryczne, uruchomione zostaje kino.
1914
5 wrzeœnia do Koñskich wje¿d¿a konny oddzia³ Legionów Józefa
Pi³sudskiego pod dowództwem Beliny Pra¿mowskiego. Na ulicy
Zamkowej dochodzi do potyczki z rosyjskimi dragonami.
1914
10 wrzeœnia, po opuszczeniu Koñskich przez Rosjan, do miasta wkracza
pieszy oddzia³ legionów, niszcz¹c urz¹dzenia stacji kolejowej i
wysadzaj¹c w powietrze most w podmiejskiej wsi Czerwony Most.
1915
We wrzeœniu powstaje Prywatne Gimnazjum Mêskie im. Œw. Stanis³awa
Kostki, upañstwowione póŸniej w 1921 roku. W kolejnych latach zmienia
swoj¹ nazwê:1921-1929-Pañstwowe Gimnazjum Mêskie im.
œw. Stanis³awa Kostki, 1948 - 1953 - Szko³a Ogólnokszta³c¹ca Stopnia
Licealnego, 1953-1973 - Liceum Ogólnokszta³c¹ce, 1976 - 1991 Zespó³ Szkó³ w Koñskich Liceum Ogólnokszta³c¹ce im. Komisji
Edukacji Narodowej, 1992 - do dziœ - I Liceum Ogólnokszta³c¹ce
im. Komisji Edukacji Narodowej w Koñskich.
1915
Po prze³amaniu frontu rosyjskiego do miasta wkraczaj¹ Austriacy,
okupuj¹c je do 1 listopada 1918 roku. Powstaj¹ zacz¹tki dzia³alnoœci
konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej.
Powiat Konecki
23
24
1917
W paŸdzierniku, na skwerku miejskim, ma miejsce ods³oniêcie pomnika
Tadeusza Koœciuszki w setn¹ rocznicê jego œmierci.
1918
1 listopada oddzia³ Polskiej Organizacji Wojskowej rozbraja austriacki
garnizon, ustanawiaj¹c w mieœcie polskie w³adze.
1922
Rozpoczyna dzia³alnoœæ Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokó³", które
odgrywa³o w ¿yciu miasta znacz¹c¹ rolê. Od miejsca by³ej siedziby
towarzystwa, nosi dziœ nazwê po³udniowa czêœæ miasta - ,,Sokolnia".
1925
Odkrycie w pó³nocnej czêœci miasta, nazywanej ,,Budow¹", cmentarzyska
z XI wieku. Zlokalizowano 171 grobów bogato wyposa¿onych
w broñ, przedmioty codziennego u¿ytku, narzêdzia, bi¿uteriê i zabawki.
1929
Firma H. Cegielski buduje w Koñskich zak³ad remontowy, a w 1952
powstaje zak³ad ,,Klimat" produkuj¹cy urz¹dzenia wentylacyjne,
klimatyzacyjne i odpylaj¹ce. W 1971 roku zak³ad staje siê jednostk¹
samodzieln¹ pod nazw¹ FUWiO ..KOWENT". Obecnie firma prywatna.
1935
9 listopada powstaje oddzia³ Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego,
tworz¹c pocz¹tki zorganizowanego ruchu krajoznawczego
i regionalnego. Podjête zostaj¹ pierwsze próby utworzenia w mieœcie
muzeum regionalnego.
1938
Uruchomienie przez in¿. Ludwika Kembliñskiego Odlewni i Zak³adów
Mechanicznych w Wo³owie-obecnie czêœci St¹porkowa.
1939
3 wrzeœnia odbywa siê pierwszy nalot niemieckich samolotów na miasto.
Uszkodzony zostaje dworzec i tory kolejowe. Kolejne naloty
nastêpuj¹ 4 i 5 wrzeœnia. Ginie ok. 60 osób, a zniszczeniu ulegaj¹
odlewnia ,,S³owianin" i fabryka ceg³y ogniotrwa³ej ,,Elka".
1939
5 wrzeœnia - Niemcy zbombardowali Fa³ków i Czermno.
1939
6 wrzeœnia - obrona Rudy Malenieckiej przed wojskami niemieckimi.
Po wysadzeniu przez Polaków mostów na rzece Czarnej, Niemcy
zbombardowali Rudê Malenieck¹.
1939
8 wrzeœnia Niemcy zajmuj¹ Koñskie, dokonuj¹c pogromu ludnoœci
¿ydowskiej oraz pal¹c XVII-wieczn¹ synagogê.
1939
Od 15 wrzeœnia do listopada Niemcy tworz¹ obóz przejœciowy dla jeñców
polskich w hali fabrycznej obecnej Fabryki ,,Kowent".
1940
W styczniu okupant zamyka koneckie gimnazjum, zezwalaj¹c na otwarcie
Szko³y Handlowej.
1941
Utworzenie wiosn¹ przez Niemców getta dla ludnoœci ¿ydowskiej.
Likwiduj¹c w listopadzie 1942 roku getto, Niemcy dokonali
ostatecznej zag³ady koneckiej ludnoœci pochodzenia ¿ydowskiego.
1941
Jesieni¹ okupant zak³ada w pó³nocnej czêœci miasta, na tzw. "Budowie",
obóz jeñców radzieckich. Nadzorowany przez Wermacht pod
kryptonimem ,,Nordkaserne Koñskie", czynny do jesieni 1943 roku, sta³
siê miejscem zag³ady kilkunastu tysiêcy jeñców. Ofiary obozu
spoczywaj¹ na cmentarzu w podkoneckiej miejscowoœci Barycz.
Powiat Konecki
1941
1942
1942
1943
1943
1944
1944
1944
1945
1945
1945
1946
1947
1947
8 kwietnia niemiecki radca szkolny Mitmann zwo³uje konferencjê
nauczycieli, oficerów rezerwy. Wszyscy, którzy na ni¹ przybyli, zostaj¹
aresztowani i wywiezieni do obozów koncentracyjnych.
1 listopada ginie z r¹k okupanta pierwszy komendant koneckiego obwodu
Zwi¹zku Walki Zbrojnej- AK kapitan Jan Stoiñski, ps. ,,Górski",,Brzoza".
2/3 listopada. Oddzia³ Armi Krajowej Zygmunta Wyrwicza
ps. ,,Cumulus" uwalnia z wiêzienia 8 aresztowanych, zdobywaj¹c
jednoczeœnie broñ.
19/20 sierpnia masowe aresztowania mieszkañców miasta. Ogó³em
Niemcy zatrzymali i wywieŸli do obozów koncentracyjnych oraz
wiêzieñ w Kielcach i Radomiu 247 osób.
31 sierpnia/1 wrzeœnia - zgrupowanie Armii Krajowej, dowodzone przez
podporucznika Waldemara Szwieca ps. ,,Robot", opanowuje
miasto, zdobywaj¹c wiele sprzêtu i ¿ywnoœci, jednoczeœnie likwiduj¹c
konfidentów.
5 czerwca Oddzia³ Armii Krajowej Antoniego Hedy, ps. ,,Szary",
zdobywa wiêzienie, uwalniaj¹c 61 wiêŸniów.
We wrzeœniu powstaje konspiracyjna Miejska Rada Narodowa.
29 wrzeœnia w miejscowoœci Gruszka stoczona zosta³a z Niemcami bitwa
oddzia³ów Armii Ludowej i oddzia³u kapitana Filuka.
3 kwietnia w Koñskich powstaje Technikum Mechaniczno-Odlewnicze
Przemys³u Maszynowego; 1976 - Zespó³ Szkó³ Zawodowych Nr 1,
2002 - Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnych Nr 1.
16 stycznia - wyzwolenie Koñskich.
15 marca powstaje Pañstwowe Koedukacyjne Gimnazjum Kupieckie,
przekszta³cone w 1946 roku w Liceum Spó³dzielcze, a nastêpnie
w 1948 roku w Gimnazjum Handlowe (obecnie Zespó³ Szkó³
Ponadgimnazjalnych Nr 3).
W Koñskich powstaje Zasadnicza Szko³a Zawodowa Nr 2; 1991 - Zespó³
Szkó³ zawodowych Nr 2, 2002 - Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnych Nr 2
w Koñskich.
W Wo³owie (St¹porkowie) powstaje Szko³a Przemys³owa Zak³adów
Odlewniczych, 1971 - w St¹porkowie powstaje filia Liceum
Ogólnokszta³c¹cego w Koñskich, 1975 - powstaje zbiorczy zak³ad
szkolny pod nazw¹ Zespó³ Szkó³ Zawodowych Odlewni ¯eliwa
,,Niek³añ" w St¹porkowie, 1991 - przekszta³cenie ZSZ Odlewni
¯eliwa ,,St¹porków" w Zespó³ Szkó³ zawodowych im. Stanis³awa
Staszica, 2002 - Przekszta³cenie istniej¹cego Zespo³u Szkó³
Ponadpodstawowych w Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnych im.
St. Staszica, w sk³ad którego wesz³y dotychczasowe szko³y: Liceum
Ogólnokszta³c¹ce, Liceum Profilowane, Technikum Handlowe
i Technikum Ochrony Œrodowiska.
W Koñskich powstaje Pañstwowe Liceum Pedagogiczne; 1974 - Studium
Wychowania Przedszkolnego, 1984 - Studium Nauczycielskie,
1991 - Zespó³ Szkó³ Ogólnokszta³c¹cych, 1994 - II Liceum
Ogólnokszta³c¹ce.
Powiat Konecki
25
1948
1948
1961
26
Po³¹czenie Odlewni ,,Nieborów" z Odlewni¹ L. Kembliñskiego
w Odlewniê ¯eliwa ,,Niek³añ", która w 1979 roku zmienia nazwê na-Odlewnia ¯eliwa ,,St¹porków", a potem Fabryka Radiatorów
,,St¹porków" S.A.
Po³¹czenie trzech najwiêkszych upañstwowionych odlewni w jedn¹
firmê - Koneckie Zak³ady Odlewnicze.
W Koñskich przy ul. 1-go Maja zostaje utworzony Powiatowy Zak³ad
Wychowawczy. W 1981 roku zostaje on przekszta³cony w Specjalny
Oœrodek Szkolno-Wychowawczy i przeniesiony do Baryczy. Od 1999
roku zostaje powo³any Zespó³ Szkó³ Specjalnych wchodz¹cy w sk³ad
SOS-W, który obejmuje Publiczn¹ Szko³ê Podstawow¹ i Publiczne
Gimnazjum.
1967
Nadanie praw miejskich dla St¹porkowa.
1968
Oddanie do u¿ytku najwiêkszego zak³adu przemys³owego w Koñskich-Zak³adu Metalurgicznego Maszyn Budowlanych (Zak³adów
Metalurgicznych ,,Zamtal").
1968
23 sierpnia - powo³ano Rolniczy Rejonowy Zak³ad Doœwiadczalny
z tymczasow¹ siedzib¹ w Kielcach; 1975 - powstaje Wojewódzki
Oœrodek Postêpu Rolniczego w Modliszewicach; w 1990 roku zmienia
nazwê na Wojewódzki Oœrodek Doradztwa Rolniczego, a w 2005 roku
na Œwiêtokrzyski Oœrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach.
1982
Przekazano do zagospodarowania obiekty nowego szpitala w Koñskich,
który pierwotnie nosi³ nazwê Szpitala Rejonowego. W 2002 roku
placówka zosta³a przemianowana na Szpital Specjalistyczny im.
œw. £ukasza.
1985
16 paŸdziernika miasto zostaje odznaczone przez Radê Pañstwa Orderem
Krzy¿a Grunwaldu III klasy za wk³ad wniesiony w walkê z niemieckim
okupantem.
1990
W Rudzie Pilczyckiej (gm. S³upia Konecka) powsta³ Dom Pomocy
Spo³ecznej dla przewlekle, psychicznie chorych i niepe³nosprawnych
intelektualnie. Pocz¹tki funkcjonowania placówki siêgaj¹ 1951 roku,
kiedy dzia³a³a jako zak³ad.
1991
W Koñskich, w zabytkowym budynku z 1903 roku, gdzie pierwotnie
mieœci³ siê lazaret dla ¿o³nierzy rosyjskich, a po 1918 roku Szpital
Powiatowy, po gruntownym remoncie oddano do u¿ytku Dom Pomocy
Spo³ecznej ,,Cichy Zak¹tek".
1996
W Czarnieckiej Górze (gm. St¹porków) otwarto Wojewódzki Oœrodek
Rehabilitacji Dzieci i Osób Niepe³nosprawnych. W 2001 roku
placówka zosta³a przemianowana na Œwiêtokrzyskie Centrum
Rehabilitacji.
1998
8 maja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaœniewski
uroczyœcie otwiera kryt¹ P³ywalniê Miejsk¹.Odbywaj¹ siê obchody
250-tej rocznicy nadania miastu praw miejskich.
Powiat Konecki
1999
1 stycznia, po reformie administracyjnej miasto staje siê ponownie stolic¹
powiatu koneckiego. Na uroczystej sesji w dniu 10 listopada ustanowiony
zostaje herb powiatu.
1999
5 wrzeœnia - Prymas Polski Józef Glemp dokonuje koronacji obrazu
Matki Bo¿ej Wychowawczyni w Czarnej.
2000
Sierpieñ-po raz drugi Koñskie odwiedza Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej Aleksander Kwaœniewski.
2004
24 stycznia - otwarcie Izby Pamiêci i Tradycji Ziemi Koneckiej przy
Oddziale PTTK, przy ul. Zamkowej 7.
2004
21 sierpnia w Koñskich ods³oniêto pomnik majora Henryka
Dobrzañskiego ps. ,,Hubal" w 65 rocznicê wybuchu II wojny œwiatowej.
2005
8 kwietnia w Koñskich odby³y siê wielkie uroczystoœci w celu uczczenia
pamiêci papie¿a Polaka Jana Paw³a II. Ho³d wielkiemu Polakowi odda³o
ca³e spo³eczeñstwo powiatu koneckiego.
Powiat Konecki
27