Odpowiedzi

„A”: Proszę o wyrażenie stanowiska w sprawie korzystania na bloku
operacyjnym (BO) z małego autoklawu parowego (dotychczas
nieużywany), w przypadkach nagłych w sytuacji, gdy w trakcie
zabiegu operacyjnego upadnie element narzędzia lub narzędzie
nie posiadające zamiennika, a będące nieodzownym do
przeprowadzenia (zakończenia) operacji.
Celem powoływania Centralnych Sterylizatorni stało się przesłanie
stanowiące w swym zasadniczym założeniu ochronę przed zakażeniami, jakie
stanowiły często nieprofesjonalnie reprocesowane wyroby medyczne.
Przeprowadzanie procesów dekontaminacyjnych w jednym miejscu i przez
przygotowane do tego zespoły profesjonalistów, ma gwarantować skuteczność
mycia i dezynfekcji, przy użyciu wyspecjalizowanego sprzętu oraz prawidłowość
procesów sterylizacyjnych, kontrolowanych wg przyjętych normatywnie zasad i
w pełni dokumentowanych. Nie stoi to jednak w sprzeczności, o ile istnieją ku
temu przesłanki, aby powołać w określonej jednostce opieki zdrowotnej SL
(Lokalną Sterylizatornię) lub PS (Punkt Sterylizacji). Wówczas należałoby
zapewnić w tych miejscach w pełni profesjonalny sprzęt i zespół o
przygotowaniu zawodowym. Przez przygotowanie zawodowe rozumiemy
odbycie kursu kwalifikacyjnego lub ukończenie szkoły, przygotowującej do
zawodu Technika sterylizacji medycznej. W przeciwnym razie obowiązki
reprocesowania ( dekontaminacji) powinny pozostać w rękach osób
stanowiących zespół CS. O procesach sterylizacji, doborze sterylizatorów w
odniesieniu do rodzaju wyrobów pisaliśmy odpowiadając na pytanie dot.
sterylizatora STATIM. Odnosiło się to również do procesów szybkich, wyrobów
nieopakowanych.
Zgodnie z normą PN-EN 13060+A1 (małe Sterylizatory parowe) zależność temperatura-czas dla warunków sterylizacji przedstawia się następująco:
 temp. 121oC – minimalny czas utrzymania 15 minut.
 temp. 134 oC – minimalny czas utrzymania 3 minuty
 temp. 143 oC – minimalny czas utrzymania 1 minuta + czas wyrównania 15s.
lub 30 s.
Czas ekspozycji = czas wyrównania + czas utrzymania.
Czas pojedynczego cyklu = faza wstępna + czas ekspozycji + czas suszenia i
wyrównania ciśnienia do atmosferycznego.
Np. cykl szybki narzędzi litych nieopakowanych w autoklawie Exacta wynosi 17
min + 4 min ekspozycji sterylizacyjnej + 10 min suszenia + 3 min wyrównania.
W autoklawach tego typu występują również programy standardowych cykli dezynfekcji termicznej, których nie należy traktować jako cykli do sterylizacji wyrobów medycznych z wymaganą redukcją drobnoustrojów do poziomu równego
SAL 10-6.
Pragniemy również podkreślić że rutynowe monitorowanie i kontrola skuteczności cykli sterylizacyjnych połączona z orzekaniem i zwalnianiem wyrobów
po sterylizacji, w swych wymogach (PN-EN-ISO 14937) nie różni się, ze względu na rodzaj zastosowanego cyklu (a ocenia efekt finalny), i jest jednakowa dla
wszystkich rodzajów cykli – wszystkich ekspozycji sterylizacyjnych.
Ponadto pragniemy podkreślić , że w cyklu fash nie mogą być sterylizowane
narzędzia zawierające zawiasy, zaworki, rurki, szczeliny itp. Oznacza to, że nie
można zastosować tego procesu do większości narzędzi operacyjnych.
Sterylizację wykonuje się bez opakowania, co uniemożliwia zachowanie jałowości od zakończenia procesu, przez transport do sali operacyjnej do czasu użycia.
W „Ogólnych wytycznych sterylizacji wyrobów medycznych i innych przedmiotów wielorazowego użycia wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności podczas których może dojść do przeniesienia
choroby zakaźnej lub zakażenia” zaleca się sterylizację wyrobów umieszczonych w systemie bariery sterylnej. Nie dopuszcza się sterylizacji bez użycia
opakowania ze względu na możliwość kontaminacji wyrobów po zakończeniu
sterylizacji przed użyciem.
„B” - Kto powinien nadzorować poszczególne etapy dekontaminacji i
sam proces (CS nie pracuje w godzinach nocnych i popołudniowych w soboty, niedziele, święta. BO pełni dyżury całodobowe.)?
Odpowiedzialność za proces dekontaminacji ponosi jego wykonawca, czyli kierownik bloku operacyjnego. Nadzór nad prawidłowym zapisem procedury i jakością procesu spoczywa na osobie decydującej o przyjętych rozwiązaniach. Zapewnienie całodobowej obsługi bloku operacyjnego w zakresie zaopatrzenia w
materiały sterylne jest możliwe przez przyjęcie następujących rozwiązań:
a) całodobowa praca centralnej sterylizatorni
b) dyżury weekendowe na jedną zmianę
c) odpłatne dyżury pod telefonem pracowników centralnej sterylizatorni
d) zwiększenie ilości narzędzi dla zapewnienia pełnego zaopatrzenia na czas
przerwy w pracy centralnej sterylizatorni
„C” - Czy personel bloku operacyjnego do obsługi ww. autoklawu może
bazować na przeszkoleniu stanowiskowym, czy wymagalnym jest
ukończenie właściwego kursu?
Szkolenie stanowiskowe obejmuje proste czynności związane z obsługą sterylizatora. Jest to dalece niewystarczające dla zapewnienia jakości wyrobów sterylnych. Pracownicy wykonujący dekontaminację obejmującą sterylizację powinni mieć ukończony kurs kwalifikacyjny z zakresu technologii sterylizacji wyrobów medycznych lub dyplom ukończenia technikum sterylizacji medycznej.
„D” - Czy fakt kwalifikacji odnotowywać w dokumentacji BO oraz karcie operacji a także w indywidualnej karcie pacjenta?
Dokumentacja potwierdzająca kwalifikacje personelu powinna znajdować się
w dziale kadr i u kierownika bloku operacyjnego. Nie ma potrzeby potwierdzania kwalifikacji na każdej karcie zabiegu. Najważniejsze jest natomiast zagwarantowanie kwalifikowanej kadry pracowników do wykonania procesów
technologicznych sterylizacji wyrobów medycznych.
„E” - Czy istnieją akceptowalne metody szybkiego wyjaławiania sprzętu medycznego? Proces sterylizacji musi trwać tak długo, CS nie posiada ste-
rylizatora plazmowego. Jakie są rozwiązania w innych placówkach? Czy
istnieją procedury, zalecenia na wypadek podobnych zdarzeń?
O długości cyklu sterylizacji decyduje producent sterylizatora i potwierdza to
badaniami. przeciętny czas trwania procesu dla zestawów narzędziowych trwa
45-60 min. Nie ma na rynku urządzeń działających błyskawicznie, jak często
oczekują tego zespoły operacyjne. Rozwiązaniem tego problemu jest zwiększenie liczby narzędzi, aby umożliwić wykonanie prawidłowego procesu dekontaminacji. Sterylizator plazmowy nie jest rozwiązaniem zastępczym dla
braku narzędzi. Koszt jego zakupu i eksploatacji jest wysoki, w znaczącym
stopniu pokryłby wydatki związane z zakupem narzędzi.
Zespół konsultantów PSSM
Elżbieta Kutrowska
Waldemar Olszak
Barbara Waszak
28.04.2016