pobierz PDF

TRZECI MIESIĄC
Rozdział 8
TRZECI MIESIĄC
W PRZYBLIŻENIU OD 9 DO 13 TYGODNIA
C
hociaż rozpoczął się ostatni miesiąc pierwszego trymestru twojej ciąży (wspaniale!), nadal możesz odczuwać wiele wczesnych objawów (to już mniej wspaniale).
Pewnie się zastanawiasz, dlaczego jesteś tak wyczerpana: czy jest to typowe zmęczenie
pierwszego trymestru ciąży, czy też wynika ono z konieczności wstawania trzy razy
w nocy do toalety (zapewne i to, i to). Ale głowa do góry (jeśli masz siłę ją podnieść).
Nadchodzą lepsze dni. Jeśli nękały cię nudności czy wymioty (i odbierały ci apetyt),
wkrótce sytuacja powinna się poprawić. Będziesz miała więcej energii, toteż łatwiej ci
będzie wziąć się do działania. A ponieważ parcie na pęcherz nie będzie już tak silne,
rzadziej też będziesz musiała biegać za potrzebą. Najwspanialszym jednak wydarzeniem
i przeżyciem trzeciego miesiąca ciąży jest możliwość usłyszenia bicia serca dziecka podczas comiesięcznego badania – słysząc je, nagle stwierdzisz, że wszystkie dolegliwości
i niedogodności są mało istotne.
TWOJE DZIECKO W TYM MIESIĄCU
T
ydzień 9. Twoje dziecko (które oficjalnie
zmienia nazwę z embrionu na płód) urosło i ma już około 2,5 cm długości, czyli jest
wielkości średniej zielonej oliwki. Rozwija
się jego głowa, przybierając stopniowo proporcje typowe dla dziecka. W tym tygodniu
zaczynają się kształtować maleńkie mięśnie,
co pozwoli dziecku poruszać rączkami i nóżkami, chociaż musi minąć jeszcze przynajmniej miesiąc, nim poczujesz te lekkie ciosy
i kopnięcia. Mimo że jest jeszcze za wcześnie,
by coś czuć, prawdopodobnie można już coś
175
176
DZIEWIĘĆ MIESIĘCY CIĄŻY
usłyszeć: cudowny odgłos bicia serca dziecka,
odbierany za pomocą aparatu Dopplera w gabinecie lekarskim. Posłuchaj tego rytmu – na
pewno twoje serce zacznie bić szybciej!
Tydzień 10. Dziecko, które ma teraz około
3,8 cm długości (czyli jest wielkości suszonej śliwki) szybko rośnie, z czym wiąże się
kształtowanie się kości i chrząstek, a maleńkie wgłębienia na nóżkach rozwijają się, tworząc kolana i stawy skokowe. Niewiarygodne – jak na organizm wielkości śliwki – jest
to, że funkcjonują już maleńkie łokcie. Pod
dziąsłami powstają zalążki tego, co w przyszłości stanie się ząbkami. Żołądek wytwarza
już soki trawienne, nerki – większą ilość moczu, a jeśli to chłopiec, jego jądra już produkują testosteron (ach ci chłopcy!).
Tydzień 11. Twoje dziecko ma teraz około
5 cm długości i waży około 9 g. Jego ciałko
wyprostowuje się, wydłuża się tułów, powstają mieszki włosowe i łożyska paznokci (same
paznokcie zaczną rosnąć za kilka tygodni).
Paznokcie powstają na pojedynczych paluszkach, które zaledwie kilka tygodni temu porozdzielały się na dłoniach i stopach. Choć
jeszcze nie można rozpoznać płci dziecka
(nawet podczas USG), to – jeśli jest to dziewczynka – rozwijają się jajniki. Natomiast mogłabyś zobaczyć – gdyby można było zajrzeć
w głąb twojej macicy – że płód ma teraz już
wyraźnie ludzki wygląd – rączki i nóżki trzyma przed sobą, uszka mają już niemal końcową postać (nawet jeśli jeszcze nie we właściwym miejscu), nozdrza są na koniuszku
nosa, ma też język i podniebienie, a nawet
widoczne sutki.
Tydzień 12. Dziecko w ciągu minionych
trzech tygodni podwoiło swą wielkość: waży
obecnie 14 g i ma (od czubka głowy do pośladków) około 6,3 cm długości. Jest mniej
więcej wielkości świeżej dużej śliwki i szybko się rozwija. Bo choć większość układów
Twoje dziecko w trzecim miesiącu
w jego organizmie jest już w pełni ukształtowana, wiele narządów musi dojrzeć. Układ
pokarmowy „ćwiczy” ruchy perystaltyczne
umożliwiające przesuwanie się pokarmu
(a zatem jedzenie), szpik kostny wytwarza białe ciałka krwi (organizm maleństwa
będzie zatem w stanie zwalczać zarazki, na
przykład te w żłobku), a przysadka mózgowa
mieszcząca się u podstawy mózgu zaczyna
wytwarzać hormony (dzięki czemu twoje
dziecko pewnego dnia będzie mogło mieć
własne potomstwo).
Tydzień 13. Pod koniec pierwszego trymestru ciąży płód urósł do wielkości kolejnego owocu – ma teraz rozmiar brzoskwini,
czyli około 7,5 cm długości. Głowa stanowi
jedną drugą długości ciała (mierzonego od
czubka głowy po pośladki), ale reszta ciała rozwija się coraz szybciej i w chwili urodzenia dziecka głowa stanowić będzie już
tylko jedną czwartą jego ogólnej długości.
Tymczasem jelita, które rozwijają się wewnątrz pępowiny, zaczynają powoli schodzić do swego ostatecznego miejsca, czyli
podbrzusza dziecka. W tym tygodniu zaczną
powstawać także struny głosowe (aby maleństwo mogło płakać… jeszcze nie teraz, ale już
wkrótce!).
TRZECI MIESIĄC
CO MOŻESZ ODCZUWAĆ
Z
awsze pamiętaj, że każda ciąża jest inna,
tak jak inna jest każda kobieta. Możesz
odczuwać wszystkie wymienione dalej objawy jednocześnie lub nie odczuwać żadnego albo tylko kilka z nich. Jedne trwają już
od poprzedniego miesiąca, przy czym niektóre mogą być ledwo zauważalne, ponieważ
zdążyłaś się już do nich przyzwyczaić, inne
natomiast są zupełnie nowe. Odczuwać możesz też inne niż tu wymienione objawy. Oto,
czego możesz doświadczać w tym miesiącu:
ZAJRZYJ DO ŚRODKA
OBJAWY FIZYCZNE
▲
zmęczenie, brak energii, senność;
▲
częste oddawanie moczu;
▲
nudności, z wymiotami lub bez;
▲
nadmierne wydzielanie śliny;
▲
zaparcia;
▲
zgaga, niestrawność, wzdęcia;
▲
awersje pokarmowe i zachcianki;
▲
wzrost apetytu, szczególnie gdy osłabną
poranne nudności;
▲
zmiany w obrębie piersi: pełność, ciężkość, wrażliwość, mrowienie, ściemnienie otoczki brodawki; gruczoły łojowe
wokół brodawki stają się widoczne i wyglądają jak gęsia skórka; powiększa się
siatka niebieskich linii pod skórą;
W tym miesiącu macica jest nieco większa od
grejpfruta i możesz zauważyć, że stajesz się coraz
szersza w talii. Pod koniec miesiąca macica będzie
wyczuwalna tuż nad kością łonową, w dolnej części
podbrzusza.
ODCZUCIA PSYCHICZNE
▲
w dalszym ciągu niestabilność nastrojów, na którą mogą się składać: huśtawka emocjonalna, rozdrażnienie, nieracjonalność, niewytłumaczalna płaczliwość;
▲
obawy, strach, radość, euforia – jeden
z tych objawów lub wszystkie;
okresowe bóle głowy;
▲
nowy spokój wewnętrzny;
▲
okresowe omdlenia lub zawroty głowy;
▲
▲
mocniejsze zaokrąglenie brzucha, przez
co ubrania zaczynają być ciasne.
nadal trwające poczucie niepewności co
do ciąży („Czy naprawdę rozwija się we
mnie dziecko?”).
▲
zwiększenie się liczby żyłek widocznych
na brzuchu, nogach i w innych miejscach,
wynikające z powiększenia się objętości
krwi;
▲
niewielki wzrost ilości wydzieliny z pochwy;
▲
177
178
DZIEWIĘĆ MIESIĘCY CIĄŻY
CZEGO MOŻESZ OCZEKIWAĆ W CZASIE BADANIA LEKARSKIEGO
W
tym miesiącu wizyta kontrolna u lekarza może obejmować – w zależności od
jego stylu pracy i twojego stanu – następujące
badania:
▲
pomiar masy ciała i ciśnienia krwi;
▲
badanie moczu na zawartość cukru i białka;
▲
określenie czynności serca płodu;
▲
określenie wielkości macicy na podstawie
zewnętrznego pomiaru i porównania jej
wymiarów z wielkością charakterystyczną dla danego wieku ciążowego;
▲
określenie wysokości dna macicy;
▲
kontrolę rąk i stóp pod kątem występowania obrzęków, a nóg pod kątem żylaków.
Będziesz też miała okazję zadać pytania
lub przedyskutować nurtujące cię problemy –
przygotuj sobie wcześniej ich listę.
CO MOŻE CIĘ NIEPOKOIĆ
ZAPARCIA
Od kilku tygodni mam straszne zaparcia.
Czy to typowe?
N
ieregularność wypróżnień i związane
z tym wzdęcia, gazy oraz przepełnienia jelit
to uciążliwość, na którą kobiety w ciąży uskarżają się bardzo często. Istnieje kilka ważnych
przyczyn takiej sytuacji. Po pierwsze, zwiększone stężenie progesteronu krążącego w twoim
ciężarnym organizmie powoduje, że mięśniówka jelita rozluźnia się, co spowalnia proces wydalania, czyli pokarm dłużej zalega w układzie
pokarmowym. Dobra wiadomość: dzięki temu
składniki odżywcze dłużej mogą być wchłaniane do układu krwionośnego, a zatem więcej ich
dociera do organizmu dziecka. Zła wiadomość:
z tego powodu większa ilość produktów przemiany materii nie jest wydalana, lecz pozostaje
w twoim ciele. Po drugie, rosnąca macica uciska na jelita, hamując ich normalną aktywność
i uniemożliwiając taki tryb wydalania; do jakiego przywykłaś przed ciążą.
Ale nie musisz traktować zaparć jako dolegliwości nieodwołalnie związanej z ciążą.
Zarówno zaparcia, jak i hemoroidy, które
często są skutkiem zaparć, można pokonać
za pomocą niżej podanych sposobów.
Wejdź w przymierze z błonnikiem. Ty i twoja
okrężnica potrzebujecie od 25 do 35 g błonnika
dziennie. Nie musisz go ważyć – musisz natomiast pamiętać o systematycznym spożywaniu
żywności będącej jego dobrym źródłem, czyli: świeżych owoców i warzyw (surowych lub
tylko lekko obgotowanych i najlepiej nieobranych), pełnoziarnistych płatków zbożowych
i razowego pieczywa; roślin strączkowych (fasoli i grochu), a także suszonych owoców. Powinnaś też skoncentrować się na produktach
zielonych, i to nie tylko na warzywach, ale
także na słodkich, soczystych kiwi – małych
owocach o silnym działaniu przeczyszczającym. Jeśli dotąd jadłaś mało błonnika, to teraz
wprowadzaj do jadłospisu bogatą w błonnik
żywność stopniowo, aby twój przewód pokarmowy nie zaprotestował gwałtownie (ponieważ skutkiem ubocznym stosowania diety
bogatej w błonnik są często i powszechnie –
choć na szczęście tylko tymczasowo – wzdęcia,
możesz właśnie tego doświadczyć).
Jeśli to wszystko ci nie pomoże, włącz do
swej diety silnie działający błonnik w postaci płatków pszennych czy psyllium (rozpuszczalny błonnik)*, zaczynając od niewielkiej
–––––––––––––––––
* W aptekach dostępne są również różne preparaty
błonnika w tabletkach (przyp. A.K.).
TRZECI MIESIĄC
KOLEJNY POWÓD ZMĘCZENIA,
ZMIENNYCH NASTROJÓW I ZAPARĆ
Czy ostatnio doskwiera ci zmęczenie, zły nastrój
i zaparcia? Witaj w klubie kobiet w ciąży! Oczywiście u większości przyszłych mam za te nieprzyjemne objawy odpowiada aktywność hormonów
ciążowych, lecz identyczne objawy może wywołać niedobór jednego z hormonów – tyroksyny.
Wówczas dochodzi także do przyrostu masy
ciała, pojawiają się różne problemy ze skórą (staje się ona sucha i łuszczy się), bóle i kurcze mięśni, zmniejszenie libido, kłopoty z pamięcią oraz
obrzęki – zwłaszcza dłoni i stóp (inny objaw, jakim jest silniejsze odczuwanie zimna, trudniej pomylić z objawem ciążowym, ponieważ kobietom
przy nadziei jest raczej za gorąco niż za zimno).
Lekarzom łatwo jest przeoczyć niedoczynność
tarczycy (czyli niedobór hormonów tarczycy wywołany słabym funkcjonowaniem tego gruczołu)
u przyszłej matki, jednak stan ten – który dotyka
jedną kobietę na pięćdziesiąt – może negatywnie
wpłynąć na ciążę (oraz spowodować zaburzenia
w czasie połogu – patrz str. 467), dlatego tak ważne jest prawidłowe rozpoznanie i leczenie. Z kolei
nadczynność tarczycy (czyli nadmiar hormonów
tarczycy spowodowany nadmierną aktywnością
tego gruczołu), choć rzadziej spotykana u przyszłych mam, także może spowodować powikłania,
jeśli nie będzie leczona. Objawami nadczynności
tarczycy – które także można łatwo pomylić z objawami ciążowymi – są zmęczenie, bezsenność,
drażliwość, zwiększona ciepłota ciała oraz nadwrażliwość na wyższą temperaturę, przyspieszona akcja serca i utrata masy ciała (albo trudności
z przybraniem na wadze).
Jeśli w przeszłości rozpoznano u ciebie problemy z tarczycą (nawet jeśli zostały wyleczone) bądź
obecnie bierzesz leki z powodu złego jej funkcjonowania, koniecznie powiedz o tym lekarzowi –
zapotrzebowanie bowiem organizmu na hormony
tarczycy zmienia się w czasie ciąży, być może należy ponownie zaordynować ci leki lub zmienić ich
dawkę (patrz str. 526–527).
Jeśli nigdy nie stwierdzono u ciebie choroby tarczycy, lecz doświadczasz niektórych lub wszystkich objawów jej nadczynności lub niedoczynności
(a już zwłaszcza gdy w twojej rodzinie zdarzały się
choroby tarczycy), skonsultuj się z lekarzem. Zwykłe badanie krwi wystarczy, by sprawdzić funkcjonowanie tego gruczołu.
dawki i stopniowo zwiększając ją wedle potrzeb. Uważaj jednak, by ich nie przedawkować, ponieważ szybko przechodzą one przez
układ trawienny i mogą sprawić, że ważne
substancje pokarmowe nie zostaną wchłonięte przez twój organizm.
Nie jedz ziaren rafinowanych. Podobnie jak
błonnik ułatwia wypróżnianie, tak produkty
z rafinowanych ziaren utrudniają ten proces.
Unikaj ich zatem, a w szczególności białego pieczywa (i innych wypieków) oraz białego ryżu.
Dużo pij. Zaparcia nie mają żadnych szans
przy dużej ilości przyjmowanych płynów.
Większość płynów – w szczególności woda
oraz soki warzywne i owocowe – skutecznie przesuwa pokarm w przewodzie pokarmowym i rozmiękcza stolec. Sprawdzonym
efektywnym sposobem przeciwdziałania
zaparciom jest przestawienie się na ciepłe
napoje, w tym na – podawaną zazwyczaj
w ośrodkach odnowy biologicznej – gorącą
wodę z cytryną, którą warto pić na czczo.
Stymuluje ona perystaltykę jelit, czyli wzmaga te ruchy, które umożliwiają przesuwanie
mas kałowych w jelitach. Natomiast przy
poważnych zaparciach pomocny jest napar
z suszonych śliwek lub suszone śliwki jako
przekąska.
Nie zwlekaj z wypróżnianiem się. Powstrzymywanie wypróżniania może osłabić mięśnie
odpowiedzialne za kontrolę nad tym procesem i doprowadzić do zaparć. Przed problemem tym ustrzeże cię planowanie: na przykład nieco wcześniej niż dotąd zjadaj bogate
w błonnik śniadania, by móc załatwiać się
jeszcze przed wyjściem do pracy, a nie męczyć się w samochodzie, który utyka w korkach ulicznych.
Nie przejadaj się. Jeśli będziesz zjadać duże
posiłki, przeciążysz układ pokarmowy, co
może prowadzić do zaparć. Lepiej spoży-
179