Raport z wizyty studyjnej - CENTRUM ASYSTENTURY SPOLECZNEJ

Projekt „CENTRUM ASYSTENTURY SPOŁECZNEJ (CAS) – model wsparcia zadań OPS/PCPR
w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
Raport z wizyty studyjnej
Belgia 6-9 kwiecień 2014 r.
Wstęp
W dniach 6-9 kwiecień 2014 roku zespół projektu pn. „Centrum Asystentury
Społecznej – model wsparcia zadań OPS/PCPR w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
w składzie: Barbara Górka – kierowniczka projektu; Agnieszka Maj – asystentka kierowniczki
projektu, Grzegorz Żymła – kierownik CAS, Piotr Kuźniak- prezes Fundacji Imago – partner
projektu; Małgorzata Polak – zastępca dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Bielsku-Białej, partner projektu wzięli udział w trzydniowej wizycie studyjnej w Belgii.
Celem wizyty było poznanie dobrych praktyk instytucjonalnego wsparcia osób
z niepełnosprawnością zarówno w zakresie usług asystenckich jak i zatrudniania. Podczas
wizyty uczestnicy odwiedzili następujące podmioty:
7.04.2014
L’ Arche – Ghent,
www.arkgemeenschap.be/Arkproject-Gent; www.larche.org.pl
Strona
Wspólnota składająca się z 6 osób niepełnosprawnych oraz 6 opiekunów, pracujących na pół
etatu (pełniących dyżury oraz wolontariusze). Opiekunowi na stałe mieszkają w Arce. Twórcą
wspólnoty jest Jean Vanier. Obecnie istnieje na świecie około 140 wspólnot w 40 krajach.
Życie Wspólnot opiera się na tworzeniu relacji między asystentami i osobami
z niepełnosprawnością. Wspólnoty są miejscem akceptacji słabości i wezwaniem do rozwoju
wszystkich ich członków. W domach L'ARCHE asystenci mieszkają razem z osobami
1
Osoba prowadząca: Elizabeth Oyen
Projekt „CENTRUM ASYSTENTURY SPOŁECZNEJ (CAS) – model wsparcia zadań OPS/PCPR
w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
z niepełnosprawnością intelektualną i dzielą z nimi codziennym życiem. Mają opracowane
systemy komunikacji, słownik obrazkowy w każdej pracowni, miejscu wspólnego
przebywania. Wszyscy mieszkańcy mają wpływ na to co się dzieje w domu i jak on wygląda.
Źródła finansowania: darowizny, dotacje rządowe, sprzedaż wyrobów własnych. Zarządca
nadzoruje sprawy finansowe, mieszkańcy Arki nie prowadzą swoich budżetów. Niektórzy
mieszkańcy pracują po za Arką, wówczas przyjeżdża asystent z miejsca pracy po ON i zabiera
go do miejsca pracy jeśli zachodzi taka potrzeba. Raz w miesiącu mieszkańcy Arki wyjeżdżają,
są zabierani przez rodziny zastępcze na weekend.
GTB – Ghent
www.groepintro.be
Strona
GTB jest agencją Federacji flandryjskiej , bezpośrednio podlega Ministerstwu Pracy a do jej
kompetencji należy włączanie i przywracanie osób z niepełnosprawnością na rynek pracy.
Instytucja jest finansowana ze środków rządowych Flandrii, ich statut jest określany jako
instytucja niezależna. Istnieją od 1996 roku, początkowo zajmowali się tylko wspieraniem
zatrudnienia ON na rynku pracy w formie zatrudnienia wspieranego, „szyciem na miarę”
stanowisk pracy dla osób ze szczególnymi potrzebami. GTB współpracuje z różnymi
podmiotami, zajmującymi się wsparciem zatrudnienia a ich agencje można znaleźć w każdym
flandryjskim urzędzie pracy (VDAB). Grupa docelowa GTB :ON z chorobami psychicznymi,
upośledzeniami umysłowymi i ruchowymi. GTB wspiera również niepełnosprawnych
pracowników (do 3 miesięcy po podjęciu pracy) oraz pracodawców, którzy chcą zatrudniać
pracowników o specjalnych potrzebach.
Ścieżka wsparcia GTB: klient przychodzący do GTB na wstępie rozmawia ze specjalistą , który
kwalifikuje go do uzyskania konkretnej ścieżki wsparcia. Na jej kształt ma decydujący wpływ
również zdanie samego klienta. Jeżeli oferta nie jest zadowalająca wówczas klient ma prawo
odmówić i poszukać innej instytucji. Po konsultacjach klient może trafić do centra szkoleń lub
skorzystać z job coachingu (obejmujący: poszukiwanie ofert i aplikowanie, przyuczenie do
wykonywania czynności w miejscu pracy). Zależnie od potrzeb i możliwości konkretnego
klienta trafia on na otwarty rynek pracy, stanowisko lub przedsiębiorstwo „szyte na miarę”
lub do podmiotu ekonomii społecznej. Decydują o tym zatrudnieni specjaliści na podstawie
zgromadzonych danych (elektroniczna teczka zawodowa). Ocena odbywa się na podstawie
2
Osoba prowadząca: Mario Verzele
Projekt „CENTRUM ASYSTENTURY SPOŁECZNEJ (CAS) – model wsparcia zadań OPS/PCPR
w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
skróconej klasyfikacji ICF liczącej 1424 kategorie. GTB wraz z VDAB wyróżniły 43 kategorie
dotyczące pracy zawodowej, które wpływają na całokształt procesu zatrudnienia i czynnej
pracy zawodowej. Kategorie obejmują m.in.: stan zdrowia, stopień samodzielności,
aktywność społeczną, czynniki zewnętrzne jak rodzina znajomi, przyjaciele a także osobiste:
wiek, płeć.
GTB dotowane jest przez rząd flandryjski za efekt zatrudnieniowy, a nie za czynności
doprowadzające do zatrudnienia. Przez organizację, rocznie przechodzi ok 4500 klientów –
ON z 29 tys. osób z ograniczonymi możliwościami pracy zawodowej.
Filozofia GTB:
- osoba, która przychodzi do GTB jest odpowiedzialna za swoje wybory. Rolą GTB jest
wzmacniać tę kompetencję;
- reagują kiedy dostrzegają problem, nie czekają aż klient przyjdzie sam;
- pracodawca oczekuje, że będziesz robić to co potrafisz;
- nie ważne kim jesteś ale kim się stajesz.
COMPAAN – Ghent
www.compaan.be
Osoba prowadząca: Ann Bodyn
Strona
Przykładowe
projekty
wspierające:
- usługi doradcze dla zatrudnionych (co najmniej rocznie) częściowo płatne. Klient otrzymuje
z VDAB czek opiewający na konkretną sumę i może skorzystać z 5 sesji doradczych. Wartość
czeku to 500 Euro z czego 40 Euro płaci klient.
-GOB – specjalizacja, trening, coaching – program uruchomiony głównie dla osób
niepełnosprawnych. Każdy z klientów ma osobistego coacha: typy kontaktu ciepły: razem
3
Organizacja składająca się z różnych działów i połączenia podmiotów realizujących usługi na
rzecz zatrudnienia osób w trudnej sytuacji życiowej. W ostatnim czasie zmienili nazwę na
którą składają się następujące filary:
Job&Co – agencja obsługująca osoby poszukujące pracy w tym osoby niepełnosprawne, dział
szkoleń okołozawodowych (np. z obsługi komputera czy kompetencji miękkich), zatrudnianie
wspierane: staże, doradztwo , job coaching (600 osób rocznie);
Con Brio- firma sprzątająca o statucie przedsiębiorstwa społecznego
Duet - usługi cateringowe ( z własną kuchnia i piekarnią),
Projekt „CENTRUM ASYSTENTURY SPOŁECZNEJ (CAS) – model wsparcia zadań OPS/PCPR
w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
z klientem coach np. idzie do pracodawcy; kontakt zimny: wsparcie merytoryczne, badanie
kompetencji (GTB). Prowadzenie treningu pracy w miejscu pracy (nie mylić z przyuczaniem
do zawodu – od tego są specjaliści nauki zawodu), program relacji uczeń – mistrz (do 800 h)
Wymagany wskaźnik zatrudnienia po otrzymanym wsparciu w przypadku ON to 50-70%
w zależności od stopnia niepełnosprawności.
Compaan to organizacja działająca, jak wszystkie instytucje, w partnerstwach tematycznych:
na rzecz osób w bardzo trudnej sytuacji, na rzecz osób ze specyficznymi/rzadkimi chorobami,
wyspecjalizowane doradztwo dla ON, komercyjne usługi dla pracodawców.
8.04.2014
Muzeum dr Guislain – Ghent
www.museumdrguislain.be
Osoby prowadzące: Yoon-Hee Lamot, Kristine Timperman
Strona
4
Muzeum funkcjonuje od 1986 r. i pełni potrójną rolę: edukacyjno – społeczną, rehabilitacja
poprzez sztukę, walka ze stereotypowym postrzeganiem chorych psychicznie organizując
wystawy i ekspozycje stałe i czasowe. Rocznie odwiedza muzeum ok 70 tys. osób. Muzeum
zatrudnia osoby chore psychicznie, które zakończyły leczenie szpitalne przygotowując ich
w ten sposób na wyjście do otwartego rynku pracy a także osoby będą ce w trakcie leczenie
co stanowi dla nich rehabilitacje i szansę na szybszy powrót do zdrowia. Zdarzają się też
sytuacje kiedy osoby mające trudności przebywają w muzeum w charakterze wolontariuszy.
Wśród osób zatrudnionych jako wolontariusze są także osoby odbywające wyroki. Muzeum
współpracuje z innymi instytucjami zarówno publicznymi, organizacjami pozarządowymi
i biznesem. Muzeum finansowane jest w równych częściach z 3 źródeł: środki rządowe,
własna działalność gospodarcza, środki prywatne (źródła kościelne, firmy farmaceutyczne).
Realizowane zatrudniane wspierane dotowane jest z odpowiednika polskiego ośrodka
pomocy społecznej przez 1 do 1,5 roku. Usługi asystenckie są prowadzone i mogą być
dotowane do 100%, w zależności od stopnia upośledzenia.
Projekt „CENTRUM ASYSTENTURY SPOŁECZNEJ (CAS) – model wsparcia zadań OPS/PCPR
w aktywizacji społecznej i zawodowej ON”
9.04.2014
VAPH – flamandzka agencja rządowa ds. ON
http://www.vaph.be
Osoba prowadząca: Rudi Kennes
Strona
5
Spotkanie było prowadzone przez 3 osoby zajmujące się bezpośrednio realizacja usług
asystenckich a także wdrażanie i konsultacją polityk i strategii na rzecz osób
niepełnosprawnych.
W Belgii istnieje dość skomplikowany system delegowania realizacji zadań publicznych na
poszczególne
regiony
oraz
lokalne
agencje
i
organizacje.
Typy
pomocy
ON:
- finansowa np. dofinansowanie adaptacji samochodu osobowego do potrzeb ON o ile nie
ma gotowego produktu na rynku. Nie finansują: np. sprzętu medycznego czy przyborów do
szkoły
- wsparcie i opieka instytucjonalna: domy opieki, domy dziennego pobytu, domy dla osób
pracujących. W tej kwestii nastąpią duże zmiany. Tendencja polega na odchodzeniu od
instytucjonalnych, stałych form wsparcia na rzecz usług ambulatoryjnych, przejściowych (od
2015 r.)
- PAB (budżet osobistej pomocy) – rozwiązanie, którego nie ma w Polsce – pieniądze na
asystenta osobistego i koszty z nim związane. Procedura przyznawania PAB rozpoczyna się
na wniosek ON i trafia do interdyscyplinarnego zespołu specjalistów (MDT), którzy oceniają
jakie wsparcie może otrzymać dana osoba, w jakiej kategorii się znajduje. Max stawka
pomocy to 45 tys Euro /rok a minimalna 5 tys. Decyzja weryfikowana jest jeszcze na
2 etapach (administracyjnym i, szczebel odp. wojewódzkiej komisji oceniającej).
Na dzień dzisiejszy ok 2300 osób ma asystenta, 6 tys. na niego oczekuje. Rozwiązanie
innowacyjne: koperta awaryjna: dla 200 osób, których sytuacja nagle się pogorszyła. Każda
ON ma swojego zarządcę budżetu ale to ON jest pracodawcą dla asystenta.