Raport z działalności w roku 2007

Raport z
działalności
w roku 2007
Szkoła Festiwalu Nauki
ul. Ks. Trojdena 4 | 02-109 Warszawa
[email protected] | www.sfn.edu.pl
tel. 22 597 07 68 | faks 22 597 07 15
Sponsorami Szkoły Festiwalu Nauki są:
Spis treści:
Nagroda ...........................................................................................................
I. Warsztaty laboratoryjne ...........................................................................
I. 1. Warsztaty laboratoryjne dla młodzieży .............................................
I. 2. Warsztaty laboratoryjne dla finalistów XXXVI Ogólnopolskiej
Olimpiady Biologicznej .....................................................................
I. 3. Warsztaty praktyczne dla dzieci .........................................................
I. 4. Nowe tematy warsztatów dla młodzieży .........................................
II. Ogólnodostępne wykłady .......................................................................
III. Udział w imprezach popularyzujących naukę ....................................
III. 1. Warszaty Naukowe „DNA Encyklopedia Życia”,
25 - 29 kwietnia 2007 .......................................................................
III. 2. 11. Piknik Naukowy Radia BIS, 25 maja 2007 .................................
III. 3. XI Festiwal Nauki, 22 - 30 września 2007 .......................................
III. 4. XI Festiwal Nauki w Pałacu w Jabłonnej, 23 września 2007 ......
III. 5. Noc Badaczy, 28 września 2007 .......................................................
IV. Kursy, konferencje i szkolenia dla nauczycieli ...................................
IV. 1. Kurs dla nauczycieli „Współczesna biologia wyzwaniem
dla nauczycieli”, 12 - 13 października 2007 ..................................
IV. 2. Konferencja „Oblicza współczesnej biologii” dla nauczycieli,
9 - 10 listopada 2007 ........................................................................
IV. 3. VI Mini Sympozjum dla nauczycieli, 1 grudnia 2007 ....................
IV. 4. Szkolenia dla nauczycieli poza Warszawą .....................................
IV. 5. Szkolenie dla wolontariuszy programu „Wolontariat
Studencki”, Szczecin, 22 kwietnia 2007 ........................................
V. Projekt Staż 2007 ......................................................................................
VI. Sprzedaż doświadczalnych zestawów edukacyjnych ......................
VII. Europejski projekt Volvox .....................................................................
VIII. Propagowanie idei Szkoły Festiwalu Nauki .....................................
IX. Współpraca międzynarodowa ..............................................................
X. Współpraca krajowa ................................................................................
XI. Plany Szkoły Festiwalu Nauki ...............................................................
XII. Współpracownicy ...................................................................................
Podziękowania ...............................................................................................
3
3
3
3
3
4
4
4
4
5
5
5
5
6
6
7
7
8
8
8
8
8
9
9
10
10
11
11
Ilustracja na okładce: mgr Grzegorz Papaj, wizualizacje czwartorzędowej struktury białka.
Szkoła Festiwalu Nauki
Nagroda
W tym roku Szkoła Festiwalu Nauki otrzymała nagrodę Polskiego
Towarzystwa Genetycznego za działalność popularyzatorską w latach
2004-2006.
I. Warsztaty laboratoryjne
I. 1. Warsztaty laboratoryjne dla młodzieży
W roku 2007 w laboratoriach Szkoły Festiwalu Nauki odbyło się 100
warsztatów dla młodzieży z klas licealnych i gimnazjalnych, w których
uczestniczyło 1534 uczniów. Warsztaty SFN odbywają się na terenie
dwóch laboratoriów Szkoły Festiwalu Nauki: w Międzynarodowym
Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej (IIMCB) oraz w Szkole
Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). Uczestnicy zajęć mieli do
wyboru takie tematy jak: Zbadaj swój DNA, Na tropach białek, Zabawy
z bakteriami, Zielona bakteria, Jak wycisnąć meduzę z bakterii i inne
cuda biotechnologii, Wiem, co jem!, Wspólna historia – ewolucja zapisana w genach. Opisy warsztatów znajdują się na stronie: ww.sfn.edu.
pl/program.php?id=2. Studenci z Koła „KNBiotech” MSB SGGW przeprowadzili także kilka warsztatów pt. „Poznajmy mutanty i transformaty”
przybliżające zagadnienia współczesnej biotechnologii.
W warsztatach uczestniczyło aż 51 grup spoza Warszawy. Młodzież
przyjeżdżała z tak odległych miejscowości jak: Częstochowa, Konin,
Szczecin, Węgorzewo. Prowadzenie zajęć jednocześnie w IIMCB i na
SGGW ma ogromne znaczenie dla grup pozawarszawskich. Bez zajęć
prowadzonych przez studentów z Koła „KNBiotech” MSB SGGW przyjazd
klas większych niż 16 - osobowe byłby niemożliwy.
Licealiści z Węgorzewa w laboratorium
SFN.
W kwietniu 2007, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie ogólnopolskiego finału XXXVI Olimpiady przeprowadziliśmy warsztaty pod
tytułem „Bakterie w biotechnologii” dla finalistów oraz ich nauczycieli.
Wszyscy uczestnicy zajęć ocenili je jako bardzo ciekawe i wartościowe.
W ramach współpracy z Komitetem Głównym Olimpiady Biologicznej,
Szkoła Festiwalu Nauki przeprowadziła również kurs szkoleniowy dla
czwórki laureatów przed finałami międzynarodowymi w Kanadzie. W
ankietach wypełnianych po zajęciach wszyscy finaliści bardzo wysoko
je ocenili. Oto kilka cytatów z ankiet:
„Tematyka w Szkole Festiwalu Nauki w 100% odpowiada moim oczekiwaniom i uważam ją za wyczerpującą”
„Tematyka była dla mnie bardzo interesująca i chętnie uczestniczyłabym w przyszłości w podobnych zajęciach”
„Zajęcia są bardzo dobrze prowadzone. Powinno być wiele zajęć praktycznych, których z powodów technicznych nie można przeprowadzać
w szkole”
1350
1400
1200
1000
664
800
600
758
500
400
200
0
I. 2. Warsztaty laboratoryjne dla finalistów XXXVI
Ogólnopolskiej Olimpiady Biologicznej
1534
1600
02/03
03/04
04/05
2006
2007
Liczba uczestników zajęć laboratoryjnych
dla młodzieży organizowanych przez SFN
w latach 2002 - 2007.
I. 3. Warsztaty praktyczne dla dzieci
W trakcie ferii zimowych oraz wakacji letnich przeprowadziliśmy
szereg warsztatów dla dzieci ze szkół podstawowych w ramach akcji:
„Zima w mieście” i „Lato w mieście”. Łącznie w zajęciach uczestniczyło
ponad 330 uczniów z terenu całej Warszawy i najbliższych okolic. W
trakcie zajęć dzieci poznawały podstawowe informacje o DNA, genach,
dziedziczeniu i funkcjonowaniu enzymów, budowały model DNA oraz
izolowały DNA z warzyw, badały działanie kilku enzymów.
Monika Hejnowicz (SFN) prezentuje
najmłodszym uczestnikom naszych zajęć
hodowlę nicienia C. elegans.
Raport 2007
I. 4. Nowe tematy zajęć warsztatowych dla młodzieży
„Czy wiesz co jesz?” - dla uczniów szkół gimnazjalnych
Nowe zajęcia dla uczniów szkół gimnazjalnych pozwalają zapoznać się
z metodą naukową. Na warsztatach uczniowie wykorzystują badawcze
metody naukowe w trakcie wykonywania eksperymentów. Zajęcia od
samego początku cieszą się dużym zainteresowaniem. Stworzenie ich
było wyjściem naprzeciw licznym oczekiwaniom ze strony nauczycieli,
którzy chcą przyprowadzać na nasze zajęcia gimnazjalistów. Zajęcia
powstały dzięki współfinansowaniu przez Biuro Edukacji m. st. Warszawy. Od wprowadzenia zajęć w październiku 2007, wzięło w nich udział
ponad 250 uczniów.
Materiały do zajęć „Czy wiesz co jesz?”.
Pełna lista wykładów organizowanych
przez SFN w 2007 roku:
„siRNA - mała cząsteczka, wielkie nadzieje. Ekspresowy Nobel XXI wieku” dr Jacek Jaworski z
Międzynarodowego Instytutu Biologi Molekularnej
i Komórkowej
„Mitochondria – zdumiewające organella” dr
hab. Krzysztof Zabłocki z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego;
Specjalny wykład Walentynkowy: „Neurobiologia Dobra: miłość, empatia, altruizm” prof. Ewa
Godzińska z Instytutu Biologii Doświadczalnej im.
M. Nenckiego;
„Neurogeneza a uczenie się, czyli po co nowe
neurony w starym mózgu” dr Robert Filipkowski z
Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego;
„Genetycznie modyfikowane organizmy - szanse
i zagrożenia” dr Grzegorz Bartoszewski z Katedry
Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin SGGW;
„Drzewo życia” prof. dr hab. Jan Kwiatowski z
Zakładu Systematyki i Geografii Roślin UW;
„O źródłach różnorodności, czyli czy rzeczywiście
geny determinują cechy organizmów” dr Andrzej
Mikulski z Zakładu Hydrobiologii UW;
„W poszukiwaniu genów człowieczeństwa” dr
Paweł Golik z Zakładu Genetyki UW;
Wykład inaugurujący nowy rok szkolny
(2007/2008): „DNA od A do Z” mgr Joanna Lilpop,
Szkoła Festiwalu Nauki;
„Dlaczego zarodkowe komórki macierzyste - Nobel 2007” dr hab. Maria A. Ciemerych - Litwinienko
z Zakładu Cytologii UW
„Biolog przy świątecznym stole” prof. dr hab.
Krzysztof Spalik z Zakładu Systematyki i Geografii
Roślin UW.
„Wspólna historia czyli ewolucja zapisana w genach” - dla uczniów
szkół licealnych
Głównym celem nowych warsztatów jest usystematyzowanie i pogłębienie wiedzy z zakresu genetyki i ewolucji oraz pokazanie praktycznych
metod prowadzenia badań naukowych w tych dziedzinach. Uczestnicy
zajęć zapoznają się z nowoczesną teorią ewolucji oraz zasadami i technikami jej badania. Zajęcia powstały dzięki współfinansowaniu przez
Biuro Edukacji m. st. Warszawy.
II. Ogólnodostępne wykłady
W roku 2007 odbyło się 13 wykładów popularno-naukowych, w których brało udział około 500 słuchaczy. Odbyły się dwa wykłady z okazji
nadania nagrody Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny: jeden za rok
2006 „siRNA - mała cząsteczka, wielkie nadzieje. Ekspresowy Nobel XXI
wieku” dr Jacka Jaworskiego oraz za rok 2007: „Dlaczego zarodkowe komórki macierzyste - Nobel 2007” dr hab. Marii A. Ciemerych - Litwinienko.
Szerokie spektrum tematów oraz wykładowcy z różnorodnych placówek
naukowych zapewnili wysoki poziom serii otwartych wykładów.
III. Udział w imprezach popularyzujących naukę
III. 1. Warsztaty Naukowe „DNA Encyklopedia Życia – poznaj
fascynujący Świat Biotechnologii”, 25 - 29 kwietnia 2007
Członkowie Szkoły Festiwalu Nauki, studenci z Koła Naukowego
Biotechnologów „KNBiotech” przy MSB SGGW oraz Fundacja BioEdukacji zorganizowali w dniach 25-29 kwietnia 2007 roku w Warszawie
cykl spotkań poświęconych genetyce, biologii molekularnej i inżynierii
genetycznej pt.: „DNA – Encyklopedia Życia”. Była to pierwsza w Polsce
tak duża impreza propagująca wiedzę o biotechnologii; okazała się ona
wspaniałym sukcesem organizatorów – w tym pięciodniowym wydarzeniu wzięło udział łącznie ponad 2400 osób z całej Polski.
Praktyczne warsztaty, które były integralną częścią imprezy „DNA
– Encyklopedia Życia” stały się również okazją do zapoznania się z
biotechnologią „od kuchni”. Uczestnicy warsztatów: izolowali swoje
oraz roślinne DNA; zapoznawali się z podstawowymi pojęciami genetycznymi takimi jak: transkrypcja, translacja, mRNA, tRNA; rozwiązywali
kryminalistyczne zagadki na podstawie analizy materiału genetycznego;
badali zmiany pH w roztworach; tworzyli bio-muzykę oraz zmagali się
z DNA origiami. Laboratoria, w których odbywały się zajęcia, przez cały
weekend 28-29 kwietnia były pełne odwiedzających, pragnących wcielić
się w rolę biotechnologów. „Biotechnologia w praktyce” przyciągnęła
przez dwa dni ponad 800 osób.
Szkoła Festiwalu Nauki
III. 2. 11. Piknik Naukowy Radia BIS, 25 maja 2007
Tegoroczny Piknik odbył się pod hasłem „Matematyka i My”. Zgodnie
z naszymi założeniami opracowaliśmy nowe propozycje zgodne z tematyką Pikniku, a oprócz tego prezentowaliśmy nasze sprawdzone pokazy.
Wspólnie z Fundacją BioEdukacji w dwóch piknikowych namiotach na
Podzamczu, przedstawiliśmy następujące propozycje:
• „Czekoladowe wyzwanie” - określanie czułości własnych zmysłów
• „Zagadka motylej łąki” – podstawy statystyki dla biologów i nie
tylko
• „Rodzinna genetyka” – udział cech rodziców u potomstwa
• „Izolacja DNA z cebuli” oraz „Zbadaj moc własnej śliny”
III. 3. XI Festiwal Nauki, 22 – 30 września 2007
Na XI Festiwalu Nauki SFN przeprowadziła następujące imprezy:
• „Wspólna historia – ewolucja zapisana w genach” warsztaty
weekendowe
• „Zbadaj swój DNA” warsztaty weekendowe
• „Czy wiesz, co jesz?” lekcje festiwalowe
III. 4. XI Festiwal Nauki w Pałacu w Jabłonnej,
23 września 2007
SFN zorganizowała serię następujących pokazów pod wspólnym
tytułem „Spotkania z Biologią”:
• „Izolacja DNA z warzyw" - przy użyciu prostych odczynników
dostępnych w każdej kuchni uczestnicy warsztatów na własne oczy
zobaczyli DNA wyizolowane z warzyw
• „Poznaj moc swojej śliny” - uczestnicy przekonali się jak działają
enzymy zawarte w ich własnej ślinie i dowiedzieli się na czym polega
trawienie pokarmów
• „Magia kolorów”- najmłodsi goście mogli zgłębić tajniki pojęcia pH
• „Genetyka dla początkujących” - dzięki specjalnym planszom nawet
najmłodsi mogli poznać zasady dziedziczenia cech u potomstwa
• „Analiza sensoryczna czekolady” - nawet wrażenia smakowe możemy
poddać analizie i sprawdzić, czy nasze osobiste odczucia mają coś
wspólnego z odczuciami innych.
Tłumy odwiedzały warsztaty praktyczne
podczas spotkań „DNA - Encyklopedia
Życia”.
III. 5. Noc Badaczy, 28 września 2007
Podczas Nocy Badaczy 2007 (impreza realizowana przez Zespół
Festiwalu Nauki z grantu Unii Europejskiej „Face to Face” w ramach
projektu Researchers’ in Europe) nasze pokazy odwiedziło około 200
zwiedzających. Nasze pokazy zyskały średnią ocenę 4,66 punków (5 to
ocena maksymalna). Zorganizowaliśmy następujące spotkania:
• „Jak UE uczy się – jarmark dobrych pomysłów”: Praktyczne
warsztaty z wykorzystaniem doświadczeń opracowanych przez kraje
partnerskie: Danię, Niemcy, Włochy, Portugalię, Wielką Brytanię
i Polskę realizujące europejski projekt edukacyjny „Volvox”. Na
stanowiskach poszczególnych państw każdy uczestnik mógł wykonać
samodzielnie eksperymenty proponowane przez partnerów projektu.
Nasze pokazy wsparły ambasady, które wyposażyły nas w dodatkowe
materiały informacyjne. Tematy pokazów:
» „Jak mierzyć światło ultrafioletowe” (Portugalia)
» „Jak badać czekoladę” (Wielka Brytania)
» „Czym jest Ceanorabditis elegans” (Włochy)
» „Zbuduj model serca”, „Moc białka” (Niemcy)
» „Składniki naszej diety” (Dania)
» „Tajemnice ewolucji” (Polska)
Stanowisko Szkoły Festiwalu Nauki i
Fundacji BioEdukacji podczas 11. Pikniku
Naukowego.
Raport 2007
• Warsztat dla dziennikarzy „Jak mówić ciekawie i prosto”: do udziału
w warsztatach zgłosiło się 20 dziennikarzy. Główną ideą warsztatów,
które odbyły się w naszym laboratorium, było przekonanie jego
uczestników, iż nawet o rzeczach skomplikowanych można mówić
w sposób prosty i zrozumiały. Dziennikarze wysłuchali wykładu
na temat interferencji RNA, który toczył się na dwóch poziomach
jednocześnie, z jednej strony w postaci obrazków zrozumiałych dla
dzieci oraz schematów bardziej specjalistycznych, zrozumiałych dla
zdolnego ucznia liceum bądź studenta biologii. Po wystąpieniu w
trakcie zajęć praktycznych prowadzący wprowadzili dziennikarzy w
świat pojęć często przez nich źle rozumianych np. kod genetyczny,
przepływ informacji od DNA do białka.
Noc Badaczy w Szkole Festiwalu Nauki,
28 września 2007.
IV. Kursy, konferencje i szkolenia dla nauczycieli
Celem wszystkich naszych działań kierowanych do nauczycieli jest
wzbogacenie i aktualizacja ich wiedzy biologicznej poprzez prezentację
najnowszych tematów i technik biologii molekularnej oraz umożliwienie
poznania pracy w profesjonalnym laboratorium. Równie ważnym nurtem
pracy z nauczycielami jest zachęcenie ich do wykorzystywania prostych
doświadczeń, które bez dużych nakładów finansowych uczniowie mogą
wykonywać własnoręcznie w każdej szkole.
IV. 1. Kurs dla nauczycieli „Współczesna biologia
wyzwaniem dla nauczycieli”, 12 – 13 października 2007
Nauczycielki na warsztatach Eksperyment
w szkole podczas kursu „Współczesna
biologia wyzwaniem dla nauczycieli”.
Kurs dla nauczycieli biologii z ośrodków odległych od centrów akademickich z całej Polski pt.: „Współczesna biologia wyzwaniem dla
nauczycieli” był częścią rozbudowanego projektu „Nauczyciel spotyka
Naukowca, Naukowiec spotyka Nauczyciela”, którego celem było nawiązanie sieci współpracy między nauczycielami a środowiskiem naukowym.
Sposobem osiągnięcia naszych zamierzeń jest rozbudowa serwisu
internetowego zawierającego różnorodne, wolnodostępne materiały
edukacyjne oraz forum dające stały kontakt odbiorców z naukowcami.
W kursie wzięło udział 16 nauczycieli z mniejszych ośrodków miejskich i
wsi z całej Polski. Kurs odbył się na terenie IIMCB oraz IBB w Warszawie.
Spotkanie zostało zrealizowane dzięki dofinansowaniu z Rządowego
Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Program kursu obejmował:
• Warsztaty laboratoryjne „Współczesne laboratorium” - zapoznanie
uczestników z najnowszymi osiągnięciami biologii, z technikami
stosowanymi powszechnie w laboratoriach, przeprowadzenie
samodzielnie przez uczestników kilku eksperymentów biologicznych
z wykorzystaniem poznanych technik i sprzętów laboratoryjnych.
• Zajęcia komputerowe „Internet platformą wymiany wiedzy”
przedstawiające uczestnikom różnorodne naukowe źródła czerpania
wiedzy biologicznej z sieci Internet, a także ciekawe i rzetelne źródła
pomysłów na doświadczenia i scenariusze lekcyjne.
• Warsztaty „Eksperyment w szkole” pokazujące nowe propozycje
doświadczeń możliwych do przeprowadzenia w szkole z uczniami
i ciekawych protokołów lekcyjnych. Wybrane protokoły pochodziły
ze sporego już zbioru opracowanych przez Szkołę Festiwalu Nauki
materiałów: zestawów edukacyjnych, protokołów „kuchennych”
doświadczeń laboratoryjnych, materiałów z projektu Volvox.
• Dyskusja „Nauka dla przyszłości” – mająca na celu wybranie trzech
tematów z dziedziny współczesnych nauk biologicznych, których
dobrego opracowania najbardziej brakuje nauczycielom w praktyce
szkolnej.
Szkoła Festiwalu Nauki
IV. 2. Konferencja „Oblicza współczesnej biologii” dla
nauczycieli biologii liceów, 9 - 10 listopada 2007
Celem konferencji było zapoznanie nauczycieli biologii z najnowszymi
osiągnięciami szeroko pojętej biologii molekularnej. Założeniem organizatorów było, by jak najszerzej przedstawić problematykę, zarówno
od strony teoretycznych zagadnień, praktycznej pracy w laboratorium,
jak i możliwości i metod nauczania współczesnej biologii w szkołach.
Spotkanie stało się unikalną w skali kraju możliwością kontaktu środowiska nauczycielskiego z naukowcami oraz szkoleniowcami z zagranicy.
W spotkaniu w Warszawie wzięło udział 26 nauczycieli z całej Polski.
Gościem specjalnym był John Schollar z Wielkiej Brytanii, który poprowadził praktyczne warsztaty oparte na doświadczeniach stworzonych
przez National Centre for Biotechnology Education dla szkół w Anglii.
Konferencja została przeprowadzona w ramach dofinansowania od
Polskiej Sieci Biologii Komórkowej i Molekularnej.
W programie konferencji znalazły się:
• warsztaty laboratoryjne „Współczesne laboratorium” prezentowały
techniki i metody wykorzystywane rutynowo we współczesnych
laboratoriach biologii molekularnej
• zajęcia praktyczne National Centre for Biotechnology Education
prowadzone przez Johna Schollara z The University of Reading,
przedstawiające aktywność i sposób działania enzymów oraz badanie
procesów fermentacji i fotosyntezy.
• wykłady:
» „Nowoczesna biologia a postępy w medycynie” prof. dr hab. Janusz
Siedlecki COI im. Skłodowskiej – Curie,
» „Ewolucja: jak jej uczyć – jak ją zrozumieć?” dr Piotr Borsuk, Instytut
Genetyki i Biotechnologii, UW,
» „Biotechnologia” prof. dr hab. Tomasz Twardowski, ICB PAN
Poznań,
» „Czy wszystko jest zapisane w genach?” dr Jacek Jaworski, IIMCB.
Tak działa esteraza pektyn - John Schollar
podczas zajęć na konferencji „Oblicza
współczesnej biologii”.
IV. 3. VI Mini Sympozjum dla Nauczycieli w Instytucie
Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego, 1 grudnia 2007
VI Mini Sympozjum zostało zorganizowane w ramach projektu „Nauczyciel spotyka Naukowca, Naukowiec spotyka Nauczyciela” dofinansowanego przez Rządowy Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Spotkanie zostało zorganizowane przy współpracy z panią dr hab. Anną
Wasik z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Łącznie
w Mini Sympozjum wzięło udział około 40 nauczycieli.
Na sympozjum mogliśmy wysłuchać następujących wykładów:
• „Cytoszkielet – różnorodność struktury i funkcji” dr hab. Wanda
Kłopocka, Zakład Neurobiologii Molekularnej i Komórkowej, Instytut
Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego
• „Tajemnice długowieczności” dr Grażyna Mosieniak, Laboratorium
Molekularnych Podstaw Starzenia, Instytut Biologii Doświadczalnej
im. M. Nenckiego
• „Czym się różni człowiek? – o molekularnej ewolucji człowieka” mgr
Jarosław Bryk, Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology,
Lipsk
• „Mechanizmy epigenetyczne” dr Marta Prymakowska-Bosak, Zakład
Biologii Molekularnej Roślin UW i IBB
• „Komórka macierzysta – wróg czy przyjaciel?” doc. dr hab. Leonora
Bużańska, Zakład Neurobiologii Naprawczej, Instytut Medycyny
Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN
• „W świecie dziecka z ADHD” dr Magdalena Skotnicka, Centrum
Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej
Działanie pektynazy, aktywność
immobilizowanych drożdży, intensywność
fotosyntezy - takie procesy mogli badać
nauczyciele uczestniczący w zajęciach
NCBE w Warszawie.
Raport 2007
IV. 4. Szkolenia dla nauczycieli poza Warszawą
Szkoła Festiwalu Nauki wraz z Fundacją BioEdukacji przeprowadziła
dwa weekendowe kursy dla nauczycieli z Mińska Mazowieckiego oraz
Zielonej Góry na zaproszenie lokalnych Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli (łącznie około 50 uczestników).
IV. 5. Szkolenie dla wolontariuszy z programu „Wolontariat
Studencki” Szczecin, 22 kwietnia 2007
Copyright Dean Madden
Uczestnicy i prowadzący kurs
„Współczesna biologia” w Zielonej Górze.
Na zaproszenie projektu Wolontariat Studencki Oddział ze Szczecina
przeprowadziliśmy kurs dla grupy 20 wolontariuszy biorących udział
w tym projekcie. Podczas pięciogodzinnych zajęć przeprowadziliśmy
szkolenie z zakresu używania wszystkich trzech zestawów edukacyjnych
stworzonych w ramach naszej działalności. Ponadto zaprezentowaliśmy
zestaw prostych eksperymentów do wykonania na zajęciach, których
przepisy znajdują się na naszej stronie internetowej.
Celem projektu Wolontariat Studencki jest rozwijanie zainteresowań
dzieci i młodzieży oraz pomoc w wyrównywaniu ich szans edukacyjnych.
V. Projekt STAŻ 2007
Zorganizowaliśmy naukowy dwutygodniowy pobyt w laboratorium
dla Katarzyny Drzewickiej, uczennicy liceum w Łańcucie. Opiekę nad
stażystką sprawowały: dr Beata Pyrzyńska z Laboratorium Biologii
Komórki (1 tydzień) oraz mgr Anna Malik z Laboratorium Neurobiologii
Molekularnej i Komórkowej (1 tydzień). Staż w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej był dla zdolnej uczennicy
cennym doświadczeniem.
VI. Sprzedaż doświadczalnych zestawów
edukacyjnych
Zestaw do wykonania rozdziału
elektroforetycznego fragmentów DNA z
zestawu edukacyjnego Badamy DNA.
Zainteresowanie zestawami edukacyjnymi rośnie. Dostępne są trzy
zestawy: Badamy DNA, Słodki świat enzymów oraz Tajemnice Fotosyntezy. Każdy zestaw zawiera materiały oraz odczynniki do wykonania
przynajmniej jednego doświadczenia w klasie 30-osobowej. W tym roku
we współpracy z National Centre for Biotechnology Education opracowaliśmy nowy zestaw pt.: Naszyjnik z DNA, dzięki któremu w szybki i
prosty sposób można wyizolować DNA z własnych komórek i zamknąć
go w specjalnej fiolce, którą można nosić jako naszyjnik. Zestawy doświadczalne zakupiło już prawie 40 szkół z całej Polski, staramy się także
zaopatrywać w nie nauczycieli uczestniczących w naszych kursach.
VII. Europejski projekt VOLVOX
Logo europejskiego projektu Volvox
Projekt p.t.: „Innowacyjna Sieć Wspierająca Nauczanie Biologii w
Europie” (akronim: Volvox) odbywa się w ramach Szóstego Programu
Ramowego Unii Europejskiej. Głównymi celami projektu Volvox są:
• stworzenie sieci międzynarodowej wymiany materiałów i źródeł
informacji edukacyjnych dotyczących współczesnej biologii, zwłaszcza
biologii molekularnej;
• adaptacja materiałów edukacyjnych do potrzeb i możliwości
poszczególnych krajów oraz rozpowszechnianie materiałów przez
poszczególnych partnerów na poziomie krajowym;
Szkoła Festiwalu Nauki
• wytwarzanie nowych materiałów edukacyjnych, zgodnych ze
standardami wypracowanymi w ramach projektu Volvox, a zwłaszcza
materiałów odpowiadających na najnowsze odkrycia i zastosowania
biologii.
W ramach realizacji projektu przygotowaliśmy merytorycznie (zgodnie
z wytycznymi przyjętymi przez konsorcjum Volvox) oraz graficznie cztery
protokoły praktyczne: Sekcja porównawcza ryb, Metodologia eksperymentu naukowego, Amylaza oraz Amplifikacja i analiza polimorficznego
locus D1S80. Dziesięć kolejnych protokołów zostało przetłumaczonych na
język polski. Pracujemy nad sposobami dystrybucji oraz przydatnymi dla
polskich szkół protokołami z wykorzystaniem organizmu modelowego
nicienia C. elegans.
Szkoła Festiwalu Nauki zorganizowała w dniach 6 - 9 września w
Warszawie spotkanie dla kilkorga partnerów projektu poświęcone opracowaniu stron internetowych dla Volvoxa. Było to ważne spotkanie na
temat zawartości, architektury i tworzenia stron www, na których będą
reprezentowane wyniki projektu Volvox i służących publikacji gotowych
protokołów edukacyjnych.
Według harmonogramu projektu w 2008 czeka nas stworzenie funkcjonalnego serwisu dla nauczycieli zawierającego pomoce dydaktyczne.
Będziemy intensywnie tłumaczyć dostępne protokoły na język polski,
umieszczać je na stronach www oraz promować osiągnięcia projektu i
dostępne innowacyjne materiały w polskich szkołach.
VIII. Propagowanie idei Szkoły Festiwalu Nauki
• Prezentacja działalności Szkoły Festiwalu Nauki w trakcie corocznego
Warszawskiego Salonu Edukacyjnego PERSPEKTYWY. Na stanowisku
prezentowaliśmy zestawy edukacyjne dla szkół, informacje o zajęciach
i warsztatach dla licealistów i gimnazjalistów.
• Wywiad w radio OFF przeprowadzony z Joanną Lilpop i Agnieszką
Chołuj) przed edycją Nocy Badacza 2007. W trakcie audycji na żywo
opowiadały o działalności Szkoły Festiwalu Nauki i jej udziale zarówno
w Festiwalu Nauki jak i w Nocy Badaczy.
• Udział Szkoły Festiwalu Nauki w corocznym Święcie Uniwersytetu
Warszawskiego na Wydziale Biologii - mieliśmy tam własne
stanowisko prezentujące nasze materiały, protokoły, ofertę zajęć
oraz zestawy edukacyjne.
• Wysyłka broszur z informacją o naszej działalności wraz z konkretną
ofertą edukacyjną skierowaną do nauczycieli na sezon jesienny 2007
do ponad 600 szkół w całej Polsce.
• Zamieszczenie informacji o działalności Szkoły Festiwalu Nauki i
Fundacji BioEdukacji we wrześniowym numerze Warszawskiego
Informatora Edukacyjnego.
IX. Współpraca międzynarodowa
• Współpraca z wydawcą czasopisma dla nauczycieli nauk przyrodniczych
„Science in School”. Czasopismo to jest wydawane przez EIROforum
i wspierane przez Unię Europejską, promuje edukację naukową w
zakresie przedmiotów ścisłych. Prowadzimy dystrybucję drukowanej
wersji pisma w Polsce, zachęcamy do odwiedzin stron czasopisma i
tłumaczymy wybrane artykuły. Współpracownicy oraz pracowniczki
Szkoły Festiwalu Nauki przetłumaczyli prawie wszystkie (10 z 11)
artykuły z dziedziny biologii, które znajdują się w polskiej internetowej
wersji czasopisma „Science in School”. Materiały te znajdują się pod
adresem http://www.scienceinschool.org/polish.
Projekt stron www projektu Volvox
prezentujących materiały edukacyjne.
Raport 2007
EMBL
• Propagowanie informacji o obozach naukowych dla młodzieży
organizowanych przez XLAB – Goettingen Experimental Laboratory
w Getyndze (http://www.xlab-goettingen.de) oraz Petnica Science
Center w Serbii (http://www.psc.ac.yu/eng).
• Współpraca z Network of Youth Excellence (http://www.nyex.info):
uczestnictwo Joanny Lilpop w konferencji szkoleniowo – informacyjnej
Annual NYEX Conference 2007 w dniach 18-20 października 2007
w Petnica Science Center, Serbia. Uczestnikami spotkania byli
przedstawiciele kilkunastu organizacji z całego świata zajmujących
się popularyzacją nauk przyrodniczych, szczególnie biologii oraz pracą
ze zdolną młodzieżą.
• Udział w konferencji „Sposoby popularyzacji nauk przyrodniczych
wśród młodzieży” w daniach 17 – 18 listopada 2007 w Olomouc, Czechy.
W spotkaniu tym brali udział nauczyciele i metodycy nauczania biologii
z Czech i Słowacji. Prezentacja działalności i dokonań Szkoły Festiwalu
Nauki spotkała się z dużym zainteresowaniem uczestników spotkania
i pytaniami o możliwość zaimplementowania pomysłu prowadzenia
takiej jednostki edukacyjno - popularyzującej w Czechach.
• W trakcie Nocy Badacza 2007 Szkoła Festiwalu Nauki gościła panią
Alexandrę Manaia z EMBL (European Molecular Biology Laboratory)
w Heidelbergu, odpowiedzialną za program edukacyjny i kursy z
biologii molekularnej dla nauczycieli z całej Europy (http://www.embl.
org/training/ells/learninglab).
X. Współpraca krajowa
•
•
•
•
UNEP/GRID Warszawa Centrum Informacji o Środowisku;
„Biologia w szkole” czasopismo dla nauczycieli biologii;
Komitet Główny Olimpiady Biologicznej;
Studenckie Koła Naukowe: Koło Naukowe Biotechnologów
„KNBiotech” MSB SGGW, Koło Naukowe Biologii Molekularnej UW,
Koło Naukowe Genetyki i Epigenetyki UW;
• Udział w konferencji organizowanej przez Centrum Nauki Kopernik
„Pokazać – przekazać” dla prowadzących warsztaty naukowe
4-5 października 2007. W trakcie konferencji odbywały się sesje
z wykładami i pokazami praktycznymi. Szkoła Festiwalu Nauki
przedstawiła w sesji „Człowiek od środka” następujące pokazy
„Izolacja własnego DNA” oraz „Rozszyfruj tajemnicę rodziny X”. Warto
nadmienić, iż był to jedyny pokaz praktyczny z dziedziny biologii
podczas konferencji.
XI. Plany Szkoły Festiwalu Nauki
Członkowie Rady Programowej Szkoły
Festiwalu Nauki, od lewej: prof. Jacek
Kuźnicki (dyrektor IIMCB), prof. Magdalena
Fikus (dyrektor Festiwalu Nauki),
prof. Jerzy Duszyński (dyrektor IBD),
dr Piotr Jończyk (zastępca dyrektora IBB),
dr Marcin Wiśniewski (szef koła KNBiotech
SGGW) oraz kierownictwo SFN:
dr Agnieszka Chołuj, mgr Joanna Lilpop i
mgr Marta Badurek.
Podstawowym założeniem działalności SFN w przyszłości jest
utrzymanie prowadzonej działalności programowej na dotychczasowym poziomie i zasadach, czyli regularne prowadzenie warsztatów
laboratoryjnych dla młodzieży, wykładów oraz kursów dla nauczycieli
poświęconych współczesnej biologii.
Priorytetem jest także realizacja i promocja projektu Volvox. Prace
te będą tym bardziej intensywne, że projekt Volvox w roku 2008 musi
zostać zakończony.
Będziemy dokładać wszelkich starań by kontynuować projekty:
• Staż dla najzdolniejszych
• Produkcja zestawów edukacyjnych dla szkół oraz zdobycie
dofinansowania zestawów edukacyjnych, tak byśmy mogli wyposażać
w nie szkoły w całej Polsce
• Tworzenie nowoczesnych pomocy edukacyjnych.
10
Szkoła Festiwalu Nauki
XII. Współpracownicy
Osoby, które w tym roku organizowały i współtworzyły Szkołę Festiwalu Nauki to:
• w biurze SFN: Agnieszka Chołuj kierowniczka SFN, Marta Badurek i
Joanna Lilpop;
• za techniczne prace laboratoryjne odpowiada Michał Mlącki;
• warsztaty prowadzili: Izabela Szczupakowska, Anna Fogtman, Damian
Graczyk, Maciej Kotliński, Aleksandra Kwiatkowska, Roman Szczęsny,
Monika Hejnowicz, Justyna Rudzka, Grzegorz Olszewski, Monika
Ostaszewska;
• kursy dla nauczycieli prowadzili: Takao Ishikawa, Sebastian Pawlak,
Anna Karnkowska;
• pomysłami dzielą się z nami: Grzegorz Papaj, Kristian Rother oraz
Dean Madden.
Osobą koordynującą warsztaty na terenie Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego jest dr Marcin Wiśniewski z Zakładu Parazytologii i
Inwazjologii, a warsztaty prowadzą studenci związani z Kołem Naukowym Biotechnologów „KNBiotech” SGGW.
Podziękowania
W tym roku Szkoła Festiwalu Nauki skończyła pięć lat! Pragniemy
serdecznie podziękować naszym sponsorom: firmie ABO z Gdańska,
która zaopatruje nas w odczynniki firm Fermentas, MP Biomedicals,
Prona Agarose oraz firmie A & A Biotechnology dostarczającej niezliczoną
liczbę zestawów do izolacji DNA używanych na warsztatach. Dziękujemy
wszystkim osobom oraz instytucjom, które nas wspierają i pomagają
nam w prowadzeniu działalności. Bez Was nasza działalność, rozwój i
wszystkie osiągnięcia nie byłyby możliwe. Dziękujemy.
Opracowanie: Agnieszka Chołuj i Joanna Lilpop.
11
Michał, Kristian, Iza, Agnieszka oraz
Grzesiek po udanej Nocy Badaczy 2007 :-)