mp2_funk.

Funkcjonalno - przestrzenny wymiar
obszarów metropolitalnych w zintegrowanej
polityce rozwoju
Tadeusz Markowski
• Obszary funkcjonalne w dokumentach
rządowych
• Obszary metropolitalne – cele delimitacji i cele
polityki
• Współzarządzania obszarami metropolitalnymi
a modle finansowania jst
1
2
Obszary funkcjonalne KPZK
KSRR 2020
Miejskie obszary funkcjonalne
ośrodków wojewódzkich,
w tym;
Wspomaganie wzrostu konkurencyjności
regionów
metropolitalnych
ośrodki wojewódzkie oraz ich obszary
funkcjonalne
(w domyśle jako obszary metropolitalne)
ośrodków regionalnych
ośrodki wojewódzkie oraz ich obszary
funkcjonalne
(w domyśle jako ośrodki regionalne )
ośrodków subregionalnych(> 50 tys.)
ośrodki subregionalne(> 20 tys. mieszkańców)
pełniące istotne funkcje w skali sub-i
regionalnej oraz ich obszary funkcjonalne
ośrodków lokalnych
Wiejskie obszary funkcjonalne
uczestniczące w procesach rozwojowych
wymagające wsparcia procesów rozwojowych
obszary wiejskie
KPZK/ KSRR
3
Obszary funkcjonalne szczególnego zjawiska w
skali makroregionalnej
strefa przybrzeżna,
polska wyłączna strefa ekonomiczna na morzu
obszary górskie
Żuławy
ochrony gleb dla celów produkcji rolnej,
tereny zamknięte narażone na niebezpieczeństwo
powodzi w skali dorzeczy
4
Obszary kształtowania potencjału rozwojowego
przyrodniczo cenne,
ochrony krajobrazów kulturowych,
strategicznych złóż kopalin,
KPZK/KSRR
5
Obszary funkcjonalne wymagające rozwoju
nowych funkcji przy użyciu instrumentów
właściwych polityce regionalnej
Budowanie spójności terytorialnej i
przeciwdziałanie marginalizacji
obszarów problemowych OSI dla
zapewnienia spójności w skali kraju
–województwa określone w KSRR
oraz
przygraniczne
o najniższym stopniu rozwoju i pogarszających się
perspektywach rozwojowych
obszary przygraniczne
podregiony, których poziom rozwoju
znacznie odbiega od średniej krajowej
miasta i inne obszary tracące dotychczasowe funkcje
społeczno –gospodarcze
OSI na rzecz restrukturyzacji i rewitalizacji
miast tracących funkcje społecznogospodarcze
obszary o najniższym poziomie dostępu do dóbr i usług obszary o najgorszych wskaźnikach
warunkujących możliwości rozwojowe
dostępu do usług publicznych
obszary o najniższej dostępności transportowej do
ośrodków wojewódzkich SRW
obszary o ekstremalnie niskiej dostępności
transportowej
Typologia obszaru metropolitalnego w systemie planowania i zarządzania
•
•
•
Jako obszar poznawczy
Jako struktura administracji terytorialnej
Jako obszar (przedmiot) współzarzadzania
– Jako obszar zarządzania sferą (grupą) funkcji? Z użyciem fakultatywnych instrumentów
planistycznych
– Jako obszar zintegrowanego zarządzania rozwojem z użyciem fakultatywnych instrumentów
planistycznych w tym planowania przestrzennego.
•
•
•
Jako obszar strategicznej interwencji.
Jako dynamiczny obszar funkcjonalny
Jako obszar planistyczny:
– planowania przestrzennego – (jako pośredni instrument zrządzania krajowego i
wojewódzkiego)
– planowania zintegrowanego
•
•
Możliwe są wszelkie kombinacje, ale trzeba widzieć o czym w danym momencie
mówimy. Co jest naszym celem polityki metropolitalnej, czy obszar metropolitalny
czy miasto metropolitalne?
Obszar planistyczny może się pokrywać z każdym innym obszarem, ale kryteria
delimitacji i cele delimitacja mogą być dla tak rozumianych obszarów różne,
ponieważ można przyjmować różne funkcje celu. Ustalenie granic i funkcji celu
polityki jest zawsze kwestią umowy (konwencji).
Obszar metropolitalny –wg celów delimitacji
Obszar
Struktura
poznawczy administracyjna
Obszar
poznawczy
Struktura
administra
cyjna
Obszar współ
zarządzania
X
X
Obszar
współ
zarządzania
X
X
Obszar strate Obszar
gicznej
funkcjo
interwen
nalny
cji
X
X
X
X
X
Obszar plani
styczny
X
X
X
Obszar strate
gicznej
interwencji
X
X
X
Obszar funkcjonal
ny
X
X
X
Obszar planistycz
ny
X
X
X
Ustrojowe modelowe systemy finansowania jst wydatków na sferę
publiczną a zdolność do zarządzania obszarami funkcjonalnymi
•
•
•
1 model o przewadze dystrybucyjnej – przychody zależne od kondycji budżetu
państwa
2 model oparty o samodzielność podatkową - wysoka rynkowa orientacja na
świadczenie usług publicznych
3 model mieszany – wyważający czynniki racjonalności społecznej – ekonomicznej i
przyrodniczej
Każdy z modeli inaczej sytuuje funkcjonowanie i strategie działania jst i jego pozycję w
międzygminnej konkurencji obszaru metropolitalnego
•
Ad 1 wymaga dużej kontroli społecznej, wysokiego poziomu profesjonalizacji,
systemów ewaluacji i coraz większej proceduralnej biurokracji w rozliczaniu
nakładów i efektów
•
Ad 2 Model podatkowo- przychodowy grozi tym, że wydatki będą szły na
wzmocnienie bazy podatkowej, ale z zagrożeniem dla ograniczenia wydatków w
sferze socjalnej; na krótką metę nasila się konkurencję między gminami o bogatych
podatników
•
Ad 3. Model mieszany - wydaje się być najrozsądniejszy dla względnie
zrównoważonych obszarów
wnioski
• Zintegrowanie proceduralne lub formalne
średniookresowego strategicznego planowania
rozwoju na poziomie krajowym i wojewódzkim
(jeden dokument).
• Rozdzielenie spraw terytorialnego podziału
struktur administracyjnych od polityki rozwoju
zorientowanej na zmienne i dynamiczne w czasie
obszary funkcjonalne
• Wprowadzenie do systemu regulującego sferę
gospodarki przestrzennej hierarchiczny system
ustaleń wiążących