Propozycje do zmian w systemie pomocy społecznej

PROPOZYCJE DO ZMIAN
W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ
DLACZEGO POTRZEBNE SĄ
ZMIANY ?








dotychczasowe
rozwiązania
spełniły
swoje
zadania
niemniej jednak obecna sytuacja
społeczna wymusza
wprowadzenie nowych rozwiązań;
pojawiły się nowe wyzwania i nowe oczekiwania wobec
systemu pomocy społecznej;
zbyt słabo rozwinięte działania profilaktyczne;
brak jest instrumentów służących aktywizacji społecznej
osób korzystających z pomocy społecznej;
nieadekwatna do potrzeb jest oferta szeroko pojętych usług
społecznych adresowana do różnych kategorii odbiorców;
instytucje pomocy społecznej stały się nadmiernie
zbiurokratyzowane z przewagą funkcji administracyjnych nad
pracą socjalną;
brak jest dostatecznej koordynacji i współdziałania pomiędzy
instytucjami;
brak jest przekonania, że warunkiem rozwoju lokalnego jest
również realizacja celów społecznych, a także brak jest
wiedzy i świadomości decydentów o kosztach zaniechań w
dziedzinie rozwoju usług społecznych;
Jakie zmiany wprowadzono na przestrzeni
kilku lat w celu poprawy systemu ?








wprowadzono aktywizujący charakter zasiłku okresowego i celowego;
wprowadzono nowe narzędzie – Ocenę Zasobów Pomocy Społecznej;
zwiększono mobilizację dla osób bezrobotnych - odmowa przyznania
świadczeń, jeśli osoba zrezygnuje ze stażu, szkolenia lub przerwie
uczestnictwo ;
przywrócono zapisy ustawowe, które wskazują, że tylko pracownik
socjalny OPS lub PCPR może zawierać kontrakt socjalny;
przywrócono swobodę OPS w zakresie stosowania bądź nie,
procedury określonej w art. 50 ust. 2 pkt. 2 w zakresie zawierania
kontraktów;
wprowadzono dodatkowy minimalny standard zatrudnienia: 1
pracownik- 50 rodzin i osób;
doprecyzowano wskaźnik minimalnego poziomu zatrudnienia: nie
mniej niż 3 pracowników socjalnych i zatrudnienie w pełnym
wymiarze czasu pracy;
wprowadzono możliwość tworzenia zespołów realizujących zadania w
zakresie pracy socjalnej i integracji społecznej.
PROPOZYCJE
ROZWIĄZAŃ
Zmiana sposobu funkcjonowania
systemu pomocy społecznej – obszary
zmian:
OBSZAR INTERWENCJI:
zmiana modelu instytucji
zmiana formuły świadczeń
OBSZAR USŁUG ŚRODOWISKOWYCH
OBSZAR POMOCY INSTYTUCJONALNEJ
Określenie modelu gminnego
systemu pomocy społecznej
Schemat Systemu Pomocy i Wsparcia Społecznego w Gminie
GMINA
SEKTOR
PUBLICZNY
OŚRODEK POMOCY
I
WSPARCIA SPOŁECZNEGO
AGENCJA PRACY
SOCJALNEJ
SEKTOR
ZLECENIE PODMIOTOM
PRYWATNY
NIEPUBLICZNYM:
KASA ZASIŁKÓW
SPOŁECZNYCH
PUBLICZNE PODMIOTY
USŁUG SOCJALNYCH
AGENCJE PRACY
SOCJALNEJ
AGENCJE USŁUG
SOCJALNYCH
Zmiana formuły świadczeń
praca socjalna jako najważniejsza i nadrzędna forma
pracy z klientem
Definicja dochodu
Rodzaje świadczeń
Forma świadczeń
Narzędzia
Minimalny dochód
socjalny jako koszyk
obciążeń
ekonomicznych
zasiłek społeczny
1. gotówkowa
2. bezgotówkowa (w
1. Indywidualny
kontrakt socjalny;
2. Rodzinny wywiad
środowiskowy.
Minimalny dochód dla
osoby
niepełnosprawnej lub
starej
I. zasiłek społeczny
dla osoby starej lub
niepełnosprawnej;
pierwszym okresie
pobierania lub przy
uzależnieniach)
II. świadczenie
opiekuńcze
Poza kryterium
dochodowym
Świadczenie z
powodu zdarzenia
losowego lub klęski
żywiołu
1. gotówkowa
2. bezgotówkowa (w
pierwszym okresie
pobierania lub przy
uzależnieniach);
1. bezgotówkowa
1. gotówkowa
2. bezgotówkowa
1. Indywidualny plan
pomocy;
2. Rodzinny wywiad
środowiskowy;
3. Kontrakt „pomoc
sąsiedzka”.
1. Indywidualny plan
pomocy;
2. Rodzinny wywiad
środowiskowy.
Obszar usług środowiskowych
Rozwój usług środowiskowych w tym:
 grup samopomocowych,
 dziennych form aktywizujących,
 dziennych form opiekuńczych,
 pomocy sąsiedzkiej.
Narzędzia przy usługach:
 kontrakt socjalny;
 kontrakt „pomoc sąsiedzka”;
 kontrakt aktywizacji lokalnej.
Integracja społeczna
Rozwój form aktywnej integracji:
 Centrów Integracji Społecznej;
 Klubów Integracji Społecznej;
 Prac społecznie – użytecznych.
Opracowanie standardów Klubów Integracji
Społecznej
Obszar pomocy instytucjonalnej
Rozwój usług instytucjonalnych, w tym:
 domów dla samotnych matek i kobiet w
ciąży,
 schronisk dla bezdomnych,
 ośrodków interwencji kryzysowej,
 hosteli
 mieszkań chronionych.
Obszar pomocy instytucjonalnej (cd.)
Zmiany w zakresie funkcjonowania domów
pomocy społecznej:
1
Wprowadzenie rozwiązań zrównujących uprawnienia osób
mieszkających w domach pomocy społecznej i placówkach
ochrony
zdrowia,
konsumując
zasadę
sprawiedliwości
społecznej wynikającej z ubezpieczenia zdrowotnego;
2 Wprowadzenie nowego typu domu pomocy społecznej dla osób
ze zmodyfikowaną świadomością wynikających z uzależnienia
od środków psychoaktywnych – poziom regionalny;
3 Zmiana sposobu dofinansowania pobytu w dps przez gminy
poprzez wprowadzenie świadczenia (zasiłku) na częściowe
pokrycie utrzymania w dps (zamiana dotychczasowego sposobu
partycypacji gminy), które ułatwiłoby osobie swobodny dostęp
do miejsca w zarówno publicznym jak i prywatnym domu
pomocy społecznej;
4 Wyrównanie deficytów finansowych dla dps, w których
przebywają mieszkańcy na starych zasadach (ewentualnie
etapowo: w pierwszej kolejności dla domów pomocy społecznej
dla dzieci)
Zmiany w zakresie funkcjonowania
domów pomocy społecznej (cd):
5 Zmodyfikowanie sposobu odpłatności członków rodziny za pobyt
w domu pomocy społecznej:
I wariant: w przypadku gdy członkowie rodziny uchylają się z
zawarcia umowy o odpłatności za dps, bądź też nie zgadzają się
na ujawnienie swoich dochodów, to planuje się wprowadzenie
trybu administracyjnego ustalania odpłatności;
II wariant: gmina dochodzi swoich roszczeń (zastępcze zawarcie
umowy przez sąd), od członków rodziny zobowiązanych do
odpłatności w przypadku uchylania się od zawarcia umowy o
opłatności;
6 Umożliwienie domom pomocy społecznej pozyskiwania środków
finansowych z zewnątrz (wyodrębniony rachunek dochodów
własnych);
7 Odpłatność za pobyt mieszkańca w dps rozumiana jako
partycypacja mieszkańca, rodziny i gminy stanowi „dochód”
domu pomocy społecznej i nie może być przeznaczona na inne
cele niż utrzymanie dps;
8 Wprowadzenie pięcioletniej kadencyjności dyrektorów dps
(powołanie, konkurs, możliwość kierowania w kolejnej kadencji
po wygraniu konkursu).
Działania wspomagające
i kompatybilne z
projektowanymi zmianami
Realizacja projektów w ramach EFS
LP.
1
Nazwa Projektu
Cel
Przykładowe produkty
pośrednie
Produkty
ostateczne
Tworzenie
i
rozwijanie
standardów
jakości
usług
instytucji pomocy i
integracji
społecznej
Opracowanie i wdrożenie
standardów
usług
pomocy
i
integracji
społecznej, w tym dla:
1 Krajowy Raport
Badawczy;
2 Podręczniki do
testowania standardów
i modeli instytucji;
3 Raport o stanie
noclegowni, domów dla
bezdomnych;
4 Podręcznik „Gminny
Standard Wychodzenia
z Bezdomności”
5 Podręcznik pracy
Streetworkera
Projekty
uregulowań
prawnych w
zakresie
standardów
usług
- rodzin z dziećmi;
- rodzin
doświadczających
przemocy;
- osób starszych;
- osób niepełnosprawnych;
- osób pozostających bez
pracy;
-standardów
pracy
z
bezdomnymi;
- nowych
metod
pracy
socjalnej:
animator
–
mediator – lokalny polityk
społeczny,
- modele instytucji (OPS,
MOPR, PCPR, CIS).
L
P.
Nazwa Projektu
Cel
Przykładowe produkty
pośrednie
Stworzenie ogólnego
modelu rewitalizacji
społecznej oraz
stworzenie
funkcjonalnego
modelu partnerstwa
lokalnego na rzecz
aktywnej integracji
Projekt kierowany jest
do ludzi młodych.
1 Opracowanie standardu
działań z katalogiem
dobrych praktyk.
2 Wypracowanie metody
szkolenia lokalnych liderów
– inicjatorów partnerstw
i programów oraz szkolenia
pracowników socjalnych.
3 Przetestowanie
wypracowanych rozwiązań
w ramach pilotażu.
Opracowanie modelu
partnerstwa lokalnego
1 Szkolenia, wyjazdy
studyjne dla pracowników
instytucji pomocy i
integracji społecznej;
2 Raporty badawcze (np.
Pomoc społeczna w
liczbach)
3 Publikacje z zakresu
polityki społecznej
np. Niepełnosprawnośc
ruchowa,
Niepełnosprawność
intelektualna, Bezrobociemiedzy diagnoza a
działaniem itd
1 Narzędzie do badania
zasobów pomocy
społecznej w regionie –
wypracowanie i
wdrożenie.
2 Baza danych o
podmiotach pomocy i
integracji społecznej w
regionach
3 Obserwatoria Integracji
Społecznej - wsparcie
regionalnych ośrodków
polityki społecznej w
zakresie tworzenia pionu
analityczno badawczego
2
Rewitalizacja
społeczna
3.
Koordynacja na Podniesienie jakości i
rzecz
aktywnej efektywności
integracji
funkcjonowania
instytucji pomocy i
integracji społecznej
na różnych poziomach
administracji rządowej
i samorządowej
Produkty ostateczne
LP
.
Cel
Przykładowe produkty
Produkty ostateczne
Realizacja projektów
w ramach
EFS
pośrednie
Nazwa Projektu
4
Podnoszenie
kwalifikacji
zawodowych
pracowników
instytucji pomocy
i integracji
społecznej
Zwiększenie liczby
wykwalifikowanej kadry
pomocy społecznej w
ramach przeprowadzenia
szkoleń z zakresu
specjalizacji I i II stopnia w
zawodzie pracownik
socjalny, superwizji,
studiów pierwszego i
drugiego stopnia dla
pracowników socjalnych.
1 Przeszkolenie 60
pracowników
socjalnych z zakresu
superwizji i pracy
socjalnej;
2 studia I stopnia dla
812 osób;
3 studia II stopnia dla
176 osób;
4 Specjalizacja I
stopnia dla 1 579 osób;
5 specjalizacja II
stopnia dla 1 015 osób.
1 Raport z badania na
temat przekonań o
superwizji;
2 Raport dotyczący
standardu superwizji
wraz z
rekomendacjami;
3 Raport ewaluacji
szkoleń;
4 Podręcznik
„Superwizja pracy
socjalnej”;
5 Raport z badania
potrzeb szkoleniowych.
5
Kształcenie kadry
zarządzającej
instytucji pomocy
i integracji
społecznej w
formie studiów
podyplomowych
Podniesienie jakości i
efektywności zarządzania w
instytucjach pomocy i
integracji społecznej,
poprzez zrealizowanie
dwusemestralnych studiów
podyplomowych
Sfinansowanie edukacji na
studiach podyplomowych
Przykładowe kierunki
studiów: zarządzanie
polityka społeczną,
organizacja pomocy
społecznej, zarządzanie
gospodarka społeczna,
zarządzanie w administracji
publicznej, zarządzanie
funduszami UE itp.
Ukończenie studiów
podyplomowych przez
6 273 osobypracowników instytucji
pomocy i integracji
społecznej
Oczekiwane skutki społeczne
zmiany systemu pomocy społecznej

Zwiększenie bezpieczeństwa socjalnego obywateli,
którzy znaleźli się w szczególnie trudnej sytuacji
życiowej, którzy wykorzystując własne uprawnienia,
zasoby i możliwości nie są w stanie jej przezwyciężyć;

Wzrost motywacji osób korzystających z systemu
pomocy i wsparcia społecznego do wyjścia z trudnej
sytuacji życiowej;

Rozwój środowiskowych form wsparcia dla osób
zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także dla
osób korzystających z instytucjonalnych form pomocy;
Oczekiwane skutki społeczne
zmiany systemu pomocy społecznej
(c.d.)

Uporządkowanie rynku usług socjalnych;

Zwiększenie roli pracownika socjalnego jako osoby
pomagającej rodzinie, poprzez wykorzystanie pracy
socjalnej;

Zmniejszenie liczby osób stale korzystających z
systemu pomocy i wsparcia społecznego;

Poprawa wykorzystania zasobów przeznaczonych na
pomoc społeczną;

Lepsze współdziałanie podmiotów zaangażowanych w
pomoc rodzinie;

Bardziej efektywny system pomocy społecznej
skoordynowany z innymi systemami wsparcia.
Pytania do dyskusji
1.Jak oceniacie Państwo dokonanie zmiany struktury
organizacyjnej obecnego systemu poprzez oddzielenie
zadań
administracyjnych
od
funkcji
wsparcia
społecznego?
2. Jak na funkcjonowanie systemu pomocy społecznej
wpłynie szersze otwarcie go na podmioty niepubliczne?
3. Jak państwo oceniacie propozycje zmian w systemie
pomocy społecznej w zakresie roli jaką mają pełnić
gminne i miejskie ośrodki pomocy społecznej?
4. Jak oceniacie państwo ujednolicenie systemu
finansowania pobytu pensjonariusza w domu pomocy
społecznej?
5. Jakich zmian, które nie znalazły się w prezentacji,
należałoby jeszcze dokonać ?
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI
SPOŁECZNEJ