microsoft word - zal_444_2006

Transkrypt

Załącznik
do Uchwały Nr XL/444/2006
Rady Gminy Kobylnica
z dnia 31 marca 2006 roku
GMINNY
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI
GMINY KOBYLNICA
NA LATA 2006 - 2010
Opracowanie:
Urząd Gminy Kobylnica
- Referat Spraw Społecznych, Promocji i Rozwoju Gminy
- Referat Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska
- Referat Inwestycji i Gospodarki Komunalnej
Kobylnica, marzec 2006r.
Spis treści
I.
Postanowienia ogólne
II.
Posiadana dokumentacja dotycząca dóbr kultury w gminie
III.
Wykaz obiektów w ewidencji konserwatorskiej w gminie Kobylnica
IV.
Obiekty wpisane do rejestru zabytków w gminie Kobylnica
V.
Źródła i przyczyny zagrożeń elementów dziedzictwa kulturowego
VI.
Wytyczne konserwatorskie
VII.
Zestawienie celów priorytetowych i zadań do realizacji w zakresie opieki nad
zabytkami
VIII. Zadania Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Kobylnica na lata
2006-2010
IX.
Postanowienia końcowe
X.
Bibliografia
2
Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kobylnica na lata 2006-2010
I.
Postanowienia ogólne
1. Ilekroć w niniejszym programie jest mowa o :
1) ustawie – rozumie się przez to ustawę z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz.1568 z późń. zm.)
2) programie – rozumie się przez to „GMINNY
PROGRAM
OPIEKI
NAD
ZABYTKAMI NA LATA 2006-2010”
3) gminie – rozumie się przez to Gminę Kobylnica
2. Cele programowe:
1) włączenie problematyki ochrony zabytków do bieżących
zadań, wynikających z
zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminie,
2) uwzględnianie uwarunkowań prawnych opieki nad zabytkami,
3) rozpoznawanie potrzeb dotyczących podejmowania działań zmierzających do
zahamowania procesów degradacji zabytków i doprowadzania do poprawy stanu ich
zachowania,
4) eksponowanie zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego,
5) podejmowanie
działań
zwiększających
atrakcyjność
zabytków
dla
potrzeb
społecznych, turystycznych i edukacyjnych,
6) tworzenie warunków współpracy z właścicielami zabytków dla zapewnienia
ich
opieki.
II.
Posiadana dokumentacja dotycząca dóbr kultury w gminie
1. „Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Kobylnica”.
Studium opracowane zostało na zlecenie gminy w grudniu 2002r. przez Przedsiębiorstwo
Powierniczo-Wykonawcze GLOB. Ustalenia Studium obejmują:
- uwarunkowania (urbanistyczne, przyrodnicze, zasoby dziedzictwa kulturowego,
infrastruktura społeczna, uwarunkowania transportowe i gospodarki komunalnej),
- misję i cele strategiczne rozwoju gminy,
- kierunki zagospodarowania przestrzennego.
Stosowne miejsce w wymienionym dokumencie zajmuje problematyka środowiska
kulturowego, w tym:
- stref ochrony konserwatorskiej,
3
- obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków,
- stanowisk archeologicznych w gminie,
- pomników przyrody.
Rys. Ochrona dziedzictwa kulturowego
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kobylnica
2. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Po stwierdzeniu zgodności z ustaleniami „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica” 29 kwietnia 2005r. Rada Gminy
Kobylnica uchwaliła:
1) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego „Kobylnica – Południe” (obejmujący
część wsi Kobylnica, na południe od linii kolejowej Szczecin – Gdańsk i do planowanej
obwodnicy Słupska)
Ustala się następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków:
a) część obszaru planu położona jest w strefie pełnej ochrony archeologicznokonserwatorskiej w związku z czym:
4
- obowiązuje zakaz prowadzenia robót budowlanych powodujących przekształcanie
powierzchni ziemi bądź przekształcenia krajobrazu,
- obowiązuje nakaz uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w
przypadku wykonywania prac porządkowych, pielęgnacyjnych itp.;
b) część obszaru planu położona jest w strefach częściowej ochrony archeologicznokonserwatorskiej w związku z czym:
- obowiązuje nakaz przeprowadzenia ratowniczych badań archeologicznych wyprzedzających
roboty budowlane, których zakres każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków
w wydanym pozwoleniu,
c) część obszaru planu położona jest w strefach ograniczonej ochrony archeologicznokonserwatorskiej w związku z czym:
-
obowiązuje
nakaz
przeprowadzenia
interwencyjnych
badań
archeologicznych
wyprzedzających roboty budowlane, których zakres każdorazowo określi Wojewódzki
Konserwator Zabytków w wydanym pozwoleniu,
d) w obszarze planu znajduje się obiekt wpisany do rejestru zabytków: Kościół p.w.
Najświętszego Serca Jezusa (pozycja rejestrowa A–63). Prace remontowe, porządkowanie
otoczenia, w tym wycinki drzew wokół kościoła, wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków;
e) w obszarze planu występują budynki w ewidencji konserwatorskiej. Wymagana i
wiążąca jest opinia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku: przebudowy,
rozbudowy budynków, zmian w elewacjach, zwłaszcza budynków o konstrukcji
szachulcowej;
f) zachowuje się występujące w obszarze planu cmentarze zarejestrowane w ewidencji
konserwatorskiej.
2) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego „Kobylnica - Północ” (obejmujący
część wsi Kobylnica na północ od linii kolejowej Szczecin – Gdańsk
i do ulicy
Szczecińskiej).
Ustala się następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków:
a) część obszaru planu położona jest w strefie częściowej ochrony archeologicznokonserwatorskiej w związku z czym:
- obowiązuje nakaz przeprowadzenia ratowniczych badań archeologicznych wyprzedzających
roboty budowlane, których zakres każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków
w wydanym pozwoleniu,
5
b) część obszaru planu
położona jest w obrębie stref ograniczonej ochrony
archeologiczno-konserwatorskiej w związku z czym:
-
obowiązuje
nakaz
przeprowadzenia
interwencyjnych
badań
archeologicznych
wyprzedzających roboty budowlane, których zakres każdorazowo określi Wojewódzki
Konserwator Zabytków w wydanym pozwoleniu,
c) w obszarze planu znajdują się budynki w ewidencji konserwatorskiej, dla których
wymagana i wiążąca jest opinia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku:
przebudowy, rozbudowy budynków, zmian w elewacjach budynków mieszkalnych,
zwłaszcza budynków o konstrukcji szachulcowej.
W toku są prace związane z opracowaniem projektów miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego dla obrębów geodezyjnych Łosino z fragmentem
Zajączkowa, Bolesławice, Widzino. Planowany termin uchwalenia miejscowych planów
zagospodarowania na sesjach Rady Gminy Kobylnica:
- 23.06.2006 – miejscowy plan zagospodarowania Łosino z fragmentem Zajączkowa,
- 28.07.2006 - miejscowy plan zagospodarowania Bolesławice,
- 25.08.2006 - miejscowy plan zagospodarowania Widzino.
Sukcesywnie w latach przyszłych opracowywane będą mpzp dla pozostałych miejscowości.
III.
Wykaz obiektów w ewidencji konserwatorskiej w gminie Kobylnica
Posiadana w Urzędzie Gminy dokumentacja kwalifikuje niektóre obiekty zabytkowe do
ochrony mimo, że nie są wpisane do rejestru zabytków. W tej grupie znalazły się głównie:
-
budynki: domy, stodoły, dwory,
-
budowle: zespoły folwarczne, spichlerze, młyny,
-
obiekty sakralne: cmentarze,
-
parki przykościelne i parki w stylu krajobrazowe
W gminie jest łącznie ponad 340 obiektów zakwalifikowanych do wymienionej grupy.
W programie nie wymienia się wszystkich tego typu obiektów z różnych względów.
Po pierwsze inwentaryzacja była sporządzana dawno i z uwagi na upływ czasu wymaga
weryfikacji. Cześć obiektów w sposób naturalny związany z upływem czasu została
definitywnie zniszczona. Po drugie uregulowania wymagają stany własnościowe gruntów, na
których posadowione są obiekty, co wymaga konfrontacji dokumentacji z danymi ewidencji
gruntów. Prace te powinny zostać objęte działaniami
programowymi, dlatego też
uwzględnione zostaną w następnych rozdziałach.
6
Przykładowe
wskazane
zostały
wybrane
obiekty
znajdujące
się
w
ewidencji
konserwatorskiej na terenie poszczególnych miejscowości gminnych:
1) Bolesławice
- zagroda nr 4: stodoła szachulcowa, budynek gospodarczy, piwnica szachulcowa –
koniec XIX w.
- stodoła nr 21, szachulcowa, koniec XIX w.
- budynek bramny nr 34, szachulcowa, 1 połowa XIX w.
2) Bzowo
- zespół folwarczny, murowany, koniec XIX w.
- leśniczówka nr 36
- cmentarz rodowy na terenie parku. Krypta zdewastowana, nagrobki zniszczone. Granice
założenia wyznaczają brzozy i szpaler żywotnikowy. Wchodzi w skład parku wpisanego do
rejestru zabytków.
3) Dobrzecino
- dwór, murowany, początek XX w.
- zespół folwarczny, 1 ćwierćwiecze XX w.
- park krajobrazowy z XIX w.
- cmentarz rodowy rodziny von Krockow z 1 połowy XIX wieku. Zniszczone nagrobki i
krypty. Zachowane żeliwne krzyże i starodrzew (kasztanowiec, dęby, modrzewie i świerki).
4) Kczewo
- zespół folwarczny, murowany, koniec XIX w.
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX wieku. Czytelne granice założenia,
zachowane fragmenty licznych nagrobków. Starodrzew zachowany w części. Do cmentarza
prowadzą dwie aleje - klonowa i dębowa.
5) Kobylnica
- zagroda ul. Witosa nr 2, 2 połowa XIX w.
- zagroda ul. Wodna nr 9, koniec XIX w.
- stodoła ul. Wodna 10, koniec XIX w.
- cmentarzkomunalny z początku XX wieku Zachowane granice pierwotnego założenia. Brak
nagrobków. Starodrzew zachowany w 80% (świerki, dęby, wierzba, jesion i żywotnik).
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX wieku Czytelne granice założenia, nie
zachowane nagrobki. Zachowany cenny starodrzew (świerki, dęby, klon, jesion).
7
6) Komorczyn
- zagroda nr 8: budynek mieszkalny i inwentarski, koniec XIX w.
- zagroda nr 12: budynek mieszkalny i gospodarczy, koniec XIX w.
7) Kończewo
- zespół folwarczny, murowany, 2 połowa XIX w.: rządcówka, kuźnia, stajnia (ob.
chlewnia), obora, spichlerz, suszarnia, domy i budynki gospodarcze,
- zagroda ul. Szkolna nr 18: budynek mieszkalny, 2 budynki inwentarskie, murowany,
koniec XIX w., początek XX w.
-
nieczynny cmentarz ewangelicki z końca XIX w. Czytelne granice założenia, nie
zachowane nagrobki. Zachowany starodrzew (brzozy, świerki, dęby)
8) Kruszyna
- zagroda nr 10: budynek mieszkalny i inwentarski, szachulcowy, połowa XIX w.
- leśniczówka nr 20, murowany
- nieczynny cmentarz ewangelicki z końca XIX w.
9) Kuleszewo
- zespół folwarczny: oficyna, spichlerz, stajnia, budynek gospodarczy, murowany, 2
połowa XIX w., 1 ćwierćwiecze XX w.
- park krajobrazowy z 2 połowy XIX w.
-
cmentarz
przykościelny.
Stanowi
granicę
wpisu
do
rej.
zabytków
kościoła.
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX wieku. Czytelne granice założenia, nie
zachowane nagrobki. Zachowany starodrzew (świerki, sosna).
10) Kwakowo
- pozostałości zespołu folwarcznego, murowany
-
czynny cmentarz katolicki na terenie dawnego cmentarza. Brak przedwojennych
nagrobków. Starodrzew zachowany w znacznym procencie (świerki).
11) Lubuń
- zespół folwarczny: rządcówka, budynki mieszkalne, dom kowala z kuźnią, dom
ogrodnika, murowany, XIX/XX w.
- leśniczówka nr 51, murowany, 1927r.
8
- cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX wieku, obecnie czynny cmentarz katolicki. Czytelne
granice założenia, zachowane fragmenty licznych nagrobków: żeliwne krzyże, ogrodzenia
nagrobków. Zachowany starodrzew.
12) Lulemino
- młyn nr 28, murowany, koniec XIX w.
- zagroda nr 4: budynek mieszkalny, budynek bramny i inwentarski, murowany, początek
XX w.
13) Łosino
- zespół folwarczny: rządcówka, kuźnia (ob. budynek mieszkalny), obora ze stajnią i
spichlerzem (ob. budynek mieszkalny – inwentarski)
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX w. Czytelne granice założenia, nie
zachowane nagrobki. Zachowany starodrzew.
14) Płaszewo
- zespół folwarczny: stodoła, stajnia (ob. magazyn), remiza, szkoła (ob. budynek
mieszkalny), murowany, koniec XIX w.
- nieczynny cmentarz ewangelicki z końca XIX w. Czytelne granice założenia, nie
zachowane nagrobki. Zachowany nielicznie starodrzew (świerki)
15) Reblino
- zespół folwarczny: rządcówka (ob. budynek mieszkalny), stajnia, chlewnia, spichlerz
szachulcowy
- zespół budynków stacyjnych: budynek dworcowy, budynki mieszkalne, murowane,
1906r.
- cmentarz rodowy z połowy XIX w. Brak nagrobków. Otoczony starodrzewem
dębowym.
9
16) Runowo Sławieńskie
- pozostałości zespołu folwarcznego, początek XX w.: stajnia i spichlerz - szachulcowy,
budynki mieszkalne
- zagroda nr 20: budynek mieszkalny, szachulcowy, 2 połowa XIX w., stodoła
szachulcowa, 1921r.
17) Sierakowo Słupskie
- kolonia budynków mieszkalno – gospodarczych nr 1-8, 32-38, murowane, ok. 1925r.
- zagroda nr 18: budynek mieszkalny, szachulcowy, połowa XIX w., budynek
inwentarski, murowany, szachulcowy, 2 połowa XIX w.
- cmentarz przykościelny. Stanowi granicę wpisu do rej zabytków kościoła,
- czyny cmentarz katolicki na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego. Zachowane
nieliczne fragmenty nagrobków przedwojennych.
18) Słonowice
- budynek stacyjny, murowany, 1910r.
- cmentarz przykościelny. Brak nagrobków. Starodrzew (lipy, kasztanowce, jesiony,
klony, graby, świerk) zachowany w 50%,
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX w. czytelne granice założenia, brak
nagrobków, drzewostan zachowany w 70% (kasztanowce, czereśnie, dąb).
19) Słonowiczki
- zagroda nr 5: budynek inwentarski (murowany), stodoła(murowana) – początek XX w.;
budynek gospodarczy (szachulcowy, koniec XIX w.),
- budynek inwentarski nr 6, szachulcowy, koniec XIX w.
20) Sycewice
- zespół folwarczny, murowany, koniec XIX w.: rządcówka, gorzelnia, budynek
gospodarczy i mieszkalny,
- zespół budynków kolejowych: budynek stacyjny (murowany, 1860r.), nastawnia
wykonawcza (murowany, 1913r.), budynek mieszkalny
- nieczynny cmentarz ewangelicki z XIX/XX wieku. Czytelne granice założenia, zachowane
nieliczne fragmenty nagrobków, drzewostan przerzedzony (jesion, dęby, świerki),
- nieczynny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku. Czytelne granice założenia,
zachowane nieliczne fragmenty nagrobków, drzewostan przerzedzony (lipy, dęby, brzozy).
10
- cmentarz rodowy z początku XX wieku, na terenie parku. Zdewastowany, nagrobki rozbite,
drzewostan parkowy. Wraz z parkiem wpisany do rejestru zabytków
21) Ścięgnica
- zespół folwarczny (murowany, 2 połowa XIX w.): rządcówka, dom robotników
folwarcznych z budynkiem gospodarczym, obora, stodoła, garaż, kuźnia, transformator,
budynki mieszkalne robotników folwarcznych
- leśniczówka, murowana, 1 ćwierćwiecze XX w.
zachowane nieliczne fragmenty nagrobków, zachowany starodrzew (dęby, świerki). Kamień
pamiątkowy z herbem przeniesiony na teren przy zespole pałacowo-parkowym.
- cmentarz rodowy w lesie. Kamień nagrobny Anny von Bonin z 1939r.
22) Widzino
- zagroda ul. Główna nr 65: budynek mieszkalny (murowany, koniec XIX w.), stodoła
(szachulcowa, 2 połowa XIX w.), budynek inwentarski (murowany, początek XX w.)
- budynek bramny ul. Rzeczna nr 10, szachulcowy, 2 połowa XIX w.
11
zachowane liczne fragmenty nagrobków, starodrzew zachowany w 30% (dęby, jesiony,
świerki, lipy, kasztanowiec).
23) Wrząca
- rządcówka z dawnego zespołu folwarcznego (obecnie budynek mieszkalny nr 1),
murowana, lata 20-te XX w.
- domy robotników folwarcznych (obecnie budynki mieszkalne nr 62, 63, 64), murowane,
lata 20-te XX w.
zachowane nieliczne fragmenty nagrobków, dobrze zachowany starodrzew (dęby, świerki).
24) Zajączkowo
- zespół folwarczny, murowany, po 1920r.
- nieczynny cmentarz ewangelicki z końca XIX wieku. Słabo czytelne granice założenia,
zachowane pojedyncze fragmenty nagrobków, przerzedzony drzewostan (świerki, brzozy,
dąb).
25) Zagórki
- dwór, murowany, połowa XIX w.
- zespół dworsko - folwarczny
- nieczynny cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX w. słabo czytelne granice założenia,
zachowane pojedyncze fragmenty nagrobków.
26) Zbyszewo
- zespół folwarczny (murowany, 2 połowa XIX w.): stodoła, obora, stajnia, budynki
mieszkalne robotników folwarcznych nr 1, 3, 5, 6
12
27) Zębowo
- zagroda nr 10; budynek mieszkalny (murowany, koniec XIX budynek bramny
(murowany, początek XX w.), stodoła (drewniana, początek XX w.)
- park kościelny z XIX w.
- cmentarz przykościelny. Czytelne granice założenia, zachowane nieliczne fragmenty
nagrobków, dobrze zachowany starodrzew (dęby, jesiony, lipy, klony, graby). Stanowi
granicę wpisu do rejestru zabytków kościoła.
28) Żelki
- zespół dworsko-parkowy, murowany, 2 połowa XIX w. Dwór usytuowany na skraju
wsi, w jej pd. części, przy drodze biegnącej od szosy Słupsk – Miastko do wsi, fasadą
zwrócony w kierunku pn. – wsch. Dwór późnoklasycystyczny o typowej fasadzie –
symetrycznej, z portykiem i wystawką na osi. Od południa, wschodu i zachodu rozległy,
ok. 2ha park krajobrazowy, o zatartym obecnie układzie. W parku głównie świerki, buki,
olsze, dęby i kasztanowce.
- kolonia domów pracowników folwarcznych, koniec XIX w – 1 ćwierćwiecze XX w.
29) Żelkówko
- szkoła (ob. budynek mieszkalny nr 18), murowany , lata 20-te XX w.
IV.
Obiekty wpisane do rejestru zabytków w gminie Kobylnica
1. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków
Miejscowość
Obiekt
Data powstania
Poz.
Nr decyzji
rej.
z datą
park
Bzowo
wraz z
połowa XIX w.
A-371
XIV w.
A-63
koniec XIX w.
A-250
cmentarzem
Kobylnica
Kończewo
wieża kościoła
zespół
pałacowo -
PSOZ-I-5340/26/98
z dn. 22.12.1998r.
530
z dn. 21.12.1965
KL II-5340/23/87
z dn. 01.017.1987r.
13
parkowy
kościół
Kuleszewo
wraz z
połowa XVIII
A-69
cmentarzem
Kwakowo
wieża kościoła
XV w.
A-70
Łosino
park
I połowa XIX w.
A-345
Sierakowo
Słupskie
Sierakowo
Słupskie
Słonowice
kościół
wraz z
cmentarzem
XV w., XVIII w.,
początek XX w.
A-120
dwór z oficyną
początek XIX w.
A-121
wieża kościoła
XV w.
A-130
I ćwierćwiecze XX w.
A-259
park
Sycewice
wraz z
cmentarzem
zespół
Ścięgnica
pałacowo -
305
z dn. 02.02.1961r.
531
z dn. 21.12.1965r.
PSOZ-I-5340/10/96
z dn. 23.04.1996r.
306
z dn. 12.02.1961r.
311
z dn. 12.02.1961r.
564
z dn. 15.02.1966 r.
KL II-5340/6/87
z dn. 15.06.1987r.
KL II-5340/5/87
1880-1890r.
A-239
z dn. 12.03.1987r
parkowy
zespół
Zajączkowo
pałacowo parkowy
kościół
Zębowo
wraz z
cmentarzem
1835r.,
I ćwierćwiecze XX w.
XV w., XVIII w.,
XIX w.
PSOZ-I5340/14/95
A—336
A-196
z dn. 03.10.1995r.
320
z dn. 08.05.1961r.
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kobylnica
14
1) Bzowo
Park krajobrazowy z połowy XIX w. wraz z cmentarzem. Własność prywatna.
Opis:
Park został założony w II połowie XIX w. przy zabudowaniach majątku na terenie
płaskim, lekko obniżającym się w kierunku południowym. Przylegał bezpośrednio do
zabudowań gospodarskich i otaczał dwór pobudowany w stylu neogotyckim. W końcu
XIX w. wykonano sztuczny staw z dwoma niewielkimi wyspami. Na większej ustawiono
ciosane kamienie. Na początku XX w. wykonano kurhan z piwnicami grobowymi.
Kompozycja parku oparta jest na zasadach kształtowania parków krajobrazowych i
sentymentalnych.
Na głównej płaszczyźnie parku otaczającej dwór rozebrany w 1975r. rosną
najstarsze drzewa liściaste tworzące grupę o symetrycznej kompozycji względem dworu.
Najbliżej dęby, dalej w półkolu buki zwyczajne i lipy, za nimi w okręgu 8 buków.
Kompozycyjnie układ ten zamyka kurhan z grobowcem. Południowa granica parku
obsadzona jest skupiskiem ozdobnych krzewów, tworzącym tło dla grupy buków, olchy
czarnej. Północną część parku stanowi średniej wielkości staw z zachowanymi wyspami.
Zamknięcie perspektywy i kompozycji przestrzennej parku stanowią drzewa wysokie
rosnące wzdłuż wschodniej granicy parku na styku z obniżeniem łąkowym.
Kompozycja i drzewostan parku są dość dobrze zachowane. Park posiada nadal
cechy stylu romantycznego. Część zadrzewień uległa zagęszczeniu (samosiew). Park jest
zaniedbany - mocno zarośnięty w części wschodniej i w otoczeniu stawu. Najlepiej
zachowana jest otwarta płaszczyzna w części zachodniej parku, na której znajduje się
najbardziej cenny drzewostan.
15
Zakres niezbędnej renowacji powinien objąć prace porządkowe oraz pielęgnacyjne
drzewostanu.
Pod
względem
kompozycji
należy
doprowadzić
do
odtworzenia
romantycznego charakteru parku, m.in. przez podniesienie poziomu wody w stawie,
zabezpieczenie piwnic grobowców oraz usunięcie samosiewu we wschodniej i
południowej części parku. Cały teren parku należy ogrodzić celem zabezpieczenia przed
niewłaściwym użytkowaniem.
2) Kobylnica
Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusa, murowany, wieża kościoła pochodzi
r.
prawdopodobnie z XIV w. Istniejący do dziś hełm wieży z latarnią pochodzi z 1781 r. –
niegdyś data na chorągiewce. Obecny korpus powstał w 1931 r.
Kubatura: 1 725,5 m3
Powierzchnia użytkowa: 240,3 m2
Opis:
Kościół położony w pd.-zach. części miejscowości, przy szosie Słupsk – Bytów na
niewielkim wzniesieniu. Kościół murowany z cegły, na fundamentach z kamienia polnego,
otynkowany.
Strop drewniany belkowy. Więźba dachowa - płatwiowa. Pokrycie dachu – dachówka
ceramiczna, karpiówka układana podwójnie, na wieży łupek. Posadzka z brązowych płytek
terakotowych. Schody zew. do zakrystii, ceglane oblane cementem 1-biegowe, balustrada
pełna, cementowa. Schody wew. na emporę drewniane, zabiegowe, balustrada z drewnianych
szczeblin, słupek prostokątny zwieńczony trójliściem.
16
Drzwi zew.: zach. drewniane, 2-skrzydłowe, deskowe opierzane deskami, zawiasy
pasowe z hakiem, zamek puszkowy; pd. drewniane, 1-skrzydłowe, współczesne; pd.
drewniane,1-skrzydłowe, deskowe, opierzane deskami. Drzwi wew.: z wieży do naw 2skrzydłowe, wahadłowe, ramowo-płycinowe, płyciny przeszklone, zawiasy czopowe do
zakrystii l- skrzydłowe, deskowe, opierzane deskami, na zawiasach pasowych z hakiem oraz
1-skrzydłowe, ramowo-płycinowe. Okna drewniane, krosnowe, 2-dzielne, 3-poziomowe lub
2-poziomowe, w części prezbiterialnej witrażowe.
Kościół na planie prostokąta z węższą, zbliżoną do kwadratu wieżą od zachodu i
prostokątnym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium od wschodu. Od południa kruchta, od
północy zakrystia - na planach prostokąta. Wejście od zach., pd.i pn. Kościół jednonawowy.
Kościół I-kondygnacyjny z II-kondygnacyjną wieżą oraz niższym prezbiterium,
kruchtą i zakrystią. Nakryty dachem 2-spadowym z lukarną od pn. w formie "wolego oczka",
wieża dachem 4-spadowym z sygnaturka, apsyda 5-spadowym, zakrystia i kruchta dachami 3spadowymi.
Elewacja Zach. - wieży 1-osiowa w I kondygnacji, 2-osiowa w II kondygnacji.
Otwór drzwiowy zamknięty lukiem ostrym, ujęty ostrołukowym portalem o 3- skokowych
glifach. Nad nim mały, zamknięty łukiem pełnym otwór okienny w ostrołukowej wnęce. IÏ
kondygnacja podzielona symetrycznie 4 ostrołukowymi blendami - w dwóch środkowych
otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi. Gzyms kordonowy schodkowy.
Elewacja pn. i pd. wieży - podziały jak w elewacji zach. W elewacji pd. otwór okienny
I kondygnacji we wnęce zamkniętej łukiem odcinkowym. W elewacji pn. pod oknem I
kondygnacji okrągły otwór okienny.
Elewacja pd. kościoła - 4-osiowa, na 2 osi kruchta. Prostokątny otwór drzwiowy we
wnęce zamkniętej łukiem odcinkowym z kluczem i datą „A.D.1931". Ściany boczne kruchty
1-osiowe. Otwory okienne małe, prostokątne. Otwory okienne elewacji duże, prostokątne,
rozmieszczone symetrycznie.
Elewacja wsch. kościoła - otwory okienne w 3-bocznej ścianie zamykającej
prezbiterium, zbliżone do kwadratu, we wnękach zamkniętych łukami odcinkowymi. W
bocznych ścianach prezbiterium pod otworami okiennymi prostokątne płycin.
Elewacja pn. kościoła - 4-osiowa, na 1 osi zakrystia. Wsch. ściana zakrystii 2-osiowa,
na 1 osi prostokątny otwór drzwiowy, do którego prowadzą schody, na 2 osi mały,
prostokątny otwór okienny. Ściana pn. zakrystii 1-osiowa, os wyznacza mały, prostokątny
otwór okienny. Pozostałe otwory okienne elewacji duże prostokątne, rozmieszczone
symetrycznie.
17
Wyposażenie: ołtarz gł. – kompilacja elementów barkowych, prospekt organowy
-
1781r, empora – XIX w.
Stan techniczny
1. Dach
a) więźba drewniana – krokwiowo, płatwiowa
b) pokrycie - dachówka ceramiczna karpiówka w koronkę -uzupełnić miejscowe ubytki
dachówek, częściowo zużyta, pokryta mchem
c) rynny - fi. 150 z blachy oc, malowane f. olejną stwierdzono liczne przecieki,
d) rury spustowe - fi. 120 jw.
e) obróbki blacharskie – przypory pokryte blachą oc,
f) kominy - stwierdzono opadanie tynków około 2 m2,
g) ławy kominiarskie – brak
h) instalacja odgromowa – tylko na wieży,
2. Ściany konstrukcyjne
- ceglano - kamienne otynkowane, na fundamencie z kamienia zawilgocone ,
- na wysokość około 1,20 m boazeria w nawie głównej,
- brak izolacji poziomej murów,
- zewnętrzne ściany otynkowane, tynki opadają,
- miejscowo uzupełnić odpadające tynki,
- tynki wewnętrzne wymagają odnowienia,
3. Stropy
a) konstrukcja- belki drewniane
- wieża, drewno elementy konstrukcyjne i podłogi zaatakowane owadami (kornik )
- chór konstrukcja drewniana (drewno zaatakowane jw),
- elementy drewniane i ławki wymagają impregnacji mikologicznej i zabezpieczenia p.poż.
po uprzednim zdjęciu warstw z farby olejnej),
b) podłogi, podsadzki - kształtki i płytki ceglane, liczne ubytki spoinowania,
4. Klatka schodowa
a) wieża – ściany zewnętrzne murowane, górna część wieży pokryta płytkami z łupek,
konstrukcja dzwonnicy drewniana, wymaga zabezpieczenia przed owadami (kornik) i p.poż.
b) biegi , podesty i balustrady, chór – drewniane zabezpieczenie jw.
c) tynki wew. wap. cem. - wymagają cz. uzupełnienia ubytków,
18
d) stolarka okienna- ramy drewniane, oszklenie witraże (wymagają cz. uzupełnienia
kształtek),
e) stolarka drzwiowa – drewniana,
5. Instalacje ogrzewcze - brak
6. Instalacja elektryczna –
- instalacja odgromowa - oświetlenie wewnętrzne zabytkowe żyrandole i świeczniki boczne (kinkiety), wymagają
konserwacji
7. Instalacje wod. kan. – brak
8. Elewacja
a) tynki - stwierdzono miejscowe opadanie tynków i zacieki od rynien i rur spustowych,
b) gzymsy- rolka z cegły zabezpieczona i zabudowana deskami okapowymi,
c) stolarka - okna drewniaqne z witrażami, ( szkło zbrojone ) stwierdzono ubytki szkła –
wymagają częściowego uzupełnienia kształtek witraży,
d) inne – zabytkowe organy z XVI w,
9. Teren posesji
a) ogrodzenie – murowane z kamienia i cegły z siatki na słupkach stal. od zaplecza,
b) drogi – lokalne,
c) chodniki – POLBRUK w kolorze cementu,
d) tereny zielone- trawniki, krzewy i drzewka ozdobne,
e) odwodnienie- powierzchniowe,
f) inne – naprawa schodów zewnętrznych
19
3) Kończewo
Zespół pałacowo – parkowy, XIX/XX w. – park krajobrazowy wraz z pałacem. Własność
prywatna.
Kubatura: 6 422 m3
Powierzchnia użytkowa: 1 218 m2
Opis:
Pałac położony na kraju wsi , w pn. Części, na pn. – zach. Od szosy Słupsk –
Kępice. Do pałacu prowadzi brukowana droga biegnąca od szosy przez wieś. Podwórze
gospodarcze od pn. krajobrazowy park /ok. 7,7 ha/ otacza pałac od pn. wsch. I pd. W
parku od pn. Fragmenty pierwotnego ogrodzenia z cegły. Pałac usytuowany na
niewielkim wzniesieniu. Pałac murowany z cegły, otynkowany, dekoracja wykonana w
tynku.
20
Stropy nad piwnicami ceramiczne odcinkowe, nad pomieszczeniami piętra
drewniane, belkowe z podsufitką. Więźba dachowa – drewniana, krokwiowo –
płatwiowa. Pokrycie dachu – papa. Posadzki w piwnicy cementowe i lastrikowe, na
piętrze i poddaszu podłogi drewniane, deskowe, w pomieszczeniach sanitarnych i
gospodarczych – lastriko.
Schody zew. granitowe, 1-biegowe. Schody wew. drewniane, zabiegowe,
balustrada tralkowa, tralki wysmukłe, słupek okrągły.
Drzwi zew.: w elewacji pn. – zach., drewniane, 2-skrzydłowe z nadświetlem
zamkniętym łukiem pełnym, ramowo-płycinowe; w elewacji pn. – wsch. drewniane: 2skrzydłowe z prostokątnym nadświetlem, ramowo-płycinowe, górne płyciny szklone.
Drzwi wew.: 1-skrzydłowe, ramowo-płycinowe, ościeżyna pełna; 2-skrzydłowe z
zamkniętym łukiem odcinkowym nadświetlem, ramowo-płycinowe, górne płyciny
szklone.
Okna: skrzynkowe, 2-poziomowe, 2 lub 3-dzielne, dolne skrzydła 2-kwaterowe
oraz krosnowe, 3-poziomowe, 3-dzielne z nadświetlem, wielokwaterowe i 2-poziomowe,
1-dzielne.
Pałac na planie prostokąta z ryzalitami od pn. - wsch. i pd. - zach., od pd. – wsch.
Prostokątna sala reprezentacyjna zamknięta 3-bocznie, po jej bokach prostokątne aneksy.
Pałac w części pn. 2,5-traktowy, w części centralnej 2-traktowy, w części pd. 3-traktowy.
Wejścia: główne w elewacji pn.- zach., ogrodowe, w elewacji pn. – wsch. klatka
schodowa w narożniku pn. – zach. Bryła rozczłonkowana. Pałac na wysokim cokole,
podpiwniczony, I-kondygnacyjny z użytkowym poddaszem. Ryzality II-kondygnacyjne.
Pałac nakryty dachem 2-spadowym z kwadratową wieżą nakrytą dachem 4-spadowym,
sala reprezentacyjna 5-spadowym, aneksy 1-spadowymi.
Elewacja pd.- zach. – 10-osiowa, z ryzalitem na 6,7 i 8 osi, niższym aneksem na 9
i 10 osi. Otwory okienne o wykroju wydłużonego prostokąta, aneksu większe. Otwory
okienne przyziemia i poddasza małe, prostokątne. Otwory I i II kondygnacji ryzalitu w
płaskich opaskach zwieńczonych odcinkami gzymsu. Ryzalit zwieńczony trójkątnym
frontem. Cokół pseudoboniowany.
Elewacja pd.- wsch. – 4-osiowa. Otwory okienne 3-bocznego zamknięcia Sali
reprezentacyjnej, wyznacza 3 pierwsze osie, zamknięte łukami pełnymi. Opaski okienne
płaskie z odcinkami gzymsu w zwieńczeniach. Otwór 4 osi /aneks/ mały o wykroku
leżącego prostokąta. Cokół pseudoboniowany.
21
Elewacja pn. – wsch. – 10-osiowa z ryzalitem na 3, 4 i5 osi i niższym aneksem na
1 i 2 osi. Ryzalit poprzedzony portykiem opartym na kompozytowych kolumnach –
środkowe kanelowane. Portyk zwieńczony tarasem. Balustrada tarasu pełna podzielona
słupkami. Prostokątny otwór drzwiowy na środkowej osi ryzalitu. Otwory okienne jak w
elewacji pd.- wsch. W trójkątnym frontonie ryzalitu płaskorzeźbiona dekoracja.
Elewacja pn. – zach. – 7-osiowa. Na środkowej osi otwór drzwiowy zamknięty
łukiem pełnym. Otwory okienne jak w elewacji pd. – wsch. Nad otworami okiennymi 1 i
7 osi pietra taras z pełną balustradą podzieloną słupkami. Trójkątny fronton z
płaskorzeźbioną dekoracją.
Stan zachowania: Nieszczelne rynny i rury spustowe – znaczne zawilgocenie ścian zew.
i wew. Pokrycie dachu wymiennie – konstrukcja dachowa w stanie dobrym. Wybite okna
w wieży. Wnętrze pałacu bardzo zaniedbane.
Najpilniejsze prace remontowe: Wymiana rynien i rur spustowych. Remont wnętrz.
4) Kuleszewo
Kościół p.w. św. Józefa, połowa XVIII w., konstrukcja szachulcowa
Kubatura: 742 m3
Powierzchnia użytkowa: 127 m2
Opis:
Zabytkowy kościół położony jest na owalnym cmentarzu na obrzeżach, którego rosną
stare drzewa. Posesja kościoła znajduje się na środku wsi przy zachodniej pierzei drogi.
Kościół jest orientowany. Cmentarz otacza współczesny niski murek z ciosanego kamienia,
22
na którym wmontowany jest żelazny płot ozdobny z kutego żelaza. Na cmentarz prowadzą
dwie bramki jednoskrzydłowe z kutego żelaza.
Rzut przyziemia kościoła oparty jest na planie krzyża. Jest to budynek sakralny,,
jednokondygnacyjny, bezwieżowy, jednonawowy, z dwoma symetrycznymi bocznymi
przybudówkami.
Główne wejście dwuskrzydłowe od szczytu zachodniego. Dwa wejścia boczne
jednoskrzydłowe prowadzą przez przybudówki.
Układ wnętrza. Główne wejścia prowadzi pod antresolą chóru do jedynej nawy, od której
odchodzą dwa pomieszczenia boczne usytuowane w połowie długości nawy. W
pomieszczeniu lewym mieści się salka katechetyczna, w pomieszczeniu prawym zakrystia.
Fundament z kamieni polnych połączonych zaprawą.
Ściany obwodowe ryglowe z wypełnieniem ceglanym, pola otynkowane i pobielone na
biało. Szkielet ścian z drewna sosnowego poczerniony.
Drzwi główne zewnętrzne dwuskrzydłowe, płycinowe o ozdobnej stolarce w stylu
neogotyckim. Pozostałe drzwi zewnętrzne i wewnętrzne jednoskrzydłowe, o podobnej
stolarce. Ościeże i odrzwia zakończeniu prostym. Okna prostokątne o krzyżowym
podziale z podwójnym ostrołukiem, w licu okna, wielokwaterowe. Okna przybudówek
krosnowe pojedyncze, dwuskrzydłowe, 4 i 6 kwaterowe. Schody na chór drewniane,
drabiniaste obudowane.
Dach trójspadowy, pokryty dachówką karpiówką. Szczyt dachowy zachodni
ryglowy, z wypełnieniem ceglanym. Konstrukcja dachu krokwiowa podparta w kalenicy
pojedynczym, dwuodcinkowym stolcem. Mniej więcej w połowie wysokości dachu stolec
z krokwiami łączą poziome banty. Krokwia górą zamocowane w słupie stolca, dołem
osadzone w belkach stropowych. W przybudówkach dachy dwuspadowe, jeden daszek
kryty karpiówką, drugi felcówką.
Strop belkowany nagi z powałą z desek leżących na belkach stropowych, które
wspierają skośne mieczy przy ścianach licowych.
Posadzka ceramiczna, kładziona z ośmiobocznych płytek.
Wyposażenie: całą szerokość kościoła zajmuje antresola chóru dostawiona do ściany
frontowej wsparta na 4 słupach ustawionych w czworobok. Balustrada chóru płycinowa.
Na wprost wejścia głównego znajduje się barokowy ołtarz z 1744 r. W górną część
ołtarza wkomponowana jest rzeźba o cechach późnego gotyku, przedstawiająca
Chrystusa na krzyżu, pochodząca prawdopodobnie z poprzedniego kościoła. Obok ołtarza
23
znajduje się płyta epitafijna kanonina z Kołobrzegu Franta Boen z małżonką, ubranego w
rycerski strój dworski datowana na 1626 r. Obok epitafium ambona w tym samym stylu
co ołtarz. Jest to również pozostałość po poprzednim kościele. Na środku od powały
zwisa ozdobny barokizujący świecznik wieloramienny przerobiony na żyrandol
elektryczny.
Pierwszą
połowę
nawy
zajmują
dwa
szeregi
ławek
o
prostej
nieskomplikowanej stolarce.
Stan techniczny budynku
Obiekt odrestaurowany w całości w latach 1998-2000
1. Dach
a) więźba drewniana – krokwiowo - jętkowa
b) pokrycie - dachówka ceramiczna tzw. ESÓWKA, cz. pokryta mchem,
c) rynny - fi. 120 PCV,
d) rury spustowe - fi. 100 jw.
e) obróbki blacharskie –
f) kominy g) ławy kominiarskie –
h) instalacja odgromowa – brak,
- konstrukcja tzw. szachulcowa wypełniona pustakami pianobetonowymi, wypełnienie
otynkowane, stwierdzono miejscowe opadanie tynków elewacji i przy ościeżach,
- miejscowo uzupełnić odpadające tynki,
24
3. Stropy
- wieża, drewno elementy konstrukcyjne i podłogi zaatakowane owadami (kornik)
- elementy drewniane i ławki wymagają impregnacji mikologicznej i zabezpieczenia p.poż.
po uprzednim zdjęciu warstw z farby olejnej),
b) podłogi, podsadzki - płytki terakotowe ceramiczne powlekane,
4. Klatka schodowa
a) biegi , podesty i balustrady, chór – słupy i podciągi drewniane (elementy spękane),
b) tynki wew. wymagają uzupełnienia ubytków przy ościeżach,
c) stolarka okienna- ramy drewniane, oszklone,
d) stolarka drzwiowa – drewniana (wymiana drzwi do zakrystii),
5. Instalacje ogrzewcze - brak ,
6. Instalacja elektryczna –
- instalacja odgromowa - brak
- wew. pt. oświetlenie - żyrandole i boczne kinkiety,
7. Instalacje wod. kan. – brak,
8. Elewacja
a) tynki - na wypełnieniach miejscowo opadają - szkielet nośny drewniany malowany farbą
olejną,
b) gzymsyc) stolarka - okna drewniane,
9. Teren posesji
a) ogrodzenie – murowane z kamienia i cegły, ramy z kształtowników i prętów stalowych,
c) chodniki – betonowe na gruncie,
d) tereny zielone- trawniki, krzewy i drzewka ozdobne,
25
5) Kwakowo
Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, murowany, XV, XIX w.,
Kubatura: 4 000 m3
Opis:
Obiekt jest położony w centrum miejscowości, na niewielkim wzniesieniu i jest
otoczony ogrodzeniem z metalowych prętów na kamiennej podmurówce.
Obecnie znajduje się wewnątrz budynku 400 miejsc siedzących oraz przestrzeń na 600
miejsc stojących. Budynek świątyni został zbudowany na planie prostokąta z węższą wieżą
od zachodu i zamkniętym 3 - bocznie prezbiterium od wschodu – zgodnie z ówcześnie
panującą zasadą budownictwa sakralnego budynek kościoła jest orientowany. Przy północnej
części prezbiterium znajduje się prostokątna zakrystia. W tylnej części nawy kościoła została
wsparta na czterech słupach empora organowa.
Konstrukcja kościoła oparta jest na murach wykonanych z kamienia – nawa kościoła –
mury wieży wykonane zostały z cegły na fundamencie kamiennym – wątek wendyjski.
Pokrycie dachowe wykonane jest z dachówki i zostało już wymienione we wcześniejszym
okresie.
Posadzka w kościele wykonana jest z płytek terakotowych, a w części prezbiterialnej
cementowa. Schody prowadzące na emporę organową i w dalszej części na wieżę kościelną
26
są drewniane, zabiegowe, słupek okrągły. Okna w świątyni są wykonane w stolarce
drewnianej – krosnowe, a w prezbiterium witrażowe.
Najpilniejsze prace remontowe: Podjęte zabiegi inwestora mają doprowadzić do remontu
murów, konstrukcji chóru, wymiany posadzki, remontu schodów wejściowych i wykonanie
podjazdu dla niepełnosprawnych, gruntownego remontu wieży kościelnej, remont ogrodzenia
i drogi dojazdowej, remont dzwonnicy, budowę lapidarium, odwodnienie budynku,
zamontowanie instalacji grzewczej oraz oświetlenie terenu wokół kościoła.
W celu podjęcia prac remontowych murów nawy kościoła należy je oczyścić i podjąć
działania zmierzające do uzupełniania brakujących spoin, z zastosowaniem preparatu
grzybobójczego, a następnie dokonać impregnacji elewacji preparatem hydrofobizującym.
Remont chóru przewiduje wymianę konstrukcji drewnianej – słupów wraz z
zastrzałami i belek stropowych. Całkowitej wymianie będzie podlegała podłoga empory
balkonowej z desek o grubości 32 mm. Drewno stosowane do ww. robót powinno być
wcześniej zaimpregnowane grzybobójczo, owadobójczo oraz ognioochronno.
Cementowa posadzka w prezbiterium ma być w początkowej fazie naprawiona z
zatarciem na gładko a następnie na niej ma być ułożona nowa posadzka z granitu
polerowanego, łącznie ze stopniami.
Wewnętrzne mury świątyni mają być odnowione przez przetarcie ich szpachlówką
uniwersalną, a następnie zagruntowane i malowane farbami wapiennymi. Drewniane ramy
okienne poddane w początkowej fazie ługowaniu i oczyszczeniu mają zostać pomalowane
farbą olejną.
Obecnie istniejące kamienne schody prowadzące do głównego wejścia świątyni mają
zostać wymienione na nowe oraz ma zostać wykonany podjazd do kościoła dla osób
niepełnosprawnych.
27
Drewniane schody prowadzące na emporę organową i w dalszej części na wieżę
należy w całości wymienić z zachowaniem wszystkich ich elementów. Drewno zastosowane
do tej modernizacji ma być przygotowane podobnie jak w przypadku elementów drewnianych
użytych do rekonstrukcji empory organowej.
Renowacja wieży kościelnej, na której znajdują się pęknięcia grożące katastrofą
budowlaną, w pierwszej fazie polegać będzie na restauracji zewnętrznych murów, w których
należy uzupełnić ubytki spoin, wymienić pęknięte cegły na nowe oraz uzupełnić gzymsy. Po
wykonaniu tych prac ściany wieży należy zaimpregnować preparatem hydrofobizującym, a
następnie wykonać patynowanie murów. Całą stolarkę okienną drewnianą w ilości 16 sztuk
należy wymienić na nową.
Dalsza część remontu wieży będzie polegać na wymianie drewnianych podłóg na
poszczególnych poziomach wieży. Prace z tym związane należy prowadzić poziomami ze
szczególnym zachowaniem zasad BHP. Wymianie będzie podlegało 100% stolarki
drewnianej, ze względu na bardzo zły stan obecny. Drewno zastosowane do prac
remontowych ma być przygotowane jw.
W związku z pracami prowadzonymi wokół kościoła projekt przewiduje również
wykonanie odwodnienia budynku przez wykonanie opaski z kostki kamiennej na podsypce
cementowo – piaskowej. Opaska ta ma być wykonana ze spadkiem od budynku. W miejscach
odchodzenia rur spustowych należy wykonać odprowadzenie wód opadowych do studzienek
chłonnych z kostki kamiennej.
Plac przed kościołem, jak również droga prowadząca do kościoła ma być wykonana z
kostki kamiennej na podsypce cementowej. Wymienione również będą schody prowadzące z
28
ulicy głównej na teren kościelny oraz pochylni dla osób niepełnosprawnych. W zakres prac
włączono również rozbiórkę istniejących schodów oraz obsianie terenu trawą.
Prace związane z remontem ogrodzenia będą polegały na wymianie istniejących
przęseł. Nowe przęsła będą wykonane jako ozdobne, z kutego metalu. W cokole i słupkach
należy uzupełnić spoinę, wykonać nową bramę wjazdową oraz uzupełnić czapki kamienne na
słupkach kamiennych.
W ramach omawianego projektu przewiduje się również remont istniejącej
dzwonnicy. Jej konstrukcja drewniana ma być w 100% wymieniona na nową i po
wcześniejszym demontażu dzwonów mają być ponownie zamontowane. Drewno zastosowane
do tego celu ma być przygotowane podobnie jak w poprzednich działaniach.
Na terenie przykościelnym inwestor w porozumieniu z konserwatorem zabytków
zamierza wykonać lapidarium. Przewidziano montaż płyt kamiennych, które będą ułożone na
utwardzonym terenie z kostki kamiennej w kolorze szarym.
6) Łosino
Park krajobrazowy z początku XIX w.
29
Opis:
Park leśny był częścią dużego założenia dworskiego. Składało się nań: rozległy
dziedziniec z pałacem i licznymi budynkami gospodarczymi, ogrody, sady i omawiany
park. Na podstawie wieku drzew i ich rozmieszczenia można sądzić, że park powstał w
początkach XIX w. przy założeniu wykorzystano urozmaicenie terenu licznymi
zbiornikami i ciekami wodnymi, rzekę Słupię i resztki wiekowej dąbrowy. Do parku
przyległa bezpośrednio zabudowa leśniczówki i budynku mieszkalnego pracownika
majątku. Po wojnie majątek rozparcelowano. Większość budynków gospodarczych oraz
pałac zostały zniszczone. Obecnie park należy do Nadleśnictwa Leśny Dwór.
Park zajmuje przestrzeń między rzeką Słupią i wpływającymi do niej kanałami –
od strony wschodniej, z drogą od strony południowej i północno-zachodniej. Od tej
strony rozchodzące się drogi: zewnętrzna i wewnętrzna parkowa oddzielająca od parku
zabudowania leśniczówki wraz z ogrodem i trzema stawami i otoczenie domu
mieszkalnego wraz z ogrodem, podwórzem gospodarczym i zabagnionymi stawami.
Teren ten jest ogrodzony od strony parku murem ceglanym.
Skupiska drzew występują w otoczeniu dużego stawu i przy drodze północnej.
Drzewostan parkowy składa się prawie wyłącznie z drzew i krzewów rodzimych. Z gat.
Obcego pochodzenia występuje tylko żywotnik zachodni i olbrzymi oraz daglezja.
Przeważa ilościowo dąb, którego udział wynosi ok.. 30%. Udział grabu i buka wynosi po
ok. 25%, a świerka 20%. Ponadto w niewielkiej ilości występuje lipa, olsza,
kasztanowiec, akacja, brzoza, sosna i wierzba biała. Sporadycznie występują drzewa
owocowe, wiązy, klony, jesiony i buk purpurowy. Podrost i podszyt złożony z grabu,
brzozy, buka, dębu, sosny i leszczyny występuje na 50% powierzchni pod drzewami. W
skupiskach występują ponadto krzewy: śnieguliczka, kalina koralowa, bez czarny i bez
lilak, suchodrzew, dereń jarzębina, jaśminowiec i karagana. Większość parku jest
zadarniona. Drzewa są zdrowe, w kilku przypadkach o imponujących rozmiarach.
Najpotężniejszy jest dąb o obwodzie 600cm i potężnej koronie. Ponadto kilka dębów i
buków ma obwód 450cm. Niektóre z nich oznakowane jako obiekt chroniony.
30
Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP. Wieża kościoła pochodzi prawdopodobnie z XIV
w., nawa z prostokątnym węższym prezbiterium z 1736r.
Kubatura: 1 340 m3
Opis:
Kościół położony w centrum wsi, po zach. stronie drogi głównej. Cmentarz
przykościelny na planie zbliżonym do prostokąta ,ogrodzony siatką. Bramka osadzona na
granitowych. słupkach zwieńczonych żeliwnymi krzyżami. Kościół orientowany. Przed
kościołem, na granitowym postumencie z krzyżem maltańskim i tablicą inskrypcyjna /napis
nieczytelny/, figura Chrystusa.
Kościół murowany z cegły i kamienia - fundamenty i I kondygnacja wieży. Wątek
muru: I kondygnacja wieży - krzyżowy, II kondygnacja wieży – wedyjski, apsyda krzyżowy. Korpus kościoła otynkowany. Obramienia okien i drzwi z cegły.
Strop drewniany, płaski otynkowany. Więźba dachowa niedostępna. Pokrycie dachu –
dachówka ceramiczna, karpiówka układana pojedynczo i podwójnie - apsyda.
Posadzka z białych i czarnych płytek terakotowych. Schody wew. drewniane, zabiegowe,
balustrada tralkowa /na emporę/ oraz cementowe 1-biegowe /do zakrystii/.
Drzwi. zew.: główne, drewniane, 2-skrzydłowe, deskowo – listwowo - zastrzałowe na
zawiasach pasowych z hakiem; boczne, drewniane, 1 -skrzydłowe, ramowo - płycinowe,
31
opierzane deskami na zawiasach pasowych z hakiem. Drzwi wew. drewniane ramowo płycinowe, 1 - i 2-skrzydłowe, na zawiasach czopowych. Okna drewniane, krosnowe 2dzielne, 4-poziomowe, witrażowe.
Kościół jednonawowy, na planie prostokąta, część wsch. nawy węższa /dawne
prezbiterium/ z zamkniętą trójbocznie apsydą. Od zach. Wieża na planie zbliżonym do
kwadratu/ Od pn. duża współczesna przybudówka na planie prostokąta mieszcząca zakrystię i
salki katechetyczne. Wejście od zach. i pd.
Kościół nakryty dachem dwuspadowym, II - kondygnacyjna wieża czterospadowym,
niższa od korpusu apsyda dachem pięciospadowym.
Elewacja zach. wieży - l-osiowa w I kondygnacji, 2-osiowa w – II kondygnacji.
Zamknięty łukiem odcinkowym otwór drzwiowy, ujęty ostrołukowym portalem o 5skokowycn glifach. Otwór drzwiowy i tympanon obramowane ceglaną opaską. W
tympanonie okrągły otwór okienny w ceglanej opasce. II kondygnacja podzielona sześcioma
ostrołukowymi blendami-w dwóch środkowych niewielkie otwory okienne zamknięte łukami
pełnymi. Gzyms kordonowy prosty, koronujący schodkowy.
Elewacja pd. wieży – 1-osiowa w I kondygnacji, 2-osiowa w II kondygnacji.
W przyziemiu duży otwór okienny umieszczony niesymetrycznie, zamknięty łukiem, ostrym,
w ceglanej opasce. Podział II kondygnacji analogiczny do elewacji zach. Dodatkowo pod
oknem wyznaczającym 1 oś, mały otwór okienny zamknięty łukiem pełnym. Między
środkowymi blendami zegar o drewnianej, okrągłej tarczy /XVIII w./
Elewacja pn. wieży – częściowo zakryta przez współczesna przybudówkę. Podziały II
kondygnacji jak w elewacji pd.
Elewacja pd. kościoła 4-osiowa. Otwór drzwiowy zamknięty łukiem odcinkowym, na
4 osi. Otwory okienne duże, rozmieszczone symetrycznie, ostrołukowe . Otwory ujęte
ceglanymi opaskami.
Elewacja wsch. - ściana szczytowa podzielona ośmioma schodkowymi wnękami.
Apsyda 3-osiowa z 2-skokowymi przyporami w narożach. Otwory okienne duże
ostrołukowe. W narożnikach ściany wsch. ukośne 1-skokowe przypory.
Elewacja pn. – zasłonięta w połowie współczesną dobudówką, 2-osiowa. Otwory
okienne jak w elewacji pd.
Wyposażenie: granitowa chrzcielnica /XIV w./, ambona /XVII w./, konfesjonał –
wykonany prawdopodobnie z fragmnentów XVII-wiecznych ołtarzy, zegar na wieży /k.
XVIII w./
32
Najpilniejsze prace remontowe: wymiana lub uzupełnienie pokrycia dachu,
zlikwidowanie współczesnej dobudówki.
Stan techniczny:
1. Dach
a) więźba drewniana – krokwiowo, płatwiowa,
b) pokrycie - dachówka ceramiczna typ. SEGER,
c) rynny - fi. 120 PCV,
d) rury spustowe - fi. 100 PCV,
e) obróbki blacharskie – attyka szczytu i przypory pokryte blacha miedziana,
f) kominy - brak,
g) ławy kominiarskie – brak,
h) instalacja odgromowa – pręt stalowy fi. 6 – 8 wymaga naprawy,
- ceglano - kamienna na fundamencie z kamienia, zawilgocone na wysokość około 1,50 m,
wymagają osuszenia (drenaż opaskowy, ewentualnie metodą iniekcji)
- zewnętrzne ściany nawy głównej, salki katechetycznej i zakrystii otynkowane, miejscowo
uzupełnić odpadające tynki,
- przypory w kształcie pionowych prostopadłościanów o zmiennym przekroju w połowie
wysokości nawy głównej,
- tynki wewnętrzne wymagają odnowienia i uzupełnienia ubytków (prezbiterium, salka
katechetyczna i zakrystii),
33
3. Stropy
- wieża, drewno elementy konstrukcyjne i podłogi zaatakowane owadami (kornik
- elementy drewniane i ławki wymagają impregnacji mikologicznej i zabezpieczenia p.poż.),
b) podłogi, podsadzki - płytki Gres
4. Klatka schodowa
a) wieża – ściany zewnętrzne murowane, stwierdzono liczne pęknięcia i zarysowania pionowe
i poziome niebezpieczne dla stateczności konstrukcji (wieża niebezpiecznie odchylona od
pionu, konstrukcja dzwonnicy drewniana, wymaga zabezpieczenia przed owadami (kornik)
i p.poż.
b) biegi, podesty i balustrady, chór – drewniane zabezpieczenie jw.
c) tynki wew. wap. cem.- wymagają cz. uzupełnienia ubytków,
d) stolarka okienna- ramy stalowe, oszklenie witraże (wymagają cz. uzupełnienia kształtek),
5. Instalacje ogrzewcze - w części nowej elektryczne i gaz bezprzewodowy,
6. Instalacja elektryczna – brak oświetlenia zew.
- instalacja odgromowa -pręt stal. fi 6 , wymaga naprawy połączeń,
- oświetlenie wewnętrzne zabytkowe żyrandole i świeczniki boczne (kinkiety), wymagają
konserwacji ,
34
8. Elewacja
a) tynki - główna nawa otynkowana, stwierdzono miejscowe opadanie tynków,
b) gzymsy - rolka z cegły zabezpieczona deskami okapowymi,
c) stolarka - pomiędzy przyporami okna stalowe z witrażami, stwierdzono ubytki szkła –
wymagają częściowego uzupełnienia kształtek witraży,
- drzwi zewnętrzne wymagają wymiany w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków,
9. Teren posesji
a) ogrodzenie – siatka na słupkach stalowych,
c) chodniki – na gruncie betonowe, spękane, rozwarstwione,
d) tereny zielone – skwery, trawniki, drzewka i krzewy ozdobne,
Dwór nr 23, początek XIX w. i oficyna dworska nr 24, początek XIX w., murowana.
Własność prywatna.
Kubatura: 1 526 m3
Powierzchnia użytkowa: 425m2
Opis:
Dwór położony w południowej części wsi, po wschodniej stronie głównej drogi
wiejskiej, na wprost skrętu drogi w kierunku Kończewa. Dwór oddalony od drogi ok. 100 m.
Fasadą zwrócony na północ. Ok. 200 m na południe od dworu zniszczony i zarośnięty
obecnie park, do którego prowadzi aleja. Od wschodu dawna oficyna dworska, niegdyś
35
połączona z dworem łącznikiem, obecnie w dużym stopniu przebudowana i zniszczona straciła swój historyczny charakter. Od zachodu łąki. Od północy XIX-wieczny budynek
gospodarczy (obora) położony po zachodniej stronie brukowanej drogi prowadzącej do
dworu.
Dwór murowany z cegły, na fundamencie kamiennym, otynkowany - tynk wapienny.
We wschodnim pomieszczeniu narożnym traktu południowego zbity został tynk wewnętrzny i
odsłonięty fragment ściany nośnej. Ściana ta postawiona została z cegły suszonej (od
wewnątrz) i cegły wypalanej (na zewnątrz). Ściany działowe na poddaszu o konstrukcji
szachulcowej - wypełnienia z gliny.
Stropy nad piwnicami ceramiczne, odcinkowe na belkach stalowych oraz sklepienia
ceramiczne, kolebkowe; nad I kondygnacją stropy drewniane, belkowe z otynkowana,
podsufitką, w środkowym pomieszczeniu traktu południowego (salon) dekoracja sztukatorska
w formie rozety. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo-jętkowa. Pokrycie dachu dachówka ceramiczna, holenderka.
Podłogi z szerokich, dębowych desek, podzielone na 4 części węższymi krzyżującymi
się deskami ściętymi w miejscach
tyku. W pomieszczeniu pod schodami płytki terakotowe w kolorze białym i czarnym ułożone
w szachownice. Schody zew. cementowe, 1-biegowe. Schody wew. drewniane, dębowe,
policzkowe, zabiegowe, zachowany fragment okrągłego słupka.
Drzwi zew. drewniane, 2-skrzydłowe na kutych zawiasach pionowych z hakiem górne krawędzie zawiasów wycięte w ząbki, ramowo-płycinowe, skrzydła 3-płycinowe, górna
płycina kwadratowa z wachlarzową rozetą, środkowa o wykroju wydłużonego prostokąta
ozdobiona rombem, dolna mniejsza o wykroju wydłużonego prostokąta z nałożonych na ramę
desek z płaskorzeźbioną dekoracją w formie romboidalnej kratki. Rozety w drzwiach
południowych dorabiane współcześnie. Drzwi wew. drewniane, 2-lub 1-skrzydłowe na kutych
zawiasach tarczowych z hakiem, ramowo-płycinowe, skrzydła 3-płycinowe. W drzwiach 1skrzydłowych górne i dolne płyciny o wykroju leżącego prostokąta, w 2-skrzydłowych o
wykroju zbliżonym do kwadratu. Środkowe płyciny w drzwiach 1-skrzydłowych o wykroju
zbliżonym do kwadratu, w 2-skrzydłowych wykroju wydłużonego prostokąta. Środkowe
płyciny ozdobione rombem. Szyldy zakończone trójliściem, proste z rozetką wokół klamki i
kluczyną w formie rozetki oraz kuty (w drzwiach sieni) o jednym boku łukowo wygiętym,
drugim wycięty faliście, nieregularnie. Ościeżyny pełne, opaski obustronnie sfazowane, w
narożnikach kwadratowe małe płyciny o sfazowanych brzegach. Nadproża w formie
odcinków belkowania.
36
Okna drewniane, dębowe, skrzynkowe, 2-dzielne, 2-poziomowe, słupek ozdobiony
toskańskim pilastrem, ślemie profilowane, w krzyżu woluta. Część okien wymieniona
współcześnie, wykonane na wzór pierwotnych.
Dwór na planie prostokąta, 2-traktowy. Trakty podłużne, Równej szerokości, jedynie
w części środkowej zmiana szerokości traktów przez wydzielenie obszernego salonu w
trakcie południowym. Wejścia od północy (główne), od południa (ogrodowe) i od zachodu
(boczne). W zachodnim pomieszczeniu narożnym traktu południowego - sień ze schodami.
Następne pomieszczenia w tym trakcie to kuchnia, salon i dwa pomieszczenia mieszkalne. W
trakcie
północnym
w
narożniku
zachodnim
pomieszczenie
mieszkalne,
następne
pomieszczenie mieszkalne z wydzieloną spiżarnią, sień z wejściem do piwnicy i w narożniku
wschodnim duże pomieszczenie mieszkalne. Bryła zwarta. Dwór w połowie podpiwniczony,
l-kondygnacyjny z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym.
Elewacja frontowa (pn.) 9-osiowa. Na 4-6 osi pseudoportyk - 4 półkolumny
toskańskie podtrzymujące trójkątny fronton obwiedziony wydatnym gzymsem. W
tympanonie półokrągły otwór okienny. Na 5 osi prostokątny otwór drzwiowy, na 4 i 6 osi
otwory okienne o wykroju wydłużonego prostokąta. Nadproże i nadokienniki otworów
psendoportyku w formie odcinków gzymsu. Otwory okienne elewacji o wykroju
wydłużonego prostokąta.
Elewacja boczna (zach.) 1 osiowa w I kondygnacji, 4-osiowa na poddaszu. Na 1 osi I
kondygnacji prostokątny otwór drzwiowy. Na 1 i 4 osi poddasza małe, owalne otwory
okienne. Na 2 i 3 osi otwory o wykroju wydłużonego prostokąta.
Elewacja ogrodowa (pd.) jak elewacja frontowa.
Elewacja boczna (wsch.) 4-osiowa na poddaszu. Otwory okienne jak w elewacji
zachodniej.
Wnętrze: układ pierwotny nie zmieniony.
37
9) Słonowice
Kościół p.w. św. Stanisława Kostki, XIV w., XIX w.
Kubatura: 1 849 m3
Opis:
Kościół położony w centrum wsi, po zachodniej stronie drogi Reblino – Wrząca.
Wieża kościoła pochodzi prawdopodobnie z XV w. Do 1892r. istniała jeszcze
średniowieczna nawa kościoła. Stary kościół był założony na planie prostokąta bez
wyodrębnionego prezbiterium i z prostokątną kruchtą od południa. Obecny kościół
pochodzi prawdopodobnie z przełomu XIX i XX w. Cmentarz przykościelny na planie
prostokąta, ogrodzony siatką. Kościół orientowany.
Kościół murowany z cegły, na fundamentach kamiennych. Wątek krzyżowy oraz
nieregularny – wieża. Więźba dachowa krokwiowa, odkryta. Pokrycie dachu – dachówka
ceramiczna, karpiówka układana podwójnie, zakładkowa – kruchta przy prezbiterium
oraz blacha – wieża. Posadzka ceglana – cegły układane na płask oraz 8-boczne cegły
układane w deseń; w wieży posadzka cementowa.
Schody wew.: na emporę drewniane, zabiegowe, balustrada tralkowa – tralki
wysmukłe, słupek okrągły; na wieżę drewniane, drabiniaste. Drzwi zew.: główne,
drewniane, 2-skrzydłowe, deskowo – listwowo - zastrzałowe oraz 1-skrzydłowe/kruchta
Pd./, deskowo – listwowo - zastrzałowe, zawisy pasowe. Drzwi wew.: z wieży do nawy
2-skrzydłowe, ramowo-płycinowe, górne płyciny witrażowe, dolne pseudożłobkowane,
zawiasy czopowe; z zakrystii do nawy 2-skrzydłowe; z kruchty 1-skrzydłowe, ramowo38
płycinowe, dolne płyciny pseudożłobkowane, górne z dekoracja maswerkową, zawiasy
czopowe. Okna metalowe, krosnowe, nieuchylne, witrażowe.
Kościół na planie prostokąta, jednonawowy z węższą wieżą od zachodu.
Prezbiterium prostokątne, zamknięte 3-bokiem. Przy prezbiterium od pn. zakrystia, od
pd. kruchta – na planach prostokąta. Od pd. przylegająca do nawy dawna kruchta na
planie kwadratu.
Bryła zwarta. Kościół I-kondygnacyjny
z II-kondygnacyjna wieżą, niższym
prezbiterium, zakrystia i kruchtami. Kościół nakryty dachem 2-spadowym, wieża 4spadowym z 8-bocznym hełmem, prezbiterium 5-spadowym, pd. kruchta 2-spadowym,
zakrystia i kruchta przy prezbiterium dachami 1-spadowymi.
Elewacja zach. wieży – portal ostrołukowy z okrągłym otworem okiennym w
tympanonie. Otwór drzwiowy zamknięty łukiem odcinkowym. Nad portalem mały otwór
okienny zamknięty łukiem pełnym. II kondygnacja podzielona 4 ostrołukowymi
blendami – w dwóch środkowych małe otwory okienne zamknięte łukami pełnymi.
Elewacja pd. i pn. wieży – podziały II kondygnacji jak w elewacji zach.
Elewacja pn. kościoła – 5-osiowa, otwory okienne duże, zamknięte łukami ostrymi.
Między oknami 2-skokowe przypory, w narożnikach ukośne.
Elewacja pd. - 5-osiowa. Na 3 osi kruchta. Otwór drzwiowy zamknięty łukiem
odcinkowym. Ściany boczne kruchty 1-osiowe – otwory okienne małe, zamknięte łukami
ostrymi. Ściana szczytowa kruchty podzielona 5 blendami zamkniętymi schodkowo.
Otwory okienne elewacji i przypory jak w elewacji pn.
Elewacja wsch. – otwory okienne prezbiterium duże, zamknięte łukami ostrymi.
W narożnikach prezbiterium przypory. Zakrystia – ściana pn. 1-osiowa: otwór drzwiowy
zamknięty łukiem ostrym; ściana wsch. 2-osiowa: otwory okienne małe, zamknięte
łukami ostrymi. Kruchta – ściana Pd. 1-osowa: otwór drzwiowy
zamknięty łukiem
odcinkowym. Ściana wsch. – 2-osiowa: otwory okienne małe, zamknięte lukami ostrymi.
Wyposażenie: ambona z 2 poł. XVII w., chrzcielnica z 1658r. granitowa kropielnica z
XIII/XIV w., ołtarz, ławki, empora z k. XIX w.
Stan techniczny:
1. Dach
a) więźba
drewniana – stropodach
deski iglaste 32 mm na wiązarach wieszakowo-
belkowych - dobry
39
b) pokrycie
- dachówka karpiówka - wieża blacha malowana farbą olejną
w kolorze
ceglastym,
c) rynny - fi. 150 z blachy oc. Malowane, na wieży fi. 100 PCV- stan dobry
d) rury spustowe - fi. 120 z blachy oc., na wieży fi. 100 PCV – stan dobry
e) obróbki blacharskie – z blachy oc. na kominie,
f) kominy - w ścianie szczytowej od str. wschodniej, brak tzw. czapki kominowej,
h) instalacja odgromowa – linka pleciona fi. 8, wymaga wymiany na pręt stalowy fi. 6 – 8
- murowane z cegły czerwonej palonej na fundamencie z kamienia zawilgocone na wysokość
około 1,50 m, wymagają osuszenia (drenaż opaskowy od strony południowej, ewentualnie
metodą iniekcji,
- przypory w kształcie pionowych prostopadłościanów o zmiennym przekroju w połowie
wysokości nawy głównej, zabezpieczone blacha oc. malowana,
- tynki wewnętrzne wymagają odnowienia,
3. Stropy
a) konstrukcja- stropodach deski na wiązarach wieszakowo belkowych,
- wieża, drewno elementy konstrukcyjne i podłogi zaatakowane owadami (kornik)
b) podłogi, podsadzki - kształtki ceramiczne, cegła pełna klinkierowa stwierdzono miejscowe
ubytki,
40
4. Klatka schodowa
a) wieża – ściany zewnętrzne murowane, konstrukcja
dzwonnicy drewniana, wymagają
zabezpieczenia przed owadami (kornik) i p.poż.
b) biegi , podesty i balustrady – drewniane zabezpieczenie jw.
c) tynki wew. wap. cem. - wymagają cz. uzupełnienia ubytków,
d) stolarka okienna- ramy stalowe, oszklenie witraże (wymagają cz. uzupełnienia kształtek
wtopionych w opaski ołowiowe,
5. Instalacje ogrzewcze - brak,
- instalacja odgromowa linka stalowa, wymaga wymiany na pręt stal. fi 6,
- oświetlenie wewnętrzne zabytkowe żyrandole i świeczniki boczne ( kinkiety ), wymagają
konserwacji ,
8. Elewacja
a) tynki - cegła ceramiczna, licowana, spoinowana, stwierdzono ubytki spoin,
b) gzymsy- rolka z cegły i kształtek ceramicznych dekoracyjnych,
c) stolarka - pomiędzy przyporami okna stalowe z witrażami, stwierdzono ubytki szkła –
wymagają częściowego uzupełnienia kształtki witraży
9. Teren posesji
a) ogrodzenie – cz. wschodnia, ramy z kształtowników, słupy z cegły klinkierowej, pozostałe
siatka na słupkach stalowych,
c) chodniki – na gruncie betonowe, spękane, rozwarstwione,
d) tereny zielone – skwery, trawniki, drzewka i krzewy ozdobne,
e) odwodnienie- powierzchniowe, od strony północno - zach. drenaż opaskowy,
41
10) Sycewice
Park krajobrazowy z I ćwierćwiecza XX w.
Opis:
Park
jest
dużym
założeniem
krajobrazowym
z
kilkoma
częściami
kompozycyjnymi. Od strony zachodniej rozpoczyna się aleją wjazdową wysadzoną
lipami osiowo poprowadzoną do nieistniejącego pałacu ze stawami po stronie
południowej i odciętym od pól aleja jesionową terenem. Po północnej stronie alei
zlokalizowano współcześnie osiedle mieszkaniowe.
Od miejsca po pałacu rozpoczyna się część ozdobna i widokowa parku z trzema
alejami rozchodzącymi się od pałacu wzdłuż dróg oraz polanami i ukształtowanymi
grupami zadrzewień. W tej części występuje wiele drzew egzotycznych o pokroju i
formach ozdobnych. Droga publiczna przecina park leśny na dwie części. W części
wschodniej w odległości 50m od drogi znajdują się grobowce rodzinne z resztkami
nagrobków. W pobliżu zachowało się kilka żywotników z dawnego otoczenia cmentarza.
Park leśny charakteryzuje się grupowym rozmieszczeniem drzew starych o dużych
rozmiarach, szpalerem starych lip i dębów na obrzeżach i licznymi grupami młodszymi
podrostu i silnym zakrzewieniem nieomal na całym terenie parku.
Na terenie parku leśnego dominuje dąb i buk, których udział wynosi ok. 70%
ilości drzew. Po ok. 10% lip, klonów i świerka. Sporadycznie występuje jesion,
kasztanowiec, wiąz, modrzew, sosna, platan, jodła, żywotniki, olsza, grab, osika i
czeremcha. Wiek drzew piętra górnego wynosi ok. 120-140 lat. Kilka drzew buka i
dębów ma duży rozmiary: obwód pnia 600cm i jest niewątpliwie starszych – ponad 200
lat. W kilku grupach i pod okapem drzew starszych występuje podrost głównie świerka,
42
wiązu, jesionu, klonów, brzozy, osiki i czeremchy z wieku 40- 70 lat. W grupie krzewów
wyróżniono: bez czarny, bez koralowy, czeremchę, dereń, suchodrzew, leszczynę, malinę
i bluszcz.
Z analizy całego układu parkowego wynika, ze nie zachował się tylko pałac. Park
we
wszystkich
swoich
częściach
zachował
się
bez
zasadniczego
uszczerbku
powierzchniowego. Zmiany w szczegółach to przede wszystkim pozbawienie parku
elementów architektury ogrodowej, urządzeń zabawowych, zdewastowanie cmentarza,
rozebranie ogrodzenia.
W programie renowacji winno się dążyć do odtworzenia stylu krajobrazowo –
sentymentalnego z 2 połowy XIX w. Należy usunąć samosiew oraz drzewa martwe,
suche i wywroty.
11) Ścięgnica
Zespół pałacowo – parkowy 1880-1890r. - park krajobrazowy z 2 połowy XIX w. wraz z
pałacem. Własność Gminy Kobylnica.
Kubatura budynku: 4 661,1 m3
Powierzchnia zabudowy: 336,2 m2
Powierzchnia użytkowa brutto: 1 127,5 m2
Powierzchnia placów i dróg utwardzonych: 1 115 m2
Powierzchnia ciągów pieszych i pieszo-jezdnych: 980 m2
43
Część rezydencjonalna stanowi najbardziej na południe wysunięty element zespołu.
Pałac usytuowany jest w południowej części wsi Ścięgnica, w centrum zabytkowego parku,
przylegającego do łąk i lasów. Budynek pałacu jest dwukondygnacyjny, podpiwniczony i
przykryty dachem mansardowym, którego dolna część osłania utworzone w ten sposób II
piętro na całej jego wysokości.
Budynek murowany z cegły, na wysokim kamienno - ceglanym cokole,
stanowiącym ściany piwnic, tynkowany w części dwóch nadziemnych kondygnacji. Ściany
zewnętrzne, wewnętrzne konstrukcyjne z cegły pełnej ceramicznej. Ścianki działowe z cegły
ceramicznej pełnej, niektóre drewniane, a inne (na III kondygnacji) osłonowe przydachowe
ze specjalnych ceramicznych płytek kaflowych. Tynki zewnętrzne cementowo wapienne z oznakami zmian w czasach współczesnych (kilkanaście łat temu), poza
ozdobami w postaci boni oraz gzymsowych profili ciągnionych; tynki wewnętrzne
wapienno - cementowe;
Stropy płaskie drewniane, o konstrukcji belkowej. W piwnicy strop stalowo
ceramiczny w stylu stropu Klein'a. Więźba dachowa drewniana o konstrukcji krokwiowe –
płatwiowej. Dach mansardowy, kryty blachą miedzianą łączoną na rąbek stojący.
Posadzki i podłogi w piwnicach lastriko i terakota; na parterze głównie parkiety (stare i
nowo - układane) oraz w klatkach schodowych w postaci desek malowanych kolorem
pełnym; posadzki na I piętrze głównie deskowe malowane na kolor pełny (brązowy i czerwony),
a w sanitariatach terakota i lastriko. Na II piętrze posadzki pokryte płytami pilśniowymi lub
paździerzowymi malowanymi na kolor pełny (brązowy i czerwony). Trzy klatki schodowe: z
parteru na I piętro to schody drewniane, zabiegowe o konstrukcji policzkowej z balustradą
drewnianą zdobioną ornamentem roślinnym. Schody od parteru do poddasza są drewniane,
policzkowe, zabiegowe z prostą drewnianą balustradą. Podobnie schody z I piętra na II piętro.
Wszystkie schody malowane kolorem pełnym (brązowym i kremowym).
44
Okna ościeżnicowe, podwójne ze skrzydłami zewnętrznymi z drobnym podziałem,
malowane na biało, niektóre z okiennicami os wewnątrz.
Drzwi jedno i dwuskrzydłowe, płycinowe pełne i przeszklone w górnych partiach,
malowane na biało. Drzwi zewnętrzne płycinowe, dekorowane z przeszklonym naświetleni, a
wyjściowe na taras są dwuskrzydłowe przeszklone z ościeżnicami pełnymi od wewnątrz.
Rzut pałacu prostokątny, a od zachodniej strony dobudowany taras. Na parterze
pomieszczenia przestronne, reprezentacyjne zgrupowane wokół dużego hollu. Układ piętra jest
podobny, aczkolwiek pomieszczenia są mniejsze i kondygnacja niższa. Bryła budynku, zwarta,
dwukondygnacyjna i podpiwniczona z użytkowym poddaszem, przekryta dachem mansardowym
z lukarnami.
Park w stylu krajobrazowym został założony w XIX wieku na terenie wokół dworu z
tego samego okresu. Konfiguracja terenu jest bardzo zróżnicowana (od 31mnpm do 41 m npm);
jest to stok doliny skłaniającej się na zachód. Od strony północnej i zachodniej do parku
przylegają zarośla łęgowe i tereny częściowo podmokłe. Po stronie północno-wschodniej znajduje
się stary sad, wydzielony ogrodzeniem i obsadzony grabami. Natomiast południowa granica
przylega do obszaru leśnego, który został przecięty szosą dojazdową do wsi Ścięgnica. Wjazd na
teren założenia parkowego jest właśnie z tej szosy i łagodnym łukiem prowadzi aż pod
budynek, gdzie zakończony jest przestronnym podjazdem. Jest to jedyna zachowana
komunikacja na terenie parku, o nawierzchni gruntowej na wjeździe, a w otoczeniu budynku
brukowanej. Bruk jest w dość dobrym stanie, jednak na wielu fragmentach wymaga
przełożenia. Podjazd przed wejściem głównym otacza kamienny mur oporowy dobrze zachowany.
W centralnej części tego placu zlokalizowany jest klomb otoczony zdewastowanym
murkiem z betonowych bloczków.
Od strony zachodniej dworku szerokimi schodami wychodzi się na taras, otoczony
murem oporowym, na którym znajdują się fragmenty bardzo zniszczonej metalowej balustrady.
Stąd rozpościera się wspaniały widok na dolinę rzeki. Ta cześć założenia parkowego to część
ogrodowa, gdzie powinno być bogactwo roślin. Obecnie cały taras pokrywa trawnik, a bardzo
okazałe schody wychodzą bezpośrednio na trawę tracąc swoją rangę jako element łączący
dworek z ogrodem.
Na całym terenie parku znajduje się ok. 120 drzew o dużej wartości krajobrazowobiologicznej wymagających pielęgnacji i leczenia. Nie ma krzewów ani innej roślinności
ozdobnej, zachowały się jednak pnącza, które intensywnie obrastają budynek.
45
Podstawowe założenia projektowe:
- Remont i modernizacja pałacu z uzyskaniem funkcji ośrodka szkoleniowego,
konferencyjnego, kolonijno – schroniskowego i po części hotelowego. Ilość
przyjmowanych jednocześnie gości to około 40-50 osób,
- Przebudowa i usprawnienie pomieszczeń o funkcji kuchennej obsługującej około 40-50
posiłków obiadowych,
- Przebudowa stropodachu bez zmiany kształtu i formy dachu z wykorzystaniem tej części
budynku na bibliotekę z czytelnią oraz dwoma stanowiskami komputerowymi (docelowo
w przyszłości stworzenia kawiarenki internetowej),
- Zmiana systemu i technologii ogrzewania na centralne ogrzewanie z zastosowaniem
nowej kotłowni zasilanej przy pomocy kotła z ekologicznym paliwem - olej opałowy,
- Organizacja krajobrazu i układu parkingów oraz dróg dojazdowych umożliwiających
obsługę kotłowni, kuchni i punktów oczyszczania ośrodka (szamba i śmietniki).
Prace należy wykonać niezwłocznie ze względu na postępujący proces niszczenia obiektu.
Zagospodarowanie terenu działki:
Park przypałacowy zajmujący całą powierzchnię działki, na której znajduje się pałac
jest parkiem zabytkowym i została opracowana jego rewaloryzację z zaprojektowaniem
krajobrazu i zagospodarowania terenu przez planowe zadrzewienia, zakrzewienia oraz
ukształtowanie terenów trawiastych.
46
Zaprojektowano drogi i ciągi piesze, a także parkingi i place techniczne, manewrowe
umożliwiające dostarczenie zapasów żywności, obsługi kotłowni olejowej oraz wywozu
nieczystości ze zbiorników bezodpływowych.
Pozostaje w stanie istniejącym, bez zmian trasa dojazdu od drogi publicznej do
podjazdu przed pałacem z zaprojektowaniem jedynie odnowienia i modernizacji
nawierzchni drogi ziemnej i brukowej istniejącej. Droga dojazdowa do zbiorników
bezodpływowych i śmietnika zaprojektowana została po zachodniej stronie budynku.
Zakres robót rewaloryzacji parku
Generalnie zachowuje się styl krajobrazowy parku charakterystyczny dla tego okresu,
jednak dla poprawienia funkcjonalności konieczne jest wprowadzenie dodatkowych ciągów
pieszych i pieszo-jezdnych, a także parkingów. Od istniejącej drogi dojazdowej zostanie
doprowadzona dodatkowa okolnica jako dojazd do parkingu zlokalizowanego na szczycie
północnym budynku. Parking ten jest niezbędny dla celów nie tylko samego parkowania
pojazdów jednak również jako plac gospodarczy, gdzie będą odbywały się dostawy opału i
innych towarów, oraz odbiór nieczystości. Pozostałe nawierzchnie służą wyłącznie do
komunikacji pieszej są to: alejki gruntowe swobodnie miękką linią przebiegające po części
górnej parku oraz nawierzchnia na tarasie od zachodniej strony budynku z kostki kamiennej. Z
takiej samej kostki zaprojektowano przebudowę chodnika przed wejściem głównym, ponieważ
istniejący bruk i beton jest bardzo zniszczony.
Na terenie parku w zachodniej jego części wyznaczono miejsca wypoczynkoworekreacyjne: krąg na ognisko z kamienia z siedziskami z bali drewnianych oraz altankę.
Ławki ogrodowe - na terenie rozmieszczono 16 szt. ławek wolnostojących stylizowanych.
- Murki terenowe - wszystkie projektowane murki powinny być wykonane wyłącznie z
kamienia łamanego.
- Oświetlenie terenu - oprawy oświetleniowe w otoczeniu budynku powinny być niskie,
podświetlające zieleń, a dalej od budynku wysokie.
Szczególne znaczenie w całym projekcie rewaloryzacji parku ma roślinność. Została
ona zaprojektowana ze szczególną starannością zachowując styl historyczny parku
podkreślając jego wszystkie walory. Aby zachować charakter drzewostanu zostaną
wprowadzone krzewy w wielu odmianach, także zimozielone, ponieważ obiekt ten będzie
użytkowany również zimą. Z roślin tych ułożone zostaną kompozycje przestrzenne
wielobarwne od niskich płożących przez kuliste do piramidalnych form. Na całym terenie parku
zaprojektowano ponad 50 gatunków i odmian drzew i krzewów, ponadto rośliny pokrywowe,
47
pnącza i rośliny rabatowe. Roślinność w tym założeniu pełni dwie podstawowe funkcje: jedna
to ozdobna, druga to izolacyjno - parawanowa. Tą drugą funkcję pełnić będą krzewy wokół
parkingu, który nie powinien być elementem widocznym z miejsc widokowych, oraz niskie
drzewa o purpurowych liściach jako parawan odgradzający stary sad od reszty parku.
12) Zajączkowo
Zespół pałacowo – parkowy – park krajobrazowy z końca XIX w. wraz z dworem.
Własność prywatna.
Kubatura: 3 955,7 m3
Powierzchnia użytkowa: 368,7 m2
Opis:
Pałac położony w pn-wsch części wsi, oddalony ok.100 m na wschód od głównej
drogi Słupsk - Poznań. Fasadą zwrócony w kierunku pd-zach. Pałac od zachodu i południa
sąsiaduje z podwórzem gospodarczym. Od wschodu i północy otoczony parkiem
naturalistycznym z końca XIX wieku o pow. 2ha z dwoma stawami. Przed pałacem okrągły
gazon z 2 modrzewiami. Od strony głównej drogi ogrodzony.
Pałac murowany z cegły. Fundamenty oblicowane kamieniem. Pałac otynkowany
oprócz fundamentów. Stropy nad piwnicami ceramiczne, odcinkowe; nad parterem
drewniane, belkowe z podsufitka.: w dwóch pomieszczeniach parteru strop ozdobiony - 1
drewnianą dekoracją
płycinową
2.dekoracja sztukatorska z medalionami z popiersiami
prawdopodobnie 4 kompozytorów, lirami i girlandami róż. Więźba dachowa drewniana,
jętkowa. Pokrycie dachu - eternit. Posadzka w piwnicach cementowa; w sieni cementowa, w
hallu i klatce schodowej podłoga „biała", w trzech wschodnich pomieszczeniach parteru
48
dębowy parkiet układany w jodełkę, w pomieszczeniu sąsiadującym z salonem bordowe
lastrico; w pozostałych pomieszczeniach podłogi wtórne.
Schody zew. 1-biegowe, granitowe, balustrada pełna w formie kamiennego murku.
Schody wew.: do piwnic, drewniane,1- biegowe; główne, drewniane, zabiegowe, balustrada
drewniana z krzyżujących się szczeblin, na skrzyżowaniu rozetki. Drzwi zew.: główne,
drewniane, 2-skrzydłowe z prostokątnym nadświetlem - skrzydła współczesne, nadświetle
podzielone szczeblinami w kształcie 5 arkadek, ramowo-płycinowe (3 płyciny); tylne,
współczesne, drewniane i metalowe, 1-skrzydłowe z prostokątnym nadświetlem, ramowopłycinowe (1 płycina); boczne pn-zach., współczesne, drewniane,1-skrzydłowe, ramowopłycinowe (1 płycina); boczne pd-wsch., współczesne, 1-skrzydłowe z prostokątnym
nadświetlem, ramowo-płycinowe (1 płycina). Drzwi wew. drewniane: do hallu współczesne z
płyty wiórowej, 2-skrzydłowe,ościeżyna pierwotna płycinowa; w hallu 2-i 1-skrzydłowe,
ramowo-płycinowe, ościeżyny płycinowe; na klatce schodowej, 1-skrzydłowe,ramowopïycinowe (3 płyciny), do piwnic, 1- skrzydłowe, deskowo – listwowo - zastrzałowe, zawiasy
pasowe z hakiem; do salonu, rozsuwane, 2-skrzydłowe, ramowo – płycinowe (3 płyciny) płyciny ozdobnie wycięte; z salonu do sąsiednich pomieszczeń, 1 -skrzydłowe; ramowopłycinowe (3 płyciny) - płyciny ozdobnie wycięte oraz rozsuwane, 2-skrzydłowe, ramowopłycinowe (1 płycina) - płyciny szklone, podzielone na 15 kwater; pozostałe do sali
„muzycznej", 2-skrzydłowe (skrzydła współczesne) z prostokątną supraportą, której rama
ozdobiona dekoracją roślinną, środkowe pole zniszczone, ramowo-płycinowe (2 płyciny);
pozostałe współczesne. Okna drewniane, skrzynkowe, 2-dzielne i 2-poziomowe,górne
skrzydła podzielone krzyżującymi się szczeblinami oraz krosnowe,1-dzielne i 2-poziomowe.
Pałac na planie wydłużonego prostokąta z ryzalitem środkowym od pd-zach. Od pd-wsch
węższy aneks na planie prostokąta. W ryzalicie poprzedzonym schodami sień z parami
toskańskich kolumn, za sienią hall, następnie węższa klatka schodowa. Układ pomieszczeń 2traktowy w części zachodniej 2,5-traktowy.W narożniku wschodnim traktu ogrodowego
obszerny salon.
Bryła zwarta. Pałac podpiwniczony - piwnice w kondygnacji przyziemnej, Ikondygnacyjny z częściowo użytkowym poddaszem. Pałac nakryty dachem naczółkowym z
wystawką od pd-zach., ryzalit dachem 2-spadowym. Aneks zwieńczony tarasem.
Elewacja frontowa (pd-zach.) - 12-osiowa, na 5-7 osi ryzalit, na 12 osi aneks.
Prostokątny otwór drzwiowy na 6 osi. Otwory okienne ryzalitu zamknięte łukami pełnymi.
Otwory okienne kondygnacji piwnicznej zbliżone do kwadratu w płaskich opaskach z tynku.
Otwory okienne 1 kondygnacji o wykroju wydłużonego prostokąta, na 12 osi większe.
49
Ryzalit podzielony miedzy otworami pilastrami toskańskimi i zwieńczony trójkątnym
frontonem obwiedzionym wydatnym gzymsem.1-osiowa wystawka – otwór okienny
prostokątny (pierwotnie zamknięty łukiem pełnym), również zwieńczona trójkątnym
frontonem. Elewacja podzielona gzymsami podokiennymi w 1 kondygnacji. Przyziemie
aneksu boniowane, I kondygnacja ujęta narożnymi lizenami.
Elewacja boczna (pd-wsch.) - 5-osiowa.Na 1-5 osi aneks. Przyziemie 1-osiowe –
otwór drzwiowy prostokątny. Otwory okienne 1 kondygnacji o wykroju wydłużonego
prostokąta, na 3-4 osi większe. Balustrada tarasu wtórna, z metalowych prętów na ceglanych,
otynkowanych słupkach. Ściana szczytowa 4-osiowa.
Elewacja tylna (pn-wsch.) - 10-osiowa. Na 1 osi aneks. Na 6 i 7 osi przyziemia
prostokątne otwory drzwiowe. Otwory okienne jak w elewacji frontowej.
Elewacja boczna (pn-zach.) - 1-osiowa. W przyziemiu prostokątny otwór drzwiowy.
W I kondygnacji otwór okienny o wykroju wydłużonego prostokąta. Po prawej stronie otworu
drzwiowego na kamieniu wyryty napis:"1855 G.(lub C.)S."
Wnętrze: pierwotny układ regularny 2-traktowy - w trakcie frontowym hall i po bokach po
dwa równej wielkości pomieszczenia, w trakcie ogrodowym po bokach klatki schodowej
również po dwa pomieszczenia różniące się znacznie wielkością. Obecnie część wschodnia
niezmieniona, natomiast wszystkie pomieszczenia części zachodniej wtórnie podzielone na
szereg mniejszych z traktem korytarzowym.
Wyposażenie - drewniana boazeria w salonie: w narożach i przy drzwiach podzielona
kompozytowymi pilastrami, płyciny dekoracyjnie wycięte; w oknach aneksu drewniane
żaluzje.
13) Zębowo
Kościół p.w. Św. Rodziny, XV w., 1777r, XIX w., murowany.
50
Kubatura: 1 420 m3
Opis:
Kościół położony w pn. części wsi, przy bocznej drodze. Kościół orientowany. Wieża
kościoła pochodzi prawdopodobnie z XV w. Stary kościół spalił się w 2 poł. XVIII w.,
wkrótce jednak został odbudowany (Boettger). Przybudówka pd. z zakrystią pochodzi
prawdopodobnie z XIX w.
Cmentarz przykościelny na planie zbliżonym do prostokąta. Od zachodu i południa
pozostałości dawnego ogrodzenia-kamienny niski murek. Bramka od zachodu z żeliwnych
ozdobnych prętów na ceglanych słupkach. Kościół
murowany z cegły, na kamiennych
fundamentach. Otynkowany. Na wieży częściowo zdarty tynk.
Strop drewniany, belkowy. Więźba dachowa jętkowa z dwoma ścianami stolcowymi.
Pokrycie dachu - dachówka ceramiczna, karpiówka układana pojedynczo, na wieży i zakrystii
łupek. Posadzka w nawie współczesna z płytek terakotowych, w zakrystii podłoga deskowa,
w wieży granitowa.
Schody wew. na wieżę drewniane,drabiniaste,1-biegowe z drewnianą poręczą, słupek
prostokątny zwieńczony sercem. Drzwi zew. - zach., 2-skrzydłowe z zamkniętym łukiem
ostrym nadświetlem, deskowo-listwowe na zawiasach pasowych z hakiem, klamka z
ozdobnym szyldzikiem. Drzwi wew.-do nawy, 2-skrzydłowe,deskowo-szpągowe na
zawiasach pasowych z hakiem, do zakrystii, współczesne, 2-skrzydłowe, ramowo-płycinowe.
Okna-metalowe, krosnowe, wielokwaterowe, nieuchylne. Okna w prezbiterium witrażowe.
Kościół na planie prostokąta z węższą, zbliżoną do kwadratu wieżą od zachodu. Od
pd. zakrystia na planie prostokąta, od pn. prostokątna klatka schodowa. Wejście od zachodu.
Kościół jednonawowy bez wyodrębnionego prezbiterium. Bryła zwarta. Kościół Ikondygnacyjny z IV-kondygnacyjną wieżą, I-kondygnacyjną zakrystią i klatką schodową.
Kościół nakryty dachem 2-spadowym, wieża 4 spadowym, zakrystia 2-spadowym, klatka
schodowa pulpitowym. Wieża - elewacja zach.- 1-osiowa w I i IV kondygnacji, 2-osiowa w II
i III kondygnacji. Otwór drzwiowy zamknięty łukiem ostrym, ujęty ostrołukowym portalem o
2-skokowych glifach. Na nadprożu drzwi napis "PAUL v. BELOW -REDENTIN 1896 W. v.
ZITZEWITZ - ZITZEWITZ."
51
Otwory okienne wieży małe zamknięte łukami pełnymi. Między otworami metalowe
ściągacze. Wieża - elewacja pn. i pd.-otwory okienne jak w elewacji zachodniej.
Elewacja pd. kościoła- 7-osiowa, na 5, 4 i 5 osi zakrystia. Otwory okienne duże
zamknięte łukami pełnymi, rozmieszczone symetrycznie. Otwory okienne zakrystii małe
ostrołukowe, we wnękach zamkniętych łukami ostrymi. Otwór drzwiowy wyznaczający oś
środkową zamknięty łukiem ostrym zamurowany. Ściana zachodnia zakrystii podzielona
niesymetrycznie dwoma wnękami - pierwsza zamknięta łukiem pełnym, druga odcinkowym.
Ściana szczytowa podzielona 6 schodkowymi blendami.
Elewacja wsch.- 2-osiowa. Otwory okienne duże zamknięte łukami pełnymi. Między
otworami trójskokowe
przypory, narożne ukośne. Ściana szczytowa podzielona 6
ostrołukowymi blendami, między którymi okrągłe wnęki.
Elewacja pn. – 6 –osiowa, na 3 osi klatka schodowa. Otwory okienne jak w elewacji
pd. otwór okienny klatki schodowej zamknięty łukiem odcinkowym. Otwór drzwiowy
zamurowany. Trójskokowe przypory: między oknami 4 i 5 osi oraz w zachodnim narożniku.
Na ścianie klatki schodowej – tablica nagrobna.
52
Wyposażenie: granitowa kropielnica z XV w., ołtarz, ambona, empora z XVIII w., świecznik
korpusowy z XIX w., tablica nagrobna Martina Ernsta von Below (ur. 1719r. – zm. 1793r.)
Stan techniczny:
1. Dach
a) więźba drewniana – krokwiowo, płatwiowa
b) pokrycie - dachówka ceramiczna typ. SEGER
c) rynny - fi. 150 miedziane
d) rury spustowe - fi. 100 PCV
e) obróbki blacharskie – przypory pokryte blachą oc,
f) kominy - brak
h) instalacja odgromowa – bednarka stalowa oc. tylko do ½ wys. wieży,
- ceglano - kamienne na fundamencie z kamienia zawilgocone na wysokość około 1,50 m,
wymagają osuszenia (drenaż opaskowy, ewentualnie metodą iniekcji,
- zewnętrzne ściany częściowo otynkowane, tynki opadają, miejscowo uzupełnić odpadające
tynki,
- przypory trójskokowe w kształcie pionowych prostopadłościanów
o zmiennym przekroju
w połowie wysokości nawy głównej ,
- tynki wewnętrzne wymagają odnowienia i uzupełnienia ubytków,
3. Stropy
- wieża, drewno elementy konstrukcyjne i podłogi zaatakowane owadami (kornik )
b) podłogi, podsadzki - płytki Gres
4. Klatka schodowa
a) wieża – ściany zewnętrzne murowane, stwierdzono
liczne pęknięcia i zarysowania
pionowe i poziome niebezpieczne dla stateczności konstrukcji,
konstrukcja
dzwonnicy
drewniana, wzmocniona tzw. ankrami wymaga zabezpieczenia przed owadami (kornik) i
p.poż.
b) biegi , podesty i balustrady, chór – drewniane zabezpieczenie jw.
53
c) tynki wew. wap. cem.
- wymaqgają cz. uzupełnienia ubytków,
d) stolarka okienna- ramy stalowe, oszklenie witraże ( wymagają cz. Uzupełnienia kształtek),
e) stolarka drzwiowa – drewniana, - drzwi zabytkowe 1806 r
5. Instalacje ogrzewcze - nieczynne ,
- instalacja odgromowa -bednarka stalowa oc. do wys. ½ wieży,
- oświetlenie wewnętrzne zabytkowe żyrandole i świeczniki boczne ( kinkiety ), wymagają
konserwacji ,
8. Elewacja
a) tynki -, stwierdzono miejscowe opadanie tynków,
b) gzymsy- rolka z cegły zabezpieczona deskami okapowymi,
c) stolarka - pomiędzy przyporami okna stalowe z witrażami, ( szkło zbrojone ) stwierdzono
ubytki szkła - wymagają częściowego uzupełnienia kształtek witraży, drzwi zewnętrzne
wymagają wymiany w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków,
d) inne – zabytkowa z XV w. chrzcielnica,
9. Teren posesji
a) ogrodzenie – murowane z kamienia i cegły, całkowicie zdewastowane,
c) chodniki,
d) tereny zielone,
e) odwodnienie- powierzchniowe, opaska z kamienia polnego,
54
V.
Źródła i przyczyny zagrożeń elementów dziedzictwa kulturowego
Zagrożenia dotyczą przede wszystkim budownictwa sakralnego, mieszkalnego i
pofolwarcznego, a wynikają głównie z niemożności ich właściwego utrzymania ze względu
na duże koszty.
1. Wpływa na to sytuacja ekonomiczna właścicieli obiektów oraz konieczność użycia
specyficznych i w związku tym drogich materiałów remontowych zachowujących pierwotny
charakter i styl budowli.
2. Niewłaściwie przeprowadzone remonty i adaptacje.
Prawie wszystkie obiekty o konstrukcji szachulcowej, jakie zachowały się na terenie
gminy zostały otynkowane, w dużej części zmieniono w elewacjach wielkość otworów
okiennych, w części dobudowano murowane ganki. Zmiany te doprowadziły do znacznej
utraty walorów architektonicznych tego budownictwa. Nagminna stała się zmiana wielkości
otworów okiennych przede wszystkim w murowanych budynkach historycznych. Powoduje
to zachwianie pierwotnych proporcji architektonicznych obiektów, z ewidentną szkodą dla
nich. Różny sposób prowadzenia remontów zewnętrznych przez właścicieli poszczególnych
części budynku wprowadza chaos, który nie wpływa na estetykę zachowanej zabudowy, a
powoduje jej degradację.
3. Zły stan techniczny obiektów pofolwarcznych spowodowany brakiem użytkownika lub
niemożnością wykonania remontów bieżących przez użytkowników tych obiektów ze
względu na ogromne koszty. Większość budynków pofolwarcznych jest nieużytkowana.
Próby przystosowania dworów, pałaców do funkcji zupełnie innej niż to wynikało z
pierwotnych założeń, samowolne przebudowy i adaptacje, a następnie zapomnienie o nich w
procesie transformacji politycznych niekorzystnie wpływało na stan obiektów. Proces
niszczenia postępował. Koszty remontów przekraczały często możliwości finansowe
następców prawnych, nowych właścicieli zabytkowych budowli.
4. Nowe inwestycje:
W skupiskach historycznej zabudowy, choć nie jest to nagminne, uzupełniając te
zabudowę wprowadza się domy o całkiem innej wielkości, kompozycji bryły czy formie
dachów. Przede wszystkim poważnym błędem jest wielkość wprowadzanej architektury. W
miejscowościach o przewadze historycznej zabudowy, gdzie wszystkie domy są 1kondygnacyje, wprowadza się nową zabudowę o krańcowo innych proporcjach np. budynki
2-kondygnacyjne, 1 -kondygnacyjne o wysokich piwnicach, czy z wysokim poddaszem.
55
Zakłóca to w sposób nieprzemyślany i drastyczny opracowany wcześniej i przyjęty układ
przestrzenny.
Uzupełniając tę zabudowę należy zwrócić uwagę na proporcje i formę nowych
obiektów dopasowaną do już istniejącej. Nie musi to być naśladownictwo konstrukcji
budowlanej czy powtarzanie detalu architektonicznego, ale przede wszystkim stosując nowe
materiały i technologie należy charakterem dopasować współczesne budownictwo do
zabudowy historycznej. Doradztwo i pomoc dla właścicieli budynków stanowiących wartość
historyczną i kulturową.
VI. Wytyczne konserwatorskie
1. Obowiązki wynikające z ustawy o ochronie dóbr kultury
Obiekty wpisane do rejestru zabytków - zakres prac remontowych, porządkowanie otoczenia,
ewentualne wycinki drzew w parkach i na terenach w bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowych
kościołów i innych obiektów w granicach objętych wpisem do rejestru zabytków powinny
być bezwzględnie uzgadniane z Kierownikiem Delegatury Służby Ochrony Zabytków w
Słupsku i wykonywane zgodnie z uzyskanym zezwoleniem.
2. Budowle i budynki w ewidencji konserwatorskiej - służby gminne zobowiązane są do
współpracy i uzgadniania zakresu remontów i modernizacji tych obiektów ze służbami
konserwatorskimi, a także lokalizację nowych inwestycji w ich najbliższym otoczeniu.
Chroniąc obiekty zabytkowe powinniśmy umożliwiać i perspektywicznie stwarzać
możliwości ich funkcjonowania, także w aspekcie komercyjnym, ekonomicznym. Należy
rozważyć zmianę funkcji terenów z pofolwarczną zabudową gospodarczą w celu innego
wykorzystania tych obiektów np. na działalność usługową, turystyczną czy mieszkalną.
Należy sprzyjać rozwiązaniom ułatwiającym utrzymaniu takich obiektów.
3. W budynkach będących w ewidencji konserwatorskiej należy:
- w budynkach o konstrukcji szachulcowej nie stosować tynkowania elewacji,
- podczas remontów elewacji budynków murowanych zachować detal architektoniczny:
chroniąc gzymsy, opaski okienne i drzwiowe, podokienniki, itp.
- zachować wielkość otworów okiennych,
- podczas wymiany stolarki okiennej zachować pierwotne podziały w nowej stolarce tj.
krzyże okienne, szprosy,
- rozbudowy tych budynków zaopiniować w WO SOZ w Gdańsku, Delegatura w Słupsku.
56
4. Parki w ewidencji konserwatorskiej – parki, w których nie zachowana została
rezydencja, należy uznać za parki wiejskie (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki
Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 5 września 1980r. w sprawie zasad uznawania
terenów zadrzewionych na obszarach wsi za parki wiejskie, ochrony tych parków i
zarządzania nimi - Dz.U. nr 21 poz.80). Parki te wraz z miejscem po zabudowie, które można
przeznaczyć pod zabudowę publicznym obiektem gminnym, powinny stanowić atrakcyjne
miejsce wypoczynku, a także atrakcję turystyczną.
5. Cmentarze w ewidencji konserwatorskiej - jako miejsca szczególnego kultu powinny
być uporządkowane i uczytelnione. Należy je zachować jako tereny zieleni bez możliwości
inwestowania. Nagrobki będą zewidencjonowane, włącznie z dokumentacja fotograficzną.
Dobrym rozwiązaniem może być opieka nad cmentarzami przejęta przez szkoły,
stowarzyszenia.
VII. Zestawienie celów priorytetowych i zadań do realizacji w zakresie opieki
nad zabytkami
1. Aktualizacja i uzupełnienie bazy danych
1.1 Założenie zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i
opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz.1568) gminnej ewidencji zabytków w formie
zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, znajdujących się w
rejestrze zabytków i objętych ewidencją konserwatorską wg poniższego wzoru:
Nazwa zabytku,
L.p.
data powstania,
Własność gruntów,
*
Kategoria
pozycja rejestru
Adres
na których położony
jest zabytek
Stan,
niezbędne prace
rewitalizacyjne
obiektów,
określenie
szacunkowej
wartości ich
przeprowadzenia
1.
2.
*obiekt: cmentarz, gospodarczy, małej architektury, mieszkalny, obronny, sakralny, układy przestrzenne, zieleń i inne
1.2 Dokonanie przeglądu obiektów w terenie z udziałem rady sołeckiej w każdym sołectwie i
weryfikacja posiadanych wykazów.
57
1.3 Wykonanie dokumentacji fotograficznej wszystkich istniejących obiektów.
2. Określenie stanów własnościowych obiektów.
2.1 Ustalenie szczegółowej lokalizacji obiektów na działkach gruntu.
2.2 Nawiązanie współpracy ze Starostwem Powiatowym w Słupsku w celu ustalenia
właściciela lub użytkownika.
2.3 Naniesienie ustalonych danych własnościowych obiektów do kart ewidencyjnych.
3. Określenie stanów technicznych obiektów.
3.1 Nawiązanie współpracy z powiatowym organem nadzoru budowlanego w celu ustalenia
stanu technicznego zinwentaryzowanych obiektów.
3.2 Określenie niezbędnych prac rewitalizacyjnych obiektów, określenie szacunkowej
wartości ich przeprowadzenia.
4. Bieżąca aktualizacja ewidencji dóbr kultury w gminie.
4.1 Wprowadzanie zmian dotyczących rozbiórek, modernizacji i remontów obiektów.
4.2 Wprowadzanie zmian dotyczących stosunków własnościowych.
5. Dokonanie podziału dóbr kultury na kategorie i opracowanie zasad opieki nad nimi.
5.1 Nawiązanie współpracy z wojewódzką służbą ochrony zabytków i dokonanie wspólnej
oceny w kontekście przeprowadzonej inwentaryzacji.
5.2 Poinformowanie właścicieli obiektów o ich zakwalifikowaniu oraz o wymogach w
zakresie opieki nad nimi.
5.3 Dostosowanie przepisów prawa miejscowego.
6. Skierowanie wniosków o wpisanie niektórych wybranych obiektów do rejestru zabytków
6.1 Uwzględnianie wniosków sformułowanych w toku przeglądów i inwentaryzacji.
7. Podejmowanie działań w zakresie odnowy zabytków.
7.1 Pozyskiwanie środków zewnętrznych na odnowę zabytków będących własnością gminy.
7.2 Informowanie innych właścicieli obiektów zabytkowych o możliwościach pozyskania
środków na odnowę zabytków.
8. Określenie zasad udostępniania zabytków w celach turystycznych
8.1 Ustalenie z właścicielami wykazu obiektów udostępnianych w celach turystycznych.
8.2 Oznakowanie obiektów udostępnianych w celach turystycznych.
58
8.3
Opracowanie
tablic
informacyjnych
zamieszczonych
na
zewnątrz
obiektów
zawierających podstawowe dane historyczne o obiekcie.
VIII. Zadania Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Kobylnica na
lata 2006-2010
1. Zadania wpisane w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym (uchwała Rady Gminy
Kobylnica Nr XXXVIII / 418 /2005 z dnia 30 grudnia 2005r):
a) Restauracja zabytkowego pałacu w Ścięgnicy i adaptacja do celów edukacyjnokulturalnych, koszt całkowity: 3.905.921,14 zł, lata realizacji 2006-2008.
2. Zadania wpisane w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Kobylnica na lata 2004-2007
(Uchwała Nr XXVIII/343/2005 Rady Gminy Kobylnica z dnia 22 kwietnia 2005 roku):
PROJEKT
NAZWA
ZADANIE
NAZWA
WYKONAWCA/
ZGŁASZAJĄCY
WNIOSEK
Restauracja zabytkowego pałacu w
Ścięgnicy i adaptacja do celów
edukacyjno -kulturalnych
Projekt
wykorzystania
tradycji i kultury
dla potrzeb rozwoju
turystyki
P 16/3
Wójt Gminy
WYMAGANE ŚRODKI
FINANSOWE
KOSZT CAŁKOWITY:
3.905.921,14
ŚRODKI WŁASNE:
Budżet Państwa,
585.892,14
ZPORR
Z 16/3/1
Rewitalizacja zabytkowego kościoła
w Kwakowie wraz z
zagospodarowaniem jego otoczenia
Z 16/3/2
Wójt Gminy,
proboszcz Parafii
p.w. Niepokalanego
Poczęcia NMP
ŹRÓDŁA
FINANSOWANI
A/PARTNERZY
PROJEKTU
KOSZT CAŁKOWITY:
652.116,28
ŚRODKI WŁASNE
GMINY: 70.000
ŚRODKI PARAFII:
27.825,28
Budżet Gminy,
Budżet gminy,
środki Parafii,
ZPORR, Budżet
Państwa
3. Zadania planowane do realizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Pomorskiego 2007 – 2013:
a) Rewitalizacja zabytkowego parku podworskiego w Sycewicach, w tym likwidacja
istniejącej wyeksploatowanej oczyszczalni ścieków oraz rekreacyjne zagospodarowanie
stawów, koszt całkowity: 50 000,00 EURO, lata 2007-2008,
b) remont zabytkowego pałacu w Ścięgnicy - Dostosowywanie obiektu dziedzictwa
kulturowego do wykorzystania w celach turystycznych oraz związanych z aktywizacją
społeczną (kulturalną), koszt całkowity: 1250000,00 EURO, lata 2007-2008,
c) inicjowanie i wspierania działań dot. porządkowania i utrzymania zabytkowych cmentarzy,
miejsc kultu, unikalnych skupisk drzewostanu, zieleni parkowej, ochrona stanowisk
archeologicznych
4. Wspieranie remontów obiektów zabytkowych w tym sakralnych w formie dotacji.
59
IX. Postanowienia końcowe
1) Opieka nad zabytkami jest sprawowana przez ich właścicieli lub posiadaczy i podlega w
szczególności na zapewnieniu warunków:
1. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robot budowlanych przy zabytku;
2. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
3. korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
4. popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i
kultury;
2) Gmina Kobylnica będzie wspierać właścicieli lub posiadaczy obiektów zabytkowych, a
także podejmować samodzielnie działania w celu:
1. zahamowania procesów degradacji zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich
zachowania;
2. wyeksponowania poszczególnych zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich
zachowania;
3. zwiększenie atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i
edukacyjnych,
4. wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad
zabytkami;
3) Stosownie do art. 81 ustawy z dnia 23.07.2003r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.) Rada Gminy może określić wysokość środków
w uchwale budżetowej na podstawie uchwały w sprawie zasad i trybu postępowania o
udzielenie, rozliczenie i kontroli wykorzystania dotacji na prace konserwatorskie,
restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, nie
stanowiących własność gminy zgodnie z art.77 ustawy.
4) Realizacja programu, w postaci sprawozdania sporządzonego przez Wójta Gminy (art. 87
ust.5 ustawy), poddana będzie ocenie Rady Gminy Kobylnica po upływie dwóch lat od jego
uchwalenia.
5) W sprawach nie uregulowanych w programie mają zastosowanie obowiązujące przepisy
prawa.
60
X. Bibliografia:
1. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kobylnica
Przedsiębiorstwo Powierniczo-Wykonawcze GLOB, grudzień 2002r.
2. Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Kobylnica na lata 2005-2015
2. Studium wykonalności projektu „Restauracja zabytkowego pałacu w Ścięgnicy i adaptacja
do celów edukacyjno – kulturalnych” – Business Mobility International Spółka z o.o,
kwiecień 2005r. – lipiec 2005r.
3. Studium wykonalności projektu „Rewitalizacja zabytkowego kościoła w Kwakowie wraz z
zagospodarowaniem jego otoczenia” – MPPARTNERS, kwiecień 2005r.
4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego „Kobylnica - Północ” i „Kobylnica –
Południe” – Urząd Gminy Kobylnica, kwiecień 2005r.
5. Karty ewidencyjne zabytków architektury i budownictwa – Wojewódzki Konserwator
Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku.
61

microsoft word - zal_444_2006

Transkrypt

Podobne dokumenty

12 - BIP Powiat Słupski

XXX 252 - bip.kobylnica.

ZARZĄDZENIE Nr 6/2017 WÓJTA GMINY KOBYLNICA z dnia 12

GMINY KOBYLF]ICA` - bip.kobylnica.

51 2014 - bip.kobylnica.

246 2016 - bip.kobylnica.

CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Europejski Fundusz