Forum Recyklingu

Kompleksowo o recyklingu
Forum Recyklingu jest organizowane cyklicznie już od 13 lat.
Każde ze spotkań (14-16 października br.) poświęcono zróżnicowanym zagadnieniom
związanym z gospodarką odpadami komunalnymi w Polsce. W tegorocznej edycji Forum
Recyklingu głos zabrało 30 prelegentów, a łącznie w seminarium uczestniczyło ok. 300 osób.
Byli z nami specjaliści – naukowcy, praktycy i przedstawiciele Ministerstw: Środowiska oraz
Gospodarki, jak również reprezentanci Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Seminarium zorganizowała redakcja miesięcznika „Recykling” przy współpracy z
Międzynarodowymi Targami Poznańskimi.
Nowe wymogi i polskie realia
Zagadnienie planowanych zmian w europejskich dyrektywach odpadowych omówił Piotr
Barczak z European Environmental Bureau. Dokument Komisji Europejskiej COM(2014)
398 „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program zero odpadów dla Europy” wskazuje nie
tylko nowe cele do osiągnięcia w odniesieniu do poziomów odzysku i recyklingu, ale również
określa narzędzia, które pomogą w ich realizacji, ze szczególnym uwzględnieniem
ekodesignu.
W Polsce konieczne jest wsparcie przedsiębiorstw, by te mogły rozwijać się i odpowiadać na
wyzwania stawiane przez UE i rodzime władze. Na ten temat mówiła dr Izabella Ewa Cech
(Kancelaria Doradców Podatkowych Abakus), która przybliżyła różnorodne formy wsparcia
podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – zarówno ze środków UE, jak i wskutek
zwolnień oraz ulg przewidzianych w przepisach podatkowych. Z kolei Krzysztof Krauze,
prezes Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Poznaniu opowiedział m.in. o mobilnej
zbiórce odpadów problemowych, funkcjonowaniu PSZOK-ów, istocie prowadzenia strony
internetowej, tworzeniu materiałów edukacyjno-informacyjnych o akcjach edukacyjnych
realizowanych podczas festynów i pikników, ścieżce edukacyjnej utworzonej na terenie
zakładu, a także o zajęciach edukacyjnych prowadzonych w placówkach oświatowych.
O konsekwencjach związanych z zastępowaniem selektywnej zbiórki systemem dualnym,
czyli tzw. zbiórką suche-mokre opowiedziała natomiast dr inż. Katarzyna Godlewska ze
Stowarzyszenia Papierników Polskich. Tego typu zbiórka oznacza mniejsze koszty dla
zbierającego, ale prowadzi do znacznego pogorszenia jakości potencjalnych surowców
wtórnych, w tym makulatury.
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych powinna uwzględnić również bioodpady, co
podkreślała dr inż. Barbara Kozłowska z Politechniki Łódzkiej. Jak zaznaczyła, aby osiągnąć
poziomy redukcji składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (do czego
zobowiązuje nas UE), należy zakupić pojemniki przeznaczone do zbiórki tych odpadów,
zwiększyć świadomość ekologiczną społeczeństwa oraz zbudować nowe kompostownie czy
instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów.
Natomiast o wyzwaniach w odzysku i recyklingu odpadów tworzyw sztucznych mówił
reprezentant Fundacji PlasticEurope – Grzegorz P. Rękawek.
Równie interesujące było wystąpienie prezesa Jakuba Tyczkowskiego (Rekopol O.O.O.),
który scharakteryzował system selektywnej zbiórki z perspektywy organizacji odzysku na
przestrzeni ostatnich lat.
Z kolei przedstawicielka Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska – Kamila JaneckaPiela – omówiła zakres cyklu kontrolnego prowadzonego od 15 kwietnia do 15 grudnia br. w
odniesieniu do gmin i regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Jego
wyniki poznamy w styczniu 2015 r.
ZSEE oraz baterie i akumulatory
Oprócz zagadnień poświęconych ZSEE, tego dnia debatowano również o branży baterii i
akumulatorów. Michał Korkozowicz wskazał na szanse i zagrożenia, które pojawiają się w
związku ze znowelizowaną ustawą o bateriach i akumulatorach. Według niego, szansą dla
branży mogą być m.in. obligatoryjne certyfikaty EMAS lub ISO 14001 dla podmiotów
pośredniczących, coroczne audyty zakładów przetwarzania oraz wprowadzenie możliwości
obrotu zaświadczeniami o zebraniu i przetworzeniu baterii i akumulatorów w powiązaniu z
bazą danych o odpadach (BDO). Zagrożenie stwarzają natomiast m.in. funkcjonujące obecnie
„kwity” oraz utrwalenie wśród wprowadzających przekonania, że zasada rozszerzonej
odpowiedzialności jest odgórnie narzuconym i uciążliwym obowiązkiem, który można łatwo
ominąć. W opinii specjalisty, uchwalenie ustawy nie zmienia podstawowych reguł
funkcjonowania krajowego systemu zbierania i przetwarzania zużytych baterii i
akumulatorów, a system ten w dalszym ciągu – przynajmniej do czasu wdrożenia BDO –
pozostanie mało przejrzysty i trudny do nadzorowania.
Kwestie prawne szerzej przedstawił dr Bartosz Draniewicz z Kancelarii Prawa
Gospodarczego i Ekologicznego. Jego wystąpienie dotyczyło zarówno nowelizacji ustawy o
bateriach i akumulatorach, jak i projektu ustawy o ZSEE.
Debatowano również na temat rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Taki temat
przedstawił dr Mikołaj Józefowicz z Europejskiej Platformy Recyklingu (ERP) O.O.,
wskazując na fakt, że producenci mają obowiązek wykonania planu zbiórki (do 65% całego
ZSEE), tymczasem nie posiadają zagwarantowanego dostępu do odpadów, a znaczne ich
strumienie w ogóle omijają system i nie są właściwie przetwarzane.
Z kolei Małgorzata Tomczak z Departamentu Nadzoru Rynku w Głównym Inspektoracie
Ochrony Środowiska omówiła sprawozdania przesyłane do inspekcji przez samych
przedsiębiorców, wskazując najczęstsze nieprawidłowości.
Bez rewolucji
Niezwykle interesująca okazała się debata „Gospodarka zużytym sprzętem elektrycznym i
elektronicznym – dziś i jutro”. Jej moderatorem był Michał Korkozowicz. Przedstawiciel
Ministerstwa Środowiska (MŚ) – Paweł Sosnowski zaznaczył, że: – Jesteśmy na etapie prac
rządowych, cały czas mówimy o projekcie ustawy, który był rozpatrywany przez Komitet ds.
Europejskich i Komitet ds. Cyfryzacji Rady Ministrów. Dodatkowo należy się spodziewać, że
w ciągu dwóch-trzech tygodni projekt ustawy zostanie zaakceptowany przez Komitet Rady
Ministrów i przekazany do parlamentu. Jednak sam kształt projektu ustawy nie powinien ulec
większym zmianom.
Z kolei dyrektor Związku Importerów i Producentów Sprzętu Elektrycznego i
Elektronicznego Branży RTV i IT Michał Kanownik, przyznał, że kluczowe jest usprawnienie
i uszczelnienie systemu, aby funkcjonował on prawidłowo.
Natomiast zdaniem Grzegorza Skrzypczaka, prezesa ElektroEko O.O. nowa regulacja prawna
z punktu widzenia mechanizmów jest nic nie znaczącym dokumentem. Odniósł się on
również do zgodnej z polskim prawem sytuacji na rynku, kiedy jeden podmiot jest
jednocześnie zbierającym, przetwarzającym, wprowadzającym, organizacją odzysku, a nawet
recyklerem.
Reprezentant MŚ P. Sosnowski przyznał, że projekt ustawy uwzględnia działalność O.O.
wyłącznie w formie podmiotów not for profit, co nie zyskało aprobaty ministra finansów.
Jednym z postulatów części branży było wprowadzenie monitoringu przepływu ZSEE, który
miał być sfinansowany przez branżę, a zarządzany przez przedsiębiorców, którzy
wprowadzają lub rozliczają wprowadzających sprzęt. Jednak nie było jednomyślności.
Wskazywano również, że te przepisy mogą być niezgodne z Konstytucją, a ze względu na
fakt, że nie było konsensusu, resort odstąpił od takich rozwiązań. Innym pomysłem jest
wprowadzenie regulacji wzorowanych na systemie brytyjskim, dotyczącej „przepuszczenia”
dokumentów potwierdzających odzysk i recykling przez giełdę. Sosnowski poinformował, że
jedno z najbliższych spotkań w Senacie zostanie poświeconych właśnie tej propozycji.
Natomiast M. Kanownik zauważył, że uzasadnieniem stworzenia nowej ustawy, a nie
nowelizacji starej, była chęć wprowadzenia gruntownych zmian. Tymczasem MŚ nieco
ucieka od problemu i nie rozmawia z przedstawicielami branży, innych resortów czy z
Rządowym Centrum Legislacji, by znaleźć takie rozwiązanie, które nie będzie budziło
zastrzeżeń konstytucyjnych i pozwoli spełnić wymagania pojawiające się na rynku.
Sosnowski przyznał, że konieczne są analizy, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy w
przyszłości będzie możliwe osiągnięcie poziomów wynikających z nowej dyrektywy.
Natomiast Henryk Derewenda – prezes Stowarzyszenia GPP Ekologia zwrócił uwagę na
dobry zapis w projekcie ustawy, dotyczący kwestii nieprzyjmowania niekompletnych
odpadów przez zbierających, PSZOK-i i prowadzących punkty skupu złomu.
Pojazdy i złom
Referaty wygłoszone podczas ostatniego dnia seminarium dotyczyły recyklingu pojazdów i
złomu. Pierwszy przemawiał Łukasz Sosnowski, starszy specjalista w Departamencie
Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki. Zaznaczał on, że duża ilość pojazdów
przekazywanych do recyklingu jest szansą dla naszej gospodarki. Średni wiek aut używanych
w Polsce jest wyższy niż w państwach tzw. starej Unii. Nie należy jednak rozpatrywać tego
jako zagrożenia – starsze auta stanowią cenne źródło surowców. Jak podkreślał prelegent – w
kontekście zagospodarowania pojazdów wycofanych z eksploatacji (PWE) istotna jest
kondycja przemysłu motoryzacyjnego, a jego współpraca z branżą recyklingu stanowi szansę
na zwiększenie przewag konkurencyjnych i wzmacnianie innowacyjności.
Natomiast wiceprezes Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów (FORS) – Agnieszka
Misiejuk – przedstawiła propozycję systemu premii w projekcie ustawy.
Stojąc na straży prawidłowego zagospodarowania PWE, inspekcje ochrony środowiska
przynajmniej raz w roku kontrolują daną stację demontażu pojazdów. O jej przebiegu,
zakresie, ale też o uprawnieniach inspektora oraz o najczęstszych uchybieniach
przedsiębiorców opowiedział prezes Polskiego Stowarzyszenia Stacji Demontażu Pojazdów
EKO-AUTO – Jakub Smakulski.
Z kolei wystąpienie Ryszarda Goli-Sienkiewicza z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Głogowie dotyczyło ekoprojektowania w odniesieniu do odzysku i recyklingu metali ziem
rzadkich. Jak zapewniał prelegent, ekoprojektowanie może zredukować wykorzystanie
surowców, wyeliminować materiały niebezpieczne, ograniczyć zużycie wody oraz energii,
zmniejszyć ilość zanieczyszczeń i odpadów, zwiększyć żywotność oraz wydajność produktu,
jak również zapewnić zwielokrotnienie potencjału ponownego wykorzystania i recyklingu.
Na Forum Recyklingu pojawiło się również zagadnienie dotyczące gospodarki cyrkulacyjnej
metali nieżelaznych. Przybliżył je prezes Izby Gospodarczej Metali Nieżelaznych i
Recyklingu Kazimierz Poznański.
Natomiast dane na temat kondycji branży złomowej przedstawił wiceprezes Izby
Przemysłowo-Handlowej Gospodarki Złomem – Tomasz Żurowicz. Niestety, polskie
hutnictwo od ponad roku zmaga się z kryzysem, który wpływa na branżę gospodarki złomem.
Mimo to, rynek złomu funkcjonuje dość dobrze. Według danych, w Polsce w 2013 r.
wyprodukowano 7,9 mln ton stali, a na potrzeby tej produkcji zużyto 5 mln ton złomu, co
stanowi 63% produkcji stali.
Materiały z seminarium są dostępne w październikowym wydaniu „Recyklingu” (10/2014)
oraz w dziale Forum Recyklingu na stronie www.zielonalekcja.pl.
Natomiast bardziej szczegółowa relacja z tego wydarzenia znajduje się w listopadowym
wydaniu „Recyklingu” (11/2014).
Judyta Więcławska