Techniki obrazowania serca w medycynie nuklearnej

Anna Płachcińska, Jacek Kuśmierek
Zakład Medycyny Nuklearnej Akademii Medycznej w Łodzi
Techniki obrazowania serca
w medycynie nuklearnej
Nuclear medicine techniques of heart imaging
Scintigraphic imaging of heart makes use of planar
as well as emission tomographic techniques (SPECT,
single photon emission tomography and PET, positron emission tomography). Imaging methods can be
divided into static and dynamic. The former make
imaging of myocardial perfusion, sympathetic innervation and fatty acids metabolism possible, using
both planar and SPECT techniques. PET technique can
be utilized to image also myocardial glucose metabolism, but at present it is inaccessible in Poland.
Dynamic methods are applied to assessment of global and regional cardiac function. They contain a first
pass and equilibrium radionuclide angiographies and
a simultaneous imaging of left ventricular perfusion
and function.
Radioisotopic methods of cardiac imaging offer highly reliable quantitative results.
Key words: nuclear medicine, scintigraphic imaging
of heart, SPECT
WSTĘP
Obrazowanie diagnostyczne w kardiologii nuklearnej wykorzystuje możliwość śledzenia rozmieszczenia radiofarmaceutyku w sercu poprzez rejestrację promieniowania gamma emitowanego przez radionuklid (izotop
promieniotwórczy) wchodzący w skład cząsteczki radiofarmaceutyku. Dzięki przenikliwości kwantów promieniowania kinetykę i biodystrybucję podanego dożylnie
radiofarmaceutyku (znacznika) można zobrazować
w sposób nieinwazyjny, drogą pomiarów zewnętrznych,
przy użyciu kamery scyntylacyjnej, zwanej także gamma
kamerą.
Adres do korespondencji: dr med. Anna Płachcińska
Zakład Medycyny Nuklearnej AM w Łodzi
ul. Czechosłowacka 8/10, 92–216 Łódź
Copyright „ 2001 Via Medica, ISSN 1425–3674
[email protected]
Intensywny rozwój izotopowych metod stosowanych
w diagnostyce kardiologicznej rozpoczął się w latach 70.,
ze szczególnym przyspieszeniem w ciągu ostatnich
10–15 lat, wynikającym z szybkiego rozwoju aparatury,
wprowadzania nowych radiofarmaceutyków oraz gwałtownego rozwoju techniki komputerowej, umożliwiającej szybkie i efektywne przetwarzanie danych. Zastosowanie tomograficznej techniki rejestracji obrazów pozwoliło na uzyskiwanie trójwymiarowego odzwierciedlenia rozmieszczenia znacznika w sercu, a coraz powszechniejsze użycie kamer wielogłowicowych usprawniło proces rejestracji badania.
REJESTRACJA OBRAZU
W BADANIU RADIOIZOTOPOWYM
Kamera scyntylacyjna jest urządzeniem przetwarzającym strumień kwantów gamma, emitowanych przez
izotop promieniotwórczy, w dwuwymiarowy obraz błysków, które powstają w krysztale scyntylacyjnym pod
wpływem padającego promieniowania (ryc. 1). Osłonięcie kryształu ołowianym kolimatorem (zazwyczaj równoległootworowym) umożliwia uzyskanie efektu prostopadłego rzutowania badanego narządu na powierzchnię
kryształu. Zastosowanie układu kilkudziesięciu fotopowielaczy oraz odpowiednich układów elektronicznych
zapewnia odtworzenie rozmieszczenia błysków w krysztale w postaci dwuwymiarowego obrazu. Tak prosty
model gamma kamery zapewnia uzyskanie obrazów
płaszczyznowych badanego narządu w kilku projekcjach.
Obrazy te zmienia się na postać cyfrową i zapisuje
w pamięci komputera współpracującego z gamma kamerą. Wizualna prezentacja obrazu scyntygraficznego na
ekranie monitora wykorzystuje skale barw, które przypi-
Forum Kardiologów 2001, tom 6, nr 2
y
Kryształ scyntylacyjny
x
y
Kolimator
y’
x’
x
Każdy błysk lokalizowany
w układzie współrzędnych x,y
2 kwanty gamma
Detektor
Detektor
Rycina 1. Schemat działania kamery scyntylacyjnej
Układ
koincydencji
suje poszczególnym punktom obrazu w zależności od
poziomu rejestrowanych zliczeń.
Nowsze kamery scyntylacyjne pozwalają na tomograficzne odzwierciedlenie rozmieszczenia znacznika,
w postaci serii warstw w trzech wzajemnie prostopadłych
płaszczyznach, dzięki czemu uzyskuje się lepszy kontrast
odwzorowania rozmieszczenia radionuklidu w sercu,
a tym samym większą czułość wykrywania niewielkich
obszarów nieprawidłowego gromadzenia radiofarmaceutyku, unikając nakładania się na warstwowe obrazy
miokardium radioaktywności z sąsiednich części serca
i tkanek otaczających. Technika ta nosi nazwę tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów (SPECT, single photon emission computed tomography). Uzyskiwanie badania techniką tomograficzną polega na zarejestrowaniu serii kilkudziesięciu obrazów przez detektor obracający się skokowo wokół długiej osi ciała pacjenta. Odtworzenie rozmieszczenia znacznika w postaci serii cięć
jest możliwe dzięki zastosowaniu specjalistycznego oprogramowania komputerowego.
Inna technika tomografii emisyjnej, zwana tomografią pozytronową (PET, positron emission tomography)
wykorzystuje radionuklidy emitujące pozytrony, czyli
przeciwcząstki elektronów (o dodatnim ładunku elektrycznym). W wyniku zjawiska anihilacji z elektronem
w ciele pacjenta, pozytron (po przebyciu najwyżej kilku
milimetrów) zostaje zamieniony na dwa wysokoenergetyczne fotony (kwanty gamma) emitowane w przeciwnych kierunkach. Detekcja promieniowania polega na
jednoczesnym zarejestrowaniu fotonów przez dwa przeciwległe detektory kamery tomograficznej umieszczone
w pierścieniu okalającym pacjenta (ryc. 2). W badaniach
techniką PET stosuje się ultrakrótkożyciowe radionuklidy produkowane w cyklotronach. Badania te są bardzo
kosztowne, co wynika zarówno z konieczności posiadania cyklotronu do produkcji krótkożyciowych radionuklidów, jak i wysokiej ceny tomografów typu PET, dlatego
powyższa technika diagnostyczna nie jest jak dotąd
w Polsce dostępna.
72
Rycina 2. Zasada działania pozytronowej tomografii
emisyjnej. Kwanty gamma, powstałe na skutek anihilacji
pozytronu z elektronem w ciele pacjenta, podlegają detekcji
parami w tzw. układzie koincydencji
BADANIA STATYCZNE I DYNAMICZNE
Badania radioizotopowe ze względu na sposób rejestracji obrazów oraz rodzaj dostarczanych przez nie informacji można podzielić na statyczne i dynamiczne.
Badania statyczne przedstawiają rozmieszczenie radiofarmaceutyku, skumulowanego w badanym narządzie, na
przykład w sercu, w postaci kilku projekcji (badania płaszczyznowe) lub serii warstw (badania tomograficzne).
Badania dynamiczne obrazują przemieszczanie się
znacznika w czasie, co możliwe jest dzięki rejestracji zazwyczaj kilkudziesięciu, następujących po sobie sekwencji obrazów, w określonych odstępach.
Szczególnym rodzajem dynamicznej rejestracji obrazów serca jest sterowanie ich akwizycją za pomocą elektrokardiogramu pacjenta. Metoda ta umożliwia uwidocznienie serca w poszczególnych fazach jego ewolucji.
PRZETWARZANIE OBRAZÓW SERCA
ZAREJESTROWANYCH W SPOSÓB STATYCZNY
W przypadku stosowania techniki płaszczyznowej
obraz uzyskany w każdej projekcji zawiera informacje
o sumarycznym rozmieszczeniu radiofarmaceutyku
w sercu oraz tkankach położonych w jego otoczeniu
(tzw. tle pozasercowym).
Jakościowa ocena płaszczyznowych obrazów scyntygraficznych oparta na wizualnej analizie względnego rozmieszczenia znacznika w sercu jest subiektywna i wymaga doświadczenia. Trudności w interpretacji obrazów
wynikają z osłabienia promieniowania w ciele pacjenta
(w przypadku kobiet szczególną rolę odgrywa pochłanianie promieniowania przez sutki, u mężczyzn przez przeponę) oraz obecności promieniowania pochodzącego
z narządów położonych w sąsiedztwie serca. Dotyczy to
[email protected]
Techniki obrazowania serca w medycynie nuklearnej
przede wszystkim wykrywania obszarów obniżonego
gromadzenia znacznika w miokardium –– między innymi zaburzeń ukrwienia mięśnia sercowego.
Bardziej precyzyjne informacje można uzyskać przez
zastosowanie ilościowych metod analizy scyntygramów.
Metody te powinny jednocześnie mieć charakter normatywny, to znaczy zalecane jest odniesienie gromadzenia
znacznika w sercu do rozmieszczenia prawidłowego [1–3].
Diagnostyczne zastosowania płaszczyznowego
obrazowania statycznego
Spośród badań statycznych należy wymienić przede
wszystkim obrazowanie perfuzji miokardium. Badania te
wykonuje się najczęściej przy użyciu metoksyisobutyloizonitrylu (MIBI) lub tetrofosminy, znakowanych radiotechnetem (99mTc), lub radiotalu (201Tl). Przykład ilościowej, normatywnej oceny ukrwienia mięśnia sercowego
obrazuje rycina 3. Użycie ilościowej analizy płaszczyznowych scyntygramów perfuzyjnych umożliwia uzyskanie
wysokiej powtarzalności ocen ukrwienia miokardium.
Właściwie zastosowana ilościowo-normatywna ocena
pozwala na otrzymanie wysokich wskaźników skuteczności wykrywania zaburzeń perfuzji — następstwo choroby wieńcowej [2, 4]. Płaszczyznowe badania statyczne przeprowadzane po podaniu odpowiednich radiofarmaceutyków znajdują użycie w diagnostyce ostrej martwicy, zapalenia czy zaburzeń współczulnego unerwienia mięśnia sercowego.
nia proces interpretacji wyniku. Dlatego też w ocenie
tomogramów serca najczęściej wykorzystuje się technikę odwzorowującą rozmieszczenie radiofarmaceutyku
w postaci map biegunowych. Mapa tworzona jest głównie z przekrojów (tomogramów) poprzecznych serca
i umożliwia syntetyczne przedstawienie rozmieszczenia
znacznika w formie jednego obrazu (zamiast kilkunastu-kilkudziesięciu przekrojów). Technika ta znalazła zastosowanie przede wszystkim w odniesieniu do badań perfuzji miokardium. Stworzyła ona podstawy dla normatywnej oceny perfuzji. W tym celu obraz mięśnia sercowego w postaci mapy biegunowej standaryzowany co
do wielkości i położenia poszczególnych ścian, poddaje
się ilościowemu porównaniu z mapą prawidłowego wychwytu radiofarmaceutyku (ryc. 4).
Diagnostyczne zastosowania
tomograficznego obrazowania statycznego
Technika obrazowania tomograficznego stosowana
jest przede wszystkim w odniesieniu do badań ukrwienia miokardium. Badania te, po przeprowadzeniu, opisanej powyżej, normatywnej oceny rozmieszczenia
Wysiłek
Tomogramy serca
(zarejestrowane techniką SPECT)
Można je poddawać ocenie wizualnej i półilościowej.
Jednak wymaga to obejrzenia kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu przekrojów, co w znacznym stopniu utrudSpoczynek
Projekcja LAO 45°
pmk
pmk
Wysiłek
Spoczynek
Rycina 3. Wysiłkowe i spoczynkowe scyntygramy perfuzyjne
mięśnia lewej komory w projekcji LAO 45°, zarejestrowane
techniką planarną. Niedokrwienie mięśnia sercowego
wywoływane wysiłkiem. Strzałkami zaznaczono wysiłkowy
ubytek w obrębie przegrody międzykomorowej (pmk),
ujawniony przy użyciu metody wizualnej i ilościowej metody
normatywnej (zielone krzywe wyznaczają zakres prawidłowej
perfuzji)
[email protected]
Rycina 4. Wysiłkowe i spoczynkowe scyntygramy perfuzyjne
mięśnia lewej komory, zarejestrowane techniką SPECT,
przedstawione w postaci map biegunowych. Niedokrwienie
mięśnia sercowego wywoływane wysiłkiem. Strzałką
zaznaczono wysiłkowy ubytek perfuzji w obrębie ściany
przedniej, ujawniony przy użyciu ilościowej metody
normatywnej.
LAD, LCX, RCA — regiony miokardium zaopatrywane w krew
odpowiednio przez gałąź zstępującą i gałąź okalającą lewej
tętnicy wieńcowej oraz prawą tętnicę wieńcową
73
Forum Kardiologów 2001, tom 6, nr 2
znacznika w miokardium, charakteryzują się bardzo
wysoką czułością [5, 6].
Technika tomografii pozytronowej (PET)
W technice tej wykorzystuje się sposób prezentacji
wyników zbliżony do techniki SPECT, w postaci map biegunowych obrazujących rozmieszczenie znacznika w sercu. Technika ta znalazła praktyczne zastosowanie głównie w badaniu perfuzji serca oraz w diagnostyce żywotności miokardium, dzięki obrazowaniu metabolizmu
znakowanej glukozy [7–9]. Tomograficzne badania scyntygraficzne, zarówno techniką SPECT jak i PET, umożliwiają obrazowanie unerwienia serca oraz metabolizmu
kwasów tłuszczowych w miokardium [10–13]. W Polsce,
jak już wspomniano, technika PET jest niedostępna.
PRZETWARZANIE OBRAZÓW SERCA
ZAREJESTROWANYCH W SPOSÓB DYNAMICZNY
Dynamiczne badania serca wykonuje się za pomocą
rejestracji pierwszego przejścia znacznika przez centralne krążenie (zwanego angiokardiografią radioizotopową
techniką pierwszego przejścia) lub stosując technikę
bramkowanego uzyskiwania obrazów (angiokardiografii
radioizotopowej techniką bramkową).
Szybka (ok. 20 obrazów na sekundę) rejestracja pierwszego pasażu radiofarmaceutyku umożliwia zarejestrowanie kilku cykli pracy serca. Na krzywej zmian aktywności
w sercu w funkcji czasu pojawiają się oscylacje odpowiadające rozkurczowi i skurczowi komór (ryc. 5). Liczby zliczeń w maksymalnym rozkurczu i skurczu komory są proporcjonalne do objętości komory w tych fazach, co pozwala wyznaczyć frakcję wyrzutową zarówno lewej, jak i prawej komory. Badanie to pozwala także na uwidocznienie
odcinkowych zaburzeń kurczliwości komór.
Zastosowanie bramkowanego uzyskiwania obrazów,
po równomiernym wyznakowaniu radionuklidem łoży-
Zliczenia
R
S
S
R
Czas
Rycina 5. Angiokardiografia radioizotopowa techniką
pierwszego przejścia. Krzywa przepływu radioznacznika
przez lewą komorę serca. Oscylacje odpowiadają rozkurczom
i skurczom komory. Poniżej: rozkurczowy i skurczowy zarys
lewej komory
74
Rycina 6. Parametryczne obrazy serca. A. Obraz
regionalnych wartości frakcji wyrzutowej. B. Obraz fazy
skurczu. Strzałki wskazują obszar akinezy (A) i tętniaka
pozawałowego (B)
LK — lewa komora, PK — prawa komora
ska naczyniowego pacjenta, umożliwia wyznaczenie tak
zwanej krzywej lewokomorowej, przedstawiającej zmiany objętości komory w czasie „uśrednionego” cyklu pracy
serca. Na podstawie krzywej ustala się frakcję wyrzutową
oraz inne wskaźniki hemodynamiczne charakteryzujące
globalną oraz regionalną funkcję skurczową i rozkurczową komory [14, 15]. Obrazy serca pozwalają na ocenę regionalnej motoryki ścian komór.
Atrakcyjną formą prezentacji wyników badania techniką
bramkową, a jednocześnie poszerzeniem jego możliwości
diagnostycznych, są tak zwane parametryczne obrazy serca, które przedstawiają regionalne rozmieszczenie wartości różnych parametrów hemodynamicznych w rzucie jam
serca (ryc. 6). Regionalne zaburzenia funkcji lewej komory
wpływają na wartości parametrów hemodynamicznych
w tych miejscach, co odzwierciedla lokalna zmiana barw na
odpowiednich scyntygramach parametrycznych.
Wprowadzenie wielogłowicowych kamer scyntylacyjnych oraz komputerów o dużej mocy obliczeniowej i znacznej pojemności pamięci umożliwiło zastosowanie bramkowanej rejestracji obrazów w odniesieniu do badań tomograficznych. Tomograficzna rejestracja badania kurczliwości serca po wyznakowaniu puli krwi [16] nie znalazła
jednak szerszego zastosowania w kardiologii nuklearnej.
Natomiast bramkowana rejestracja badania tomograficznego (tzw. Gated SPECT) jest obecnie powszechnie stosowana z jednoczesnym obrazowaniem perfuzji i kurczliwości miokardium. Dzięki zastosowaniu algorytmu wyznaczającego w wiarygodny sposób wewnętrzny zarys mięśnia lewej komory na warstwowych scyntygramach perfuzyjnych, umożliwia ona obliczenie objętości i frakcji wyrzutowej lewej komory (ryc. 7), bez konieczności wprowadzania założeń dotyczących kształtu komory. Pozwala także
na uzyskanie regionalnych wartości frakcji wyrzutowej oraz
wskaźnika skurczowego grubienia mięśnia lewej komory,
przedstawionych w postaci map biegunowych. Należy
zaznaczyć, że bramkowanie rejestracji badania nie wymaga istotnego wydłużenia jego trwania.
[email protected]
Techniki obrazowania serca w medycynie nuklearnej
Orientation Polar Maps
Ejection fraction
29%
2
Regional EF
3
Thickening
4
Perfusion
End Diastolic Volume 432 Units
At interval No. 8
End Systolic Volume 304 Units
At interval No. 4
Volume
cc
400
320
1
240
160
80
2
4
RIN
6
8
uzyskania jednocześnie informacji dotyczących globalnej
i regionalnej kurczliwości lewej komory serca bez zwiększania kosztów badania [17–19]. Zestawienie scyntygraficznych obrazów regionalnej perfuzji i kurczliwości ułatwia identyfikację artefaktów wynikających z pochłaniania promieniowania [20, 21], co prowadzi do większej skuteczności diagnostycznej wykrywania zaburzeń perfuzji.
Pomaga też w różnicowaniu „zamrożonego” mięśnia
i blizny pozawałowej [22, 23]. Interesująca również wydaje się możliwość ujawnienia tą metodą „ogłuszonego”
mięśnia sercowego po incydencie niedokrwiennym, kiedy to scyntygram perfuzyjny jest prawidłowy, a miejscowa funkcja nadal upośledzona [24].
PODSUMOWANIE
5
Rycina 7. Jednoczesne badanie perfuzji i funkcji lewej komory.
1. Krzywa lewokomorowa o wartościach proporcjonalnych
do zmian objętości komory (frakcja wyrzutowa — 29%).
2–4. Biegunowe mapy funkcji skurczowej (regionalnej frakcji
wyrzutowej i wskaźnika grubienia) oraz perfuzji lewej komory.
5. Trójwymiarowy obraz lewej komory w rozkurczu (siatka)
i skurczu. Strzałkami zaznaczono regionalne zaburzenia
kurczliwości/perfuzji w obrębie ściany przegrodowej i koniuszka
Diagnostyczne zastosowania
dynamicznego obrazowania serca
Badanie pierwszego przejścia znacznika, rejestrowane z częstością 2–10 obrazów na sekundę, umożliwia
wykrycie przecieku międzyprzedsionkowego, międzykomorowego lub między aortą i tętnicą płucną, określenie
jego kierunku oraz ilościową ocenę wielkości przecieku
z lewa na prawo.
Jednak badania dynamiczne służą głównie do oceny
globalnej i regionalnej funkcji serca. Angiokardiografia
radioizotopowa techniką pierwszego przejścia znacznika
i techniką bramkową pozwala określić hemodynamiczną
wydolność serca zarówno w spoczynku, jak i w warunkach
obciążenia pacjenta fizycznym wysiłkiem lub jego farmakologicznym ekwiwalentem.
Obecnie, wobec gwałtownego rozwoju echokardiografii, angiokardiografia radioizotopowa jest rzadziej
stosowana. Jednak ze względu na niezaprzeczalną dokładność i powtarzalność wyników ma ona nadal istotne znaczenie, zwłaszcza w przypadkach diagnostycznie
trudnych oraz jako metoda referencyjna.
Bramkowane obrazowanie perfuzji serca jest techniką
coraz powszechniej stosowaną, ze względu na możliwość
[email protected]
Scyntygraficzne metody obrazowania umożliwiają
wykonywanie szerokiego zakresu badań serca, obrazujących ukrwienie, metabolizm, współczulne unerwienie
mięśnia sercowego, ogniska świeżej martwicy miokardium, a także hemodynamiczną funkcję komór. Metody
te charakteryzują się wysoką powtarzalnością uzyskiwanych wyników — efekt stosowania wysoce zautomatyzowanych programów rejestrujących oraz przetwarzających
obrazy. Wprowadzenie w ostatnich latach kamer wielogłowicowych usprawniło rejestrację tomograficznych badań perfuzji, a nawet umożliwiło wprowadzenie dynamicznego protokołu akwizycyjnego i rozszerzenie możliwości diagnostycznych obrazowania perfuzji o dane dotyczące kurczliwości mięśnia sercowego.
W Polsce, tak jak i w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej, istnieje jednak znaczna (liczebna) przewaga kamer planarnych (płaszczyznowych). Stanowią
one około 2/3 z blisko 100 kamer scyntylacyjnych w Polsce. Dlatego też badania przeprowadzane techniką planarną w dalszym ciągu są przydatne. Dotyczy to szczególnie scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego, będącej bardzo istotnym badaniem w kardiologii nuklearnej,
wykonywanej zarówno techniką tomograficzną, jak
i planarną.
W scyntygraficznym obrazowaniu serca wykorzystuje się technikę planarną (płaszczyznową), tomografię emisyjną pojedynczych fotonów (SPECT) oraz tomografię pozytronową (PET). Metody obrazowania
dzielą się na statyczne i dynamiczne. Metody statyczne umożliwiają zobrazowanie perfuzji, współczulnego unerwienia, metabolizmu kwasów tłuszczowych
i ognisk martwicy w miokardium, zarówno techniką
płaszczyznową jak i SPECT. Technika PET, obrazująca metabolizm glukozy w miokardium, nie jest
w Polsce dostępna. Metody dynamiczne służą przede
wszystkim do oceny globalnej i regionalnej funkcji
serca. Składają się na nie angiokardiografia radioizo-
75
Forum Kardiologów 2001, tom 6, nr 2
topowa techniką pierwszego przejścia znacznika oraz
techniką bramkową, a także jednoczesne badanie
perfuzji i funkcji lewej komory.
Wyniki ilościowe uzyskiwane metodami radioizotopowymi są bardzo wiarygodne.
Słowa kluczowe: medycyna nuklearna,
scyntygraficzne obrazowanie serca, SPECT
PIŚMIENNICTWO
1. Koster K., Wackers F.J., Mattera J.A., Fetterman R.C. Quantitative analysis of planar technetium-99m-sestamibi myocardial perfusion images using modified background subtraction. J. Nucl. Med. 1990; 31: 1400–1408.
2. Verzijlbergen J.F., Oudeheusden van D., Cramer M.J. i wsp.
Quantitative analysis of planar technetium-99m-sestamibi myocardial perfusion images. Eur. Heart. J. 1994; 15: 1217–1226.
3. Płachcińska A., Kuśmierek J., Kośmider M. i wsp. Quantitative assessment of technetium-99m-metoxyisobutylisonitrile planar perfusion heart studies: application of multivariate analysis to patient classification. Eur. J. Nucl. Med.
1995; 22: 193–200.
4. Kuśmierek J. Diagnostyczna wartość 5. zoptymalizowanych
metod oceny planarnych scyntygramów perfuzji mięśnia
sercowego, uzyskanych przy użyciu 99mTc-MIBI, w wykrywaniu choroby wieńcowej. Rozprawa habilitacyjna. Akademia Medyczna w Łodzi 1999.
5. Maddahi J., Rodrigues E., Kiat H. i wsp. Detection and evaluation of coronary artery disease by Thallium-201 myocardial perfusion scintigraphy. W: De Puey G.E., Berman D.S.,
Garcia E.V. red. Cardiac SPECT imaging, Raven Press, New
York, 1995; 103–119.
6. Berman D.S., Kiat H., Germano G. i wsp. 99mTc-sestamibi
SPECT. W: De Puey G.E., Berman D.S., Garcia E.V. red. Cardiac SPECT imaging, Raven Press, New York, 1995; 121–145.
7. Schelbert H.R. Clinical application of positron emission tonography. W: Murray I.P., Ell P.J. red. Nuclear medicine in
clinical diagnosis and treatment. Harcourt Brace and Co Ltd
Edinbourgh 1998; 110: 1509–1524.
8. Schwaiger M. Myocardial perfusion imaging with PET.
J. Nucl. Med. 1994; 35: 693–698.
9. Beller G.A. Medycyna nuklearna w kardiologii (11). ACCSAP
— Kardiologia Kliniczna Dorosłych — Program Samokształcenia, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Katowice,
1997–1998.
10. Nakata T., Nagao K., Tsuchihashi K. i wsp. Regional cardiac
sympathetic nerve dysfunction and the diagnostic efficacy
metaiodobenzylguanidine tomography in stable coronary
artery disease. Am. J. Cardiol. 1996; 78: 292–297.
76
11. Matsuo S., Takashi M., Nakamura Y., Kinoshita M. Evaluation of cardiac sympathetic innervation with iodine-123-metaiodobenzyl-guanidine imaging in silent myocardial ischemia. J. Nucl. Med. 1996; 37: 712–717.
12. Tateno M., Tamaki N., Yukihoro M. i wsp. Assessment of
fatty acid uptake in ischemic heart disease without myocardial infarction. J. Nucl. Med. 1996; 37: 1981–1985.
13. Hashimoto J., Kubo A., Iwasaki R. i wsp. Scintigraphic evaluation of myocardial ischaemia using a new fatty acid analogue:
iodine-123-labelled 15-(p-iodophenyl)-9-(R,S)-methylpentadecanoic acid (9MPA). Eur. J. Nucl. Med. 1999; 26: 887–893.
14. Liniecki J., Płachcińska A. Metodyka radioizotopowych badań
serca. W: Krzemińska-Pakuła M. red. Metody obrazowe w diagnostyce chorób serca. PZWL, Warszawa 1991; 3.1: 277–302.
15. Bacharach S.L., Green M.V., Borer J.S. i wsp. Left ventricular peak ejection rate, filling rate and ejection fraction —
frame rate requirements at rest and exercise. J. Nucl. Med.
1979; 20: 189–197.
16. Corbett J.R. Gated blood-pool SPECT. W: De Puey G.E., Berman D.S., Garcia E.V. red. Cardiac SPECT imaging, Raven
Press, New York, 1995; 257–273.
17. Berman D.S., Germano G. Evaluation of ventricular ejection
fraction, wall motion, wall thickening, and other parameters
with gated myocardial perfusion single-photon emission
computed tomography. J. Nucl. Cardiol. 1997; 4: S169–S171.
18. Mansoor M.R., Heller G.V. Gated SPECT imaging. Semin.
Nucl. Med. 1999; 29: 271–278.
19. Smanio P.E., Watson D.D., Segalla D.l. i wsp. Value of gating of technetium-99m-sestamibi single-photon emission
computed tomographic imaging. J. Am. Coll Cardiol. 1997;
30 (7): 1687–1692.
20. De Puey G.E., Rozanski A. Using gated techetium-99m-sestamibi SPECT to characterize fixed myocardial defects as
infarct or artifact. J. Nucl. Med. 1995; 36: 952–955.
21. Choi J.Y., Lee K.H., Kim S.E. i wsp. Gating provides improved accuracy for differentiating artifacts from true lesions in equivocal fixed defects on technetium-99m tetrofosmin perfusion SPECT. J. Nucl. Cardiol. 1998; 5 (4):
395–401.
22. Kuwabara Y., Watanabe S., Nakaya J. i wsp. Functional evaluation of myocardial viability by 99mTc tetrofosmin gated
SPECT — a quantitative comparison with 18F fluorodeoxyglucose positron emission CT (18F FDG PET). Ann. Nucl.
Med. 1999; 13 (3): 135–140.
23. Shehata A.R., Mitchell J., Heller G.V. Use of gated SPECT
imaging in the prediction of myocardial viability. J. Nucl.
Cardiol. 1997; 4: 99–100.
24. Paul A.K.,Hasegawa S., Yoshioka J. i wsp. Exercise-induced
stunning continues for at least one hour: evaluation with
quantitative gated single-photon emission tomography.
Eur. J. Nucl. Med. 1999; 26: 410–415.
[email protected]