Radiofarmaceutyki stosowane w medycynie nuklearnej

Jacek Kuśmierek, Janusz Kapuściński
Zakład Medycyny Nuklearnej Akademii Medycznej w Łodzi, Centralny Szpital Kliniczny w Łodzi
Radiofarmaceutyki stosowane
w medycynie nuklearnej do badania
perfuzji mięśnia sercowego
Radiopharmaceuticals used for studies of myocardial perfusion
Myocardial perfusion scintigraphy belongs to basic, noninvasive methods for studies of left ventricle perfusion disorders. The radiopharmaceuticals used for such purpose show uptake per unit
mass of the myocardium which is proportional to
intensity of local coronary blood flow in the tissue. Accumulation of the activity of radiopharmaceuticals in myocardium must be sufficiently
high, and its stay prolonged, to enable acquisition of the emited gamma photons by scintilation
camera.
In the paper spectrum of radiopharmaceuticals
used for myocardial perfusion studies is revieved.
Attention is devoted also to avaibility of the compounds in Polish units of nuclear medicine. Most
recent advances in the field are presented and
prospects of their application is discussed.
Key words: nuclear medicine, myocardial
perfusion scintigraphy, radiopharmaceuticals
Scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego prowadzona techniką planarną, ewentualnie tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu (SPECT), a w niektórych ośrodkach, głównie w Stanach Zjednoczonych i Niemczech, również techniką pozytronowej
tomografii emisyjnej (PET, positron emission tomography), stanowi podstawowy atut medycyny nuklearnej w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca.
Informacje dotyczące ukrwienia mięśnia lewej komory są uzyskiwane w sposób nieinwazyjny, dzięki
rejestracji (za pomocą kamer scyntylacyjnych) pro-
mieniowania gamma, emitowanego przez radiofarmaceutyki wprowadzane dożylnie do ustroju, a następnie wychwytywane przez miokardium. Radiofarmaceutyk (RF, radiopharmaceutical) to związek chemiczny zawierający w swojej cząsteczce radioaktywny izotop. Rolę RF może pełnić promieniotwórczy
pierwiastek w formie kationu bądź anionu lub złożona cząsteczka, w skład której wchodzi promieniotwórczy atom (często jest to kompleks jonu radioaktywnego metalu z ligandem organicznym lub nieorganicznym). Wprowadzana ilość substancji jest tak
znikoma, że nie powoduje żadnych zauważalnych
zaburzeń ustrojowych. Narażenie pacjenta na promieniowanie jonizujące jest niewielkie. W przypadku scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego efektywna dawka promieniowania wynosi (łącznie dla
badania wysiłkowego i spoczynkowego) 6–12 milisiwertów [mSv]. Jest ona porównywalna z dawkami
otrzymywanymi przez pacjentów podczas niektórych
powszechnie stosowanych badań radiologicznych,
na przykład radiografii kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego (ok. 5 mSv) czy prześwietlenia górnego odcinka przewodu pokarmowego (ok. 14 mSv) [1].
Ideą przewodnią prac badawczych dotyczących
radioizotopowej diagnostyki ukrwienia mięśnia sercowego było znalezienie takiego RF, który po dożylnym podaniu gromadziłby się w mięśniu sercowym,
proporcjonalnie do ukrwienia miokardium, w szerokim zakresie wartości. Gromadzenie w sercu powinno być na tyle intensywne i trwać tak długo, aby
możliwe były pomiary przy użyciu kamery scyntylacyjnej. Najlepiej, by ewentualny wychwyt takiego ra-
Adres do korespondencji: Zakład Medycyny Nuklearnej
Akademii Medycznej w Łodzi
ul. Czechosłowacka 8/10, 92–216 Łódź
Copyright „ 2001 Via Medica, ISSN 1425–3674
[email protected]
11
Forum Kardiologów, 1/2001
diofarmaceutyku przez inne położone w pobliżu serca narządy był niewielki i nie zakłócał oceny perfuzji
mięśnia lewej komory serca. Zasady te, równolegle
z doskonaleniem aparatury pomiarowej i metod ilościowej analizy uzyskiwanych informacji, stanowią
podstawę rozwoju scyntygrafii perfuzyjnej serca.
Podstawowe informacje o mechanizmach transportu i gromadzenia przez mięsień sercowy jednowartościowych kationów zrodziły koncepcję użycia do
oceny perfuzji radioizotopów potasu (42K, 43K), rubidu (81Rb, 86Rb), cezu (129Cs, 131Cs) oraz talu (201Tl).
Badane początkowo radionuklidy — potas-42 i rubid86 — okazały się mało przydatne. Pierwszym radioizotopem z tej grupy, z powodzeniem zastosowanym
do oceny perfuzji serca u ludzi, był radioaktywny potas-43, przy użyciu którego udało się zlokalizować
strefy zawału i wywołanego wysiłkiem niedokrwienia
serca [2]. Do detekcji zmian pozawałowych stosowano też radioaktywny cez-129 i 131 [3].
Wprowadzenie w 1975 roku radioaktywnego
talu-201 miało przełomowy charakter dla nieinwazyjnej diagnostyki ukrwienia serca [4]. Przez ponad
10 lat, to znaczy do czasu zastosowania związków
znakowanych radiotechnetem ( 99m Tc), tal-201 był
praktycznie jedynym radionuklidem używanym do
scyntygraficznych badań perfuzji serca, a obecnie
nadal należy do podstawowych. Tal-201 jest szybko
wychwytywany z krwi przez miocyty (po 1 min wychwyt osiąga 80% maksimum), głównie w wyniku
aktywnego transportu przez błony komórkowe,
z wykorzystaniem systemu transportowego ATP-azy
sodowo-potasowej. Wychwyt talu jest hamowany
przez farmakologiczne inhibitory tego mechanizmu
[5], a także hipoksję upośledzającą integralność systemu transportowego błony komórkowej [6].
W wyniku procesu ciągłej wymiany z nowymi porcjami talu z krwi i wolniejszego wypłukiwania RF (wash-out) z obszarów niedokrwienia ubytki gromadzenia
spowodowane upośledzeniem ukrwienia miokardium (wywołanym wysiłkiem fizycznym lub farmakologicznym) zanikają zwykle 2–4 godziny po iniekcji. Zjawisko to, zwane procesem redystrybucji, ma
istotne znaczenie w różnicowaniu niedokrwienia
z martwicą czy blizną oraz w ocenie „żywotności”
mięśnia. Niepodważalnym zaletom talu-201 towarzyszą jednak pewne istotne ograniczenia związane
z kosztowną cyklotronową produkcją i niektórymi
cechami fizycznymi tego radionuklidu. W związku
z tym już na początku lat 80. podjęto próby zastosowania do badań serca związków znakowanych radioaktywnym technetem.
Technet-99m, ze względu na swoje szczególnie
korzystne cechy, z punktu widzenia diagnostyki ra-
12
dioizotopowej jest radionuklidem najpowszechniej
wykorzystywanym w medycynie nuklearnej. Pochodzenie generatorowe radiotechnetu stanowi
o jego pełnej dostępności i możliwości codziennego użytkowania w pracowniach izotopowych. Jego
istotnym walorem jest optymalna energia emitowanego promieniowania gamma oraz stosunkowo
duża łatwość tworzenia kompleksów z różnymi ligandami, które po wyznakowaniu mogą pełnić
rolę RF w badaniach perfuzji serca, a także krótki
okres połówkowego zaniku (T 1/2fiz. = 6 h), co pozwala na stosowanie wyższych aktywności niż
w przypadku talu-201 i uzyskiwanie lepszej jakości scyntygramów.
W połowie lat 80. po raz pierwszy do badań perfuzji serca zastosowano jednowartościowe kationowe kompleksy radiotechnetu z hexakis alkiloizonitrylami (99mTc-TBI, 99mTc-CPI, 99mTc-MIBI) [7–10]. Kompleks z metoksyizobutyloizonitrylem 99mTc-MIBI (sestamibi, hexamibi, Cardiolite firmy DuPont) posiada
najkorzystniejsze własności spośród izonitryli i stał
się jednym z podstawowych RF wykorzystywanych
do badań perfuzji serca. Wykazano, że u podstaw
jego gromadzenia w mięśniu sercowym leży bierna
dyfuzja przez błony komórkowe i mitochondrialne,
a jego kumulacja zależy od wysokości potencjału błonowego. Znaczna część kompleksu gromadzi się
w mitochondriach miocytów, ze względu na ich wysoki potencjał błonowy i dużą objętość [278]. W wyniku depolaryzacji błon komórkowych dochodzi do
zahamowania wychwytu i zaniku kumulacji MIBI
w miocytach [11–13]. Uszkodzenie komórek zarówno upośledza wychwyt, jak i gwałtownie zwiększa
klirens kompleksu z uszkodzonych miocytów. Wyniki badań wychwytu kompleksu 99mTc-MIBI i talu-201
wskazują na podobną, ścisłą proporcję pomiędzy ich
gromadzeniem a perfuzją mięśnia sercowego. Zaburzenia integralności życiowej („żywotności”) miocytów upośledzają także kumulację obu RF w mięśniu
sercowym, lecz mechanizmy tego zjawiska są różne.
Kompleks technetowy MIBI, podobnie jak tal-201,
nie gromadzi się w obszarze martwicy i nieodwracalnych zmian w sercu [14].
Stężenie kompleksu w mięśniu sercowym obniża
się wolno, a jedynie śladową, powysiłkową redystrybucję zauważa się dopiero po 2–3 godzinach [15–
–17]. Dlatego zbadanie ukrwienia miokardium w wysiłku i spoczynku wymaga dwóch niezależnych
wstrzyknięć RF.
W drugiej połowie lat 80. do badania perfuzji serca zastosowano nową grupę związków — połączenia kwasu borowego i kompleksów technetu z dioksymami (BATO, boronic acid adducts of technetium
[email protected]
Radiofarmaceutyki stosowane w medycynie nuklearnej do badania perfuzji mięśnia sercowego
dioxymes) [18]. W praktyce klinicznej wykorzystuje
się związek określany skrótem 99mTc-teboroksym (teboroxime; Cardiotec firmy Squibb). Problemy wynikające z gwałtownej eliminacji RF z miokardium,
a zatem konieczność szybkiego zobrazowania serca
oraz wysokiej aktywności RF w wątrobie, sprawiły, że
99mTc-teboroksym nie jest tak powszechnie stosowany jak 99mTc-MIBI [19].
Na przełomie lat 80. i 90. ukazały się prace opisujące wykorzystanie związków fosforanoorganicznych znakowanych radioaktywnym technetem
w badaniach perfuzji serca. Lipofilne kationy zawierające ligandy dwufosfinowe: 99m Tc-tetrofosmin
(Myoview, firmy Amersham) i 99mTc-furifosmin zastosowano u ludzi [20, 21]. Okazało się, że są one przydatne w diagnostyce klinicznej. Mechanizm gromadzenia w sercu tych jednowartościowych kompleksów kationowych polega głównie na biernej dyfuzji
przez błony komórkowe miocytów i jest zbliżony do
wychwytu 99mTc-MIBI. Stopień wychwytu wykazuje
także zależność zarówno od ukrwienia, jak i wysokości potencjałów błonowych, lecz zaburzenia metabolizmu miocytów mają mniejszy wpływ na gromadzenie tych kompleksów niż na gromadzenie MIBI
[12, 22, 23]. W przeciwieństwie do MIBI większa
część kompleksów dwufosfinowych kumuluje się
w cytoplazmie, a nie w mitochondriach miocytów
[12]. Kompleksy dwufosfinowe nie wykazują istotnej
redystrybucji w sercu przez 4–5 godzin od wstrzyknięcia [24, 25]. Ze względu na korzystne właściwości, z punktu widzenia scyntygraficznego odwzorowania ukrwienia miokardium, kompleksy radiotechnetowo-dwufosfinowe są najczęściej stosowanymi
RF, po 99mTc-MIBI i talu-201, w scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego.
W ostatnich latach ukazały się prace dotyczące
wykorzystania kompleksu radiotechnetu z ligandem
dwa(dwutiokarbonato)nitrydowym (99mTc-N-NOET).
Prawdopodobnie miejscem gromadzenia kompleksu są błony komórkowe miocytów [26]. Od 15. minuty po iniekcji RF ubytki gromadzenia znacznika
w obszarach niedokrwionego mięśnia sercowego zaczynają zanikać w wyniku szybszego wypłukiwania
kompleksu z regionów prawidłowo perfundowanych, co wywołuje efekt zbliżony do redystrybucji
talu-201 [27]. 99m Tc-N-NOET jest pierwszym kompleksem radiotechnetowym o kinetyce zbliżonej do
talu-201. Pierwsze porównawcze badania scyntygraficzne z zastosowaniem 99m Tc-N-NOET i talu-201
przeprowadzone u pacjentów potwierdziły podobną
redystrubucję obu RF i wykazały przydatność nowego kompleksu technetowego w diagnostyce zaburzeń ukrwienia mięśnia sercowego [28, 29]. Wobec
[email protected]
wczesnej redystrybucji problemem jest jednak początkowe, stosunkowo wysokie tło pozasercowe
wynikające z gromadzenia w płucach. Powszechne
stosowanie tego preparatu uniemożliwia także trudny jak dotąd i kosztowny proces nadawania kompleksowi formy niezbędnej do komercyjnego wykorzystania.
Ostatnio podjęto też próby wykorzystania do badań zaburzeń ukrwienia serca znanego wcześniej
zjawiska gromadzenia w niedotlenionych guzach nowotworowych nitroimidazolowych pochodnych
związków propylenoamino-oksymowych [30, 31].
Należą do nich 99mTc-BMS [32, 33] i 99mTc-HL90 [34–
–36]. Wprowadzenie powyższych RF do diagnostyki
klinicznej najprawdopodobniej zależy od tego, czy
przy ich użyciu można wykryć krótkotrwałe niedokrwienie mięśnia sercowego, wywołane na przykład
wysiłkiem fizycznym lub w sposób farmakologiczny.
Należy również wspomnieć o ultrakrótkożyciowych pozytronowych wskaźnikach perfuzji mięśnia
sercowego, takich jak rubid — 82Rb, amoniak —
13 NH woda — H 15 O czy wprowadzony ostatnio
3,
2
znakowany miedzią 62Cu aldehyd o symbolu PTSM.
Pozytronowymi RF — 11C-kwasami tłuszczowymi czy
18 F-fluorodeoksyglukozą — można też badać metaboliczne następstwa niedotlenienia miokardium.
Scyntygraficzne ujawnienie wzmożonej utylizacji
glukozy najdokładniej odzwierciedla zachowaną
„żywotność” przewlekle niedokrwionego („zamrożonego”) mięśnia sercowego [37–39]. Kosztowna
metoda PET ze względów ekonomicznych nie jest jak
dotąd dostępna w Polsce.
W ciągu ostatnich 30 lat wyodrębniono więc kilka radionuklidów emitujących kwanty promieniowania gamma i kilkanaście znakowanych nimi związków
chemicznych, które gromadząc się w sercu, obrazują
w sposób mniej lub bardziej dokładny perfuzję miokardium (tabl. 1). Walory i ograniczenia RF, wynikające z kinetyki i biodystrybucji tych związków oraz
cech fizykochemicznych używanych radioizotopów,
badano na modelach zwierzęcych i u ludzi. Dotychczas trzy spośród powyższych RF znalazły powszechne zastosowanie zarówno w rozpoznawaniu, jak
i szerzej pojętej diagnostyce choroby niedokrwiennej
serca metodą nieinwazyjnej scyntygrafii perfuzyjnej
mięśnia sercowego. Należą do nich: radioaktywny tal
(201-Tl) i dwa kompleksy radiotechnetowe — 99mTc-MIBI i 99mTc-tetrofosmin (wyróżnione w tablicy). Są
one dostępne dla polskich pracowni medycyny nuklearnej. Radioaktywny tal ( 201Tl) i 99mTc-tetrofosmin
oferują firmy zachodnie, natomiast preparat MIBI,
w postaci tak zwanego kitu do znakowania radiotechnetem, jest produkowany również w Polsce.
13
Forum Kardiologów, 1/2001
Tablica 1. Przegląd radiofarmaceutyków wprowadzanych do scyntygraficznych badań perfuzji mięśnia
sercowego
Table 1. Review of radiopharmacenticals used so far for myocardial perfusion studies
Nazwa radiofarmaceutyku
Pierwsze doniesienia lub/i
wprowadzenie do diagnostyki (rok)
Uwagi dotyczące podstawowych cech
i przydatności diagnostycznej
1. Potas i jego analogi
a. potas-42K, rubid-86Rb
1966
Emitery wysokoenergetycznego promieniowania gamma,
zła jakość scyntygramów; praktycznie nieprzydatne
b. potas-43K, cez-129Cs, 132Cs
1973–1974
Nieoptymalna energia promieniowania gamma, niedostateczna jakość scyntygramów; mało przydatne
c. tal- 201Tl
1975
Powysiłkowa redystrybucja w sercu, zadowalająca jakość
scyntygramów; duże zastosowanie w diagnostyce
a.
99m Tc-TBI
1984
Niekorzystna kinetyka i biodystrubucja; przydatność bardzo ograniczona
b.
99m Tc-CPI
1986
Nieoptymalna kinetyka i biodystrybucja; ograniczona przydatność
1986
Śladowa, późna redystrybucja w sercu, obrazy serca wysokiej jakości; duże zastosowanie w diagnostyce
1986
Dobra jakość scyntygramów serca, bardzo szybki klirens
z serca i redystrybucja; stosowany w diagnostyce,
lecz nie na dużą skalę
1989–1991
Śladowa redystrybucja, względnie szybki klirens z serca;
scyntygramy wysokiej jakości; duże zastosowanie w diagnostyce
1994
Zbliżone cechy, mniej rozpowszechniony
1994
Ulega redystrybucji, kinetyka zbliżona do
prób klinicznych
1993–1997
1997
Wzmożone gromadzenie w niedokrwionym mięśniu
sercowym; w stadium badań na modelach zwierzęcych
przełom lat 70. i 80.
Duże walory diagnostyczne, ograniczona dostępność ze
względów ekonomicznych; w Polsce niedostępne
2. Kompleksy
99m Tc
z izonitrylami
c. 99mTc-MIBI
3. Połączenia kwasu borowego
z kompleksami technetowo-oksymowymi — 99mTc-BATO
4. Kompleksy
a.
99m Tc
z fosfinami
99m Tc-tetrofosmin
b. 99mTc-furifosmin
5.
99m Tc-N-NOET
6. Wskaźniki niedotlenienia serca
a. 99m Tc-nitroimidazol
b.
w stadium
99m Tc-HL91
82 Rb,
H 215 O,
13 NH
3,
62 Cu-PTSM
Koszt scyntygrafii jest zróżnicowany i zależy
przede wszystkim od rodzaju aparatury pomiarowej
oraz zastosowanego radiofarmaceutyku. W przypadku 99mTc-MIBI sytuacja w Polsce jest dobra — suchy
zestaw do znakowania MIBI radiotechnetem produkuje Zakład Medycyny Nuklearnej Akademii Medycznej w Łodzi (w ramach Centralnego Szpitala Klinicznego w Łodzi) oraz w ORiPI w Świerku. Koszt tego RF
na jedno badanie (wysiłkowe i spoczynkowe razem)
wynosi około 40–50 zł. Ceny dwóch pozostałych,
importowanych preparatów, uznawanych za równoważne, są znacznie wyższe (20–30-krotnie).
Zatem w polskich warunkach radiofarmaceutykiem z wyboru w szerokiej radioizotopowej diagnostyce zaburzeń perfuzji mięśnia sercowego jest kompleks 99mTc-MIBI.
14
201Tl,
Scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego należy
do podstawowych nieinwazyjnych metod w diagnostyce zaburzeń ukrwienia mięśnia lewej komory
serca. Radiofarmaceutyki wykorzystywane w tym
badaniu gromadzą się w mięśniu sercowym, w szerokim zakresie wartości, proporcjonalnie do
ukrwienia miokardium. Gromadzenie to musi być
dostatecznie intensywne i długie, aby umożliwiało rejestrację emitowanego promieniowania gamma z zastosowaniem kamer scyntylacyjnych.
W pracy zawarto przegląd radiofarmaceutyków
używanych do badań ukrwienia mięśnia sercowego. Zwrócono uwagę na ich dostępność dla polskich pracowni medycyny nuklearnej oraz omówiono najnowsze osiągnięcia i perspektywy radiofarmacji w zakresie markerów perfuzji miokardium.
[email protected]
Radiofarmaceutyki stosowane w medycynie nuklearnej do badania perfuzji mięśnia sercowego
Słowa kluczowe: medycyna nuklearna,
scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego,
radiofarmaceutyki
PIŚMIENNICTWO
1. Kuśmierek J. Diadnostyczna wartość zoptymalizowanych
metod oceny planarnych scyntygramów perfuzji mięśnia
sercowego, uzyskanych przy użyciu 99mTc-MIBI, w wykrywaniu choroby wieńcowej. Rozprawa habilitacyjna. Akademia Medyczna w Łodzi 1999; 2: 10–30.
2. Zaret B.L., Strauss H.W., Martin N.D. i wsp. Noninvasive
regional myocardial perfusion, with radioactive potassium. Study of patients at rest, with exercise and during
angina pectoris. N. Engl. J. Med. 1973; 288: 809–812.
3. Planiol T., Bronchier M., Pellois A. i wsp. Dual isotope
cardiac scanning in 600 cases of myocardial infarcts.
J. Nucl. Med. 1974; 15: 523 (streszczenie).
4. Lebowitz E., Greene M.W., Fairchild R. i wsp. Thallium-201 for medical use. J. Nucl. Med. 1975; 16: 151–155.
5. McCall D., Zimmer L.J., Katz A.M. Kinetics of thallium
exchange in cultured rat myocardial cells. Circ. Res.
1985; 56: 370–376.
6. Weich H.F., Strauss H.W., Pitt B. The extraction of thallium201 by the myocardium. Circulation 1977; 56: 188–191.
7. Holman B.L., Jones A.G., Lister-James J. i wsp. A new Tc-99m-labeled myocardial agent, hexakis (t-butylisonitrile) technetium (I) [Tc-99mTBI]: Initial experience in the
human. J. Nucl. Med. 1984; 25: 1350–1355.
8. Jones A.G., Abrams M.J., Davison A. i wsp. Biological
studies of a new class of technetium complexes: The
hexakis (alkylisonitrile) technetium (I) cations. Int.
J. Nucl. Med. Biol. 1984; 11: 225–234.
9. Rigo P., Meyers A., Lilet H., Cantineau R. Myocardial
imaging with 99mTc-MIBI a potential thallium substitute. Nucl. Med. 1986; 25: A46 (streszczenie).
10. Schelbert H.R. Current status and prospects of new radionuclides and radiopharmaceuticals for cardiovascular nuclear medicine. Sem. Nucl. Med. 1987;18: 145.
11. Piwnica-Worms D., Kronauge J.F., Chiu M.L. Uptake and
retention of hexakis (2-methoxyisobutylisonitrile) technetium (I) in cultured chick myocardial cells. Mitochondrial and plasma membrane potential dependence. Circulation 1990; 82: 1826–1838.
12. Arbab A.S., Koizumik K., Toyama K. i wsp. Techntium99m-tetrofosmin, technetium-99m-MIBI and thallium-201 uptake in rat myocardial cells. J. Nucl. Med. 1998;
39: 266–271.
13. Meerdink D.J., Leppo J.A. Comparison of hypoxia and
oubain effects on the myocardial uptake kinetics of
technetium-99m hexakis 2-methoxyisobutyl isonitrile
and thallium-201. J. Nucl. Med. 1989; 30: 1500–1506.
14. Crane P., Laliberte R., Heminway S. i wsp. Effect of mitochondrial viability and metabolism on technetium99m-sestamibi myocardial retention. Eur. J. Nucl. Med.
1993; 20: 20–25.
15. Li Q.S., Solot G., Frank T.L. i wsp. Myocardial redistribution of technetium-99m-methoxyisobutylisonitrile
(sestamibi). J. Nucl. Med. 1990; 31: 1069–1076.
16. Richter W.S., Cordes M., Calder D. i wsp. Washout and
redistribution between immediate and two-hour myocardial images using technetium-99m sestamibi. Eur.
J. Nucl. Med. 1995; 22: 49–55.
17. Taillefer R., Primeau M., Costi P. i wsp. Technetium-99msestamibi myocardial perfusion imaging in detection of
coronary artery disease: comparison between initial
(1-hour) and delayed (3-hour) post-exercise images.
J. Nucl. Med. 1991; 32: 1961–1965.
[email protected]
18. Nunn A.D., Treher E.N., Feld T. Boronic acid adducts of
technetium oxime complexes (BATO)s: a new class of
neutral complexes with myocardial imaging capabilities. J. Nucl. Med. 1986; 27: 893 (streszczenie).
19. Yamagami H., Ishida Y., Morozumi T. i wsp. Detection of
coronary artery disease by dynamic planar and single
photon emission tomographic imaging with technetium-99m teboroxime. Eur. J. Nucl. Med. 1994; 21: 27–36.
20. Lahiri A., Higley B., Kelly J.D. Myocardial perfusion imaging in man using new 99mTc-functionalised diphosphine complexes. Eur. J. Nucl. Med. 1989; 15: 425–431.
21. Rosetti C., Vanoli G., Paganelli G. i wsp. Q12 a new 99mTc
myocardial perfusion agent with optimized imaging
properties: evaluation in humans. J. Nucl. Med. 1991;
32: 1007 (streszczenie).
22. Bangard M., Bender H., Grünwald F. i wsp. Myocardial
uptake of technetium-99m-Furifosmin (Q12) versus
technetium-99m-Sestamibi (MIBI). Nuklearmedizin
1999; 38: 189–191.
23. Munch G., Neverve J., Matsunari I. i wsp. Myocardial technetium-99m-tetrofosmin and technetium-99m-sestamibi kinetics in normal subjects and patients with coronary
artery disease. J. Nucl. Med. 1997; 38: 428–432.
24. Jain D., Wackers F.J., Mattera J. i wsp. Biokinetics of
technetium-99m-tetrofosmin: myocardial perfusion
imaging agent: implications for a one-day imaging protocol. J. Nucl. Med. 1993; 34: 1254–1259.
25. Rossetti C., Vanoli G., Paganelli G. i wsp. Human biodistribution, dosimetry and clinical use of technetium (III)99m-Q12. J. Nucl. Med. 1994; 35: 1571–1580.
26. Johnson G., Allton I.L., Nguyen K.N. i wsp. Clearance of
technetium 99m N-NOET in normal, ischemic-reperfused, and membrane disrupted myocardium. J. Nucl.
Cardiol. 1996; 3: 42–54.
27. Vanzetto G., Calnon D.A., Ruiz M. i wsp. Myocardial
uptake, redistribution of 99m Tc-N-NOET in dogs with
either sustained coronary low flow or transient coronary occlusion. Circulation 1997; 96: 2325–2331.
28. Farget D., Marie P., Brunotte F. i wsp. Myocardial perfusion imaging with technetium-99m-Tc NOET: comparison with thallium-201 and coronary angiography.
J. Nucl. Med. 1995; 36: 936–943.
29. Vanzetto G., Farget D., Pasqualini R. i wsp. Biodistribution, dosimetry, and safety of myocardial perfusion
imaging adent 99m TcN-NOET in healthy volunteers.
J. Nucl. Med. 2000; 41: 141–148.
30. Chapman J.D., Franko A.J., Sharplin J. A marker for hypoxic cells in tumors with potential clinical applicability. Br. J. Cancer 1981; 43: 546–550.
31. Johnson L.L., Schofield L., Donahay T. i wsp. Myocardial
uptake of 99m Tc-nitroheterocycle in a swine model of
occlusion and reperfusion. J. Nucl. Med. 2000; 41:
1237–1243.
32. Rumsey W.L., Cyr J.E., Rejn N., Narra R.K. A novel
[99m]technetium-labeled nitroheterocycle capable of
identification of hypoxia in heart. Biochem. Biophys.
Res. Comm. 1993; 193: 1239–1246.
33. Stone C.K., Mulnix T., Nickes R.J. i wsp. Myocardial kinetics of a putative hypoxic tissue marker. Technetium-99m-labeled nitroimidazole (BMS-181321) after regional ischemia and reperfusion. J. Nucl. Med. 1993; 34:
16P (streszczenie).
34. Okada R.O., Johnson G., Nguyen K.N. i wsp. 99m Tc-HL91. Effects of low flow and hypoxia on a new ischemia-avid myocardial imaging agent. Circulation 1997;
95: 1892–1899.
35. Imahashi K., Morishita K., Kosuoka H. i wsp. Kinetics of
a putative hypoxic tracer, 99m Tc-HL91, in normoxic, hy-
15
Forum Kardiologów, 1/2001
poxic, ischemic, and stunned myocardium. J. Nucl. Med.
2000; 41: 1102–1107.
36. Zhang X., Rauth A.M., Ballinger J.R. Studies of the mechanism of trapping of BRU59–21, a technetium-99m-labelled 2-nitroimidazole marker for hypoxic cells. Eur.
J. Nucl. Med. 2000; 27/8: 1002 (streszczenie).
37. Schelbert H.R. Clinical applications of position emission tomography. W: Murray I.P., Ell P.J. red. Nuclear
16
medicine in clinical diagnosis and treatment. Harcourt Brace and Co Ltd. Edinburgh 1998; 110: 1509–
–1524.
38. Schwaiger M. Myocardial perfusion imaging with PET.
J. Nucl. Med. 1994; 35: 693–698.
39. DeKemp R.A., Ruddy T.D., Hewitt T. i wsp. Detection of
serial changes in Absolute myocardial perfusion with
82Rb PET. J. Nucl. Med. 2000; 41: 1426–1435.
[email protected]